ဒီတပတ် မြန်မာ့အရေးသုံးသပ်ချက် အစီအစဉ်မှာ လာမယ့်ရွေးကောက်ပွဲမှာ ပါတီကိုကြည့်ရမလား လူကိုကြည့်ရမလား ဆိုတာ မြန်မာ့နိုင်ငံရေး စောင့်ကြည့်သူ ဒေါက်တာတင့်ဆွေ နဲ့ ဦးကျော်ဇံသာ ဆွေးနွေးသုံးသပ်ထားပါတယ်။
ဦးကျော်ဇံသာ ။ ။ ပြီးခဲ့တဲ့ ရွေးကောက်ပွဲတွေတုံးက မြန်မာနိုင်ငံ မဲဆန္ဒရှင်အများစုဟာ အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ရဲ့ တိုက်တွန်းချက်နဲ့အညီ အမတ်လောင်း ဘယ်သူဘယ်ဝါဆိုတာ လူကိုမကြည့်ဘဲ၊ ပါတီကိုကြည့်ပြီး မဲပေးခဲ့ကြတယ်ဆိုရင် မှားမယ် မဟုတ်ပါဘူး။ အခုလာမယ့် ရွေးကောက်ပွဲမှာ အရင်လို ပါတီကိုပဲကြည့်ပြီး မဲပေးကြအုံးမှာလား၊ သို့တည်းမဟုတ် မိမိတို့ အမတ်လောင်းရဲ့ လုပ်ရည်ကိုရည်၊ ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေးကို ကြည့်ပြီးမဲကြမှာပါလား။
၁၉၉၀ ပြည့်ရွေးကောက်ပွဲတုန်းက သူကိုယ်တိုင် ရွေးကောက်ခံ အမတ်လောင်းတဦးဖြစ်ခဲ့သူ ဒေါက်တာတင့်ဆွေက အခုလို စတင်ဆွေးနွေးပါတယ်။
ဖြေ ။ ။ စစ်အစိုးရနောက်ပိုင်း ရွေးကောက်ပွဲတွေမှာ ၁၉၉၀ နဲ့ ၂၀၁၀၊ ၂၀၁၅ နဲ့ အခု ၂၀၂၀ တို့ မတူပါဘူး။ ၁၉၉၀ တုန်းကတော့ တစ်ပါတီအာဏာပြုတ်ကျရေးကို ဦးတည်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီတုန်းက နိုင်ငံရေးပါတီတွေ (၂၃၅) ခု ရှိတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲဝင်တော့ (၉၇) ပါတီ ဝင်ခဲ့ပါတယ်။ (၉၇) ခုနှစ်ထဲမှာ NLD က (၉၂.၆) အပြတ်အသတ် နိုင်ခဲ့တယ်ဆိုတော့ အဲဒီတုန်းကတော့ ဒီမိုကရေစီဆိုတဲ့ စံတစ်ခုကို အမည်တစ်ခုကို ဦးတည်ခဲ့၊ ရွေးချယ်ခဲ့တယ်လို့ ကျနော်တို့ သုံးသပ်လို့ ရပါတယ်။ ၂၀၁၀ ကတော့ သိတဲ့အတိုင်း တခြားလဲ ရွေးချယ်စရာ မရှိတော့၊ ကြံ့ခိုင်ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီကိုပဲ ရွေးခဲ့ကြတယ်။ ၂၀၁၂ ကြားဖြတ်နဲ့၊ ၂၀၁၅ တုန်းကတော့ အခုမေးခွန်းအတိုင်းပဲ လူကိုမကြည့်နဲ့ ပါတီကိုကြည့်ဆိုတဲ့ ဆောင်ပုဒ်ကို NLD ကိုယ်နှိုက်က တင်ခဲ့ပါတယ်။ တခါ အခုတော့ NLD က (၅) နှစ် အစိုးရလုပ်တဲ့အခါမှာ အားမရတာတွေ၊ မဖြစ်စေချင်တာတွေ၊ ဖြစ်သင့်သလောက် မဖြစ်တာတွေစတဲ့ ဝေဖန်မှုတွေကြောင့် ဒီလို လူကိုကြည့်ရမလားဆိုတဲ့ စဉ်းစားချက်တွေ ရှိလာတာတော့ အမှန်ပါပဲ။ ဒါပေမဲ့ ကျနော့်အမြင်က လူကိုကြည့်ရင် အမတ်လောင်းတစ်ယောက်ထဲပဲ ကိုယ့်ဒေသက ကြည့်မယ်ဆိုရင် ဒီအမတ်တစ်ယောက်က လွှတ်တော်မှာ တစ်ယောက်စာ ကိုယ်ကြိုက်တဲ့တစ်ယောက် ရသွားမယ်။ သို့သော်လဲပဲ တိုင်းပြည်တခုလုံးနဲ့ဆိုင်တဲ့ ကိစ္စတွေကို ကိုယ်တင်တဲ့ ကိုယ်က လူကိုကြည့်ပြီးတော့ ဘယ်ပါတီကဖြစ်ဖြစ် တင်လိုက်တဲ့ အမတ်တစ်ယောက်ဟာ လွှတ်တော်ထဲမှာ သူက မဲတစ်မဲတည်းပဲ ရတယ်။ အဲဒီတော့ တိုင်းပြည်တခုလုံးနဲ့ဆိုင်တဲ့ ကိစ္စတွေကို လူတစ်ဦးတည်း၊ အမတ်တစ်ယောက်တည်း သို့မဟုတ် အမတ် အရေအတွက် တစုံတခုကနေ ခြုံပြီးဆောင်ရွက်နိုင်ပါ့မလားဆိုတဲ့ စဉ်းစားချက်လဲ ရှိမှာမလွဲဘူးလို့ ကျနော်ယူဆပါတယ်။
ဒါကြောင့် ၂၀၂၀ လဲပဲ အရင်နဲ့မကွာတဲ့ ပါတီကိုကြည့်ရမလားဆိုတဲ့ အားကတော့ သာဆဲဖြစ်တယ်လို့ ကျနော် ထင်ပါတယ်။
မေး ။ ။ ကျနော် လေ့လာဖူးသလောက်တော့ တချို့ဒီမိုကရေစီ ထွန်းကားတဲ့ နိုင်ငံတွေမှာ မဲဆန္ဒရှင်တွေရဲ့ Rights and Responsibilities, Voter rights and responsibilities ဆိုပြီး ပြဌာန်းထားတာ ရှိပါတယ်။ အဓိကတော့ responsibilities မဲဆန္ဒရှင်တွေရဲ့ တာဝန်မှာ ဘာရေးထားသလဲဆိုတော့ Familiarize candidates and issues - သူတို့မဲပေးတဲ့လူရဲ့ အကြောင်းနဲ့ သူတို့နိုင်ငံမှာ သူတို့ကြုံတွေ့နေရတဲ့ ပြဿနာတွေက ဘာတွေလဲ။ အဓိကလုပ်ဆောင်ပေးရမယ့် issues တွေ။ ဒါတွေကို အဓိကထားပြီးတော့ စဉ်းစားပေးဖို့က မဲ့ဆန္ဒရှင်တွေရဲ့ တာဝန်လို့ ထင်ပါတယ်။ ဆိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာလဲ လူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ယောက်ထဲကိုပဲ ကြည့်တယ်ဆိုတဲ့ နေရာမှာ လူ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ယောက်ထဲနဲ့ ဆက်စပ်ပြီးတော့ နိုင်ငံရဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတဲ့၊ နိုင်ငံရေးပြဿနာ၊ စီးပွားရေး၊ ပညာရေးကိစ္စတွေလဲ စဉ်းစားပြီးတော့ ကြည့်ရမှာပေါ့။ ဆိုတော့ ဒီနေရာမှာ ပြောချင်တာက အခု issues တွေကိုကြည့်မယ် - မြန်မာနိုင်ငံရေးကိစ္စတွေကို ပြောမယ်ဆိုရင် အဓိက အခြေခံအကျဆုံးကတော့ လောလောဆယ် ဖွဲ့စည်းပုံကို ဘယ်လောက်ပြင်နိုင်မလဲ။ အထူးသဖြင့် တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ လိုချင်တဲ့ဆန္ဒ။ သူတို့ဒေသတွေကို ပေးထားတဲ့ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် ဖွဲ့စည်းပုံမှာပါတဲ့ဟာကို ဘောင်ချဲ့ပြီးတော့ ဘယ်လောက်ပေးနိုင်မလဲဆိုတာရယ်။ နောက်ပြီးတော့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ဘယ်လောာက်ငြိမ်းချမ်းရေး ရနိုင်မလဲဆိုတာတွေက အရေးကြီးတဲ့ issues တွေ ဖြစ်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ ဒါတွေကို လူတွေကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် စဉ်းစားကြမယ်လို့ ထင်ပါသလား။
ဖြေ ။ ။ အခုမေးခွန်းအတိုင်းပဲ အင်မတန်မှ တိုင်းပြည်တစ်ခုလုံး၊ တိုင်းပြည်ရဲ့အနာဂတ်ကြီးတစ်ခုလုံးကို သက်ဆိုင်တဲ့ issues ခေါ်တဲ့ အရေးအရာတွေကို စဉ်းစားတဲ့ မဲဆန္ဒရှင်တွေ ရှိလာတာတော့ အမှန်ပါပဲ။ ကျနော်တို့ မဲဆန္ဒရှင်တွေဟာ (၅) နှစ် တစ်ခါ ရင့်ကြတ်ပြီးတော့ ကျယ်ပြန့်တဲ့ တွေးခေါ်မှုတွေ ရှိလာတာတော့ အမှန်ပါပဲ။ သို့သော်လဲပဲ အဲဒီအရေအတွက်ကို ကျနော်ကတော့ အားမရသေးဘူး။ နောက် ဗမာပြည်ရဲ့ လက်ရှိအနေအထားကလဲ အဲဒီလောက်အထိ ဖြစ်နိုင်တဲ့ အလားအလာ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံကြီးအောက်မှာ မဖြစ်နိုင်ကြဘူးဆိုတဲ့ အသိကလဲ အများစုက သိထားကြတော့ ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ဆင်ရေး၊ ဖြစ်နိုင်ရေးကို ဦးဆောင်နိုင်တဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီကို ရွေးမယ်ဆိုတဲ့၊ ရွေးချင်တယ်ဆိုတဲ့ ဆန္ဒကတော့ လူထက်ပိုပြီးတော့ များသေးတယ်လို့ ကျနော် ယူဆတယ်။ နောက် မေးခွန်းထဲမှာ ပါသလိုပဲ တိုင်းရင်းသားအရေးနဲ့ စည်းလုံးညီညွှတ်ရေး၊၊ တပ်မတော်နဲ့ ဆက်ဆံရေးကိစ္စတွေမှာ သိတဲ့အတိုင်းပေါ့ ၂၀၁၅ နဲ့ မတူတဲ့ အခင်းအကျင်းတွေ ၂၀၂၀ မှာ ရှိလာတယ်လို့ ကျနော် ယူဆလိုက်တယ်။ တိုင်းရင်းသားတွေဘက်လဲ ရှိတယ်။ တပ်မတော်ဘက်ကလဲ ရှိတယ်လို့ ကျနော် ယူဆတယ်။
အဲဒီရှိတဲ့ အရှိတွေဟာ ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ ဖယ်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးကို ဦးတည်တဲ့ ပြောင်းလဲမှု မဟုတ်ဘဲနဲ့ ပြောင်းပြန်တော့ ဖြစ်နေသလားလို့ ဒီလိုသံသယ ရှိတယ်။ ဒါကြောင့် issues က ဘယ်လောက်ကောင်းကောင်း၊ လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံရေးအနေအထား၊ အခင်းအကျင်းဟာ ၂၀၁၅ ထက် ပိုပြီးတော့ ကောင်းမလာသေးဘူးလို့ ယူဆတဲ့အတွက် ဘယ်လောက်ပဲ စိတ်ကူးယဉ်နေပေမယ့် အိပ်မက်ဆိုးတွေ မက်နေတုန်းပဲလို့ ဒီရွေးကောက်ပွဲတစ်ခုကနေ ပြင်ဆင်ဖို့ဆိုတာ အတော်ခဲယဉ်းသေးတယ်လို့ ကျနော် ယူဆပါတယ်။
မေး ။ ။ နောက်တစ်ခုက ဆရာက စိတ်ကူးယဉ်တယ် ဘာညာပြောပြော လူတွေတချို့က တွေးနေကြတာ။ တချို့က ထုတ်ဖော်ပြီးတော့လဲ ပြောကြတယ်။ တကယ်လို့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က သမ္မတ ဖြစ်လာရင်တော့ ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ဆင်ရေးဟာ ပိုပြီးတော့ လမ်းပွင့်သွားနိုင်တယ်ဆိုပြီးတော့ ယူဆချက်တချို့လဲ ကြားရပါတယ်။ ဆိုတော့ လူတွေက အဲဒီလိုပဲ စဉ်းစားကြမယ်လို့ ထင်ပါသလား။
ဖြေ ။ ။ စဉ်းစားချက်တော့ ရှိတယ်။ သို့သော် လက်တွေ့ဖြစ်နိုင်မယ်လို့ ယူဆတဲ့လူ တော်တော်ရှားပါလိမ့်မယ်။ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင် နာမည်ကို ဒီလိုအသုံးပြုချင်တာဟာ ကြံ့ခိုင်ဖွံ့ဖြိုးရေးနဲ့ တပ်မတော်ဘက်က၊ တပ်မတော်နဲ့ ပလူးပလဲလုပ်တဲ့ ပါတီတွေကနေ ဒါဟာ နိုင်ငံရေးဆောင်ပုဒ်တစ်ခုအနေနဲ့ မပိုဘူးလို့ ယူဆပါတယ်။ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင် သမ္မတဖြစ်ဖြစ်၊ သမ္မတထက် အရေးပါတဲ့နေရာတစ်နေရာဖြစ်ဖြစ် ဖွဲ့စည်းပုံ ပြင်ဆင်ရေးဟာ သူ့ကြောင့်မရတာ မဟုတ်ဘဲနဲ့ သူ့အထက်က အရင်ကတည်းက အခုအချိန်အထိ သက်ရှိထင်ရှားဖြစ်တဲ့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေ အပါအဝင် အဲဒီအုပ်စုကနေ ဆောင်ရွက်ထားတာတွေကို ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင် ကျော်လွှာနိုင်မယ်လို့ ကျနော် မထင်တဲ့အတွက် ဒီစဉ်းစားချက်ကလဲ ကျနော်ထင်တယ် အုပ်စုတစ်စုကို ဝင်ရရေးအတွက် တင်တဲ့ နိုင်ငံရေး issue တစ်ခုထက် မပိုဘူးလို့ ကျနော်ထင်ပါတယ်။
မေး ။ ။ သူတို့အထက်က ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးသန်းရွှေတို့ အသိုင်းအဝိုင်းတော့ ထားလိုက်ပါတော့။ သူတို့တွေလဲ အသက်အရွယ်တော့ ကြီးလှပြီ၊ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးမှာ ဘယ်လောက် နောက်ကနေ ကြိုးဆွဲနိုင်သေးသလား ဆိုတာတော့ ကျနော်တို့ မသေချာဘူးပေါ့ ဆရာ။ ဒါပေမဲ့ ဒီနေရာမှာ ကျနော်ဆက်ပြီးတော့ မေးချင်တာက နမူနာတစ်ခုကို ပြန်ကြည့်ရင် တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး စေ့စပ်တဲ့နေရာမှာ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးဦးသိန်းစိန် သမ္မတ ဖြစ်ခဲ့တုန်းက ပိုပြီးတော့ ခရီးတွင်ခဲ့တယ်။ ပိုပြီးတော့ ထိရောက်ခဲ့တယ်လို့ လူအများက လက်ခံခဲ့ကြပါတယ်။ ဒါက ဘာကြောင့်လဲဆိုရင် သမ္မတအနေနဲ့ တပ်မတော်ကို တစုံတခုသော အတိုင်းအတာအထိ လွှမ်းမိုးနိုင်တဲ့ အနေအထားမှာရှိလို့ ဖြစ်တယ်လို့ ယူဆခဲ့ကြပါတယ်။ ဆိုတော့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်သာ သမ္မတ ဦးမင်းအောင်လှိုင် ဖြစ်လာခဲ့ရင် သူ့အနေနဲ့ ဒီလိုပုံစံမျိုး လုပ်ပြီးတော့ တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ စေ့စပ်တဲ့နေရာမှာ တပ်မတော်ရဲ့ ထော်လော်ကန့်လန့်လုပ်မှုတွေ ပိုပြီးတော့ နည်းပါးသွားမယ်လို့ ယူဆနိုင်စရာ အကြောင်းမရှိဘူးလား။
ဖြေ ။ ။ အဲဒါကတော့ ဦးသိန်းစိန် သမ္မတဖြစ်တော့ ငြိမ်းချမ်းရေးလမ်းစဉ်ကို စပြီးတော့ အကောင်အထည်ဖော်တယ်။ အဲဒီဖော်တဲ့အတွက် တိုင်းပြည်တပြည်လုံးက အားပေးခဲ့ကြတယ်။ လူထုက ငြိမ်းချမ်းချင်ကြတာဆိုတော့။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အစိုးရတက်တော့လဲ ဒီလမ်းပေါ်မှာပဲ ဆက်လျှောက်ပါတယ်။ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်ကတော့ ကြိုးပမ်းပြီးတော့ ဆောင်ရွက်နိုင်စွမ်းရှိတဲ့ ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးလို့ ကျနော် မယူဆဘူး။ သူတက်တက်ချင်းလဲ တပ်မတော်က ဖွဲ့စည်းပုံကို အသက်ပေးပြီး ကာကွယ်ရမယ်ဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းတွေကို သူသုံးခဲ့တယ်။ နောက်တခါ ဒီကြားထဲမှာလဲ တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ ပတ်သက်ရင် ပုံသိပ်ဆိုးလှတဲ့ အနေအထားတရပ် - တိတိကျကျပြောရင် အနောက်စစ်မျက်နှာလို့ပြောတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်က စစ်ရေးကိစ္စရယ်။ အရှေ့မြောက်က ဝပြည်နယ်က ကိစ္စ ဒီနှစ်ခုဟာ ဒီလက်ထက်မှာ ပိုဆိုးလာတယ်။ ဒီ (၅) နှစ်အတွင်း ပိုဆိုးလာတာဟာ အစိုးရဆိုတာထက် စစ်တပ်နဲ့ ဆိုင်နေတယ်။ စစ်တပ်လို့ပြောရင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်က တာဝန်အရှိဆုံး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် သူသာ သမ္မတဖြစ်ဖြစ်၊ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် တိုင်းပြည်ရဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့အရေးကို ကိုင်တွယ်ရတဲ့အခါ ပိုပြီးလို့တောင် ဆိုးသွားနိုင်တယ်လို့ ကျနော်က ယူဆပါတယ်။
မေး ။ ။ တိုင်းရင်းသားဒေသတချို့က လူတွေက NLD အစိုးရရဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေအပေါ် သဘောထားကို သိပ်မကျေနပ်ကြဘူး။ အစာမကြေကြဘူး။ အဲဒါကြောင့် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ကတော့ တိုင်းရင်းသားတွေနဲ့ ပိုပြီးတော့ နီးစပ်မှု ရှိမယ်လို့ တွေးတဲ့အတွေးကလည်း ရှိပါတယ်။ တကယ်လို့ တစ်ပါတီသီးသန့် အစိုးရ မဖွဲ့နိုင်တဲ့ အခြေအနေ ဖြစ်နေရင် ညွှန်ပေါင်းဖွဲ့မယ်ဆိုရင်တောင်မှ တပ်မတော်လိုလားတဲ့ဘက်နဲ့ပေါင်းပြီးတော့ ဖွဲ့နိုင်တယ် သဘောထားတွေလည်း ထွက်နေတာကို ကြားရပါတယ်။ အဲဒီကိစ္စကိုရော လုံးဝမဖြစ်နိုင်ဘူးလို့ ဆရာ ထင်ပါသလား။
ဖြေ ။ ။ ရွေးကောက်ပွဲ နီးလာတဲ့အခါမှာ နိုင်ငံရေး slogan တွေနဲ့ နိုင်ငံရေး ပုံစံအမျိုးမျိုးနဲ့ ဆောင်ရွက်လာကြတော့ ဒါက စဉ်းစားမှုတွေ အမျိုးမျိုးထွေပြားလာကြတာတော့ အမှန်ပါပဲ။ သို့သော်လဲပဲ မဲပေးမယ့်လူတွေရဲ့ စဉ်းစားချက်ကတော့ တော်တော်လေး တည်ငြိမ်ပြီးတော့ ရင့်ကြတ်လာတယ်လို့တော့ ယူဆပါတယ်။ သို့သော်လဲပဲ လူက အမျိုးမျိုးပေါ့ - ဒီလိုကာလမှာ ပေးကျွေးပြီးတော့၊ ခွန့်ပြီးတော့ လုပ်တဲ့ကိစ္စတွေ။ ဖြစ်နိုင်တယ် ဒီဟာတွေလဲ မရှိဘူးလို့ ပြောလို့မရဘူး။ NLD လည်း (၅) နှစ်စာ လုပ်ထားတာ အားမရချက်တွေအတွက် ပေးဆပ်ရမယ့် မဲဆန္ဒနယ်မြေတချို့ ရှိကောင်းရှိမယ်။ ပြောလို့တော့် မရဘူးပေါ့ နည်းနည်းလေးတော့ ဝေဖန်ရတာ စောသေးတဲ့အတွက် အမျိုးမျိုး ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ပဲ ယူဆပါတယ်။
မေး ။ ။ ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ ပတ်သက်လို့ နိုင်ငံရေးအရ ပိုပြီးတော့ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် စဉ်းစားနိုင်ဖို့ကလဲ ပြည်သူတွေအနေနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ နီးကပ်လာလတဲ့အခါမှာ ကိုယ်စားလှယ်တွေ၊ ပါတီတွေနဲ့ ပြိုင်ပွဲဝင်နေတွေနဲ့ ထိတွေ့မှုကလဲ များများလိုတာပေါ့။ အပြန်အလှန် လွတ်လွတ်လပ်လပ် ပြောနိုင်တဲ့ တန်းတူပြိုင်ကွင်းမှာ level playing field ရပြီးတော့ ပြောနိုင်ဆိုနိုင်တဲ့ အခြေအနေကလဲ လိုအပ်တာပေါ့။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အခုထက်ထိတော့ ရတာသိပ်မတွေ့သေးဘူး။ ကိုဗစ်-၁၉ ကြောင့်လား။ နိုင်ငံရေးအခြေအနေကြောင့်လား
ဖြေ ။ ။ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲကို သက်ရောက်မှုရှိတာတော့ အမှန်ပဲ။ အမတ်လောင်းတွေ၊ ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ မဲပေးတဲ့လူတွေအထိ ထိတွေ့မှုကလဲ ၂၀၁၅ လောက်တော့ ကျယ်ပြန့်မယ်လို့ ကျနော် မထင်တဲ့အတွက် အပြန်အလှန် နားလည်မှုအပိုင်းမှာတော့ တစုံတရာတော့ အားနည်းချက်တွေ ရှိပါတယ်။
==Unicode==
ဒီတပတျ မွနျမာ့အရေးသုံးသပျခကြျ အစီအစဉျမှာ လာမယ့ျရှေးကောကျပှဲမှာ ပါတီကိုကွည့ျရမလား လူကိုကွည့ျရမလား ဆိုတာ မွနျမာ့နိုငျငံရေး စောင့ျကွည့ျသူ ဒေါကျတာတင့ျဆှေ နဲ့ ဦးကြောျဇံသာ ဆှေးနှေးသုံးသပျထားပါတယျ။
ဦးကြောျဇံသာ ။ ။ ပွီးခဲ့တဲ့ ရှေးကောကျပှဲတှတေုံးက မွနျမာနိုငျငံ မဲဆန်ဒရှငျအမြားစုဟာ အမြိုးသားဒီမိုကရစေီအဖှဲ့ခြုပျရဲ့ တိုကျတှနျးခကြျနဲ့အညီ အမတျလောငျး ဘယျသူဘယျဝါဆိုတာ လူကိုမကွည့ျဘဲ၊ ပါတီကိုကွည့ျပွီး မဲပေးခဲ့ကွတယျဆိုရငျ မှားမယျ မဟုတျပါဘူး။ အခုလာမယ့ျ ရှေးကောကျပှဲမှာ အရငျလို ပါတီကိုပဲကွည့ျပွီး မဲပေးကွအုံးမှာလား၊ သို့တညျးမဟုတျ မိမိတို့ အမတျလောငျးရဲ့ လုပျရညျကိုရညျ၊ ကိုယျရညျကိုယျသှေးကို ကွည့ျပွီးမဲကွမှာပါလား။
၁၉၉၀ ပွည့ျရှေးကောကျပှဲတုနျးက သူကိုယျတိုငျ ရှေးကောကျခံ အမတျလောငျးတဦးဖွဈခဲ့သူ ဒေါကျတာတင့ျဆှကေ အခုလို စတငျဆှေးနှေးပါတယျ။
ဖွေ ။ ။ စဈအစိုးရနောကျပိုငျး ရှေးကောကျပှဲတှမှော ၁၉၉၀ နဲ့ ၂၀၁၀၊ ၂၀၁၅ နဲ့ အခု ၂၀၂၀ တို့ မတူပါဘူး။ ၁၉၉၀ တုနျးကတော့ တဈပါတီအာဏာပွုတျကရြေးကို ဦးတညျခဲ့ပါတယျ။ အဲဒီတုနျးက နိုငျငံရေးပါတီတှေ (၂၃၅) ခု ရှိတယျ။ ရှေးကောကျပှဲဝငျတော့ (၉၇) ပါတီ ဝငျခဲ့ပါတယျ။ (၉၇) ခုနှဈထဲမှာ NLD က (၉၂.၆) အပွတျအသတျ နိုငျခဲ့တယျဆိုတော့ အဲဒီတုနျးကတော့ ဒီမိုကရစေီဆိုတဲ့ စံတဈခုကို အမညျတဈခုကို ဦးတညျခဲ့၊ ရှေးခယြျခဲ့တယျလို့ ကနြောျတို့ သုံးသပျလို့ ရပါတယျ။ ၂၀၁၀ ကတော့ သိတဲ့အတိုငျး တခွားလဲ ရှေးခယြျစရာ မရှိတော့၊ ကွံ့ခိုငျဖှံ့ဖွိုးရေးပါတီကိုပဲ ရှေးခဲ့ကွတယျ။ ၂၀၁၂ ကွားဖွတျနဲ့၊ ၂၀၁၅ တုနျးကတော့ အခုမေးခှနျးအတိုငျးပဲ လူကိုမကွည့ျနဲ့ ပါတီကိုကွည့ျဆိုတဲ့ ဆောငျပုဒျကို NLD ကိုယျနှိုကျက တငျခဲ့ပါတယျ။ တခါ အခုတော့ NLD က (၅) နှဈ အစိုးရလုပျတဲ့အခါမှာ အားမရတာတှေ၊ မဖွဈစခေငြျတာတှေ၊ ဖွဈသင့ျသလောကျ မဖွဈတာတှစေတဲ့ ဝဖေနျမှုတှကွေောင့ျ ဒီလို လူကိုကွည့ျရမလားဆိုတဲ့ စဉျးစားခကြျတှေ ရှိလာတာတော့ အမှနျပါပဲ။ ဒါပမေဲ့ ကနြော့ျအမွငျက လူကိုကွည့ျရငျ အမတျလောငျးတဈယောကျထဲပဲ ကိုယ့ျဒသေက ကွည့ျမယျဆိုရငျ ဒီအမတျတဈယောကျက လှှတျတောျမှာ တဈယောကျစာ ကိုယျကွိုကျတဲ့တဈယောကျ ရသှားမယျ။ သို့သောျလဲပဲ တိုငျးပွညျတခုလုံးနဲ့ဆိုငျတဲ့ ကိစ်စတှကေို ကိုယျတငျတဲ့ ကိုယျက လူကိုကွည့ျပွီးတော့ ဘယျပါတီကဖွဈဖွဈ တငျလိုကျတဲ့ အမတျတဈယောကျဟာ လှှတျတောျထဲမှာ သူက မဲတဈမဲတညျးပဲ ရတယျ။ အဲဒီတော့ တိုငျးပွညျတခုလုံးနဲ့ဆိုငျတဲ့ ကိစ်စတှကေို လူတဈဦးတညျး၊ အမတျတဈယောကျတညျး သို့မဟုတျ အမတျ အရအေတှကျ တစုံတခုကနေ ခွုံပွီးဆောငျရှကျနိုငျပါ့မလားဆိုတဲ့ စဉျးစားခကြျလဲ ရှိမှာမလှဲဘူးလို့ ကနြောျယူဆပါတယျ။
ဒါကွောင့ျ ၂၀၂၀ လဲပဲ အရငျနဲ့မကှာတဲ့ ပါတီကိုကွည့ျရမလားဆိုတဲ့ အားကတော့ သာဆဲဖွဈတယျလို့ ကနြောျ ထငျပါတယျ။
မေး ။ ။ ကနြောျ လေ့လာဖူးသလောကျတော့ တခြို့ဒီမိုကရစေီ ထှနျးကားတဲ့ နိုငျငံတှမှော မဲဆန်ဒရှငျတှရေဲ့ Rights and Responsibilities, Voter rights and responsibilities ဆိုပွီး ပွဌာနျးထားတာ ရှိပါတယျ။ အဓိကတော့ responsibilities မဲဆန်ဒရှငျတှရေဲ့ တာဝနျမှာ ဘာရေးထားသလဲဆိုတော့ Familiarize candidates and issues - သူတို့မဲပေးတဲ့လူရဲ့ အကွောငျးနဲ့ သူတို့နိုငျငံမှာ သူတို့ကွုံတှေ့နရေတဲ့ ပွူနာတှကေ ဘာတှလေဲ။ အဓိကလုပျဆောငျပေးရမယ့ျ issues တှေ။ ဒါတှကေို အဓိကထားပွီးတော့ စဉျးစားပေးဖို့က မဲ့ဆန်ဒရှငျတှရေဲ့ တာဝနျလို့ ထငျပါတယျ။ ဆိုတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာလဲ လူပုဂ်ဂိုလျတဈယောကျထဲကိုပဲ ကွည့ျတယျဆိုတဲ့ နရောမှာ လူ ပုဂ်ဂိုလျတဈယောကျထဲနဲ့ ဆကျစပျပွီးတော့ နိုငျငံရဲ့ ရငျဆိုငျနရေတဲ့၊ နိုငျငံရေးပွူနာ၊ စီးပှားရေး၊ ပညာရေးကိစ်စတှလေဲ စဉျးစားပွီးတော့ ကွည့ျရမှာပေါ့။ ဆိုတော့ ဒီနရောမှာ ပွောခငြျတာက အခု issues တှကေိုကွည့ျမယျ - မွနျမာနိုငျငံရေးကိစ်စတှကေို ပွောမယျဆိုရငျ အဓိက အခွခေံအကဆြုံးကတော့ လောလောဆယျ ဖှဲ့စညျးပုံကို ဘယျလောကျပွငျနိုငျမလဲ။ အထူးသဖွင့ျ တိုငျးရငျးသားတှရေဲ့ လိုခငြျတဲ့ဆန်ဒ။ သူတို့ဒသေတှကေို ပေးထားတဲ့ ကိုယျပိုငျအုပျခြုပျခှင့ျ ဖှဲ့စညျးပုံမှာပါတဲ့ဟာကို ဘောငျခြဲ့ပွီးတော့ ဘယျလောကျပေးနိုငျမလဲဆိုတာရယျ။ နောကျပွီးတော့ လကျနကျကိုငျအဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ ဘယျလောာကျငွိမျးခမြျးရေး ရနိုငျမလဲဆိုတာတှကေ အရေးကွီးတဲ့ issues တှေ ဖွဈမယျလို့ ထငျပါတယျ။ ဒါတှကေို လူတှကေယြျကယြျပွန့ျပွန့ျ စဉျးစားကွမယျလို့ ထငျပါသလား။
ဖွေ ။ ။ အခုမေးခှနျးအတိုငျးပဲ အငျမတနျမှ တိုငျးပွညျတဈခုလုံး၊ တိုငျးပွညျရဲ့အနာဂတျကွီးတဈခုလုံးကို သကျဆိုငျတဲ့ issues ခေါျတဲ့ အရေးအရာတှကေို စဉျးစားတဲ့ မဲဆန်ဒရှငျတှေ ရှိလာတာတော့ အမှနျပါပဲ။ ကနြောျတို့ မဲဆန်ဒရှငျတှဟော (၅) နှဈ တဈခါ ရင့ျကွတျပွီးတော့ ကယြျပွန့ျတဲ့ တှေးခေါျမှုတှေ ရှိလာတာတော့ အမှနျပါပဲ။ သို့သောျလဲပဲ အဲဒီအရအေတှကျကို ကနြောျကတော့ အားမရသေးဘူး။ နောကျ ဗမာပွညျရဲ့ လကျရှိအနအေထားကလဲ အဲဒီလောကျအထိ ဖွဈနိုငျတဲ့ အလားအလာ ၂၀၀၈ ဖှဲ့စညျးပုံကွီးအောကျမှာ မဖွဈနိုငျကွဘူးဆိုတဲ့ အသိကလဲ အမြားစုက သိထားကွတော့ ဖှဲ့စညျးပုံပွငျဆငျရေး၊ ဖွဈနိုငျရေးကို ဦးဆောငျနိုငျတဲ့ နိုငျငံရေးပါတီကို ရှေးမယျဆိုတဲ့၊ ရှေးခငြျတယျဆိုတဲ့ ဆန်ဒကတော့ လူထကျပိုပွီးတော့ မြားသေးတယျလို့ ကနြောျ ယူဆတယျ။ နောကျ မေးခှနျးထဲမှာ ပါသလိုပဲ တိုငျးရငျးသားအရေးနဲ့ စညျးလုံးညီညှှတျရေး၊၊ တပျမတောျနဲ့ ဆကျဆံရေးကိစ်စတှမှော သိတဲ့အတိုငျးပေါ့ ၂၀၁၅ နဲ့ မတူတဲ့ အခငျးအကငြျးတှေ ၂၀၂၀ မှာ ရှိလာတယျလို့ ကနြောျ ယူဆလိုကျတယျ။ တိုငျးရငျးသားတှဘေကျလဲ ရှိတယျ။ တပျမတောျဘကျကလဲ ရှိတယျလို့ ကနြောျ ယူဆတယျ။
အဲဒီရှိတဲ့ အရှိတှဟော ပွညျတှငျးငွိမျးခမြျးရေးနဲ့ ဖယျဒရယျပွညျထောငျစု တညျဆောကျရေးကို ဦးတညျတဲ့ ပွောငျးလဲမှု မဟုတျဘဲနဲ့ ပွောငျးပွနျတော့ ဖွဈနသေလားလို့ ဒီလိုသံသယ ရှိတယျ။ ဒါကွောင့ျ issues က ဘယျလောကျကောငျးကောငျး၊ လကျရှိ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ နိုငျငံရေးအနအေထား၊ အခငျးအကငြျးဟာ ၂၀၁၅ ထကျ ပိုပွီးတော့ ကောငျးမလာသေးဘူးလို့ ယူဆတဲ့အတှကျ ဘယျလောကျပဲ စိတျကူးယဉျနပေမေယ့ျ အိပျမကျဆိုးတှေ မကျနတေုနျးပဲလို့ ဒီရှေးကောကျပှဲတဈခုကနေ ပွငျဆငျဖို့ဆိုတာ အတောျခဲယဉျးသေးတယျလို့ ကနြောျ ယူဆပါတယျ။
မေး ။ ။ နောကျတဈခုက ဆရာက စိတျကူးယဉျတယျ ဘာညာပွောပွော လူတှတေခြို့က တှေးနကွေတာ။ တခြို့က ထုတျဖောျပွီးတော့လဲ ပွောကွတယျ။ တကယျလို့ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီးမငျးအောငျလှိုငျက သမ်မတ ဖွဈလာရငျတော့ ဖှဲ့စညျးပုံပွငျဆငျရေးဟာ ပိုပွီးတော့ လမျးပှင့ျသှားနိုငျတယျဆိုပွီးတော့ ယူဆခကြျတခြို့လဲ ကွားရပါတယျ။ ဆိုတော့ လူတှကေ အဲဒီလိုပဲ စဉျးစားကွမယျလို့ ထငျပါသလား။
ဖွေ ။ ။ စဉျးစားခကြျတော့ ရှိတယျ။ သို့သောျ လကျတှေ့ဖွဈနိုငျမယျလို့ ယူဆတဲ့လူ တောျတောျရှားပါလိမ့ျမယျ။ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီးမငျးအောငျလှိုငျ နာမညျကို ဒီလိုအသုံးပွုခငြျတာဟာ ကွံ့ခိုငျဖှံ့ဖွိုးရေးနဲ့ တပျမတောျဘကျက၊ တပျမတောျနဲ့ ပလူးပလဲလုပျတဲ့ ပါတီတှကေနေ ဒါဟာ နိုငျငံရေးဆောငျပုဒျတဈခုအနနေဲ့ မပိုဘူးလို့ ယူဆပါတယျ။ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီးမငျးအောငျလှိုငျ သမ်မတဖွဈဖွဈ၊ သမ်မတထကျ အရေးပါတဲ့နရောတဈနရောဖွဈဖွဈ ဖှဲ့စညျးပုံ ပွငျဆငျရေးဟာ သူ့ကွောင့ျမရတာ မဟုတျဘဲနဲ့ သူ့အထကျက အရငျကတညျးက အခုအခြိနျအထိ သကျရှိထငျရှားဖွဈတဲ့ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီးသနျးရှှေ အပါအဝငျ အဲဒီအုပျစုကနေ ဆောငျရှကျထားတာတှကေို ဗိုလျခြုပျမှူးကွီးမငျးအောငျလှိုငျ ကြောျလှှာနိုငျမယျလို့ ကနြောျ မထငျတဲ့အတှကျ ဒီစဉျးစားခကြျကလဲ ကနြောျထငျတယျ အုပျစုတဈစုကို ဝငျရရေးအတှကျ တငျတဲ့ နိုငျငံရေး issue တဈခုထကျ မပိုဘူးလို့ ကနြောျထငျပါတယျ။
မေး ။ ။ သူတို့အထကျက ဗိုလျခြုပျမှူးကွီးသနျးရှှတေို့ အသိုငျးအဝိုငျးတော့ ထားလိုကျပါတော့။ သူတို့တှလေဲ အသကျအရှယျတော့ ကွီးလှပွီ၊ မွနျမာ့နိုငျငံရေးမှာ ဘယျလောကျ နောကျကနေ ကွိုးဆှဲနိုငျသေးသလား ဆိုတာတော့ ကနြောျတို့ မသခြောဘူးပေါ့ ဆရာ။ ဒါပမေဲ့ ဒီနရောမှာ ကနြောျဆကျပွီးတော့ မေးခငြျတာက နမူနာတဈခုကို ပွနျကွည့ျရငျ တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ ငွိမျးခမြျးရေး စေ့စပျတဲ့နရောမှာ ဗိုလျခြုပျကွီးဦးသိနျးစိနျ သမ်မတ ဖွဈခဲ့တုနျးက ပိုပွီးတော့ ခရီးတှငျခဲ့တယျ။ ပိုပွီးတော့ ထိရောကျခဲ့တယျလို့ လူအမြားက လကျခံခဲ့ကွပါတယျ။ ဒါက ဘာကွောင့ျလဲဆိုရငျ သမ်မတအနနေဲ့ တပျမတောျကို တစုံတခုသော အတိုငျးအတာအထိ လှှမျးမိုးနိုငျတဲ့ အနအေထားမှာရှိလို့ ဖွဈတယျလို့ ယူဆခဲ့ကွပါတယျ။ ဆိုတော့ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီးမငျးအောငျလှိုငျသာ သမ်မတ ဦးမငျးအောငျလှိုငျ ဖွဈလာခဲ့ရငျ သူ့အနနေဲ့ ဒီလိုပုံစံမြိုး လုပျပွီးတော့ တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ စေ့စပျတဲ့နရောမှာ တပျမတောျရဲ့ ထောျလောျကန့ျလန့ျလုပျမှုတှေ ပိုပွီးတော့ နညျးပါးသှားမယျလို့ ယူဆနိုငျစရာ အကွောငျးမရှိဘူးလား။
ဖွေ ။ ။ အဲဒါကတော့ ဦးသိနျးစိနျ သမ်မတဖွဈတော့ ငွိမျးခမြျးရေးလမျးစဉျကို စပွီးတော့ အကောငျအထညျဖောျတယျ။ အဲဒီဖောျတဲ့အတှကျ တိုငျးပွညျတပွညျလုံးက အားပေးခဲ့ကွတယျ။ လူထုက ငွိမျးခမြျးခငြျကွတာဆိုတော့။ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ အစိုးရတကျတော့လဲ ဒီလမျးပေါျမှာပဲ ဆကျလြှောကျပါတယျ။ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီးမငျးအောငျလှိုငျကတော့ ကွိုးပမျးပွီးတော့ ဆောငျရှကျနိုငျစှမျးရှိတဲ့ ခေါငျးဆောငျတဈဦးလို့ ကနြောျ မယူဆဘူး။ သူတကျတကျခငြျးလဲ တပျမတောျက ဖှဲ့စညျးပုံကို အသကျပေးပွီး ကာကှယျရမယျဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးတှကေို သူသုံးခဲ့တယျ။ နောကျတခါ ဒီကွားထဲမှာလဲ တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ ပတျသကျရငျ ပုံသိပျဆိုးလှတဲ့ အနအေထားတရပျ - တိတိကကြပြွောရငျ အနောကျစဈမကြျနှာလို့ပွောတဲ့ ရခိုငျပွညျနယျက စဈရေးကိစ်စရယျ။ အရှေ့မွောကျက ဝပွညျနယျက ကိစ်စ ဒီနှဈခုဟာ ဒီလကျထကျမှာ ပိုဆိုးလာတယျ။ ဒီ (၅) နှဈအတှငျး ပိုဆိုးလာတာဟာ အစိုးရဆိုတာထကျ စဈတပျနဲ့ ဆိုငျနတေယျ။ စဈတပျလို့ပွောရငျ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီးမငျးအောငျလှိုငျက တာဝနျအရှိဆုံး ဖွဈပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ သူသာ သမ်မတဖွဈဖွဈ၊ ဘာပဲဖွဈဖွဈ တိုငျးပွညျရဲ့ တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ ပတျသကျတဲ့အရေးကို ကိုငျတှယျရတဲ့အခါ ပိုပွီးလို့တောငျ ဆိုးသှားနိုငျတယျလို့ ကနြောျက ယူဆပါတယျ။
မေး ။ ။ တိုငျးရငျးသားဒသေတခြို့က လူတှကေ NLD အစိုးရရဲ့ တိုငျးရငျးသားတှအေပေါျ သဘောထားကို သိပျမကြနေပျကွဘူး။ အစာမကွကွေဘူး။ အဲဒါကွောင့ျ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျကတော့ တိုငျးရငျးသားတှနေဲ့ ပိုပွီးတော့ နီးစပျမှု ရှိမယျလို့ တှေးတဲ့အတှေးကလညျး ရှိပါတယျ။ တကယျလို့ တဈပါတီသီးသန့ျ အစိုးရ မဖှဲ့နိုငျတဲ့ အခွအေနေ ဖွဈနရေငျ ညှှနျပေါငျးဖှဲ့မယျဆိုရငျတောငျမှ တပျမတောျလိုလားတဲ့ဘကျနဲ့ပေါငျးပွီးတော့ ဖှဲ့နိုငျတယျ သဘောထားတှလေညျး ထှကျနတောကို ကွားရပါတယျ။ အဲဒီကိစ်စကိုရော လုံးဝမဖွဈနိုငျဘူးလို့ ဆရာ ထငျပါသလား။
ဖွေ ။ ။ ရှေးကောကျပှဲ နီးလာတဲ့အခါမှာ နိုငျငံရေး slogan တှနေဲ့ နိုငျငံရေး ပုံစံအမြိုးမြိုးနဲ့ ဆောငျရှကျလာကွတော့ ဒါက စဉျးစားမှုတှေ အမြိုးမြိုးထှပွေားလာကွတာတော့ အမှနျပါပဲ။ သို့သောျလဲပဲ မဲပေးမယ့ျလူတှရေဲ့ စဉျးစားခကြျကတော့ တောျတောျလေး တညျငွိမျပွီးတော့ ရင့ျကွတျလာတယျလို့တော့ ယူဆပါတယျ။ သို့သောျလဲပဲ လူက အမြိုးမြိုးပေါ့ - ဒီလိုကာလမှာ ပေးကြှေးပွီးတော့၊ ခှန့ျပွီးတော့ လုပျတဲ့ကိစ်စတှေ။ ဖွဈနိုငျတယျ ဒီဟာတှလေဲ မရှိဘူးလို့ ပွောလို့မရဘူး။ NLD လညျး (၅) နှဈစာ လုပျထားတာ အားမရခကြျတှအေတှကျ ပေးဆပျရမယ့ျ မဲဆန်ဒနယျမွတေခြို့ ရှိကောငျးရှိမယျ။ ပွောလို့တော့ျ မရဘူးပေါ့ နညျးနညျးလေးတော့ ဝဖေနျရတာ စောသေးတဲ့အတှကျ အမြိုးမြိုး ဖွဈနိုငျတယျလို့ပဲ ယူဆပါတယျ။
မေး ။ ။ ရှေးကောကျပှဲနဲ့ ပတျသကျလို့ နိုငျငံရေးအရ ပိုပွီးတော့ ကယြျကယြျပွန့ျပွန့ျ စဉျးစားနိုငျဖို့ကလဲ ပွညျသူတှအေနနေဲ့ ရှေးကောကျပှဲ နီးကပျလာလတဲ့အခါမှာ ကိုယျစားလှယျတှေ၊ ပါတီတှနေဲ့ ပွိုငျပှဲဝငျနတှေနေဲ့ ထိတှေ့မှုကလဲ မြားမြားလိုတာပေါ့။ အပွနျအလှနျ လှတျလှတျလပျလပျ ပွောနိုငျတဲ့ တနျးတူပွိုငျကှငျးမှာ level playing field ရပွီးတော့ ပွောနိုငျဆိုနိုငျတဲ့ အခွအေနကေလဲ လိုအပျတာပေါ့။ မွနျမာနိုငျငံမှာ အခုထကျထိတော့ ရတာသိပျမတှေ့သေးဘူး။ ကိုဗဈ-၁၉ ကွောင့ျလား။ နိုငျငံရေးအခွအေနကွေောင့ျလား
ဖွေ ။ ။ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈကွောင့ျ ရှေးကောကျပှဲကို သကျရောကျမှုရှိတာတော့ အမှနျပဲ။ အမတျလောငျးတှေ၊ ခေါငျးဆောငျတှနေဲ့ မဲပေးတဲ့လူတှအေထိ ထိတှေ့မှုကလဲ ၂၀၁၅ လောကျတော့ ကယြျပွန့ျမယျလို့ ကနြောျ မထငျတဲ့အတှကျ အပွနျအလှနျ နားလညျမှုအပိုငျးမှာတော့ တစုံတရာတော့ အားနညျးခကြျတှေ ရှိပါတယျ။
