ဦးအောင်ခင်ရဲ့ မြန်မာ့အရေး သုံးသပ်ချက်
အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာက အရေးမယူတဲ့အတွက် ဗမာစစ်အုပ်စုဟာ သူတို့အာဏာတည်မြဲဖို့သာ အာရုံစိုက်နေတယ်လို့ မြန်မာ့ရေးရာ ကုလသမဂ္ဂအထူးကိုယ်စားလှယ် ‘မစ်,ဘားဂင်နာ’ က သြဂုတ်လ (၁၀) ရက်နေ့က ပြောသွားခဲ့ပါတယ်။ စစ်အုပ်စုက တရားလက်လွတ် ထင်သလို လုပ်နေတာကို ကုလသမဂ္ဂကလည်း ဘာမှမတတ်နိုင်ဘူးဆိုတဲ့သဘော ပြောလိုက်တာပါပဲ။ ကုလသမဂ္ဂမှာ အာဏာအရှိဆုံးဖြစ်တဲ့ လုံခြုံရေးကောင်စီကတောင် စစ်အာဏာသိမ်းတာကို မရှုတ်ချသေးပါဘူး။ မတ်လ (၁၀) ရက်နေ့က ထုတ်ပြန်တဲ့ လုံခြုံရေးကောင်စီ ကြေညာချက်မှာ ဆန္ဒပြသူတွေကို အကြမ်းမဖက်ဖို့သာ တောင်းဆိုနိုင်ပါတယ်။
စစ်ကောင်စီက အကြမ်းဖက်နှိမ်နင်းတာကို ဝေဖန်ပြီး စစ်အာဏာသိမ်းတာကို မရှုတ်ချနိုင်ဘဲ ဖြစ်သွားရတဲ့ အကြောင်းရင်းကတော့ တရုတ်၊ ရုရှား၊ အိန္ဒိယနဲ့ ဗိယက်နမ်တို့ရဲ့ ကန့်ကွက်မှုကြောင့် ဖြစ်သွားပါတယ်။ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို အထွေထွေညီလာခံနဲ့ လုံခြုံရေးကောင်စီမှာ ဆွေးနွေးတယ်၊ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်နဲ့ လူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ်ကလည်း ဝေဖန်ရှုတ်ချပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဗမာစစ်အုပ်စုကို ဝေဖန်ပြီး အရေးမယူနိုင်တာဟာ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ ချိုးယွင်းချက်ပဲလို့ Australian သုတေသီ Rebecca Barber က ဆိုပါတယ်။ မလုပ်မနေ လုပ်ရမယ့်ကိစ္စကို ကုလသမဂ္ဂက ပြဌာန်းဖို့လိုပါတယ်။
ဗမာစစ်အုပ်စုကို နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းက ကြဉ်ဖယ်ကြဖို့ လုံခြုံရေးကောင်စီမှာ ဆောင်ရွက်နိုင်တဲ့အင်အား ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီလိုမလုပ်နိုင်အောင် တားမြစ်တဲ့ ဗီတိုအာဏာ တရုတ်နဲ့ ရုရှားတို့မှာ ရှိနေပါတယ်။ အမေရိကန်၊ ဗြိတိန်၊ ပြင်သစ်၊ ရုရှားနဲ့ တရုတ်တို့ဟာ လုံခြုံရေးကောင်စီရဲ့ အမြဲတမ်းအဖွဲ့ဝင် ဗီတိုအာဏာပိုင်ရှင်တွေပါ။ ဗီတိုအာဏာကို ဖယ်ရှားချင်ရင် ကုလသမဂ္ဂ ပဋိညာဉ်စာချုပ်ကို ပြင်ရပါလိမ့်မယ်။ အမြဲတမ်းအဖွဲ့ဝင်တွေ သဘောတူမှ ပဋိညာဉ်စာချုပ်ကို ပြင်နိုင်မှာမို့ ဗီတိုအာဏာဖယ်ရှားရေးဟာ မဖြစ်နိုင်တဲ့ကိစ္စလို့ ပြောနိုင်ပါတယ်။ အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်နေတဲ့ကိစ္စမှာ ဗီတိုအာဏာ မသုံးဖို့ တောင်းဆိုတဲ့ ၂၀၁၅ ကြေညာချက်ကို (၁၀၃) နိုင်ငံက လက်မှတ်ထိုးထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ တရုတ်နဲ့ ရုရှားတို့က လက်မှတ်မထိုးသေးတဲ့အတွက် သက်ဝင်လှုပ်ရှားဖို့အလားအလာ နည်းပါးနေပါတယ်။
မြန်မာပြည်မှာ စစ်တပ်က ထင်သလို အနိုင်ကျင့်နေတာကို ကုလသမဂ္ဂက မဟန့်တားနိုင်လို့ CDM အာဏာဖီဆန်ရေး ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှု ပေါ်ပေါက်လာရပုံကို International Peace Institute ရဲ့ ဇွန်လက ထုတ်ဝေခဲ့တဲ့ သုတေသီ Damian Lilly ရဲ့ စာတမ်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ မြန်မာပြည်က ပြဿနာတွေကို ကိုင်တွယ်နိုင်လောက်တဲ့စွမ်းအား ကုလသမဂ္ဂမှာ မရှိဘူးလို့ ကောက်ချက်ချထားပါတယ်။ ကုလသမဂ္ဂရဲ့ အားနည်းချက်တွေကို ၁၉၉၂ ကနေ ဒီနေ့အထိ တာဝန်ယူခဲ့တဲ့ မြန်မာပြည်ဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေး အထူးကိုယ်စားလှယ် (၆) ယောက်ကလည်း သိကြပါတယ်။ ကြေညာချက်တွေထုတ်၊ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေချပြီး ဝေဖန်တာလောက်ကတော့ စစ်အုပ်စုအတွက် ရိုးနေပါပြီ။ မထိရောက်တော့ ဂရုမစိုက်ဘူးပေါ့။ ဒါပေမဲ့ ကုလသမဂ္ဂအနေနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးကို လေးစားအောင်လုပ်ဖို့ တာဝန်ရှိပါတယ်။
ဖေဖေါ်ဝါရီလ (၁) ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းစဉ်က အာဏာသိမ်းမှု ပျက်သုဉ်းရမယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်က အတိအလင်း ပြောလိုက်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒေသဆိုင်ရာအဆင့်မှာရော၊ နိုင်ငံတကာအဆင့်မှာရော စစ်ကောင်စီ ပျက်သုဉ်းအောင် မလုပ်နိုင်သေးတဲ့အတွက် အသံသာရှိပြီး အဆန်မရှိသလို ဖြစ်နေပါတယ်။ အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းက မြန်မာ့အရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ အစည်းအဝေးထိုင်တာ (၅) ကြိမ် ရှိသွားပါပြီ။ ကြေညာချက် (၃) စောင် ထုတ်ပြန်ပါတယ်။ ကုလအထူးကိုယ်စားလှယ်ကလည်း စိုးရိမ်စရာ မြန်မာ့အခြေအနေကို ရှင်းပြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဖမ်းဆီးထားတဲ့ ခေါင်းဆောင်တွေကို လွှတ်ပေးပြီး အာဏာသိမ်းမှု နိဂုံးချုပ်ဖို့ အတိအလင်း တောင်းဆိုတာမျိုး မလုပ်ပါဘူး။ ၂၀၁၇ ရိုဟင်ဂျာပြဿနာမှာလည်း နှစ်လခွဲကြာတော့မှ ကြေညာချက်ထုတ်နိုင်ခဲ့ပါတယ်။
စစ်ရေးစွက်ဖက်မှုမလုပ်ဘဲ ပြဿနာကိုင်တွယ်နိုင်တဲ့ နည်းလမ်းတချို့ကို Damain Lilly က တင်ပြထားပါတယ်။ Libya နဲ့ Yemen အပစ်အခတ်ရပ်စဲမှု စောင့်ကြည့်ရေးကို ကုလသမဂ္ဂက တာဝန်ယူထားသလို မြန်မာ့ကိစ္စမှာလည်း အရပ်သားကာကွယ်ရေးကို စောင့်ကြည့်ဖို့အတွက် ကုလ-အာဆီယံ ပူးတွဲကော်မရှင်ကို ဖွဲ့နိုင်တယ်လို့ အကြံပြုထားပါတယ်။ ဒီကနေတဆင့်တက်ပြီး နိုင်ငံရေးအရ အဖြေရှာဖို့အတွက် ကုလသမဂ္ဂမစ်ရှင်အဖွဲ့ စေလွှတ်ဖို့ အချိန်သင့်နေပြီလို့ ဆိုပါတယ်။
မြန်မာ့အရေးကို ကုလသမဂ္ဂမှာ ဆွေးနွေးလာတာ အနှစ် (၃၀) လောက်ရှိပြီဖြစ်ပေမယ့် တပ်မတော်က အရပ်သားတွေကို အကြမ်းဖက်အနိုင်ကျင့်တာကို မဟန့်တားနိုင်သေးပါဘူး။ ကုလသမဂ္ဂ၊ အာဆီယံနဲ့ အခြားဒေသခံအဖွဲ့တွေ ပူးပေါင်းပြီး စစ်အုပ်စုကို ဖိအားပေးဖို့ လိုပါတယ်။ ဒီလိုမလုပ်နိုင်ရင်တော့ CDM လှုပ်ရှားမှု၊ အရပ်သားအသင်းအဖွဲ့နဲ့ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေကို ကူညီအားပေးဖို့သာ ရှိတော့ကြောင်း သုတေသီ Damian Lilly က သုံးသပ်ထားတာကို တင်ပြလိုက်ရပါတယ်။
==Unicode==
ဦးအောငျခငျရဲ့ မွနျမာ့အရေး သုံးသပျခကြျ
အပွညျပွညျဆိုငျရာက အရေးမယူတဲ့အတှကျ ဗမာစဈအုပျစုဟာ သူတို့အာဏာတညျမွဲဖို့သာ အာရုံစိုကျနတေယျလို့ မွနျမာ့ရေးရာ ကုလသမဂ်ဂအထူးကိုယျစားလှယျ ‘မဈ,ဘားဂငျနာ’ က သွဂုတျလ (၁၀) ရကျနေ့က ပွောသှားခဲ့ပါတယျ။ စဈအုပျစုက တရားလကျလှတျ ထငျသလို လုပျနတောကို ကုလသမဂ်ဂကလညျး ဘာမှမတတျနိုငျဘူးဆိုတဲ့သဘော ပွောလိုကျတာပါပဲ။ ကုလသမဂ်ဂမှာ အာဏာအရှိဆုံးဖွဈတဲ့ လုံခွုံရေးကောငျစီကတောငျ စဈအာဏာသိမျးတာကို မရှုတျခသြေးပါဘူး။ မတျလ (၁၀) ရကျနေ့က ထုတျပွနျတဲ့ လုံခွုံရေးကောငျစီ ကွညောခကြျမှာ ဆန်ဒပွသူတှကေို အကွမျးမဖကျဖို့သာ တောငျးဆိုနိုငျပါတယျ။
စဈကောငျစီက အကွမျးဖကျနှိမျနငျးတာကို ဝဖေနျပွီး စဈအာဏာသိမျးတာကို မရှုတျခနြိုငျဘဲ ဖွဈသှားရတဲ့ အကွောငျးရငျးကတော့ တရုတျ၊ ရုရှား၊ အိန်ဒိယနဲ့ ဗိယကျနမျတို့ရဲ့ ကန့ျကှကျမှုကွောင့ျ ဖွဈသှားပါတယျ။ စဈအာဏာသိမျးမှုကို အထှထှေညေီလာခံနဲ့ လုံခွုံရေးကောငျစီမှာ ဆှေးနှေးတယျ၊ အထှထှေအေတှငျးရေးမှူးခြုပျနဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျကလညျး ဝဖေနျရှုတျခပြါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဗမာစဈအုပျစုကို ဝဖေနျပွီး အရေးမယူနိုငျတာဟာ ကုလသမဂ်ဂရဲ့ ခြိုးယှငျးခကြျပဲလို့ Australian သုတသေီ Rebecca Barber က ဆိုပါတယျ။ မလုပျမနေ လုပျရမယ့ျကိစ်စကို ကုလသမဂ်ဂက ပွဌာနျးဖို့လိုပါတယျ။
ဗမာစဈအုပျစုကို နိုငျငံတကာအသိုငျးအဝိုငျးက ကွဉျဖယျကွဖို့ လုံခွုံရေးကောငျစီမှာ ဆောငျရှကျနိုငျတဲ့အငျအား ရှိပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဒီလိုမလုပျနိုငျအောငျ တားမွဈတဲ့ ဗီတိုအာဏာ တရုတျနဲ့ ရုရှားတို့မှာ ရှိနပေါတယျ။ အမရေိကနျ၊ ဗွိတိနျ၊ ပွငျသဈ၊ ရုရှားနဲ့ တရုတျတို့ဟာ လုံခွုံရေးကောငျစီရဲ့ အမွဲတမျးအဖှဲ့ဝငျ ဗီတိုအာဏာပိုငျရှငျတှပေါ။ ဗီတိုအာဏာကို ဖယျရှားခငြျရငျ ကုလသမဂ်ဂ ပဋိညာဉျစာခြုပျကို ပွငျရပါလိမ့ျမယျ။ အမွဲတမျးအဖှဲ့ဝငျတှေ သဘောတူမှ ပဋိညာဉျစာခြုပျကို ပွငျနိုငျမှာမို့ ဗီတိုအာဏာဖယျရှားရေးဟာ မဖွဈနိုငျတဲ့ကိစ်စလို့ ပွောနိုငျပါတယျ။ အစုလိုကျအပွုံလိုကျ သတျဖွတျနတေဲ့ကိစ်စမှာ ဗီတိုအာဏာ မသုံးဖို့ တောငျးဆိုတဲ့ ၂၀၁၅ ကွညောခကြျကို (၁၀၃) နိုငျငံက လကျမှတျထိုးထားပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ တရုတျနဲ့ ရုရှားတို့က လကျမှတျမထိုးသေးတဲ့အတှကျ သကျဝငျလှုပျရှားဖို့အလားအလာ နညျးပါးနပေါတယျ။
မွနျမာပွညျမှာ စဈတပျက ထငျသလို အနိုငျကငြ့ျနတောကို ကုလသမဂ်ဂက မဟန့ျတားနိုငျလို့ CDM အာဏာဖီဆနျရေး ပွညျသူ့လှုပျရှားမှု ပေါျပေါကျလာရပုံကို International Peace Institute ရဲ့ ဇှနျလက ထုတျဝခေဲ့တဲ့ သုတသေီ Damian Lilly ရဲ့ စာတမျးမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။ မွနျမာပွညျက ပွူနာတှကေို ကိုငျတှယျနိုငျလောကျတဲ့စှမျးအား ကုလသမဂ်ဂမှာ မရှိဘူးလို့ ကောကျခကြျခထြားပါတယျ။ ကုလသမဂ်ဂရဲ့ အားနညျးခကြျတှကေို ၁၉၉၂ ကနေ ဒီနေ့အထိ တာဝနျယူခဲ့တဲ့ မွနျမာပွညျဆိုငျရာ လူ့အခှင့ျအရေး အထူးကိုယျစားလှယျ (၆) ယောကျကလညျး သိကွပါတယျ။ ကွညောခကြျတှထေုတျ၊ ဆုံးဖွတျခကြျတှခေပြွီး ဝဖေနျတာလောကျကတော့ စဈအုပျစုအတှကျ ရိုးနပေါပွီ။ မထိရောကျတော့ ဂရုမစိုကျဘူးပေါ့။ ဒါပမေဲ့ ကုလသမဂ်ဂအနနေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးကို လေးစားအောငျလုပျဖို့ တာဝနျရှိပါတယျ။
ဖဖေေါျဝါရီလ (၁) ရကျနေ့ စဈအာဏာသိမျးစဉျက အာဏာသိမျးမှု ပကြျသုဉျးရမယျလို့ ကုလသမဂ်ဂ အထှထှေအေတှငျးရေးမှူးခြုပျက အတိအလငျး ပွောလိုကျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဒသေဆိုငျရာအဆင့ျမှာရော၊ နိုငျငံတကာအဆင့ျမှာရော စဈကောငျစီ ပကြျသုဉျးအောငျ မလုပျနိုငျသေးတဲ့အတှကျ အသံသာရှိပွီး အဆနျမရှိသလို ဖွဈနပေါတယျ။ အာဏာသိမျးပွီးကတညျးက မွနျမာ့အရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး ကုလသမဂ်ဂ လုံခွုံရေးကောငျစီ အစညျးအဝေးထိုငျတာ (၅) ကွိမျ ရှိသှားပါပွီ။ ကွညောခကြျ (၃) စောငျ ထုတျပွနျပါတယျ။ ကုလအထူးကိုယျစားလှယျကလညျး စိုးရိမျစရာ မွနျမာ့အခွအေနကေို ရှငျးပွပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဖမျးဆီးထားတဲ့ ခေါငျးဆောငျတှကေို လှှတျပေးပွီး အာဏာသိမျးမှု နိဂုံးခြုပျဖို့ အတိအလငျး တောငျးဆိုတာမြိုး မလုပျပါဘူး။ ၂၀၁၇ ရိုဟငျဂြာပွူနာမှာလညျး နှဈလခှဲကွာတော့မှ ကွညောခကြျထုတျနိုငျခဲ့ပါတယျ။
စဈရေးစှကျဖကျမှုမလုပျဘဲ ပွူနာကိုငျတှယျနိုငျတဲ့ နညျးလမျးတခြို့ကို Damain Lilly က တငျပွထားပါတယျ။ Libya နဲ့ Yemen အပဈအခတျရပျစဲမှု စောင့ျကွည့ျရေးကို ကုလသမဂ်ဂက တာဝနျယူထားသလို မွနျမာ့ကိစ်စမှာလညျး အရပျသားကာကှယျရေးကို စောင့ျကွည့ျဖို့အတှကျ ကုလ-အာဆီယံ ပူးတှဲကောျမရှငျကို ဖှဲ့နိုငျတယျလို့ အကွံပွုထားပါတယျ။ ဒီကနတေဆင့ျတကျပွီး နိုငျငံရေးအရ အဖွရှောဖို့အတှကျ ကုလသမဂ်ဂမဈရှငျအဖှဲ့ စလှေှတျဖို့ အခြိနျသင့ျနပွေီလို့ ဆိုပါတယျ။
မွနျမာ့အရေးကို ကုလသမဂ်ဂမှာ ဆှေးနှေးလာတာ အနှဈ (၃၀) လောကျရှိပွီဖွဈပမေယ့ျ တပျမတောျက အရပျသားတှကေို အကွမျးဖကျအနိုငျကငြ့ျတာကို မဟန့ျတားနိုငျသေးပါဘူး။ ကုလသမဂ်ဂ၊ အာဆီယံနဲ့ အခွားဒသေခံအဖှဲ့တှေ ပူးပေါငျးပွီး စဈအုပျစုကို ဖိအားပေးဖို့ လိုပါတယျ။ ဒီလိုမလုပျနိုငျရငျတော့ CDM လှုပျရှားမှု၊ အရပျသားအသငျးအဖှဲ့နဲ့ လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့တှကေို ကူညီအားပေးဖို့သာ ရှိတော့ကွောငျး သုတသေီ Damian Lilly က သုံးသပျထားတာကို တငျပွလိုကျရပါတယျ။
