အမေရိကန် အောက်လွှတ်တော်က စက်တင်ဘာလ ၂၄ ရက်နေ့က အတည်ပြုလိုက်တဲ့ BURMA Act ၂၀၁၉ ပြင်ဆင်ချက် ဥပဒေမူ ကြမ်းဟာ နိုင်ငံတကာရာဇဝတ်မှုကို ကျူးလွန် ကြောင်း စွပ်စွဲခံထားရတဲ့ မြန်မာစစ်တပ်အပေါ် စီးပွားရေးအရ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် အရေးယူဒဏ်ခတ်မယ့် အချက်တွေ ပါဝင်နေကြောင်း အမေရိကန်အခြေစိုက် မြန်မာ့အရေးလေ့လာနေသူတွေက ထောက်ပြခဲ့ကြပါတယ်။
ဆက်သွယ် စုံစမ်း မေးမြန်းထားတဲ့ မအင်ကြင်းနိုင်ကအပြည့်အစုံ တင်ပြမှာပါ။
BURMA Act ၂၀၁၉ (Burma Unified through Rigorous Military Accountability Act of 2019) ပြင်ဆင်ချက် ဥပဒေမူကြမ်းကို သီးခြားဥပဒေဖြစ် ပြဌာန်းဖို့ အင်္ဂါနေ့က အမတ်ဦးရေ စုစုပေါင်း ၄၃၃ ဦးရှိတဲ့ အမေရိကန်အောက် လွှတ်တော်မှာ ထောက်ခဲမဲ ၃၉၄မဲ၊ ကန့်ကွက်မဲ ၂၁ မဲနဲ့ အတည်ပြုခဲ့ပြီး မဲမပေးတဲ့ အရေအတွက် ၁၈ မဲရှိခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၁၈ခုနှစ်က BURMA Act ဥပဒေမူကြမ်းကို NDAA အမျိုးသားကာကွယ်ရေး ခွင့်ပြုမိန့် ဥပဒေမူကြမ်းမှာ ပြင်ဆင်ချက်အနေနဲ့ ထည့်သွင်းခဲ့တုန်းက ထောက်ခံမဲ ၃၈၂ မဲ ရှိခဲ့ပြီး ကန့်ကွက်မဲ ၃၀ နဲ့ မဲမပေးတဲ့ အရေအတွက် ၁၅ မဲ ရှိခဲ့ပါတယ်။
ဒါကြောင့် ဒီနှစ် ၂၀၁၉မှာ BURMA Act ဥပဒေမူကြမ်းကို အောက်လွှတ်တော်မှာ ထောက်ခံတဲ့ မဲအရေအတွက် ပိုပြီးများလာတာတွေ့ရကြောင်း ဝါရှင်တန် အခြေစိုက် ICR နိုင်ငံတကာလှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ အမှုဆောင်ညွှန်ကြားရေးမှူး Simon Billenness က ဗွီအိုအေကို အခုလို ပြောပါတယ်။
“ မြန်မာစစ်တပ်ကို ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဒဏ်ခတ်အရေးယူတဲ့ ဥပဒေမူကြမ်းကို အမေရိကန်အောက် လွှတ်တော်မှာ မနှစ်ကရော၊ ဒီနှစ်မှာပါ အပြတ်အသတ် ထောက်ခံခဲ့ကြတာပါ။ နောက်တချက် စိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းတာက မနှစ်က ကန့်ကွက်မဲ ပေးခဲ့ကြသူတွေ ဒါမှမဟုတ် မဲမပေးပဲ နေခဲ့ကြတဲ့ အောက်လွှတ်တော်အမတ်တွေဟာ ဒီနှစ်မှာ ဘက်ပြောင်းပြီး ထောက်ခံမဲ ပေးခဲ့ကြတာပါ။ ဒါကြောင့်လည်း ထောက်ခံမဲပေးတဲ့ အရေအတွက်ဟာ ဒီနှစ်မှာ ပိုပြီး များလာပါတယ်။”
မအင်ကြင်းနိုင် ။ ။ ဒါဆိုရင် အထက်လွှတ်တော် ဘက်ကရော အလားအလာ ဘယ်လိုရှိမလဲ။
Simon Billenness ။ ။ ဒီပိတ်ဆို့အရေးယူတဲ့ ဥပဒေမူကြမ်းကို အထက်လွှတ်တော် မှာလည်း အောက်လွှတ်တော်လိုပဲ ထောက်ခံမဲအရေအတွက် ရလိမ့်မယ်လို့ ကျနော်မျှော်လင့်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် တဖက်မှာလည်း နှစ်ဖက် မူကြမ်းတွေကို ဆွေးနွေးညှိုနှိုင်းနေကြတာဆိုတော့ အဲဒီထဲမှာ ပြင်ဆင်ချက်အနေနဲ့ ပါနေတဲ့ မြန်မာအပေါ် ဒဏ်ခတ်အရေးယူမယ့် ဥပဒေမူကြမ်းကို NDAA နဲ့အတူ ဥပဒေအဖြစ်တခါတည်း ပြဌာန်းဖို့သင့်မသင့် ဆွေးနွေးနေကြပါတယ်။
မအင်ကြင်းနိုင်။ ။ အဲတော့ ဒီ BURMA Act လို မြန်မာစစ်တပ်ကို ပစ်မှတ်ထား ပိတ်ဆို့အရေးယူမယ့် ဥပဒေမူကြမ်းတွေကို ဥပဒေအဖြစ် ပြဌာန်းဖို့ အချိန်ဘယ်လောက်ကြမလဲ။
Simon Billenness ။ ။ လွှတ်တော်နှစ်ရပ် ပြန်လည်ညှိုနှိုင်းထားတဲ့ NDAA ဥပဒေမူကြမ်းအပြီးသတ် မှာ မြန်မာကို ပိတ်ဆို့အရေးယူမယ့် ကိစ္စပါမပါ မကြာခင်သိရတော့မှာပါ။ သတင်းနှစ်ပတ်လောက်အတွင်း ဒီ NDAA ဥပဒေမူကြမ်းကို သမ္မတ လက်မှတ်ရေးထိုး အတည်ပြုဖို့ အဆင့်ရောက်တော့မှာပါ။ NDAA ဥပဒေမူကြမ်းကို မဖြစ်မနေ အမြန်ဆုံးပြဌာန်းဖို့ လိုနေတာပါ။ ဒီလိုမှ အချိန်မှီ မလုပ်နိုင်ရင် အမေရိကန်ကာကွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနအတွက် အသုံးစရိတ်မချ ပေးနိုင်ပဲ ဖြစ်သွားပါလိမ့်မယ်။
BURMA Act ၂၀၁၉ ဥပဒေမူကြမ်းမှာ အဓိက ထူးခြားချက်နဲ့ ပတ်သက်လို့လည်း Simon Billenness ကအခုလို ပြောပါတယ်။
“ အခု ပြင်ဆင်ချက် ဥပဒေမူကြမ်းရဲ့ အထူးခြားဆုံး ထိရောက်မှုကတော့ မြန်မာစစ်တပ်အရာရှိတွေနဲ့ ထိပ်ပိုင်း တာဝန်ရှိသူတွေအပေါ် ဘဏ္ဍာရေးအရ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့ရေးတင် မဟုတ်ပါဘူး၊ မြန်မာစစ်တပ်ပိုင် ဒါမှမဟုတ် ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ အပေါ် ပစ်မှတ်ထား ပိတ်ဆို့အရေးယူမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒီဥပဒေကြမ်းဟာ မြန်မာစစ်တပ်အပေါ် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် အရေးယူပိတ်ဆို့မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ”
လက်ရှိ အမေရိကန်သမ္မတ Donald Trump ဘက်ကရော မြန်မာအပေါ် ပိတ်ဆို့အရေးယူမယ့် ဥပဒေမူကြမ်းနဲ့ ပတ်သက်လို့ သဘောထား ဘယ်လို ရှိမလဲဆိုတာကိုတော့ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု George Washington တက္ကသိုလ် နိုင်ငံတကာ ဆက်ဆံရေး ပါမောက္ခ Christina Fink က အခုလို သုံးသပ်ပါတယ်။
“ သမ္မတ Trump အနေနဲ့ မြန်မာကိစ္စကို စိတ်ဝင်စားတယ်ဆိုတာမျိုး ပြသလေ့မရှိပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ ဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့်ကိစ္စကိုတော့ သမ္မတ Trump က စိုးရိမ်မှုတွေရှိနေတာဆိုတော့ ဒီဥပဒေမူကြမ်းကို သူအနေနဲ့ ထောက်ခံ လက်မှတ်ရေးထိုးဖို့ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ တကယ်လို့ ဒီဥပဒေမူကြမ်းကို အတည်ပြုပြဌာန်းနိုင်ပြီဆိုရင် မြန်မာစစ်တပ်ကို အရေးယူမယ့် နည်းလမ်းတချို့ပေါ်ပေါက်လာရေး ဖိအားပေးတဲ့နေရာမှာ အခြားအစိုးရတွေ ပူးပေါင်းပါဝင်လာဖို့ အတွက် ဦးဆောင်မှု ဖြစ်လာမှာပါ။ ”
Burma ACT 2019 ဥပဒေ မူကြမ်းမှာ အရေကြီးတဲ့အချက်တွေ ပါဝင်နေတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီးလည်း Christina Fink က အခုလို ပြောပါတယ်။
“ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အပါအဝင် အခြားဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာရှိနေတဲ့ ကလေးတွေအတွက် အဆင့်မြင့်ပညာရေးတွေ သင်ကြားနိုင်ဖို့ ဒီဥပဒေကြမ်းက အထောက်အကူပေး သွားမှာပါ။ ”
ဒါ့အပြင် ဒီဥပဒေ မူကြမ်းမှာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဉ်မှာ တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုတွေ ပိုမိုပါဝင်ခွင့်ရဖို့၊ ပဋိပက္ခ ဖြစ်နေတဲ့ ဒေသ အတော်များများမှာ အမျိုးသမီးနဲ့ မိန်းကလေးတွေ၊ ယောက်ျားလေးတွေနဲ့ အမျိုးသားတွေပါ လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက် ခံနေရတာကို တားဆီး ဖြေရှင်းဖို့ စစ်တပ် အနေနဲ့ ဝန်ခံလာစေရေး ဖိအားပေးတဲ့ အချက်တွေ ပါဝင်နေတယ်လို့လည်း Christina Fink က ပြောပါတယ်။
(ယူနီကုဒ်)
အမရေိကနျ အောကျလှှတျတောျက စကျတငျဘာလ ၂၄ ရကျနေ့က အတညျပွုလိုကျတဲ့ BURMA Act ၂၀၁၉ ပွငျဆငျခကြျ ဥပဒမေူ ကွမျးဟာ နိုငျငံတကာရာဇဝတျမှုကို ကြူးလှနျ ကွောငျး စှပျစှဲခံထားရတဲ့ မွနျမာစဈတပျအပေါျ စီးပှားရေးအရ ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျ အရေးယူဒဏျခတျမယ့ျ အခကြျတှေ ပါဝငျနကွေောငျး အမရေိကနျအခွစေိုကျ မွနျမာ့အရေးလေ့လာနသေူတှကေ ထောကျပွခဲ့ကွပါတယျ။
ဆကျသှယျ စုံစမျး မေးမွနျးထားတဲ့ မအငျကွငျးနိုငျကအပွည့ျအစုံ တငျပွမှာပါ။
BURMA Act ၂၀၁၉ (Burma Unified through Rigorous Military Accountability Act of 2019) ပွငျဆငျခကြျ ဥပဒမေူကွမျးကို သီးခွားဥပဒဖွေဈ ပွဌာနျးဖို့ အငျ်ဂါနေ့က အမတျဦးရေ စုစုပေါငျး ၄၃၃ ဦးရှိတဲ့ အမရေိကနျအောကျ လှှတျတောျမှာ ထောကျခဲမဲ ၃၉၄မဲ၊ ကန့ျကှကျမဲ ၂၁ မဲနဲ့ အတညျပွုခဲ့ပွီး မဲမပေးတဲ့ အရအေတှကျ ၁၈ မဲရှိခဲ့ပါတယျ။ ၂၀၁၈ခုနှဈက BURMA Act ဥပဒမေူကွမျးကို NDAA အမြိုးသားကာကှယျရေး ခှင့ျပွုမိန့ျ ဥပဒမေူကွမျးမှာ ပွငျဆငျခကြျအနနေဲ့ ထည့ျသှငျးခဲ့တုနျးက ထောကျခံမဲ ၃၈၂ မဲ ရှိခဲ့ပွီး ကန့ျကှကျမဲ ၃၀ နဲ့ မဲမပေးတဲ့ အရအေတှကျ ၁၅ မဲ ရှိခဲ့ပါတယျ။
ဒါကွောင့ျ ဒီနှဈ ၂၀၁၉မှာ BURMA Act ဥပဒမေူကွမျးကို အောကျလှှတျတောျမှာ ထောကျခံတဲ့ မဲအရအေတှကျ ပိုပွီးမြားလာတာတှေ့ရကွောငျး ဝါရှငျတနျ အခွစေိုကျ ICR နိုငျငံတကာလှုပျရှားမှုအဖှဲ့ အမှုဆောငျညှှနျကွားရေးမှူး Simon Billenness က ဗှီအိုအကေို အခုလို ပွောပါတယျ။
“ မွနျမာစဈတပျကို ပွငျးပွငျးထနျထနျ ဒဏျခတျအရေးယူတဲ့ ဥပဒမေူကွမျးကို အမရေိကနျအောကျ လှှတျတောျမှာ မနှဈကရော၊ ဒီနှဈမှာပါ အပွတျအသတျ ထောကျခံခဲ့ကွတာပါ။ နောကျတခကြျ စိတျဝငျစားဖို့ ကောငျးတာက မနှဈက ကန့ျကှကျမဲ ပေးခဲ့ကွသူတှေ ဒါမှမဟုတျ မဲမပေးပဲ နခေဲ့ကွတဲ့ အောကျလှှတျတောျအမတျတှဟော ဒီနှဈမှာ ဘကျပွောငျးပွီး ထောကျခံမဲ ပေးခဲ့ကွတာပါ။ ဒါကွောင့ျလညျး ထောကျခံမဲပေးတဲ့ အရအေတှကျဟာ ဒီနှဈမှာ ပိုပွီး မြားလာပါတယျ။”
မအငျကွငျးနိုငျ ။ ။ ဒါဆိုရငျ အထကျလှှတျတောျဘကျကရော အလားအလာဘယျလိုရှိမလဲ။
Simon Billenness ။ ။ ဒီပိတျဆို့အရေးယူတဲ့ ဥပဒမေူကွမျးကို အထကျလှှတျတောျမှာလညျး အောကျလှှတျတောျလိုပဲ ထောကျခံမဲအရအေတှကျ ရလိမ့ျမယျလို့ ကနြောျမြှောျလင့ျပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ တဖကျမှာလညျး နှဈဖကျ မူကွမျးတှကေို ဆှေးနှေးညှိုနှိုငျးနကွေတာဆိုတော့ အဲဒီထဲမှာ ပွငျဆငျခကြျအနနေဲ့ ပါနတေဲ့ မွနျမာအပေါျ ဒဏျခတျအရေးယူမယ့ျ ဥပဒမေူကွမျးကို NDAA နဲ့အတူ ဥပဒအေဖွဈတခါတညျး ပွဌာနျးဖို့သင့ျမသင့ျ ဆှေးနှေးနကွေပါတယျ။
မအငျကွငျးနိုငျ။ ။ အဲတော့ ဒီ BURMA Act လို မွနျမာစဈတပျကို ပဈမှတျထား ပိတျဆို့အရေးယူမယ့ျ ဥပဒမေူကွမျးတှကေို ဥပဒအေဖွဈ ပွဌာနျးဖို့ အခြိနျဘယျလောကျကွမလဲ။
Simon Billenness ။ ။ လှှတျတောျနှဈရပျ ပွနျလညျညှိုနှိုငျးထားတဲ့ NDAA ဥပဒမေူကွမျးအပွီးသတျ မှာ မွနျမာကို ပိတျဆို့အရေးယူမယ့ျ ကိစ်စပါမပါ မကွာခငျသိရတော့မှာပါ။ သတငျးနှဈပတျလောကျအတှငျး ဒီ NDAA ဥပဒမေူကွမျးကို သမ်မတ လကျမှတျရေးထိုး အတညျပွုဖို့ အဆင့ျရောကျတော့မှာပါ။ NDAA ဥပဒမေူကွမျးကို မဖွဈမနေ အမွနျဆုံးပွဌာနျးဖို့ လိုနတောပါ။ ဒီလိုမှ အခြိနျမှီ မလုပျနိုငျရငျ အမရေိကနျကာကှယျရေး ဝနျကွီးဌာနအတှကျ အသုံးစရိတျမခြ ပေးနိုငျပဲ ဖွဈသှားပါလိမ့ျမယျ။
BURMA Act ၂၀၁၉ ဥပဒမေူကွမျးမှာ အဓိက ထူးခွားခကြျနဲ့ ပတျသကျလို့လညျး Simon Billenness ကအခုလို ပွောပါတယျ။
“ အခု ပွငျဆငျခကြျ ဥပဒမေူကွမျးရဲ့ အထူးခွားဆုံး ထိရောကျမှုကတော့ မွနျမာစဈတပျအရာရှိတှနေဲ့ ထိပျပိုငျး တာဝနျရှိသူတှအေပေါျ ဘဏ်ဍာရေးအရ ဒဏျခတျပိတျဆို့ရေးတငျ မဟုတျပါဘူး၊ မွနျမာစဈတပျပိုငျ ဒါမှမဟုတျ ထိနျးခြုပျထားတဲ့ စီးပှားရေးလုပျငနျးတှေ အပေါျ ပဈမှတျထား ပိတျဆို့အရေးယူမှာဖွဈပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ဒီဥပဒကွေမျးဟာ မွနျမာစဈတပျအပေါျ ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျ အရေးယူပိတျဆို့မှာ ဖွဈပါတယျ။ ”
လကျရှိ အမရေိကနျသမ်မတ Donald Trump ဘကျကရော မွနျမာအပေါျ ပိတျဆို့အရေးယူမယ့ျ ဥပဒမေူကွမျးနဲ့ ပတျသကျလို့ သဘောထား ဘယျလို ရှိမလဲဆိုတာကိုတော့ အမရေိကနျ ပွညျထောငျစု George Washington တက်ကသိုလျ နိုငျငံတကာ ဆကျဆံရေး ပါမောက်ခ Christina Fink က အခုလို သုံးသပျပါတယျ။
“ သမ်မတ Trump အနနေဲ့ မွနျမာကိစ်စကို စိတျဝငျစားတယျဆိုတာမြိုး ပွသလေ့မရှိပါဘူး။ ဒါပမေဲ့ ဘာသာရေးလှတျလပျခှင့ျကိစ်စကိုတော့ သမ်မတ Trump က စိုးရိမျမှုတှရှေိနတောဆိုတော့ ဒီဥပဒမေူကွမျးကို သူအနနေဲ့ ထောကျခံ လကျမှတျရေးထိုးဖို့ ဖွဈနိုငျပါတယျ။ တကယျလို့ ဒီဥပဒမေူကွမျးကို အတညျပွုပွဌာနျးနိုငျပွီဆိုရငျ မွနျမာစဈတပျကို အရေးယူမယ့ျ နညျးလမျးတခြို့ပေါျပေါကျလာရေး ဖိအားပေးတဲ့နရောမှာ အခွားအစိုးရတှေ ပူးပေါငျးပါဝငျလာဖို့ အတှကျ ဦးဆောငျမှု ဖွဈလာမှာပါ။ ”
Burma ACT 2019 ဥပဒေ မူကွမျးမှာ အရကွေီးတဲ့အခကြျတှေ ပါဝငျနတောနဲ့ ပတျသကျပွီးလညျး Christina Fink က အခုလို ပွောပါတယျ။
“ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှအပါအဝငျ အခွားဒုက်ခသညျစခနျးတှမှောရှိနတေဲ့ ကလေးတှအေတှကျ အဆင့ျမွင့ျပညာရေးတှေ သငျကွားနိုငျဖို့ ဒီဥပဒကွေမျးက အထောကျအကူပေး သှားမှာပါ။ ”
ဒါ့အပွငျ ဒီဥပဒေ မူကွမျးမှာ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ငွိမျးခမြျးရေးဖွဈစဉျမှာ တိုငျးရငျးသားလူနညျးစုတှေ ပိုမိုပါဝငျခှင့ျရဖို့၊ ပဋိပက်ခ ဖွဈနတေဲ့ ဒသေ အတောျမြားမြားမှာ အမြိုးသမီးနဲ့ မိနျးကလေးတှေ၊ ယောကျြားလေးတှနေဲ့ အမြိုးသားတှပေါ လိငျပိုငျးဆိုငျရာ အကွမျးဖကျ ခံနရေတာကို တားဆီး ဖွရှေငျးဖို့ စဈတပျ အနနေဲ့ ဝနျခံလာစရေေး ဖိအားပေးတဲ့ အခကြျတှေ ပါဝငျနတေယျလို့လညျး Christina Fink က ပွောပါတယျ။
