(Zawgyi/Unicode)
ထိုင်း-မလေးနယ်စပ် နာရာသီဝခရိုင် စဟိုင်ခိုလုပ်မြို့မှာ လူပွဲစားက ခေါ်လာပြီး COVID-19 ကာလမှာ ပိတ်မိနေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသား၂၀ က မြန်မာသံရုံးကို အကူညီတောင်းတာကြောင့် ထိုင်းစစ်တပ်က ကူညီကယ်ဆယ်ပြီး မြန်မာဘက်ကို လွဲှပြောင်းမယ်ဆိုတဲ့ သတင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မအေးအေးမာက တင်ပြပေးပါမယ်။
ထိုင်း-မလေးနယ်စပ် နာရာသီဝခရိုင်ထဲမှာ အစာရေစာ ပြတ်ပြီး ပိတ်မိနေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေကို ထိုင်းနိုင်ငံ မြန်မာသံရုံးကနေ အကူအညီတောင်းတာကြောင့် ထိုင်းစစ်တပ်နဲ့ ရဲတွေက မေလ ၁၃ ရက်နေ့မှာ သွားရောက်ခေါ်ယူခဲ့ပါတယ်။ သူတို့တွေဟာ လူကုန်ကူးခံရသူတွေ ဖြစ်ကြောင်း ထိုင်းနဲ့ မြန်မာအာဏာပိုင်တွေကို ဘာသာပြန်အဖြစ်ကူညီဆောင်ရွက်ပေးနေတဲ့ ဦးစိုင်းအေးကပြောပါတယ်။
"မလေးရှား သွားမယ်ဆိုပြီး ထီးခီးလမ်းကြောင်းကနေ ခေါ်လာတယ်။ ပတ်စ်စပို့ လုပ်စရာမလိုဘူးဆိုပြီး ဘန်ကောက်ကနေ ဖြတ်ပြီး မလေးနယ်စပ်ကို ခေါ်လာတယ်။ အဲဒီမှာ အခန်းတခုထဲမှာ ပိတ်ထားပြီး ထမင်းထုတ်တွေ လာပေးတယ်။ သူတို့က ထိုင်းစကား မတတ်ဘူး။ သူတို့ကို လမ်းကြောင်းတွေ ပိတ်ထားတယ်ဆိုပြီး သွားမရသေးဘူး ပြောတယ်။ နောက်တော့ ပွဲစားက ဖုန်းပိတ်ထားလိုက်တယ်။"
သူတို့ဟာ ထိုင်းနိုင်ငံထဲကို လွန်ခဲ့တဲ့ ၂ လခန့်က ရောက်ရှိလာပြီး တနင်္သာရီ ထားဝယ် ထီးခီး လမ်းကနေ လာကြတာဖြစ်ပြီး အဲဒီနောက် ဘန်ကောက်ကို ဖြတ်ပြီး မလေးနယ်စပ်ကို ရောက်လာကြတာပါ။ သူတို့ဟာ ကိုဗစ်ကာလခရိုင်တခုနဲ့ တခု မကျော်ရတဲ့အချိန် အဝင်အထွက်တွေ ပိတ်ဆို့ကန့်သတ်ထားတဲ့အချိန်မှာ မလေးနယ်စပ်မှာ ပိတ်မိနေတာဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာတွေ ပိတ်မိနေတာနဲ့ ပတ်သက်လို့ ထိုင်းနိုင်ငံဘန်ကောက်မြို့ မြန်မာသံရုံးက အကူညီတောင်းခံတာကြောင့် ထိုင်းစစ်တပ်နဲ့ ထိုင်းလဝက သူတို့ပိတ်မိနေတဲ့နေရာကို ရှာဖွေပေးခဲ့ပြီး ထိုင်းစစ်တပ်ထဲကို ခေါ်သွားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
"စစ်တပ်ရော၊ လဝက ရဲကိုရော ကလေးတွေ ရှိတဲ့နေရာကို GPS ပို့ပေးလိုက်ရတယ်။ အဲဒါနဲ့ သွားခေါ်ထုတ်လာတယ်။ ဒီကနေ့ မနက်ပဲ လောလောဆယ် စစ်တပ်ထဲမှာ ထားတယ်။ ပြီးတော့ လဝကကို ပြန်လွဲှမယ်။ လဝကမှာ လူတွေက များနေလို လဝကလွှဲပြီးမှ မြန်မာဘက်ကို ပြန်လွဲှမယ်။"
အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဌာနရဲ့ လူကုန်ကူးမှုနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အစီရင်ခံစာမှာတော့ ထိုင်းမှာလူကုန်ကူးမူတွေ ဖြစ်နေတာကြောင့် အမေရိကန်က Tier 3 အဆိုးဆုံးအဆင့်အထိ သတ်မှတ်ခဲ့တယ်။ နောက်ပိုင်းမှာတော့ ထိုင်းက လူကုန်ကူးမှု တိုက်ဖျက်ရေးကို ပြင်းပြင်းထန်ထန်လုပ်လာလို့ Tier 2 စောင့်ကြည့်အဆင့်အထိ ပြန်ပြီး တိုးမြင့်ပေးခဲ့တယ်။ ဒါပေမဲ့ ထိုင်းမှာ လူကုန်ကူးမှုတွေ ရှိနေသေးသလို ရေလုပ်ငန်းတွေမှာလည်း ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားတွေကို ကျေးကျွန်သဖွယ်ထား စေခိုင်းတာတာတွေ ရှိနေတုန်းပဲဆိုပြီး လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေက ဝေဖန်ထားတယ်။
ဒီလိုအခြေအနေတွေကြောင့်ပဲ ထိုင်းနိုင်ငံဟာ ဧပြီလကစပြီး (GSP ကုန်သွယ်မူအထူးအခွင့်ရေးစနစ်) အမေရိကန်နိုင်ငံက ပေးအပ်ထားတဲ့ ကုန်သွယ်မှု အထူးအခွင့်အရေး GSP ကို ဆုံးရှုံးခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
ထိုင်းနဲ့ ထိစပ်နေတဲ့ အိမ်နီးချင်းမြန်မာနိုင်ငံကိုတော့ စောင့်ကြည့်အဆင့် Tire 2 က လျှော့ချလိုက်ပြီး အဆိုးဝါးဆုံး Tire 3 အဆင့်ကို သတ်မှတ်ထားတာပါ။ အခုလို Tier 3 ကို အဆင့်လျှော့ချ သတ်မှတ်လိုက်ရတာဟာ လူကုန်ကူးမှု ပပျောက်ရေးဆိုင်ရာ အနိမ့်ဆုံး သတ်မှတ်ချက်တွေကို အပြည့်အဝပြည့်မီအောင် မြန်မာအစိုးရက လုပ်ဆောင်နိုင်ခြင်း မရှိသလို အဲဒီလိုပြည့်မီဖို့အတွက် သိသာတဲ့ လုပ်ဆောင်မှုတွေ မရှိတာကြောင့် ဖြစ်တယ်လို့ အစီရင်ခံစာထဲမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
[Unicode Version]
လူကုနျကူးခံရသူ မွနျမာနိုငျငံသား ၂၀ ထိုငျးစဈတပျကယျတငျ
ထိုငျး-မလေးနယျစပျ နာရာသီဝခရိုငျ စဟိုငျခိုလုပျမွို့မှာ လူပှဲစားက ခေါျလာပွီး COVID-19 ကာလမှာ ပိတျမိနတေဲ့ မွနျမာနိုငျငံသား၂၀ က မွနျမာသံရုံးကို အကူညီတောငျးတာကွောင့ျ ထိုငျးစဈတပျက ကူညီကယျဆယျပွီး မွနျမာဘကျကို လှဲှပွောငျးမယျဆိုတဲ့ သတငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မအေးအေးမာက တငျပွပေးပါမယျ။
ထိုငျး-မလေးနယျစပျ နာရာသီဝခရိုငျထဲမှာ အစာရစော ပွတျပွီး ပိတျမိနတေဲ့ မွနျမာနိုငျငံသားတှကေို ထိုငျးနိုငျငံ မွနျမာသံရုံးကနေ အကူအညီတောငျးတာကွောင့ျ ထိုငျးစဈတပျနဲ့ ရဲတှကေ မလေ ၁၃ ရကျနေ့မှာ သှားရောကျခေါျယူခဲ့ပါတယျ။ သူတို့တှဟော လူကုနျကူးခံရသူတှေ ဖွဈကွောငျး ထိုငျးနဲ့ မွနျမာအာဏာပိုငျတှကေို ဘာသာပွနျအဖွဈကူညီဆောငျရှကျပေးနတေဲ့ ဦးစိုငျးအေးကပွောပါတယျ။
"မလေးရှား သှားမယျဆိုပွီး ထီးခီးလမျးကွောငျးကနေ ခေါျလာတယျ။ ပတျဈစပို့ လုပျစရာမလိုဘူးဆိုပွီး ဘနျကောကျကနေ ဖွတျပွီး မလေးနယျစပျကို ခေါျလာတယျ။ အဲဒီမှာ အခနျးတခုထဲမှာ ပိတျထားပွီး ထမငျးထုတျတှေ လာပေးတယျ။ သူတို့က ထိုငျးစကား မတတျဘူး။ သူတို့ကို လမျးကွောငျးတှေ ပိတျထားတယျဆိုပွီး သှားမရသေးဘူး ပွောတယျ။ နောကျတော့ ပှဲစားက ဖုနျးပိတျထားလိုကျတယျ။"
သူတို့ဟာ ထိုငျးနိုငျငံထဲကို လှနျခဲ့တဲ့ ၂ လခန့ျက ရောကျရှိလာပွီး တနငျ်သာရီ ထားဝယျ ထီးခီး လမျးကနေ လာကွတာဖွဈပွီး အဲဒီနောကျ ဘနျကောကျကို ဖွတျပွီး မလေးနယျစပျကို ရောကျလာကွတာပါ။ သူတို့ဟာ ကိုဗဈကာလခရိုငျတခုနဲ့ တခု မကြောျရတဲ့အခြိနျ အဝငျအထှကျတှေ ပိတျဆို့ကန့ျသတျထားတဲ့အခြိနျမှာ မလေးနယျစပျမှာ ပိတျမိနတောဖွဈပါတယျ။ မွနျမာတှေ ပိတျမိနတောနဲ့ ပတျသကျလို့ ထိုငျးနိုငျငံဘနျကောကျမွို့ မွနျမာသံရုံးက အကူညီတောငျးခံတာကွောင့ျ ထိုငျးစဈတပျနဲ့ ထိုငျးလဝက သူတို့ပိတျမိနတေဲ့နရောကို ရှာဖှပေေးခဲ့ပွီး ထိုငျးစဈတပျထဲကို ခေါျသှားတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
"စဈတပျရော၊ လဝက ရဲကိုရော ကလေးတှေ ရှိတဲ့နရောကို GPS ပို့ပေးလိုကျရတယျ။ အဲဒါနဲ့ သှားခေါျထုတျလာတယျ။ ဒီကနေ့ မနကျပဲ လောလောဆယျ စဈတပျထဲမှာ ထားတယျ။ ပွီးတော့ လဝကကို ပွနျလှဲှမယျ။ လဝကမှာ လူတှကေ မြားနလေို လဝကလှှဲပွီးမှ မွနျမာဘကျကို ပွနျလှဲှမယျ။"
အမရေိကနျနိုငျငံခွားရေးဌာနရဲ့ လူကုနျကူးမှုနဲ့ ပတျသကျတဲ့ အစီရငျခံစာမှာတော့ ထိုငျးမှာလူကုနျကူးမူတှေ ဖွဈနတောကွောင့ျ အမရေိကနျက Tier 3 အဆိုးဆုံးအဆင့ျအထိ သတျမှတျခဲ့တယျ။ နောကျပိုငျးမှာတော့ ထိုငျးက လူကုနျကူးမှု တိုကျဖကြျရေးကို ပွငျးပွငျးထနျထနျလုပျလာလို့ Tier 2 စောင့ျကွည့ျအဆင့ျအထိ ပွနျပွီး တိုးမွင့ျပေးခဲ့တယျ။ ဒါပမေဲ့ ထိုငျးမှာ လူကုနျကူးမှုတှေ ရှိနသေေးသလို ရလေုပျငနျးတှမှောလညျး ရှှေ့ပွောငျးလုပျသားတှကေို ကြေးကြှနျသဖှယျထား စခေိုငျးတာတာတှေ ရှိနတေုနျးပဲဆိုပွီး လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့တှကေ ဝဖေနျထားတယျ။
ဒီလိုအခွအေနတှေကွေောင့ျပဲ ထိုငျးနိုငျငံဟာ ဧပွီလကစပွီး (GSP ကုနျသှယျမူအထူးအခှင့ျရေးစနဈ) အမရေိကနျနိုငျငံက ပေးအပျထားတဲ့ ကုနျသှယျမှု အထူးအခှင့ျအရေး GSP ကို ဆုံးရှုံးခဲ့တာဖွဈပါတယျ။
ထိုငျးနဲ့ ထိစပျနတေဲ့ အိမျနီးခငြျးမွနျမာနိုငျငံကိုတော့ စောင့ျကွည့ျအဆင့ျ Tire 2 က လြှော့ခလြိုကျပွီး အဆိုးဝါးဆုံး Tire 3 အဆင့ျကို သတျမှတျထားတာပါ။ အခုလို Tier 3 ကို အဆင့ျလြှော့ခြ သတျမှတျလိုကျရတာဟာ လူကုနျကူးမှု ပပြောကျရေးဆိုငျရာ အနိမ့ျဆုံး သတျမှတျခကြျတှကေို အပွည့ျအဝပွည့ျမီအောငျ မွနျမာအစိုးရက လုပျဆောငျနိုငျခွငျး မရှိသလို အဲဒီလိုပွည့ျမီဖို့အတှကျ သိသာတဲ့ လုပျဆောငျမှုတှေ မရှိတာကွောင့ျ ဖွဈတယျလို့ အစီရငျခံစာထဲမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။
