မြန်မာလူဦးရေ (၅၃) သန်းမှာ (၁၇) သန်းဟာ အသက် (၁၈) နှစ်အောက် ကလေးတွေဖြစ်တယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂ ကလေးများရန်ပုံငွေအဖွဲ့ UNICEF က ဆိုပါတယ်။ ကလေး (၁၇) သန်းမှာ အလုပ်လုပ်တဲ့ ကလေးဦးရေက (၃) သန်းခွဲလောက် ရှိမယ်လို့ ခန့်မှန်းပါတယ်။ ဘာသာရေးအဖွဲ့အစည်းတွေမှာ မှီခိုနေကြတဲ့ ကလေး (၂) သိန်းကျော် ရှိတယ်လို့ UNICEF အဖွဲ့က ဆိုပါတယ်။ လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခနဲ့ သဘာဝဘေးအန္တရာယ်သင့်နေတဲ့ ကလေး (၄) သန်းလောက် ရှိနိုင်ပြီး အကူအညီလိုအပ်နေပါတယ်။ ကလေးဦးရေ (၅၅) ရာခိုင်နှုန်းဟာ ဆင်းရဲတယ်လို့ ပြောနိုင်ပါတယ်။ ကလေးတွေဟာ တိုင်းပြည်ရဲ့ အနာဂတ်ပါ။
အသက် (၁၈) နှစ်အောက်အရွယ်ကို ကလေးအဖြစ် ILO အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမားအဖွဲ့ချုပ်က သတ်မှတ်ထားပါတယ်။ ဒါကြောင့် မြန်မာပြည်မှာ ကလေးလုပ်သားအများအပြားရှိပြီး အလုပ်မျိုးစုံကို လုပ်ကိုင်နေကြပါတယ်။ အိမ်အကူအဖြင့် လုပ်ကိုင်နေကြတဲ့ ကလေးတွေအကြောင်းကို ILO အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမားအဖွဲ့ချုပ်က မနှစ်က စာတမ်းထုတ်ထားပါတယ်။ ကျေးလက်ဆင်းရဲသားနဲ့ ပဋိပက္ခဒေသက တိုင်းရင်းသားရဲ့ ကလေးတွေဟာ အိမ်အကူအများဆုံး လုပ်တာတွေ့ရတယ်လို့ ဖော်ပြပါတယ်။ အိမ်အကူလုပ်နေတဲ့ကလေးနဲ့ လုပ်ဖူးတဲ့ကလေးတွေကို တွေ့ဆုံမေးမြန်းထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကလေးလုပ်သား (၁) သန်း (၂) သိန်းကျော်ရှိကြောင်း ၂၀၁၅ ထုတ်၊ ကလေးလုပ်သားအစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ၂၀၁၉ ILO စစ်တမ်းကတော့ ကလေးအိမ်အကူ အများဆုံးသုံးတဲ့ ရန်ကုန်နဲ့ ကလေးအိမ်အကူ အများဆုံးဖြစ်လာတဲ့ မြောင်းမြမြို့နယ်ကို အဓိကထားပြီး ဆန်းစစ်ထားပါတယ်။ ကလေးကို အိမ်အကူလုပ်သားဖြစ်ဖို့ ဖန်တီးတဲ့ အခြေခံတွေကို သုံးသပ်ထားပါတယ်။ ၁၉၉၃ ကလေးသူငယ်ဥပဒေဟာ စက်ရုံအလုပ်ရုံနဲ့ဆိုင်တွေမှာ အလုပ်လုပ်ကြတဲ့ ကလေးတွေနဲ့သာ သက်ဆိုင်ပြီး၊ အိမ်အကူအလုပ်နဲ့ မသက်ဆိုင်ပါ။ ဒါကြောင့် ကလေးအားလုံးမှာ အိမ်အကူလုပ်ပိုင်ခွင့်ရှိသလို ဖြစ်နေပါတယ်။ အိမ်အကူအများစုဟာ မိန်ကလေးတွေဖြစ်ကြပြီး အိမ်တွင်းအလုပ်တွေ လုပ်ကြရပါတယ်။ ယောကျ်ားလေးကတော့ အိမ်ပြင်ပမှာ တံမြက်စည်းလဲှ၊ ခြံစောင့်နဲ့ အခြားတောက်တိုမယ်ရတွေ လုပ်ကြရပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ အိမ်အကူလုပ်ကြတဲ့ ယောကျ်ားလေးတွေဟာ လူနည်းစုသာ ဖြစ်ပါတယ်။ ယောကျ်ားလေးအများစုဟာ စားသောက်ဆိုင်၊ ဘတ်စ်ကားဂိတ်၊ ဆိပ်ကမ်းနဲ့ ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ အလုပ်လုပ်ကြပါတယ်။ ကျေးလက်ဒေသမှာ မိဘဆင်းရဲမှုနဲ့ ပညာသင်ဖို့ အခွင့်အလမ်းမရှိမှုဟာ အိမ်အကူလုပ်ဖို့ တိုက်တွန်းပေးသလို ဖြစ်နေပါတယ်။ လယ်ယာအလုပ်လို မပင်ပန်းဘဲ ပေါ့ပါးပြီးဘေးကင်းတဲ့ အိမ်အကူအလုပ်ဟာ ကလေးတွေနဲ့ သင့်တော်တယ်လို့ ကျေးလက်နေ မိဘတွေက ယူဆကြပုံရပါတယ်။ လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခတွေ ဖြစ်ပွားတဲ့ အရပ်သားဒေသမှာတော့ ဆင်းရဲနွမ်းပါးမှုအပြင် လုံခြုံမှုမရှိတာဟာလည်း ကလေးတွေကို မြို့ကိုစေလွှတ်တဲ့အကြောင်းရင်းတခု ဖြစ်ပါတယ်။ မြို့မှာ အိမ်အကူလုပ်ရင်း ဗမာစကားကျွမ်းကျင်လာရင် နောင်အခါ အလုပ်ရှာရာမှာနဲ့ ပညာဆက်သင်ရာမှာ အထောက်အကူဖြစ်မယ်လို့ ယုံကြည်ကြပါတယ်။
ကလေးအိမ်အကူရှာဖွေရာမှာ ယုံကြည်စိတ်ချမှုဟာ မိဘတွေအတွက် အရေးကြီးပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အခြေအနေအရ ကလေးအိမ်အကူ ရှာဖွေသူကို ယုံကြည်ဖို့သာ ရှိပါတယ်။ ကလေးအိမ်အကူ စုဆောင်းသူတွေဟာ သူတို့နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အသိုင်းအဝိုင်းကို ဆက်သွယ်ပြီး၊ စုဆောင်းတာများပါတယ်။ ဘုန်းကြီးက စာသင်ပေးတဲ့ စာသင်ကျောင်းတွေမှာ ကလေးအိမ်အကူ ရှာဖွေတာလည်း ရှိပါတယ်။ ကလေးတွေကို ဘေးကင်းရာသို့ ပို့ဆောင်ပြီး မိဘဆင်းရဲနွမ်းပါးမှု သက်သာအောင် ဘုန်းကြီးတွေက အကူအညီပေးတယ်လို့ ယူဆကြပါတယ်။ ကလေးအိမ်အကူတွေ ရွာကိုအလည်ပြန်တဲ့အခါမှာ သူတို့အပေါင်းအသင်းတွေကို စည်းရုံးသိမ်းသွင်းတဲ့နည်းနဲ့လည်း ကလေးအိမ်အကူတွေကို စုဆောင်းတယ်လို့ ILO စစ်တမ်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
ယုံကြည်စိတ်ချရတဲ့ ကလေးအိမ်အကူ ရရှိဖို့အတွက် အလုပ်ရှင်တွေဟာ သူတို့ရဲ့ အသိမိတ်ဆွေတွေကတဆင့် ရှာဖွေကြတာရှိသလို ကြားပွဲစားကတဆင့် ရှာဖွေကြတာလည်း ရှိပါတယ်။ ရန်ကုန် ကြည့်မြင်တိုင်ဘူတာဟာ အိမ်အကူအလုပ်သမားတွေ စုဝေးတဲ့ ဆုံရပ်လို ဖြစ်နေပါတယ်။ အဲဒီနေရာကနေ အခြားရပ်ကွက်တွေကို ကလေးအိမ်အကူ ပို့ပေးပါတယ်။ ပွဲစားလူတန်းစားမှာ ဘာသာရေးခေါင်းဆောင် ဆရာ၊ ဆရာမနဲ့ လူသိများတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်စသဖြင့် လူမျိုးစုံ ပါဝင်ပါတယ်။ ပွဲစားဟာ မိမိအကျိုးစီးပွားအတွက် ကြားဝင်ဆောင်ရွက်နေပေမယ့် သူတို့ကို အလုပ်ရှင်နဲ့ ကလေးမိဘတွေက ရိုသေလေးစားကြပါတယ်။
အများအားဖြင့် ကလေးအိမ်အကူလုပ်သားရဲ့ မိဘတွေဟာ ကလေးရမယ့်လစာ သုံးလစာကို ကြိုတင်ယူထားလေ့ရှိတာမို့ ကလေးဟာ အနည်းဆုံး သုံးလပြည့်တဲ့အထိ အလုပ်လုပ်ရပါတယ်။ ပွဲစားပါရင် ပွဲခကို ကြိုတင်နှုတ်ယူတာကြောင့် အချိန်မတန်မီ စောပြီးအလုပ်ထွက်ရင် လစာ (၂) ဆလျှော်ဖို့ ကတိပြုရပါတယ်။ အလုပ်မထွက်နိုင်အောင် လုပ်ထားတာပါ။ မြို့တိုင်းမှာ ကလေးအိမ်အကူလုပ်သား ရှိပေမယ့် အိမ်အကူအလုပ်အကိုင်ဆိုင်ရာ ဥပဒေ မရှိသေးပါဘူး။ အိမ်အကူအလုပ်သမားဘဝကနေ အိမ်ပိုင်ရှင်လုပ်ငန်းရဲ့ အလုပ်သမား ဖြစ်သွားတာမျိုးလည်းရှိကြောင်း ILO စစ်တမ်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
==unicode===
မွနျမာလူဦးရေ (၅၃) သနျးမှာ (၁၇) သနျးဟာ အသကျ (၁၈) နှဈအောကျ ကလေးတှဖွေဈတယျလို့ ကုလသမဂ်ဂ ကလေးမြားရနျပုံငှအေဖှဲ့ UNICEF က ဆိုပါတယျ။ ကလေး (၁၇) သနျးမှာ အလုပျလုပျတဲ့ ကလေးဦးရကေ (၃) သနျးခှဲလောကျ ရှိမယျလို့ ခန့ျမှနျးပါတယျ။ ဘာသာရေးအဖှဲ့အစညျးတှမှော မှီခိုနကွေတဲ့ ကလေး (၂) သိနျးကြောျ ရှိတယျလို့ UNICEF အဖှဲ့က ဆိုပါတယျ။ လကျနကျကိုငျပဋိပက်ခနဲ့ သဘာဝဘေးအန်တရာယျသင့ျနတေဲ့ ကလေး (၄) သနျးလောကျ ရှိနိုငျပွီး အကူအညီလိုအပျနပေါတယျ။ ကလေးဦးရေ (၅၅) ရာခိုငျနှုနျးဟာ ဆငျးရဲတယျလို့ ပွောနိုငျပါတယျ။ ကလေးတှဟော တိုငျးပွညျရဲ့ အနာဂတျပါ။
အသကျ (၁၈) နှဈအောကျအရှယျကို ကလေးအဖွဈ ILO အပွညျပွညျဆိုငျရာ အလုပျသမားအဖှဲ့ခြုပျက သတျမှတျထားပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ မွနျမာပွညျမှာ ကလေးလုပျသားအမြားအပွားရှိပွီး အလုပျမြိုးစုံကို လုပျကိုငျနကွေပါတယျ။ အိမျအကူအဖွင့ျ လုပျကိုငျနကွေတဲ့ ကလေးတှအေကွောငျးကို ILO အပွညျပွညျဆိုငျရာ အလုပျသမားအဖှဲ့ခြုပျက မနှဈက စာတမျးထုတျထားပါတယျ။ ကြေးလကျဆငျးရဲသားနဲ့ ပဋိပက်ခဒသေက တိုငျးရငျးသားရဲ့ ကလေးတှဟော အိမျအကူအမြားဆုံး လုပျတာတှေ့ရတယျလို့ ဖောျပွပါတယျ။ အိမျအကူလုပျနတေဲ့ကလေးနဲ့ လုပျဖူးတဲ့ကလေးတှကေို တှေ့ဆုံမေးမွနျးထားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ ကလေးလုပျသား (၁) သနျး (၂) သိနျးကြောျရှိကွောငျး ၂၀၁၅ ထုတျ၊ ကလေးလုပျသားအစီရငျခံစာမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။ ၂၀၁၉ ILO စဈတမျးကတော့ ကလေးအိမျအကူ အမြားဆုံးသုံးတဲ့ ရနျကုနျနဲ့ ကလေးအိမျအကူ အမြားဆုံးဖွဈလာတဲ့ မွောငျးမွမွို့နယျကို အဓိကထားပွီး ဆနျးစဈထားပါတယျ။ ကလေးကို အိမျအကူလုပျသားဖွဈဖို့ ဖနျတီးတဲ့ အခွခေံတှကေို သုံးသပျထားပါတယျ။ ၁၉၉၃ ကလေးသူငယျဥပဒဟော စကျရုံအလုပျရုံနဲ့ဆိုငျတှမှော အလုပျလုပျကွတဲ့ ကလေးတှနေဲ့သာ သကျဆိုငျပွီး၊ အိမျအကူအလုပျနဲ့ မသကျဆိုငျပါ။ ဒါကွောင့ျ ကလေးအားလုံးမှာ အိမျအကူလုပျပိုငျခှင့ျရှိသလို ဖွဈနပေါတယျ။ အိမျအကူအမြားစုဟာ မိနျကလေးတှဖွေဈကွပွီး အိမျတှငျးအလုပျတှေ လုပျကွရပါတယျ။ ယောကြျားလေးကတော့ အိမျပွငျပမှာ တံမွကျစညျးလဲှ၊ ခွံစောင့ျနဲ့ အခွားတောကျတိုမယျရတှေ လုပျကွရပါတယျ။
ဒါပမေဲ့ အိမျအကူလုပျကွတဲ့ ယောကြျားလေးတှဟော လူနညျးစုသာ ဖွဈပါတယျ။ ယောကြျားလေးအမြားစုဟာ စားသောကျဆိုငျ၊ ဘတျဈကားဂိတျ၊ ဆိပျကမျးနဲ့ ဆောကျလုပျရေးလုပျငနျးတှမှော အလုပျလုပျကွပါတယျ။ ကြေးလကျဒသေမှာ မိဘဆငျးရဲမှုနဲ့ ပညာသငျဖို့ အခှင့ျအလမျးမရှိမှုဟာ အိမျအကူလုပျဖို့ တိုကျတှနျးပေးသလို ဖွဈနပေါတယျ။ လယျယာအလုပျလို မပငျပနျးဘဲ ပေါ့ပါးပွီးဘေးကငျးတဲ့ အိမျအကူအလုပျဟာ ကလေးတှနေဲ့ သင့ျတောျတယျလို့ ကြေးလကျနေ မိဘတှကေ ယူဆကွပုံရပါတယျ။ လကျနကျကိုငျပဋိပက်ခတှေ ဖွဈပှားတဲ့ အရပျသားဒသေမှာတော့ ဆငျးရဲနှမျးပါးမှုအပွငျ လုံခွုံမှုမရှိတာဟာလညျး ကလေးတှကေို မွို့ကိုစလှေှတျတဲ့အကွောငျးရငျးတခု ဖွဈပါတယျ။ မွို့မှာ အိမျအကူလုပျရငျး ဗမာစကားကြှမျးကငြျလာရငျ နောငျအခါ အလုပျရှာရာမှာနဲ့ ပညာဆကျသငျရာမှာ အထောကျအကူဖွဈမယျလို့ ယုံကွညျကွပါတယျ။
ကလေးအိမျအကူရှာဖှရောမှာ ယုံကွညျစိတျခမြှုဟာ မိဘတှအေတှကျ အရေးကွီးပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အခွအေနအေရ ကလေးအိမျအကူ ရှာဖှသေူကို ယုံကွညျဖို့သာ ရှိပါတယျ။ ကလေးအိမျအကူ စုဆောငျးသူတှဟော သူတို့နဲ့ ပတျသကျတဲ့ အသိုငျးအဝိုငျးကို ဆကျသှယျပွီး၊ စုဆောငျးတာမြားပါတယျ။ ဘုနျးကွီးက စာသငျပေးတဲ့ စာသငျကြောငျးတှမှော ကလေးအိမျအကူ ရှာဖှတောလညျး ရှိပါတယျ။ ကလေးတှကေို ဘေးကငျးရာသို့ ပို့ဆောငျပွီး မိဘဆငျးရဲနှမျးပါးမှု သကျသာအောငျ ဘုနျးကွီးတှကေ အကူအညီပေးတယျလို့ ယူဆကွပါတယျ။ ကလေးအိမျအကူတှေ ရှာကိုအလညျပွနျတဲ့အခါမှာ သူတို့အပေါငျးအသငျးတှကေို စညျးရုံးသိမျးသှငျးတဲ့နညျးနဲ့လညျး ကလေးအိမျအကူတှကေို စုဆောငျးတယျလို့ ILO စဈတမျးမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။
ယုံကွညျစိတျခရြတဲ့ ကလေးအိမျအကူ ရရှိဖို့အတှကျ အလုပျရှငျတှဟော သူတို့ရဲ့ အသိမိတျဆှတှေကေတဆင့ျ ရှာဖှကွေတာရှိသလို ကွားပှဲစားကတဆင့ျ ရှာဖှကွေတာလညျး ရှိပါတယျ။ ရနျကုနျ ကွည့ျမွငျတိုငျဘူတာဟာ အိမျအကူအလုပျသမားတှေ စုဝေးတဲ့ ဆုံရပျလို ဖွဈနပေါတယျ။ အဲဒီနရောကနေ အခွားရပျကှကျတှကေို ကလေးအိမျအကူ ပို့ပေးပါတယျ။ ပှဲစားလူတနျးစားမှာ ဘာသာရေးခေါငျးဆောငျ ဆရာ၊ ဆရာမနဲ့ လူသိမြားတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျစသဖွင့ျ လူမြိုးစုံ ပါဝငျပါတယျ။ ပှဲစားဟာ မိမိအကြိုးစီးပှားအတှကျ ကွားဝငျဆောငျရှကျနပေမေယ့ျ သူတို့ကို အလုပျရှငျနဲ့ ကလေးမိဘတှကေ ရိုသလေေးစားကွပါတယျ။
အမြားအားဖွင့ျ ကလေးအိမျအကူလုပျသားရဲ့ မိဘတှဟော ကလေးရမယ့ျလစာ သုံးလစာကို ကွိုတငျယူထားလေ့ရှိတာမို့ ကလေးဟာ အနညျးဆုံး သုံးလပွည့ျတဲ့အထိ အလုပျလုပျရပါတယျ။ ပှဲစားပါရငျ ပှဲခကို ကွိုတငျနှုတျယူတာကွောင့ျ အခြိနျမတနျမီ စောပွီးအလုပျထှကျရငျ လစာ (၂) ဆလြှောျဖို့ ကတိပွုရပါတယျ။ အလုပျမထှကျနိုငျအောငျ လုပျထားတာပါ။ မွို့တိုငျးမှာ ကလေးအိမျအကူလုပျသား ရှိပမေယ့ျ အိမျအကူအလုပျအကိုငျဆိုငျရာ ဥပဒေ မရှိသေးပါဘူး။ အိမျအကူအလုပျသမားဘဝကနေ အိမျပိုငျရှငျလုပျငနျးရဲ့ အလုပျသမား ဖွဈသှားတာမြိုးလညျးရှိကွောငျး ILO စဈတမျးမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။
