[Zawgyi/Unicode]
ဒီနေ့ ဇွန်လ ၁၂ ရက်က ကမ္ဘာ့ကလေးလုပ်သား ဆန့်ကျင်တိုက်ဖျက်ရေးနေ့ပါ။ ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါဖြစ်နေတဲ့ အတောအတွင်း ကလေးလုပ်သားအရေအတွက် များလာမလားဆိုတဲ့ စိုးရိမ်မှုတွေနဲ့အတူ နိုင်ငံတကာအဖွဲ့အစည်းတချို့ သတင်းထုတ်ပြန်ချက်၊ ပြည်တွင်းက ကလေးသူငယ်အခွင့်အရေး ကာကွယ်တဲ့အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ သုံးသပ်ချက်ကို ဗွီအိုအေသတင်းထောက် ကိုဇာ်ထက်က တင်ပြပေးပါမယ်။
မြန်မာပြည်တွင်းက ကလေးအလုပ်သမားများ။
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်နောက်ပိုင်း ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး အဆိုးဆုံးအခြေအနေကို ရောက်နေတာက ကလေးသူငယ် သန်းနဲ့ချီပြီး လုပ်ငန်းခွင်ထဲ ရောက်သွားနိုင်တယ်လို့ နိုင်ငံတကာအလုပ်သမားအဖွဲ့ချုပ် ILO နဲ့ ကုလကလေးများရန်ပုံငွေအဖွဲ့ UNICEF က သတိပေးလိုက်တာပါ။ ဒါက အနှစ် ၂၀ အတွင်း ကလေးလုပ်သားဦးရေ ပြန်တက်လာနိုင်တဲ့ အခြေအနေလို့ ဆိုပါတယ်။ ပြည်တွင်းမှာတော့ COVID မတိုင်ခင်နဲ့ COVID ကာလပါ ကလေးလုပ်သား ပြဿနာက ဖြေရှင်းရမယ့် ကိစ္စဖြစ်နေတယ်လို့ ကလေးသူငယ် အခွင့်အရေးများဆိုင်ရာ အမျိုးသားကော်မတီက ဦးမျိုးမြင့်ထွန်းက ပြောပါတယ်။
“အခု COVID ကာလဖြစ်တော့လည်း စီးပွားရေးအခြေအနေ အမျိုးမျိုးကြောင့် နောက်ထပ် ကလေးလုပ်သားတွေက ပိုပြီးများလာနိုင်ခြေလည်း ရှိတာပေါ့။ ဆိုတော့ အစိုးရအနေနဲ့ ဘာလုပ်ဖို့လိုလဲဆိုတော့ ကလေးတွေနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ဥပဒေတွေကို လက်တွေ့အကောင်အထည် ပြည့်ပြည့်ဝဝ ဖော်ပေးဖို့ပေါ့ နံပတ်တစ် ဦးစားပေးလိုပါတယ်။ နောက် ဒုတိယအချက်ကတော့ social protection လို့ခေါ်တဲ့ လူမှုကာကွယ် စောင့်ရှောက်ရေးနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ပံ့ပိုးပေးတဲ့ ကိစ္စတွေ လုပ်ပေးမှရမှာ။”
SEE ALSO: ကလေးလုပ်သား အသုံးပြူမှု ပပျောက်ရေး ကမ္ဘောဒီးယား စတင်ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်က ၂၀၁၉ ဇူလိုင် ၂၃ မှာပြဋ္ဌာန်းလိုက်တဲ့ ကလေးသူငယ် အခွင့်အရေးများဆိုင်ရာ ဥပဒေမှာ အသက် ၁၄ နှစ်အောက်ကို အလုပ်ခိုင်းခွင့် မရှိပါဘူး။ လုပ်ငန်းခွင်ထဲရောက်လာတဲ့ ၁၄ နှစ်နဲ့ ၁၈ နှစ်ကြားတွေကိုလည်း ဥပဒေသတ်မှတ်ချက်တွေအတိုင်း လုပ်ငန်းခွင်မှာ လုပ်ငန်းရှင်က လိုက်နာ၊ ဆောင်ရွက်ပေးဖို့လည်း သူကပြောပါတယ်။
၂၀၁၇ အချက်အလက်အရဆိုရင် တကမ္ဘာလုံးမှာ ကလေးလုပ်သား ၁၅၂ သန်း ရှိပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကလေးလုပ်သား ၁.၂ သန်းရှိပြီး ဈေးဆိုင်၊ အိမ်အကူ၊ သားငါးဈေးတွေနဲ့ စက်မှုဇုန်တွေမှာ အများဆုံးလုပ်ကိုင်နေတယ်လို့ ILO ကပြောပါတယ်။ ဧရာဝတီတိုင်းက စက်ရုံအလုပ်ရုံတွေက ကလေးလုပ်သား အများဆုံးရှိတဲ့ နေရာတွေထဲက တခုပါ။
“Child Labour က daily wages (လုပ်ခ) သက်သာတယ်။ ဒါအလုပ်ရှင်အနေနဲ့ ဒါ ဒီလိုတွက်တာကိုး။ သက်ဆိုင်ရာ labour (လုပ်သား) တယောက်ရဲ့ right (အခွင့်အရေး) တွေကိုလည်းအပြည့်အဝ ပေးစရာ မလိုဘူးလေ။ ဆိုတော့ child labour တွေကိုလည်း အသုံးချတာ များနေတာပါ စက်မှုလုပ်ငန်းတွေမှာ။”
ဧရာဝတီတိုင်း ကလေးသူငယ်အခွင့်အရေးများဆိုင်ရာ ကော်မတီက ဦးမြင့်ဌေး ပြောသွားတာပါ။
မိဘစိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းတွေမှာ ဝင်လုပ်ကိုင်နေတဲ့ ကလေးတွေကိုတော့ ကလေးအလုပ်သမားထဲ ထည့်သွင်းလို့မရဘူးလို့ ပြည်တွင်း ကလေးအခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေက ပြောပါတယ်။
SEE ALSO: အိမ်အကူကလေးလုပ်သားကလေးလုပ်သား အနိမ့်ဆုံးအသက် သတ်မှတ်ချက်ကို ၁၄ နှစ်ကနေ ၁၈ ကို တိုးဖို့ မြန်မာအစိုးရက ILO နဲ့ မကြာသေးခင်က လက်မှတ်ထိုးခဲ့ပေမဲ့ တိကျတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ် အစိုးရမှာ မရှိသေးဘူးလို့ ညီညွှတ်ခြင်း မြန်မာအဖွဲ့အမှုဆောင် ဒါရိုက်တာ ဦးအောင်မျိုးမင်းက ထောက်ပြပါတယ်။
“ပြဿနာက ဘာလဲဆိုတော့ ဒါကိုထိထိရောက်ရောက် အကောင်အထည်ဖော်နိုင်မယ့် national plan တွေက အခုထိ အလုပ်မလုပ်သေးတာပါ။ နောက်တခုက ဥပဒေနဲ့ မလုံလောက်ဘူးဗျ၊ ကလေးတွေ လုပ်ငန်းခွင်ထဲရောက်တဲ့အခါမှာ ဆင်းရဲမှု အခုလို COVID ကာလအတွင်းမှာ အတော်များများ (COVID) လွန်သွားရင် ဆိုးလာနိုင်တယ်။ အလုပ်အကိုင် ရှားပါးမှုကို ဖြေရှင်းနိုင်သော လုပ်ငန်းစဉ်နဲ့ ပူးပေါင်းနိုင်မှ ကလေးလုပ်သား ပပျောက်ရေးကို ကျနော်တို့ အမှန်တကယ် ဟန့်တားနိုင်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။”
မြန်မာပြည်က ကလေးလုပ်သား။
အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကလေးအလုပ်သမားရေးရာအဖွဲ့ (မြန်မာ) က ကလေးလုပ်သားပပျောက်ဖို့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ ၂၀၁၃ လောက်ကစလို့ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၇,၀၀၀,၀၀၀ ကျော်ကူညီထားပြီး အမေရိကန်နိုင်ငံတကာ ဖွံ့ဖြိုးရေး အေဂျင်စီကလည်း အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းနဲ့ စားနပ်ရိက္ခာ ထောက်ပံ့တာတွေ ကူညီနေပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ကလေးလုပ်သားကို ပပျောက်အောင်လုပ်ဖို့ မဖြစ်နိုင်ဘဲ နိုင်ငံရဲ့ စီးပွားရေး၊ ဥပဒေသက်ရောက်မှု ဒါတွေပေါ်မူတည်ပြီး အရေအတွက် လျော့သွားအောင် ပထမအဆင့် ကြိုးစားရမယ်လို့ အရပ်ဘက်အဖွဲ့တွေက ပြောပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
မြန်မာကလေးလုပ်သားအရေး ပိုဆိုးမလာခင် ဖြေရှင်းဖို့လို
[Unicode Version]
မွနျမာကလေးလုပျသားအရေး ပိုဆိုးမလာခငျ ဖွရှေငျးဖို့လို
ဒီနေ့ ဇှနျလ ၁၂ ရကျက ကမ်ဘာ့ကလေးလုပျသား ဆန့ျကငြျတိုကျဖကြျရေးနေ့ပါ။ ကမ်ဘာ့ကပျရောဂါဖွဈနတေဲ့ အတောအတှငျး ကလေးလုပျသားအရအေတှကျ မြားလာမလားဆိုတဲ့ စိုးရိမျမှုတှနေဲ့အတူ နိုငျငံတကာအဖှဲ့အစညျးတခြို့ သတငျးထုတျပွနျခကြျ၊ ပွညျတှငျးက ကလေးသူငယျအခှင့ျအရေး ကာကှယျတဲ့အဖှဲ့အစညျးတှရေဲ့ သုံးသပျခကြျကို ဗှီအိုအသေတငျးထောကျ ကိုဇာျထကျက တငျပွပေးပါမယျ။
ဒုတိယကမ်ဘာစဈနောကျပိုငျး ကမ်ဘာ့စီးပှားရေး အဆိုးဆုံးအခွအေနကေို ရောကျနတောက ကလေးသူငယျ သနျးနဲ့ခြီပွီး လုပျငနျးခှငျထဲ ရောကျသှားနိုငျတယျလို့ နိုငျငံတကာအလုပျသမားအဖှဲ့ခြုပျ ILO နဲ့ ကုလကလေးမြားရနျပုံငှအေဖှဲ့ UNICEF က သတိပေးလိုကျတာပါ။ ဒါက အနှဈ ၂၀ အတှငျး ကလေးလုပျသားဦးရေ ပွနျတကျလာနိုငျတဲ့ အခွအေနလေို့ ဆိုပါတယျ။ ပွညျတှငျးမှာတော့ COVID မတိုငျခငျနဲ့ COVID ကာလပါ ကလေးလုပျသား ပွူနာက ဖွရှေငျးရမယ့ျ ကိစ်စဖွဈနတေယျလို့ ကလေးသူငယျ အခှင့ျအရေးမြားဆိုငျရာ အမြိုးသားကောျမတီက ဦးမြိုးမွင့ျထှနျးက ပွောပါတယျ။
မြန်မာပြည်တွင်းက ကလေးအလုပ်သမား မိန်းကလေး။
“အခု COVID ကာလဖွဈတော့လညျး စီးပှားရေးအခွအေနေ အမြိုးမြိုးကွောင့ျ နောကျထပျ ကလေးလုပျသားတှကေ ပိုပွီးမြားလာနိုငျခွလေညျး ရှိတာပေါ့။ ဆိုတော့ အစိုးရအနနေဲ့ ဘာလုပျဖို့လိုလဲဆိုတော့ ကလေးတှနေဲ့ ပတျသကျတဲ့ ဥပဒတှေကေို လကျတှေ့အကောငျအထညျ ပွည့ျပွည့ျဝဝ ဖောျပေးဖို့ပေါ့ နံပတျတဈ ဦးစားပေးလိုပါတယျ။ နောကျ ဒုတိယအခကြျကတော့ social protection လို့ခေါျတဲ့ လူမှုကာကှယျ စောင့ျရှောကျရေးနဲ့ ပတျသကျတဲ့ ပံ့ပိုးပေးတဲ့ ကိစ်စတှေ လုပျပေးမှရမှာ။”
ပွညျထောငျစု လှှတျတောျက ၂၀၁၉ ဇူလိုငျ ၂၃ မှာပွဋ်ဌာနျးလိုကျတဲ့ ကလေးသူငယျ အခှင့ျအရေးမြားဆိုငျရာ ဥပဒမှော အသကျ ၁၄ နှဈအောကျကို အလုပျခိုငျးခှင့ျ မရှိပါဘူး။ လုပျငနျးခှငျထဲရောကျလာတဲ့ ၁၄ နှဈနဲ့ ၁၈ နှဈကွားတှကေိုလညျး ဥပဒသေတျမှတျခကြျတှအေတိုငျး လုပျငနျးခှငျမှာ လုပျငနျးရှငျက လိုကျနာ၊ ဆောငျရှကျပေးဖို့လညျး သူကပွောပါတယျ။
၂၀၁၇ အခကြျအလကျအရဆိုရငျ တကမ်ဘာလုံးမှာ ကလေးလုပျသား ၁၅၂ သနျး ရှိပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံမှာ ကလေးလုပျသား ၁.၂ သနျးရှိပွီး ဈေးဆိုငျ၊ အိမျအကူ၊ သားငါးဈေးတှနေဲ့ စကျမှုဇုနျတှမှော အမြားဆုံးလုပျကိုငျနတေယျလို့ ILO ကပွောပါတယျ။ ဧရာဝတီတိုငျးက စကျရုံအလုပျရုံတှကေ ကလေးလုပျသား အမြားဆုံးရှိတဲ့ နရောတှထေဲက တခုပါ။
“Child Labour က daily wages (လုပျခ) သကျသာတယျ။ ဒါအလုပျရှငျအနနေဲ့ ဒါ ဒီလိုတှကျတာကိုး။ သကျဆိုငျရာ labour (လုပျသား) တယောကျရဲ့ right (အခှင့ျအရေး) တှကေိုလညျးအပွည့ျအဝ ပေးစရာ မလိုဘူးလေ။ ဆိုတော့ child labour တှကေိုလညျး အသုံးခတြာ မြားနတောပါ စကျမှုလုပျငနျးတှမှော။”
ဧရာဝတီတိုငျး ကလေးသူငယျအခှင့ျအရေးမြားဆိုငျရာ ကောျမတီက ဦးမွင့ျဌေး ပွောသှားတာပါ။
SEE ALSO: ကလေးအလုပ်သမား ပြဿနာမိဘစိုကျပြိုးရေးလုပျငနျးတှမှော ဝငျလုပျကိုငျနတေဲ့ ကလေးတှကေိုတော့ ကလေးအလုပျသမားထဲ ထည့ျသှငျးလို့မရဘူးလို့ ပွညျတှငျး ကလေးအခှင့ျအရေးအဖှဲ့တှကေ ပွောပါတယျ။
ကလေးလုပျသား အနိမ့ျဆုံးအသကျ သတျမှတျခကြျကို ၁၄ နှဈကနေ ၁၈ ကို တိုးဖို့ မွနျမာအစိုးရက ILO နဲ့ မကွာသေးခငျက လကျမှတျထိုးခဲ့ပမေဲ့ တိကတြဲ့ လုပျငနျးစဉျ အစိုးရမှာ မရှိသေးဘူးလို့ ညီညှှတျခွငျး မွနျမာအဖှဲ့အမှုဆောငျ ဒါရိုကျတာ ဦးအောငျမြိုးမငျးက ထောကျပွပါတယျ။
“ပွူနာက ဘာလဲဆိုတော့ ဒါကိုထိထိရောကျရောကျ အကောငျအထညျဖောျနိုငျမယ့ျ national plan တှကေ အခုထိ အလုပျမလုပျသေးတာပါ။ နောကျတခုက ဥပဒနေဲ့ မလုံလောကျဘူးဗြ၊ ကလေးတှေ လုပျငနျးခှငျထဲရောကျတဲ့အခါမှာ ဆငျးရဲမှု အခုလို COVID ကာလအတှငျးမှာ အတောျမြားမြား (COVID) လှနျသှားရငျ ဆိုးလာနိုငျတယျ။ အလုပျအကိုငျ ရှားပါးမှုကို ဖွရှေငျးနိုငျသော လုပျငနျးစဉျနဲ့ ပူးပေါငျးနိုငျမှ ကလေးလုပျသား ပပြောကျရေးကို ကနြောျတို့ အမှနျတကယျ ဟန့ျတားနိုငျမှာ ဖွဈပါတယျ။”
အပွညျပွညျဆိုငျရာ ကလေးအလုပျသမားရေးရာအဖှဲ့ (မွနျမာ) က ကလေးလုပျသားပပြောကျဖို့ ရညျရှယျခကြျနဲ့ ၂၀၁၃ လောကျကစလို့ အမရေိကနျဒေါျလာ ၇,၀၀၀,၀၀၀ ကြောျကူညီထားပွီး အမရေိကနျနိုငျငံတကာ ဖှံ့ဖွိုးရေး အဂေငြျစီကလညျး အသကျမှေးဝမျးကြောငျးနဲ့ စားနပျရိက်ခာ ထောကျပံ့တာတှေ ကူညီနပေါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံအနနေဲ့ ကလေးလုပျသားကို ပပြောကျအောငျလုပျဖို့ မဖွဈနိုငျဘဲ နိုငျငံရဲ့ စီးပှားရေး၊ ဥပဒသေကျရောကျမှု ဒါတှပေေါျမူတညျပွီး အရအေတှကျ လြော့သှားအောငျ ပထမအဆင့ျ ကွိုးစားရမယျလို့ အရပျဘကျအဖှဲ့တှကေ ပွောပါတယျ။