(Zawgyi / Unicode)
ရိုဟင်ဂျာမွတ်စလင်တွေနဲ့ အခြားလူနည်းစုတွေအပေါ် ပြင်းထန်လှတဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေနဲ့ နိုင်ငံတကာ လူသားချင်းစာနာမှု ဥပဒေ ချိုးဖောက်မှုဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်နဲ့ ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံ တတိယကော်မတီက မြန်မာ့အရေး ဆုံးဖြတ်ချက် တရပ်ကို ချမှတ်လိုက်ပါတယ်။ တတိယကော်မတီမှာ နိုဝင်ဘာလ ၁၄ ရက်နေ့က အတည်ပြုခဲ့တဲ့ ဒီဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကုလအထွေထွေညီလာခံက ဒီဇင်ဘာလမှာ ဆက်လက်ဆွေးနွေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦးဟောက်ဒိုဆွမ်းကတော့ ဒီဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ ရခိုင်ပြည်နယ် အကျပ်အတည်းကို လွဲမှားပြီး ပုံဖော်ထားကြောင်း ဗွီအိုအေကို တုံ့ပြန်ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ အပြည့်အစုံကို မအင်ကြင်းနိုင်က တင်ပြပေးထားပါတယ်။
“Situation of human rights of Rohingya Muslims and other minorities in Myanmar” မြန်မာနိုင်ငံက ရိုဟင်ဂျာ မွတ်စလင်တွေနဲ့ အခြားလူနည်းစုတွေရဲ့ လူ့အခွင့်အရေး အခြေအနေဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်နဲ့ မြန်မာ့အရေး ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ၇၄ ကြိမ်မြောက် ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံရဲ့ တတိယကော်မတီမှာ နိုဝင်ဘာလ ၁၄ ရက်နေ့က ထောက်ခံမဲ ၁၄၀၊ ကန့်ကွက်မဲ ၉ မဲ၊ ကြားနေမဲ ၃၂ မဲနဲ့ အတည်ပြုခဲ့တာပါ။
အဲဒီဆုံးဖြတ်ချက်ထဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရိုဟင်ဂျာ မွတ်စလင်တွေနဲ့ တခြား လူနည်းစုတွေအပေါ် ပြင်းထန်လှတဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ အပါအဝင် နိုင်ငံတကာဥပဒေ ချိုးဖောက်မှုတွေ ဆက်ပြီးဖြစ်နေတဲ့ သတင်းတွေအပေါ်မှာ ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံအနေနဲ့ အလွန်ပဲ စိုးရိမ်မကင်းဖြစ်မိကြောင်း ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဥပဒေမဲ့ ဖမ်းဆီးမှု၊ ထိမ်းသိန်းခံထားရချိန်မှာ သေဆုံးမှု၊ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုနဲ့ အခြား ရက်စက်ပြီး လူမဆန်တာ ဒါမှမဟုတ် အရှက်ရစေအောင် ပြုမူတာ ဒါမှမဟုတ် အပြစ်ပေးတာ စတာတွေ ပါဝင်ကြောင်း တတိယကော်မတီရဲ့ မြန်မာ့အရေး ဆုံးဖြတ်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
အထူးသဖြင့် မြန်မာလုံခြုံရေးနဲ့ လက်နက်ကိုင်စစ်တပ်အနေနဲ့ ရိုဟင်ဂျာ မွတ်စလင်တွေနဲ့ အခြားလူနည်းစုတွေ အပါအဝင် မြန်မာပြည်သူအားလုံးရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးကို အကာအကွယ်ပေးရေးနဲ့ အကြမ်းဖက်မှုအားလုံးကို ချက်ချင်းရပ်ဆိုင်းဖို့ မြန်မာ့အရေး ဆုံးဖြတ်ချက်မှာ တောင်းဆိုထားပါတယ်။ ဒါ့အပြင် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေကို စုံစမ်းဖော်ထုတ်ပြီး တာဝန်ရှိသူတွေကို အရေးယူဖို့လည်း မြန်မာအစိုးရကို တိုက်တွန်းထားပါတယ်။
ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို လက်မခံတဲ့ မြန်မာအစိုးရကတော့ ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံရဲ့ တတိယကော်မတီအနေနဲ့ အခုလို နိုင်ငံတနိုင်ငံရဲ့ အသိုင်းအဝိုင်းတခုအရေးကို ဆုံးဖြတ်ချက်အဖြစ် ချမှတ်တာကို လက်မခံနိုင်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦးဟောက်ဒိုဆွမ်းက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“ဘင်္ဂါလီတွေကိစ္စကို ကျနော်တို့ကပဲ လိုက်ပြီးတော့ ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်လို့ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းလို့ သတ်လို့ဆိုတဲ့ဟာမျိုးနဲ့ တောက်လျှောက်လုပ်လာတာ။ ဆိုတော့ အခုက ၃ နှစ် ဒီဟာနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ဒီနှစ်မှာ နာမည်တပ်ပြီး လုပ်လာတာပေါ့နော်။ ရိုဟင်ဂျာ မွတ်စလင်တွေရဲ့ အခွင့်အရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ဆိုပြီးတော့ လုပ်လာတယ်။ ဆိုတော့ နိုင်ငံတနိုင်ငံကို နာမည်တပ်ပြီးတော့ လူမျိုးစုတစုအတွက် ဆိုတဲ့နဲ့ လုပ်လာတာကိုလည်း ကျနော်တို့က လက်မခံဘူး။”
ဒါ့အပြင် ဆုံးဖြတ်ချက်မှာ ဖော်ပြထားတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ် အကျပ်အတည်းနဲ့ ပတ်သက်လို့လည်း ရှုပ်ထွေးတဲ့ အခြေအနေတွေကို လွဲမှားပြီး ပုံဖော်ထားကြောင်း သံအမတ်ကြီးက အခုလိုပြောပါတယ်။
“လူဝင်မှုနဲ့ ဖြစ်တဲ့ပြဿနာပေါ့နော်။ အဲဒီဟာကို ဘာသာရေးကိစ္စ ဖိနှိပ်တယ် ပြုတယ်၊ လူမျိုးရေးအရ ဖိနှိပ်တယ် ပြုတယ်ဆိုပြီးတော့ လုပ်တဲ့ဟာကို ကျနော်တို့က မဟုတ်ပါဘူးလို့ ဆိုလိုတဲ့ သဘောပါပဲ။ လူ့အခွင့်အရေး အခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ဟာ ဂျီနီဗာ လူ့အခွင့်အရေး ကောင်စီမှာပဲ ဆွေးနွေးကြ၊ ပြောကြ၊ ဒီဟာကို ကျနော်တို့က ငြင်းဆိုတာ မဟုတ်ဘူး။ သို့သော်လည်းပဲ General Assembly မှာ နယူးယောက်ကို ခေါ်ယူလာပြီးတော့မှ နိုင်ငံတခုချင်းအလိုက် လုပ်တဲ့ဟာ Selected ပေါ့နော်၊ ရွေးပြီးတော့မှလုပ်တာ။ ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဘယ်နိုင်ငံမှ လူ့အခွင့်အရေး အခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ခြောက်ပစ်ကင်း သဲလည်းစင် ဘယ်သူမှမရှိဘူး။”
နိုဝင်ဘာလ ၁၄ ရက်နေ့က တတိယကော်မတီမှာ OIC အစ္စလာမ္မစ်နိုင်ငံများ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့နဲ့ ဥရောပသမဂ္ဂတို့ ပူးတွဲရေးသားထားတဲ့ မြန်မာ့အရေး ဆုံးဖြတ်ချက်မူကြမ်း အပါအဝင် အီရန်နဲ့ ဆီးရီးယားနိုင်ငံတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်မူကြမ်းတွေကို တင်သွင်းဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။ မြန်မာ့အရေး ဆုံးဖြတ်ချက်မူကြမ်းကို ထောက်ခံဆွေးနွေးခဲ့တဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ သံအမတ်ကြီး Masud Bin Momen က အခုလို ဆွေးနွေးသွားပါတယ်။
“ဒီဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ နိုင်ငံတခုတည်းရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်မဟုတ်ဘဲ ရိုဟင်ဂျာတွေ ဆန္ဒအလျောက် ဂုဏ်သိက္ခာရှိရှိ ဌာနေပြန်နိုင်ရေးအတွက် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းရဲ့ ထိန်းသိမ်းဆောင်ရွက်မှု ပုံစံတခုအဖြစ် မြင်ပါတယ်။ လုံခြုံရေးကောင်စီက ပြဋ္ဌာန်းချက်တခုအနေနဲ့ တိတိကျကျ ချမှတ်ချိန်ထိ အမေရိကန်ရဲ့ မျှော်လင့်ချက်တွေ ရှိနေလိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။ ဒါဟာ မြန်မာ လုံခြုံရေးနဲ့ လက်နက်ကိုင်တွေရဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေကို ဖြေရှင်းနိုင်မယ့် လောလောဆယ်လုပ်ရပ်တွေကို အခိုင်အမာ ချမှတ်ပေးလိုက်တာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ စိတ်ချလက်ချ ပြန်နိုင်ဖို့အတွက် ယုံကြည်မှု တည်ဆောက်နိုင်ရေးမှာ ပြစ်မှုကျူးလွန်ခဲ့သူရဲ့ တာဝန်ခံမှုက အဓိကကျပါတယ်။ ဒီဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းအနေနဲ့ လုပ်ဆောင်နေတဲ့ တာဝန်ခံမှုရှိစေရေး ယန္တရားအမျိုးမျိုးကို လမ်းပွင့်သွားစေမှာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။”
ကုလသမဂ္ဂ အပါအဝင် ခိုင်လုံတဲ့ စုံစမ်းမှုတွေက ရရှိထားတဲ့ သတင်းအချက်အလက် အစီရင်ခံစာတွေအရ ရခိုင်၊ ကချင်နဲ့ ရှမ်းပြည်နယ်တွေ အပါအဝင် နိုင်ငံတဝန်းမှာ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ အကြီးအကျယ် ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေတဲ့အပေါ် ရှုတ်ချကြောင်း ဆုံးဖြတ်ချက်မူကြမ်းကို ပူးတွဲအဆိုပြုခဲ့တဲ့ အမေရိကန် ကိုယ်စားလှယ်ကလည်း တတိယကော်မတီ အစည်းအဝေးမှာ အခုလို ပြောသွားပါတယ်။
“မြန်မာနိုင်ငံက လူ့အခွင့်အရေး အခြေအနေပေါ် အခုလို အချိန်ကိုက် အရေးပါတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်အတွက် ပူးတွဲတာဝန်ယူ တင်သွင်းရတာကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အနေနဲ့ ဂုဏ်ယူမိပါတယ်။ ရခိုင်၊ ကချင်နဲ့ ရှမ်းပြည်နယ် အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံတဝန်း ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ ပြင်းထန်လှတဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေနဲ့ ဖိနှိပ်မှုတွေကို အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အနေနဲ့ ကန့်ကွက်ရှုတ်ချပါတယ်။ ဒီလို လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေကို ကုလသမဂ္ဂနဲ့ အခြား လွတ်လပ်ပြီး ယုံကြည်ရတဲ့ အစီရင်ခံစာတွေက မှတ်တမ်းပြုစုထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ပြစ်ဒဏ်ကနေ ကင်းလွတ်ခွင့်ဟာ နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်းကို အမြစ်တွယ်နေကြောင်း မီးမောင်းထိုးပြထားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ အချက်အလက်ရှာဖွေရေးအဖွဲ့ရဲ့ လုပ်ဆောင်မှုနဲ့ တန်ဖိုးရှိတဲ့ အစီရင်ခံစာတွေအပေါ်မှာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အနေနဲ့ အလွန် လေးစားမိတယ်ဆိုတာ ပြောချင်ပါတယ်။”
အခုလို ပြီးခဲ့တဲ့သီတင်းပတ်က တတိယကော်မတီရဲ့ မြန်မာ့အရေး ဆုံးဖြတ်ချက်မှာ နိုင်ငံတကာ တရားစီရင်ရေးအပိုင်းဖြစ်တဲ့ ICJ နဲ့ ICC တို့က ရိုဟင်ဂျာကိစ္စ ကိုင်တွယ် ဆောင်ရွက်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ထည့်သွင်းဖော်ပြခြင်း မရှိတဲ့အပေါ်မှာ ဝေဖန်ထောက်ပြမှုတွေလည်း ရှိခဲ့ပါတယ်။
တတိယကော်မတီ အပါအဝင် ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံက လူ့အခွင့်အရေး အခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်လို့ လိုက်နာဖို့ အကြံပြုထားတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို ၁၉၉၂ ခုနှစ် စစ်အစိုးရ လက်ထက်ကတည်းက နှစ်စဉ်ချမှတ်လာခဲ့တာဖြစ်ပြီး ၂၀၁၆ ခုနှစ်က နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုယ်တိုင် ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေညီလာခံမှာ လာရောက် မိန့်ခွန်းပြောကြားခဲ့တဲ့ နှစ်တနှစ်တည်းပဲ မြန်မာ့အရေး ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကုလသမဂ္ဂက ချမှတ်ခြင်း မရှိခဲ့ပါဘူး။
----------------------------------
(Unicode)
မွနျမာလူ့အခှင့ျအရေးခြိုးဖောကျမှု ကုလ တတိယကောျမတီ ဆုံးဖွတျခကြျ
ရိုဟငျဂြာမှတျစလငျတှနေဲ့ အခွားလူနညျးစုတှအေပေါျ ပွငျးထနျလှတဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှနေဲ့ နိုငျငံတကာ လူသားခငြျးစာနာမှု ဥပဒေ ခြိုးဖောကျမှုဆိုတဲ့ ခေါငျးစဉျနဲ့ ကုလသမဂ်ဂ အထှထှေညေီလာခံ တတိယကောျမတီက မွနျမာ့အရေး ဆုံးဖွတျခကြျ တရပျကို ခမြှတျလိုကျပါတယျ။ တတိယကောျမတီမှာ နိုဝငျဘာလ ၁၄ ရကျနေ့က အတညျပွုခဲ့တဲ့ ဒီဆုံးဖွတျခကြျကို ကုလအထှထှေညေီလာခံက ဒီဇငျဘာလမှာ ဆကျလကျဆှေးနှေးမှာ ဖွဈပါတယျ။
ကုလသမဂ်ဂဆိုငျရာ မွနျမာသံအမတျကွီး ဦးဟောကျဒိုဆှမျးကတော့ ဒီဆုံးဖွတျခကြျဟာ ရခိုငျပွညျနယျ အကပြျအတညျးကို လှဲမှားပွီး ပုံဖောျထားကွောငျး ဗှီအိုအကေို တုံ့ပွနျပွောကွားခဲ့ပါတယျ။ အပွည့ျအစုံကို မအငျကွငျးနိုငျက တငျပွပေးထားပါတယျ။
“Situation of human rights of Rohingya Muslims and other minorities in Myanmar” မွနျမာနိုငျငံက ရိုဟငျဂြာ မှတျစလငျတှနေဲ့ အခွားလူနညျးစုတှရေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး အခွအေနဆေိုတဲ့ ခေါငျးစဉျနဲ့ မွနျမာ့အရေး ဆုံးဖွတျခကြျကို ၇၄ ကွိမျမွောကျ ကုလသမဂ်ဂ အထှထှေညေီလာခံရဲ့ တတိယကောျမတီမှာ နိုဝငျဘာလ ၁၄ ရကျနေ့က ထောကျခံမဲ ၁၄၀၊ ကန့ျကှကျမဲ ၉ မဲ၊ကွားနမေဲ ၃၂ မဲနဲ့ အတညျပွုခဲ့တာပါ။
အဲဒီဆုံးဖွတျခကြျထဲမှာ မွနျမာနိုငျငံမှာ ရိုဟငျဂြာ မှတျစလငျတှနေဲ့ တခွား လူနညျးစုတှအေပေါျ ပွငျးထနျလှတဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှေ အပါအဝငျ နိုငျငံတကာဥပဒေ ခြိုးဖောကျမှုတှေ ဆကျပွီးဖွဈနတေဲ့ သတငျးတှအေပေါျမှာ ကုလသမဂ်ဂ အထှထှေညေီလာခံအနနေဲ့ အလှနျပဲ စိုးရိမျမကငျးဖွဈမိကွောငျး ဖောျပွထားပါတယျ။ ဥပဒမေဲ့ ဖမျးဆီးမှု၊ ထိမျးသိနျးခံထားရခြိနျမှာ သဆေုံးမှု၊ ညှဉျးပနျးနှိပျစကျမှုနဲ့ အခွား ရကျစကျပွီး လူမဆနျတာ ဒါမှမဟုတျ အရှကျရစအေောငျ ပွုမူတာ ဒါမှမဟုတျ အပွဈပေးတာ စတာတှေ ပါဝငျကွောငျး တတိယကောျမတီရဲ့ မွနျမာ့အရေး ဆုံးဖွတျခကြျမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။
အထူးသဖွင့ျ မွနျမာလုံခွုံရေးနဲ့ လကျနကျကိုငျစဈတပျအနနေဲ့ ရိုဟငျဂြာ မှတျစလငျတှနေဲ့ အခွားလူနညျးစုတှေ အပါအဝငျ မွနျမာပွညျသူအားလုံးရဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးကို အကာအကှယျပေးရေးနဲ့ အကွမျးဖကျမှုအားလုံးကို ခကြျခငြျးရပျဆိုငျးဖို့ မွနျမာ့အရေး ဆုံးဖွတျခကြျမှာ တောငျးဆိုထားပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှကေို စုံစမျးဖောျထုတျပွီး တာဝနျရှိသူတှကေို အရေးယူဖို့လညျး မွနျမာအစိုးရကို တိုကျတှနျးထားပါတယျ။
ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို လကျမခံတဲ့ မွနျမာအစိုးရကတော့ ကုလသမဂ်ဂ အထှထှေညေီလာခံရဲ့ တတိယကောျမတီအနနေဲ့ အခုလို နိုငျငံတနိုငျငံရဲ့ အသိုငျးအဝိုငျးတခုအရေးကို ဆုံးဖွတျခကြျအဖွဈ ခမြှတျတာကို လကျမခံနိုငျကွောငျး ကုလသမဂ်ဂဆိုငျရာ မွနျမာသံအမတျကွီး ဦးဟောကျဒိုဆှမျးက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“ဘငျ်ဂါလီတှကေိစ်စကို ကနြောျတို့ကပဲ လိုကျပွီးတော့ ဖိနှိပျခြုပျခယြျလို့ နှိပျစကျညှဉျးပနျးလို့ သတျလို့ဆိုတဲ့ဟာမြိုးနဲ့ တောကျလြှောကျလုပျလာတာ။ ဆိုတော့ အခုက ၃ နှဈ ဒီဟာနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ဒီနှဈမှာ နာမညျတပျပွီး လုပျလာတာပေါ့နောျ။ ရိုဟငျဂြာ မှတျစလငျတှရေဲ့ အခှင့ျအရေးနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ဆိုပွီးတော့ လုပျလာတယျ။ ဆိုတော့ နိုငျငံတနိုငျငံကို နာမညျတပျပွီးတော့ လူမြိုးစုတစုအတှကျ ဆိုတဲ့နဲ့ လုပျလာတာကိုလညျး ကနြောျတို့က လကျမခံဘူး။”
ဒါ့အပွငျ ဆုံးဖွတျခကြျမှာ ဖောျပွထားတဲ့ ရခိုငျပွညျနယျ အကပြျအတညျးနဲ့ ပတျသကျလို့လညျး ရှုပျထှေးတဲ့ အခွအေနတှေကေို လှဲမှားပွီး ပုံဖောျထားကွောငျး သံအမတျကွီးက အခုလိုပွောပါတယျ။
“လူဝငျမှုနဲ့ ဖွဈတဲ့ပွူနာပေါ့နောျ။ အဲဒီဟာကို ဘာသာရေးကိစ်စ ဖိနှိပျတယျ ပွုတယျ၊ လူမြိုးရေးအရ ဖိနှိပျတယျ ပွုတယျဆိုပွီးတော့ လုပျတဲ့ဟာကို ကနြောျတို့က မဟုတျပါဘူးလို့ ဆိုလိုတဲ့ သဘောပါပဲ။ လူ့အခှင့ျအရေး အခွအေနနေဲ့ ပတျသကျတဲ့ဟာ ဂြီနီဗာ လူ့အခှင့ျအရေး ကောငျစီမှာပဲ ဆှေးနှေးကွ၊ ပွောကွ၊ ဒီဟာကို ကနြောျတို့က ငွငျးဆိုတာ မဟုတျဘူး။ သို့သောျလညျးပဲ General Assembly မှာ နယူးယောကျကို ခေါျယူလာပွီးတော့မှ နိုငျငံတခုခငြျးအလိုကျ လုပျတဲ့ဟာ Selected ပေါ့နောျ၊ ရှေးပွီးတော့မှလုပျတာ။ ကမ်ဘာပေါျမှာ ဘယျနိုငျငံမှ လူ့အခှင့ျအရေး အခွအေနနေဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ခွောကျပဈကငျး သဲလညျးစငျ ဘယျသူမှမရှိဘူး။”
နိုဝငျဘာလ ၁၄ ရကျနေ့က တတိယကောျမတီမှာ OIC အစ်စလာမ်မဈနိုငျငံမြား ပူးပေါငျးဆောငျရှကျရေးအဖှဲ့နဲ့ ဥရောပသမဂ်ဂတို့ ပူးတှဲရေးသားထားတဲ့ မွနျမာ့အရေး ဆုံးဖွတျခကြျမူကွမျး အပါအဝငျ အီရနျနဲ့ ဆီးရီးယားနိုငျငံတှနေဲ့ ပတျသကျတဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျမူကွမျးတှကေို တငျသှငျးဆှေးနှေးခဲ့ကွပါတယျ။ မွနျမာ့အရေး ဆုံးဖွတျခကြျမူကွမျးကို ထောကျခံဆှေးနှေးခဲ့တဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ သံအမတျကွီး Masud Bin Momen က အခုလို ဆှေးနှေးသှားပါတယျ။
“ဒီဆုံးဖွတျခကြျဟာ နိုငျငံတခုတညျးရဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျမဟုတျဘဲ ရိုဟငျဂြာတှေ ဆန်ဒအလြောကျ ဂုဏျသိက်ခာရှိရှိ ဌာနပွေနျနိုငျရေးအတှကျ နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝိုငျးရဲ့ ထိနျးသိမျးဆောငျရှကျမှု ပုံစံတခုအဖွဈ မွငျပါတယျ။ လုံခွုံရေးကောငျစီက ပွဋ်ဌာနျးခကြျတခုအနနေဲ့ တိတိကကြြ ခမြှတျခြိနျထိ အမရေိကနျရဲ့ မြှောျလင့ျခကြျတှေ ရှိနလေိမ့ျမယျလို့ မြှောျလင့ျပါတယျ။ ဒါဟာ မွနျမာ လုံခွုံရေးနဲ့ လကျနကျကိုငျတှရေဲ့ ရာဇဝတျမှုတှကေို ဖွရှေငျးနိုငျမယ့ျ လောလောဆယျလုပျရပျတှကေို အခိုငျအမာ ခမြှတျပေးလိုကျတာလညျး ဖွဈပါတယျ။ စိတျခလြကျခြ ပွနျနိုငျဖို့အတှကျ ယုံကွညျမှု တညျဆောကျနိုငျရေးမှာ ပွဈမှုကြူးလှနျခဲ့သူရဲ့ တာဝနျခံမှုက အဓိကကပြါတယျ။ ဒီဆုံးဖွတျခကြျဟာ နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝိုငျးအနနေဲ့ လုပျဆောငျနတေဲ့ တာဝနျခံမှုရှိစရေေး ယန်တရားအမြိုးမြိုးကို လမျးပှင့ျသှားစမှောလညျး ဖွဈပါတယျ။”
ကုလသမဂ်ဂ အပါအဝငျ ခိုငျလုံတဲ့ စုံစမျးမှုတှကေ ရရှိထားတဲ့ သတငျးအခကြျအလကျ အစီရငျခံစာတှအေရ ရခိုငျ၊ ကခငြျနဲ့ ရှမျးပွညျနယျတှေ အပါအဝငျ နိုငျငံတဝနျးမှာ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှေ အကွီးအကယြျ ဆကျလကျဖွဈပှားနတေဲ့အပေါျ ရှုတျခကြွောငျး ဆုံးဖွတျခကြျမူကွမျးကို ပူးတှဲအဆိုပွုခဲ့တဲ့ အမရေိကနျ ကိုယျစားလှယျကလညျး တတိယကောျမတီ အစညျးအဝေးမှာ အခုလို ပွောသှားပါတယျ။
“မွနျမာနိုငျငံက လူ့အခှင့ျအရေး အခွအေနပေေါျ အခုလို အခြိနျကိုကျ အရေးပါတဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျအတှကျ ပူးတှဲတာဝနျယူ တငျသှငျးရတာကို အမရေိကနျပွညျထောငျစု အနနေဲ့ ဂုဏျယူမိပါတယျ။ ရခိုငျ၊ ကခငြျနဲ့ ရှမျးပွညျနယျ အပါအဝငျ မွနျမာနိုငျငံတဝနျး ဆကျလကျဖွဈပေါျနတေဲ့ ပွငျးထနျလှတဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှနေဲ့ ဖိနှိပျမှုတှကေို အမရေိကနျပွညျထောငျစု အနနေဲ့ ကန့ျကှကျရှုတျခပြါတယျ။ ဒီလို လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှကေို ကုလသမဂ်ဂနဲ့ အခွား လှတျလပျပွီး ယုံကွညျရတဲ့ အစီရငျခံစာတှကေ မှတျတမျးပွုစုထားပွီး ဖွဈပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံမှာ ပွဈဒဏျကနေ ကငျးလှတျခှင့ျဟာ နကျနကျရှိုငျးရှိုငျးကို အမွဈတှယျနကွေောငျး မီးမောငျးထိုးပွထားတဲ့မွနျမာနိုငျငံဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ အခကြျအလကျရှာဖှရေေးအဖှဲ့ရဲ့ လုပျဆောငျမှုနဲ့ တနျဖိုးရှိတဲ့ အစီရငျခံစာတှအေပေါျမှာ အမရေိကနျပွညျထောငျစု အနနေဲ့ အလှနျ လေးစားမိတယျဆိုတာ ပွောခငြျပါတယျ။”
အခုလို ပွီးခဲ့တဲ့သီတငျးပတျက တတိယကောျမတီရဲ့ မွနျမာ့အရေး ဆုံးဖွတျခကြျမှာ နိုငျငံတကာ တရားစီရငျရေးအပိုငျးဖွဈတဲ့ ICJ နဲ့ ICC တို့က ရိုဟငျဂြာကိစ်စ ကိုငျတှယျ ဆောငျရှကျမှုတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ ထည့ျသှငျးဖောျပွခွငျး မရှိတဲ့အပေါျမှာ ဝဖေနျထောကျပွမှုတှလေညျး ရှိခဲ့ပါတယျ။
တတိယကောျမတီ အပါအဝငျ ကုလသမဂ်ဂ အထှထှေညေီလာခံရဲ့ မွနျမာနိုငျငံက လူ့အခှင့ျအရေး အခွအေနနေဲ့ ပတျသကျလို့ လိုကျနာဖို့ အကွံပွုထားတဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျတှကေို ၁၉၉၂ ခုနှဈ စဈအစိုးရ လကျထကျကတညျးက နှဈစဉျခမြှတျလာခဲ့တာဖွဈပွီး ၂၀၁၆ ခုနှဈက နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကိုယျတိုငျ ကုလသမဂ်ဂ အထှထှေညေီလာခံမှာ လာရောကျ မိန့ျခှနျးပွောကွားခဲ့တဲ့ နှဈတနှဈတညျးပဲ မွနျမာ့အရေး ဆုံးဖွတျခကြျကို ကုလသမဂ်ဂက ခမြှတျခွငျး မရှိခဲ့ပါဘူး။
