(Zawgyi/ Unicode)
မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ အဓိကဝင်ငွေလမ်းကြောင်းဖြစ်နေတဲ့ မြန်မာ့ရေနံနဲ့ သဘာဝဓါတ်ငွေ့တူးဖေါ်ရေးလုပ်ငန်းကို အမေရိကန်အစိုးရအနေနဲ့ ပစ်မှတ်ထား ပိတ်ဆို့အရေးယူဖို့ ဝါရှင်တန်မှာရှိတဲ့ မြန်မာ့အရေးလှုပ်ရှားနေသူတွေက တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ဝါရှင်တန်ဒီစီအခြေစိုက် The Heritage Foundation ကနေ ကြီးမှူးပြီး “ မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းမှုအပေါ် အမေရိကန်ရဲ့ တုန့်ပြန်မှု အရှိန်အဟုန်တိုးမြှင့်ဖို့” ဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်နဲ့ အင်္ဂါနေ့က အွန်လိုင်းဆွေးနွေးပွဲပြုလုပ်ခဲ့တာပါ။ မအင်ကြင်းနိုင်က အပြည့်အစုံကို ဆက်လက်တင်ဆက်မှာပါ။
ဒီဆွေးနွေးပွဲမှာ အမေရိကန်အစိုးရအနေနဲ့ မြန်မာစစ်တပ်အပေါ် ပိုမိုပြင်းထန် ထိရောက်တဲ့ အရေးယူပိတ်ဆို့မှုတွေနဲ့အတူ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လက်နက်ရောင်းချမှု ပိတ်ဆို့ရေးကို ဦးဆောင်ဖို့ အဓိကဆွေးနွေးခဲ့ကြကြောင်း ကိုယ်တိုင်ပါဝင်ခဲ့သူတဦးဖြစ်တဲ့ Women’s Peace Network ကိုတည်ထောင်သူလည်းဖြစ်၊ ညွန်ကြားရေးမှူးလည်းဖြစ်တဲ့ မဝေေ၀နု က ဗွီအိုအေကို အခုလိုပြောပါတယ်။
“ ဟုတ်ပါတယ်။ ဒီ စီးပွားရေး အရေးယူ ပိတ်ဆို့မှု ပြီးတော့ Global Arms Embargo လို့ ခေါ်တဲ့ လက်နက် ပိတ်ဆို့မှု၊ နောက်တခါ စစ်တပ်၊ စစ်ခေါင်းဆောင်တွေကို အရေးယူမှု၊ ရာဇဝတ်ကြောင်း အရ အရေးယူမှု စတာတွေကို ဆွေးနွေး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဆွေးနွေးပွဲ တခုလုံးရဲ့ အဓိက ဆွေးနွေးချက်တွေကတော့ စီးပွားရေး ပိတ်ဆို့မှုကို အခြေခံပါတယ်။ ”
မအင်ကြင်းနိုင် ။ ။ ဒါဆိုရင် ဒီစီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှုဆိုတဲ့အပိုင်းမှာ ဒီလအစောပိုင်းမှာပဲ နောက်ထပ် စစ်တပ်နဲ့ ပတ်သက်နေတဲ့ နည်းပညာကုမ္ပဏီတခုအပါဝင် ကြေးနီနဲ့ မိုင်းသတ္တုလုပ်ငန်း ကုမ္ပဏီသုံးခုနဲ့ နောက်ထပ် လူပုဂ္ဂိုလ် ၂၂ ဦးကို ထပ်ပြီး ပိတ်ဆို့အရေးယူလိုက်ပါတယ်။ ဒီလို ပစ်မှတ်ထား အရေးယူမှုတွေက ထိရောက်မှုမရှိတဲ့ သဘောလား။
မဝေေ၀နု ။ ။ အခုလောလောဆယ် အရေးယူ ပိတ်ဆို့မှု လုပ်တဲ့ဟာတွေက ထိရောက်မှု ရှိတယ်ဆိုတဲ့ ဘက်ကနေပြီးတောမှ ကျမတို့ ဆွေးနွေးသွားတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီထက် တိုးချဲ့ပြီးတော့ စစ်ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ စစ်ခေါင်းဆောင်တွေကို အားပေးနေတဲ့ လူတွေကိုပါ ကျမတို့ အရေးယူ ပိတ်ဆို့ဖို့ ဆိုတဲ့ အကြောင်းအချက် ပါပါတယ်။ နောက်တခါ ဒီ Sector အလိုက်ပေါ့နော် အရေးယူ ပိတ်ဆို့မှုတွေ၊ နောက် စစ်တပ်ရဲ့ ဝင်ငွေတွေကို အရေးယူ ပိတ်ဆို့မှု အသေးစိတ်ကိုလည်း ကျမတို့ ဆွေးနွေး ဖြစ်ပါတယ်။
မအင်ကြင်းနိုင်။ ။ တကယ့်ကို ထိထိရောက်ရောက်လုပ်မယ်ဆိုရင် ရေနံနဲ့ သဘာဝဓါတ်ငွေ့လုပ်ငန်းကိုပါ ပိတ်ဆို့အရေးယူဖို့ဆိုပြီး ဝိုင်းဝန်းထောက်ပြနေကြတော့ အမေရိကန်အစိုးရဘက်က ဒါကို ဘယ်လောက်ထိ လုပ်နိုင်ဖို့ရှိမလဲ။
မဝေေ၀နု။ ။ ဟုတ်ပါတယ်။ ဒီနေ့ အဓိက ကျမတို့ တိုက်တိုက်တွန်းတွန်း ဆွေးနွေး ဖြစ်တာက ရေနံနဲ့ စွမ်းအင် ဝန်ကြီးဌာန အောက်က လူတွေ၊ နောက် စစ်တပ် ဆိုင်ရာ စစ်တပ်ကနေ ပိုင်ဆိုင်တဲ့ ကုမ္ပဏီတွေကို ပိတ်ဆို့ အရေးယူဖို့ ဆိုတဲ့ဟာကို ကျမတို့ တွန်းအားပေးပြီးတော့ ဆွေးနွေးဖြစ်ပါတယ်။ဒီက အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ အမေရိကန်အစိုးရနဲ့ တိုက်ရိုက်ချိတ်ဆက်လုပ်ဆောင်မှုမျိုးက သိပ်ကို အရေးပါပါတယ်။ နိုမို့ဆို ကမ္ဘာမှာ crisis တွေအများကြီး ကြုံတွေ့နေရတဲ့အချိန်၊ ပြဿနာပေါင်း အများကြီးရှိနေတာပါ။ မြန်မာပြည်တခုတည်းမှာပဲ အာဏာရှင်စနစ် ရှိတာမဟုတ်သလို၊ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု ရှိနေတာမဟုတ်ပါဘူး။ တခြားနိုင်ငံတွေမှာလည်း ပြဿနာတွေ၊ ပဋိပက္ခတွေ၊ စစ်ပွဲတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကျမတို့ အရေးဟာ နောက်ကို မရောက်သွားဖို့ အမေရိကားမှာရှိတဲ့အဖွဲ့တွေနဲ့ အစိုးရကြား တိုက်ရိုက်ချိတ်ဆက် လုပ်ဆောင်နိုင်ဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။
The Heritage Foundation ကနေ ကြီးမှူးတဲ့ “ မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းမှုအပေါ် အမေရိကန်ရဲ့ တုန့်ပြန်မှု အရှိန်အဟုန်တိုးမြှင့်ဖို့” ဆိုတဲ့ အွန်လိုင်းဆွေးနွေးပွဲမှာ မဝေေ၀နုနဲ့အတူ HRW အာရှရေးရာ ညွန်ကြားရေးမှူး John Sifton၊ Earth Rights International က Marco Simons နဲ့ မြန်မာ့အရေးနှစ်ပေါင်းများစွာ လှုပ်ရှားနေသူ Mike Mitchell တို့ အဓိကပါဝင်ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ လတွေအတွင်း အမေရိကန် ရေနံကုမ္ပဏီကြီးဖြစ်တဲ့ Chevron ကနေ သူနဲ့ ဖက်စပ်လုပ်ကိုင်နေတဲ့ မြန်မာ့ရေနံနဲ့ သဘာဝဓါတ်ငွေ့လုပ်ငန်းကို ပိတ်ဆို့အရေးယူတာတွေ မလုပ်နိုင်ရေး ဝါရှင်တန်ဒီစီက နာမည်ကြီး လော်ဘီအကျိုးဆောင်အဖွဲ့တခု ကို ငှားရမ်းပြီး အမေရိကန်အစိုးရနဲ့ လွှတ်တော်မှာ လိုက်လံတွေ့ဆုံနေတယ်လို့ နယူးရောက်တိုင်းမ်စ်သတင်းစာမှာ ဖေါ်ပြခဲ့ပါတယ်။
(Unicode)
စဈကောငျစီအပေါျ အမရေိကနျ ဒဏျခတျမှုတှေ တိုးမွှင့ျရေး မွနျမာ့အရေးလှုပျရှားသူတှဆှေေးနှေး
မွနျမာစဈတပျရဲ့ အဓိကဝငျငှလေမျးကွောငျးဖွဈနတေဲ့ မွနျမာ့ရနေံနဲ့ သဘာဝဓါတျငှေ့တူးဖေါျရေးလုပျငနျးကို အမရေိကနျအစိုးရအနနေဲ့ ပဈမှတျထား ပိတျဆို့အရေးယူဖို့ ဝါရှငျတနျမှာရှိတဲ့ မွနျမာ့အရေးလှုပျရှားနသေူတှကေ တိုကျတှနျးလိုကျပါတယျ။
အမရေိကနျပွညျထောငျစု ဝါရှငျတနျဒီစီအခွစေိုကျ The Heritage Foundation ကနေ ကွီးမှူးပွီး “ မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈအာဏာသိမျးမှုအပေါျ အမရေိကနျရဲ့ တုန့ျပွနျမှု အရှိနျအဟုနျတိုးမွှင့ျဖို့” ဆိုတဲ့ ခေါငျးစဉျနဲ့ အငျ်ဂါနေ့က အှနျလိုငျးဆှေးနှေးပှဲပွုလုပျခဲ့တာပါ။ မအငျကွငျးနိုငျက အပွည့ျအစုံကို ဆကျလကျတငျဆကျမှာပါ။
ဒီဆှေးနှေးပှဲမှာ အမရေိကနျအစိုးရအနနေဲ့ မွနျမာစဈတပျအပေါျ ပိုမိုပွငျးထနျ ထိရောကျတဲ့ အရေးယူပိတျဆို့မှုတှနေဲ့အတူ ကမ်ဘာလုံးဆိုငျရာ လကျနကျရောငျးခမြှု ပိတျဆို့ရေးကို ဦးဆောငျဖို့ အဓိကဆှေးနှေးခဲ့ကွကွောငျး ကိုယျတိုငျပါဝငျခဲ့သူတဦးဖွဈတဲ့ Women’s Peace Network ကိုတညျထောငျသူလညျးဖွဈ၊ ညှနျကွားရေးမှူးလညျးဖွဈတဲ့ မဝေဝေနု က ဗှီအိုအကေို အခုလိုပွောပါတယျ။
“ ဟုတျပါတယျ။ ဒီ စီးပှားရေး အရေးယူ ပိတျဆို့မှု ပွီးတော့ Global Arms Embargo လို့ ခေါျတဲ့ လကျနကျ ပိတျဆို့မှု၊ နောကျတခါ စဈတပျ၊ စဈခေါငျးဆောငျတှကေို အရေးယူမှု၊ ရာဇဝတျကွောငျး အရ အရေးယူမှု စတာတှကေို ဆှေးနှေး ဖွဈပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ဆှေးနှေးပှဲ တခုလုံးရဲ့ အဓိက ဆှေးနှေးခကြျတှကေတော့ စီးပှားရေး ပိတျဆို့မှုကို အခွခေံပါတယျ။ ”
မအငျကွငျးနိုငျ ။ ။ ဒါဆိုရငျ ဒီစီးပှားရေးပိတျဆို့မှုဆိုတဲ့အပိုငျးမှာ ဒီလအစောပိုငျးမှာပဲ နောကျထပျ စဈတပျနဲ့ ပတျသကျနတေဲ့ နညျးပညာကုမ်ပဏီတခုအပါဝငျ ကွေးနီနဲ့ မိုငျးသတ်တုလုပျငနျး ကုမ်ပဏီသုံးခုနဲ့ နောကျထပျ လူပုဂ်ဂိုလျ ၂၂ ဦးကို ထပျပွီး ပိတျဆို့အရေးယူလိုကျပါတယျ။ ဒီလို ပဈမှတျထား အရေးယူမှုတှကေ ထိရောကျမှုမရှိတဲ့ သဘောလား။
မဝေဝေနု ။ ။ အခုလောလောဆယျ အရေးယူ ပိတျဆို့မှု လုပျတဲ့ဟာတှကေ ထိရောကျမှု ရှိတယျဆိုတဲ့ ဘကျကနပွေီးတောမှ ကမြတို့ ဆှေးနှေးသှားတာ ဖွဈပါတယျ။ ဒီထကျ တိုးခြဲ့ပွီးတော့ စဈခေါငျးဆောငျတှနေဲ့ စဈခေါငျးဆောငျတှကေို အားပေးနတေဲ့ လူတှကေိုပါ ကမြတို့ အရေးယူ ပိတျဆို့ဖို့ ဆိုတဲ့ အကွောငျးအခကြျ ပါပါတယျ။ နောကျတခါ ဒီ Sector အလိုကျပေါ့နောျ အရေးယူ ပိတျဆို့မှုတှေ၊ နောကျ စဈတပျရဲ့ ဝငျငှတှေကေို အရေးယူ ပိတျဆို့မှု အသေးစိတျကိုလညျး ကမြတို့ ဆှေးနှေး ဖွဈပါတယျ။
မအငျကွငျးနိုငျ။ ။ တကယ့ျကို ထိထိရောကျရောကျလုပျမယျဆိုရငျ ရနေံနဲ့ သဘာဝဓါတျငှေ့လုပျငနျးကိုပါ ပိတျဆို့အရေးယူဖို့ဆိုပွီး ဝိုငျးဝနျးထောကျပွနကွေတော့ အမရေိကနျအစိုးရဘကျက ဒါကို ဘယျလောကျထိ လုပျနိုငျဖို့ရှိမလဲ။
မဝေဝေနု။ ။ ဟုတျပါတယျ။ ဒီနေ့ အဓိက ကမြတို့ တိုကျတိုကျတှနျးတှနျး ဆှေးနှေး ဖွဈတာက ရနေံနဲ့ စှမျးအငျ ဝနျကွီးဌာန အောကျက လူတှေ၊ နောကျ စဈတပျ ဆိုငျရာ စဈတပျကနေ ပိုငျဆိုငျတဲ့ ကုမ်ပဏီတှကေို ပိတျဆို့ အရေးယူဖို့ ဆိုတဲ့ဟာကို ကမြတို့ တှနျးအားပေးပွီးတော့ ဆှေးနှေးဖွဈပါတယျ။ ဒီက အဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ အမရေိကနျအစိုးရနဲ့ တိုကျရိုကျခြိတျဆကျလုပျဆောငျမှုမြိုးက သိပျကို အရေးပါပါတယျ။ နိုမို့ဆို ကမ်ဘာမှာ crisis တှအေမြားကွီး ကွုံတှေ့နရေတဲ့အခြိနျ၊ ပွူနာပေါငျး အမြားကွီးရှိနတောပါ။ မွနျမာပွညျတခုတညျးမှာပဲ အာဏာရှငျစနဈ ရှိတာမဟုတျသလို၊ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှု ရှိနတောမဟုတျပါဘူး။ တခွားနိုငျငံတှမှောလညျး ပွူနာတှေ၊ ပဋိပက်ခတှေ၊ စဈပှဲတှေ အမြားကွီးရှိပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ကမြတို့ အရေးဟာ နောကျကို မရောကျသှားဖို့ အမရေိကားမှာရှိတဲ့အဖှဲ့တှနေဲ့ အစိုးရကွားတိုကျရိုကျခြိတျဆကျ လုပျဆောငျနိုငျဖို့ အရေးကွီးပါတယျ။
The Heritage Foundation ကနေ ကွီးမှူးတဲ့ “ မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈအာဏာသိမျးမှုအပေါျ အမရေိကနျရဲ့ တုန့ျပွနျမှု အရှိနျအဟုနျတိုးမွှင့ျဖို့” ဆိုတဲ့ အှနျလိုငျးဆှေးနှေးပှဲမှာ မဝေဝေနုနဲ့အတူ HRW အာရှရေးရာ ညှနျကွားရေးမှူး John Sifton၊ Earth Rights International က Marco Simons နဲ့ မွနျမာ့အရေးနှဈပေါငျးမြားစှာ လှုပျရှားနသေူ Mike Mitchell တို့ အဓိကပါဝငျဆှေးနှေးခဲ့ကွပါတယျ။
ပွီးခဲ့တဲ့ လတှအေတှငျး အမရေိကနျ ရနေံကုမ်ပဏီကွီးဖွဈတဲ့ Chevron ကနေ သူနဲ့ ဖကျစပျလုပျကိုငျနတေဲ့ မွနျမာ့ရနေံနဲ့ သဘာဝဓါတျငှေ့လုပျငနျးကို ပိတျဆို့အရေးယူတာတှေ မလုပျနိုငျရေး ဝါရှငျတနျဒီစီက နာမညျကွီး လောျဘီအကြိုးဆောငျအဖှဲ့တခု ကို ငှားရမျးပွီး အမရေိကနျအစိုးရနဲ့ လှှတျတောျမှာ လိုကျလံတှေ့ဆုံနတေယျလို့ နယူးရောကျတိုငျးမျဈသတငျးစာမှာ ဖေါျပွခဲ့ပါတယျ။
