{{Zawgyi/Unicode}}
အာဖဂန္နစၥတန္ႏိုင္ငံကေန ႏိုင္ငံတကာတပ္ေတြ ျပန္လည္ဆုတ္ခြာ သြားၾကေပမဲ့ ကုလသမဂၢကေတာ့ အကူအညီေပးေရး လုပ္ငန္းေတြအတြက္ ဆက္ရွိေနမယ္လို႔ ေျပာလိုက္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေနရပ္စြန္႔ခြာခဲ့ရသူေတြ အပါအ၀င္ သန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ အာဖဂန္လူထုအတြက္ စာနာမႈ အကူအညီေတြ ေပးႏိုင္ဖို႔ လုပ္ငန္းေတြ ဆက္လုပ္သြားမွာပါ။ ဒီအေၾကာင္း ကုလသမဂၢ ႐ုံးခ်ဳပ္ရွိရာ ဆြစ္ဇာလန္ႏိုင္ငံ ဂ်နီဗာၿမိဳ႕ကနေ ဗြီအိုေအ သတင္းေထာက္ Lisa Schlein သတင္းေပးပို႔ထားတာကို ကိုရဲမြန္ က ေျပာျပေပးမွာ ျဖစ္ပါတယ္။
တာလီဘန္ေတြ တိုင္းျပည္ကို ထိန္းခ်ဳပ္လိုက္ေပမဲ့ အာဖဂန္နစၥတန္ ႏိုင္ငံမွာ ဗဟိုအစိုးရရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္မႈကင္းမဲ့ေနတာဟာ ျပႆနာအျဖစ္ ကုလသမဂၢ ေအဂ်င္စီေတြက ေျပာပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ အာဖဂန္နစၥတန္ ႏိုင္ငံက အကူအညီ လိုအပ္ေနသူေတြကုိ ပံ့ပိုးႏိုင္ဖို႔ တာလီဘန္ေတြ၊ တျခားအဖဲြ႕ေတြနဲ႔ ဆယ္စုႏွစ္နဲ႔ခ်ီ ေဆြးေႏြးမႈေတြ ရွိေနတာကိုလည္း အေလးထား ေျပာဆိုၾကပါတယ္။ ကုလသမဂၢ လူသားခ်င္း စာနာမႈဆိုင္ရာ ညႇိႏႈိင္းေရးမွဴး႐ုံး (UNOCHA) ေျပာခြင့္ရ Jens Laerke ကေတာ့ အရင္အေတြ႕အၾကံဳေတြအရ အခုအခါမွာလည္း အေရးေပၚ အကူအညီ လိုတဲ့သူေတြကို ေထာက္ပံ့ဖို႔ စာနာမႈ အကူအညီေပးေရး ေအဂ်င္စီေတြကို ခြင့္ျပဳလိမ့္မယ္လို႔ ယူဆေၾကာင္း ေျပာပါတယ္။
“တပ္ေတြ ထြက္ခြာသြားေပမဲ့၊ ကုလသမဂၢကေတာ့ ဆက္ရွိေနမွာပါ၊ ဆက္ေနဖို႔လည္း စိတ္ပိုင္းျဖတ္ထားပါတယ္။ ဒါကိုလည္း အစကတည္းက ေျပာထားတာပါ။ ဒီႏွစ္ထဲမွာပဲ လူ ၈ သန္းေလာက္ကို စာနာမႈ အကူအညီေတြ ေထာက္ပံ့ေပးခဲ့တယ္ ဆိုတာကိုလည္း ထပ္ၿပီး အသိေပးခ်င္ပါတယ္။ ဒီကိန္းဂဏန္းက က်ေနာ္တို႔ ဆက္ေနဖို႔ လိုဦးမယ္ဆိုတာကို ျပသရာေရာက္တယ္လို႔လည္း ထင္ပါတယ္။”
ကုလသမဂၢကေတာ့ ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ ေနရပ္စြန္႔ခြာၾကရတဲ့ လူေပါင္း ၃ သန္းခဲြ အပါအ၀င္ ဒီႏွစ္ထဲ အာဖဂန္နစၥတန္ ႏိုင္ငံမွာ လူ ၁၆ သန္းေလာက္ကို အကူအညီေပးဖို႔ ရည္မွန္းထားတာပါ။ ဒါေပမဲ့လည္း စာနာမႈ အကူအညီေတြအတြက္ လိုအပ္တဲ့ ၁.၃ ဘီလီယံရဲ႕ ၃၉ ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ရရွိထားတဲ့အတြက္ အျပည့္အ၀ မရရင္ေတာ့ ကူညီဖို႔ အခက္အခဲ ရွိႏိုင္တယ္လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။
ကမာၻ႔က်န္းမာေရးအဖဲြ႕ (WHO) ကေတာ့ ေဆးဝါးပစၥည္း အကူအညီ ၁၂ တန္ခဲြကို အာဖဂန္နစၥတန္ႏိုင္ငံ Mazar-i-Sharif ေလဆိပ္ကေန တနလၤာေန႔ကပဲ ေပးပို႔ႏိုင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ဒီထက္မက လိုအပ္ေနေသးတယ္လို႔လည္း WHO ေျပာခြင့္ရ အမ်ဳိးသမီး Margaret Harris ကေျပာပါတယ္။ WHO ရဲ႕ ေဒသတြင္း ေထာက္ပို႔စခန္းရွိရာ ဒူဘိုင္းကေန ဒီတပတ္ထဲ ေနာက္ထပ္ ေလေၾကာင္းကေန ၂ သုတ္ ထပ္ပို႔ဖို႔ စီစဥ္ထားၿပီး၊ တျခားပို႔ႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းေတြကိုလည္း ရွာေဖြေနတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ေငြေၾကး မလုံေလာက္မႈေၾကာင့္ အာဖဂန္နစၥတန္ႏိုင္ငံက က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈ လုပ္ငန္းေတြကို ပိတ္လိုက္ရတာေတြ၊ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖဲြ႕အစည္းေတြရဲ႕ လုပ္ငန္းေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ေနရတာေတြအေပၚ စိုးရိမ္ေၾကာင္းလည္း ေျပာခဲ့တာပါ။ အေျခခံက်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈေတြ အားနည္းတဲ့ ျပႆနာကို သန္းနဲ႔ခ်ီတဲ့ အာဖဂန္ေတြ ရင္ဆိုင္ေနရတယ္လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။
“ထိခိုက္ႏိုင္တဲ့ က်န္းမာေရး ၀န္ေဆာင္မႈ လုပ္ငန္းေတြထဲမွာ ကေလးေတြ ကာကြယ္ေဆးထိုးတာ၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္နဲ႔ မီးဖြားမိခင္ေတြ က်န္းမာေရး၊ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မိခင္ေတြ သားဖြားတဲ့ လုပ္ငန္းေတြ၊ အဟာရနဲ႔ ကိုဗစ္ေရာဂါ ကုသေရးဌာနေတြအျပင္ တျခား မရွိမျဖစ္ ၀န္ေဆာင္မႈေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ ခန္႔မွန္းတြက္ခ်က္မႈေတြအရ က်န္းမာေရး ေစာင့္ေရွာက္မႈဌာန ၅၀ ပိတ္ရတဲ့အခါ၊ အမ်ဳိးသမီး ၅ ေယာက္နဲ႔ အသက္ ၅ ႏွစ္ေအာက္ ကေလး ၅၈ ေယာက္ ေန႔စဥ္ ေသဆုံးေလ့ ရွိတတ္ပါတယ္။”
အာဖဂန္နစၥတန္ ႏိုင္ငံမွာ ၾကံဳရမယ့္ ေၾကကဲြစရာ အေျခအေနဟာ ႏိုင္ငံတကာတပ္ေတြ ႐ုပ္သိမ္းၿပီးေနာက္ပိုင္း ျမင္သာထင္သာ မရွိေတာ့မွာကိုလည္း ႏိုင္ငံတကာ အကူအညီေပးေရး ေအဂ်င္စီေတြ စိုးရိမ္ေနပါတယ္။ စာနာမႈဆိုင္ရာ အက်ပ္အတည္းႀကီးတခုဟာ အခုမွ အစသာ ရွိေသးတယ္လို႔လည္း ဒုကၡသည္မ်ားဆိုင္ရာ ကုလသမဂၢ မဟာမင္းႀကီး Filippo Grandi က သတိေပးထားတာပါ။ အာဖဂန္နစၥတန္ ႏိုင္ငံမွာ အေရးယူ အျပစ္ေပးခံရမယ့္ အေျခအေနနဲ႔ ပဋိပကၡေတြေၾကာင့္ ထြက္ေျပးလာသူေတြ၊ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ဖို႔ လိုအပ္ေနသူေတြအတြက္ နယ္စပ္တံခါးေတြကို ဖြင့္ထားၾကဖို႔လည္း မဟာမင္းႀကီးက တိုက္တြန္းထားပါတယ္။
.....................................
{{Unicode}}
အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံကနေ နိုင်ငံတကာတပ်တွေ ပြန်လည်ဆုတ်ခွာ သွားကြပေမဲ့ ကုလသမဂ္ဂကတော့ အကူအညီပေးရေး လုပ်ငန်းတွေအတွက် ဆက်ရှိနေမယ်လို့ ပြောလိုက်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် နေရပ်စွန့်ခွာခဲ့ရသူတွေ အပါအဝင် သန်းနဲ့ချီတဲ့ အာဖဂန်လူထုအတွက် စာနာမှု အကူအညီတွေ ပေးနိုင်ဖို့ လုပ်ငန်းတွေ ဆက်လုပ်သွားမှာပါ။ ဒီအကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ ရုံးချုပ်ရှိရာ ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဂျနီဗာမြို့ကနေ ဗွီအိုအေ သတင်းထောက် Lisa Schlein သတင်းပေးပို့ထားတာကို ကိုရဲမွန် က ပြောပြပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
တာလီဘန်တွေ တိုင်းပြည်ကို ထိန်းချုပ်လိုက်ပေမဲ့ အာဖဂန်နစ္စတန် နိုင်ငံမှာ ဗဟိုအစိုးရရဲ့ အုပ်ချုပ်မှုကင်းမဲ့နေတာဟာ ပြဿနာအဖြစ် ကုလသမဂ္ဂ အေဂျင်စီတွေက ပြောပါတယ်။ တချိန်တည်းမှာပဲ အာဖဂန်နစ္စတန် နိုင်ငံက အကူအညီ လိုအပ်နေသူတွေကို ပံ့ပိုးနိုင်ဖို့ တာလီဘန်တွေ၊ တခြားအဖွဲ့တွေနဲ့ ဆယ်စုနှစ်နဲ့ချီ ဆွေးနွေးမှုတွေ ရှိနေတာကိုလည်း အလေးထား ပြောဆိုကြပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂ လူသားချင်း စာနာမှုဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းရေးမှူးရုံး (UNOCHA) ပြောခွင့်ရ Jens Laerke ကတော့ အရင်အတွေ့အကြုံတွေအရ အခုအခါမှာလည်း အရေးပေါ် အကူအညီ လိုတဲ့သူတွေကို ထောက်ပံ့ဖို့ စာနာမှု အကူအညီပေးရေး အေဂျင်စီတွေကို ခွင့်ပြုလိမ့်မယ်လို့ ယူဆကြောင်း ပြောပါတယ်။
“တပ်တွေ ထွက်ခွာသွားပေမဲ့၊ ကုလသမဂ္ဂကတော့ ဆက်ရှိနေမှာပါ၊ ဆက်နေဖို့လည်း စိတ်ပိုင်းဖြတ်ထားပါတယ်။ ဒါကိုလည်း အစကတည်းက ပြောထားတာပါ။ ဒီနှစ်ထဲမှာပဲ လူ ၈ သန်းလောက်ကို စာနာမှု အကူအညီတွေ ထောက်ပံ့ပေးခဲ့တယ် ဆိုတာကိုလည်း ထပ်ပြီး အသိပေးချင်ပါတယ်။ ဒီကိန်းဂဏန်းက ကျနော်တို့ ဆက်နေဖို့ လိုဦးမယ်ဆိုတာကို ပြသရာရောက်တယ်လို့လည်း ထင်ပါတယ်။”
ကုလသမဂ္ဂကတော့ ပဋိပက္ခတွေကြောင့် နေရပ်စွန့်ခွာကြရတဲ့ လူပေါင်း ၃ သန်းခွဲ အပါအဝင် ဒီနှစ်ထဲ အာဖဂန်နစ္စတန် နိုင်ငံမှာ လူ ၁၆ သန်းလောက်ကို အကူအညီပေးဖို့ ရည်မှန်းထားတာပါ။ ဒါပေမဲ့လည်း စာနာမှု အကူအညီတွေအတွက် လိုအပ်တဲ့ ၁.၃ ဘီလီယံရဲ့ ၃၉ ရာခိုင်နှုန်းသာ ရရှိထားတဲ့အတွက် အပြည့်အ၀ မရရင်တော့ ကူညီဖို့ အခက်အခဲ ရှိနိုင်တယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။
ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) ကတော့ ဆေးဝါးပစ္စည်း အကူအညီ ၁၂ တန်ခွဲကို အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံ Mazar-i-Sharif လေဆိပ်ကနေ တနင်္လာနေ့ကပဲ ပေးပို့နိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း ဒီထက်မက လိုအပ်နေသေးတယ်လို့လည်း WHO ပြောခွင့်ရ အမျိုးသမီး Margaret Harris ကပြောပါတယ်။ WHO ရဲ့ ဒေသတွင်း ထောက်ပို့စခန်းရှိရာ ဒူဘိုင်းကနေ ဒီတပတ်ထဲ နောက်ထပ် လေကြောင်းကနေ ၂ သုတ် ထပ်ပို့ဖို့ စီစဉ်ထားပြီး၊ တခြားပို့နိုင်မယ့် နည်းလမ်းတွေကိုလည်း ရှာဖွေနေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ တချိန်တည်းမှာပဲ ငွေကြေး မလုံလောက်မှုကြောင့် အာဖဂန်နစ္စတန်နိုင်ငံက ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု လုပ်ငန်းတွေကို ပိတ်လိုက်ရတာတွေ၊ အစိုးရမဟုတ်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို လျှော့ချနေရတာတွေအပေါ် စိုးရိမ်ကြောင်းလည်း ပြောခဲ့တာပါ။ အခြေခံကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုတွေ အားနည်းတဲ့ ပြဿနာကို သန်းနဲ့ချီတဲ့ အာဖဂန်တွေ ရင်ဆိုင်နေရတယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။
“ထိခိုက်နိုင်တဲ့ ကျန်းမာရေး ဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းတွေထဲမှာ ကလေးတွေ ကာကွယ်ဆေးထိုးတာ၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်နဲ့ မီးဖွားမိခင်တွေ ကျန်းမာရေး၊ ကိုယ်ဝန်ဆောင်မိခင်တွေ သားဖွားတဲ့ လုပ်ငန်းတွေ၊ အဟာရနဲ့ ကိုဗစ်ရောဂါ ကုသရေးဌာနတွေအပြင် တခြား မရှိမဖြစ် ဝန်ဆောင်မှုတွေ ပါဝင်ပါတယ်။ ခန့်မှန်းတွက်ချက်မှုတွေအရ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှုဌာန ၅၀ ပိတ်ရတဲ့အခါ၊ အမျိုးသမီး ၅ ယောက်နဲ့ အသက် ၅ နှစ်အောက် ကလေး ၅၈ ယောက် နေ့စဉ် သေဆုံးလေ့ ရှိတတ်ပါတယ်။”
အာဖဂန်နစ္စတန် နိုင်ငံမှာ ကြုံရမယ့် ကြေကွဲစရာ အခြေအနေဟာ နိုင်ငံတကာတပ်တွေ ရုပ်သိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း မြင်သာထင်သာ မရှိတော့မှာကိုလည်း နိုင်ငံတကာ အကူအညီပေးရေး အေဂျင်စီတွေ စိုးရိမ်နေပါတယ်။ စာနာမှုဆိုင်ရာ အကျပ်အတည်းကြီးတခုဟာ အခုမှ အစသာ ရှိသေးတယ်လို့လည်း ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ မဟာမင်းကြီး Filippo Grandi က သတိပေးထားတာပါ။ အာဖဂန်နစ္စတန် နိုင်ငံမှာ အရေးယူ အပြစ်ပေးခံရမယ့် အခြေအနေနဲ့ ပဋိပက္ခတွေကြောင့် ထွက်ပြေးလာသူတွေ၊ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ဖို့ လိုအပ်နေသူတွေအတွက် နယ်စပ်တံခါးတွေကို ဖွင့်ထားကြဖို့လည်း မဟာမင်းကြီးက တိုက်တွန်းထားပါတယ်။
