[Zawgyi/Unicode]
ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကူးစက်မှုတွေ ကြုံနေရတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးအတွက် ကာကွယ်ဆေးထိုးမယ့် အစီအစဉ်ကို အစောဆုံး ရှေ့နှစ်ထဲ စတင်နိုင်ဖို့ ပြင်ဆင်နေပါတယ်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံက အဓိက ဝယ်ယူမယ့် ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးကိုတော့ ဦးစားပေး အစီအစဉ်တွေနဲ့ သုံးစွဲသွားဖို့လည်း စီစဉ်နေတာပါ။ အပြည့်အစုံကိုတော့ ဗွီအိုအေ မြန်မာပိုင်း သတင်းထောက် မအိမ့်သန္တာထွန်းက ပြောပြပါမယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ ထိန်းချုပ်ဖို့ အိန္ဒိယနိုင်ငံ Serum Institute Of India ကာကွယ်ဆေးထုတ်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းကနေ လူ ၁၅ သန်းအတွက် ထိုးဆေးတွေ ဝယ်ယူဖို့လည်း ၂ နိုင်ငံ သဘောတူညီချက် ရရှိထားပါတယ်။
ကာကွယ်ဆေးတွေ မကြာခင်ရရှိဖို့မျှော်လင့်ထားကြောင်းလည်း တစ်ပတ်အတွင်းကိုဗစ်ကူးစက်မှု အခြေအနေကို တင်ပြတဲ့ နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ်က မိန်ခွန်းမှာ ထည့်သွင်းပြောကြားသွားပါတယ်။
“ကာကွယ်ဆေးကို လူ ၁၅ သန်းစာ ဝယ်ယူဖို့အတွက် အခု ကျမတို့ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တခုက အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာ ရောက်နေပါတယ်။ ဒီကာကွယ်ဆေး ဝယ်ယူတဲ့ကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ရင် နောက်တပတ်လောက်အတွင်းမှာ တိတိကျကျ ပိုပြီး သိရပါလိမ့်မယ်။ ကာကွယ်ဆေးဝယ်ယူဖို့ လက်မှတ်ထိုးပြီးပြီ၊ အားလုံး အဆင်သင့်ဖြစ်ပြီ ဆိုတာနဲ့ မကြာခင်ကာလမှာ ကာကွယ်ဆေးထိုးဖို့ အစီအစဉ်တွေ စဖို့ကိုလည်း ကျမတို့ စီစဉ်ထားပြီးပါပြီ။ တတိုင်းပြည်လုံးမှာပေါ့နော်... ဥပမာအားဖြင့်ဆိုရင် ပထမဦးစားပေးကတော့ ရှေ့တန်းက ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေပေါ့။ အဲဒါပြီးတော့မှ နောက် ကျမတို့အနေနဲ့ နိုင်ငံအတွက်ရော၊ ပြည်သူတွေအတွက်ရော လိုအပ်ချက်အရ ကျမတို့ တဆင့်ပြီးတဆင့် လုပ်သွားမှာဖြစ်ပါတယ်။”
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကပ်ရောဂါကူးစက်မှုတွေ ရှိနေဆဲ ဖြစ်တာကြောင့် ကာကွယ်ဆေးကို အားကိုးပြီး ပေါ့ပေါ့ဆဆ မနေကြဖို့နဲ့ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနက သတ်မှတ်ထားတဲ့ ကျန်းမာရေးလမ်းညွှန်ချက်တွေကို တိတိကျကျ လိုက်နာနေထိုင်ကြဖို့လည်း ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က သတိပေးပြောကြားခဲ့ပါတယ်။
အမေရိကန် အပါအဝင် အနောက်နိုင်ငံတွေမှာ စတင်အသုံးပြုနေတဲ့ Pfizer နှင့် Moderna ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးတွေကို လတ်တလော မြန်မာနိုင်ငံ အနေနဲ့ လက်လှမ်းမမှီနိုင်သေးတာကြောင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံကဆေးကို ဝယ်ယူအသုံးပြုဖို့ မြန်မာကျန်းမာရေး တာဝန်ရှိသူတွေ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြတာပါ။ မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသားအဆင့် ကာကွယ်ဆေးထိုး လုပ်ငန်းဆိုင်ရာ အကြံပေးအဖွဲ့ ဒုတိယ ဥက္ကဋ္ဌလည်းဖြစ် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ WHO အရှေ့တောင်အာရှ ဒေသကြီး ကာကွယ်ဆေးထိုးဆိုင်ရာ နည်းပညာ အကြံပေးအဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးဖြစ်တဲ့ အငြိမ်းစားပါမောက္ခ ဒေါက်တာ စောဝင်းကတော့ ကာကွယ်ဆေး ထုတ်လုပ်မှုမှာ အတွေ့အကြုံရှိတဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံက ဝယ်ယူမယ့် အစီအစဉ်နဲ့ ပတ်သက်လို့ မြန်မာနိုင်ငံ နိုင်ငံခြားသတင်းထောက်အသင်းရဲ့ အွန်လိုင်းဆွေးနွေးပွဲမှာ ရှင်းပြသွားပါတယ်။
“ကျနော်တို့နဲ့ လက်လှမ်းမီနိုင်တာဆိုရင်တော့ AstraZeneca ပေါ့နော်။ သူကတော့ ဘာလဲဆိုတော့ Covax Facility ထဲမှာပါတယ်။ အစောကြီးကတည်းက Covax Facility ထဲဝင်ထားတယ်။ နောက်ပြီးတော့ သူက 2 to 8 degree Centigrade မှာလည်း Store လုပ်လို့ရတယ်။ အဲ့တော့ ဆရာတို့အတွက် Cold Chain problem မရှိဘူး။ နောက်တစ်ခု သူက ဘာလည်းဆိုတော့ production capacity ကလည်း များတယ်ပေါ့။ ကမ္ဘာပေါ်မှာ Vaccine အများဆုံးထုတ်တာက အင်္ဂလန်လည်း မဟုတ်ဘူး၊ အမေရိကလည်း မဟုတ်ဘူး။ အိန္ဒိယ More of the vaccine is produce in India အဲ့ဒီတော့ သူတို့ရဲ့ vaccine production capacity က အရမ်း High ဖြစ်တော့ volume များများထွက်နိုင်တယ်။ နောက်တစ်ခုက ဘာလည်းဆိုတော့ price ကလည်း တော်တော်လည်း reasonable ဖြစ်တယ်။ အဲ့ဒီတော့ ကျနော်တို့ Covax ကလာလို့ရှိရင်လည်း သူလာဖို့များတယ်ပေါ့။”
SEE ALSO: ကိုဗစ်ကို အလျှော့မပေးတဲ့ မြန်မာဆရာဝန်များရဲ့ စိတ်ဓာတ်အိန္ဒိယနိုင်ငံက ထုတ်လုပ်မယ့် ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးကိုတော့ AstraZeneca ဆေးကုမ္ပဏီနဲ့ ဗြိတိန်နိုင်ငံ Oxford တက္ကသိုလ်တို့က ပူးတွဲသုတေသနလုပ်ထားပြီး WHO ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေး အဖွဲ့ကြီးကလည်း အသိအမှတ်ပြုထားပါတယ်။
အိန္ဒိယနိုင်ငံထုတ် ကာကွယ်ဆေးနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရှေ့နှစ်ထဲ စတင်မယ့် ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးထိုးရေး အစီအစဉ်မှာ နိုင်ငံလူဦးရေ အများစု ပါဝင်လိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်ကြောင်းလည်း ပါမောက္ခ ဒေါက်တာစောဝင်းက ပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့ မှန်းထားတာတော့ ကျနော့် personal view ဆိုရင် ဒီနှစ်ကုန်ရင် ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်အထိ ထိုးလို့ရမယ်လို့ထင်တယ်။ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းထိုးလို့ရမယ်ဆိုတာက ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းဆိုရင်သူက ၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ဖြစ်သွားတယ် ဘာလို့ဆို 33% of our population က under 18 အဲ့ဒီတော့ သူတို့တွေက ကာကွယ်ဆေးမလိုဘူးပေါ့။ အဲ့ဒီကျ ၆၇ ရာခိုင်နှုန်းဆိုတော့ ၂၀၂၁ နှစ်ကုန်မှာ ကျနော်တို့ Cover ဖြစ်လောက်တယ်လို့ ထင်တယ်ပေါ့နော်။ ဒါကတော့ ကျနော်ရဲ့ သုံးသပ်ချက် အမြင်ပေါ့။”
မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကာကွယ်ဆေး ဝယ်ယူအသုံးပြုနိုင်ဖို့ အမေရိကန်ဒေါ်လာသန်း ၉၅၀ ကျော် ရရှိရေး ကမ္ဘာ့ဘဏ်၊ အာရှဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်၊ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့ (IMF) ဂျပန်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအေဂျင်စီ (JICA) တို့နဲ့ ဆွေးနွေးမှုတွေလည်း ရှိနေပါတယ်။
ကျန်းမာရေးနဲ့ အားကစားဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုဗစ်ရောဂါကူးစက်မှုကြောင့် သေဆုံးသူ ၂,၆၀၀ ကျော်နဲ့ ကူးစက်သူ အတည်ပြုလူနာကတော့ ၁၂၀,၀၀၀ ကျော်ရှိနေပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးနောက်နှစ်ထဲထိုးနိုင်ဖို့ မြန်မာတာဝန်ရှိသူတွေ ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်
[Unicode Version]
ကိုဗဈကာကှယျဆေးနောကျနှဈထဲထိုးနိုငျဖို့ မွနျမာတာဝနျရှိသူတှေ ညှိနှိုငျးဆောငျရှကျ
ကိုဗဈကပျရောဂါကူးစကျမှုတှေ ကွုံနရေတဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ရောဂါထိနျးခြုပျရေးအတှကျ ကာကှယျဆေးထိုးမယ့ျ အစီအစဉျကို အစောဆုံး ရှေ့နှဈထဲ စတငျနိုငျဖို့ ပွငျဆငျနပေါတယျ။ အိန်ဒိယနိုငျငံက အဓိက ဝယျယူမယ့ျ ကိုဗဈကာကှယျဆေးကိုတော့ ဦးစားပေး အစီအစဉျတှနေဲ့ သုံးစှဲသှားဖို့လညျး စီစဉျနတောပါ။ အပွည့ျအစုံကိုတော့ ဗှီအိုအေ မွနျမာပိုငျး သတငျးထောကျ မအိမ့ျသန်တာထှနျးက ပွောပွပါမယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုဗဈကပျရောဂါ ထိနျးခြုပျဖို့ အိန်ဒိယနိုငျငံ Serum Institute Of India ကာကှယျဆေးထုတျလုပျရေး လုပျငနျးကနေ လူ ၁၅ သနျးအတှကျ ထိုးဆေးတှေ ဝယျယူဖို့လညျး ၂ နိုငျငံ သဘောတူညီခကြျ ရရှိထားပါတယျ။
ကာကှယျဆေးတှေ မကွာခငျရရှိဖို့မြှောျလင့ျထားကွောငျးလညျး တဈပတျအတှငျးကိုဗဈကူးစကျမှု အခွအေနကေို တငျပွတဲ့ နိုငျငံတောျ အတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျရဲ့ ပွီးခဲ့တဲ့ သီတငျးပတျက မိနျခှနျးမှာ ထည့ျသှငျးပွောကွားသှားပါတယျ။
“ကာကှယျဆေးကို လူ ၁၅ သနျးစာ ဝယျယူဖို့အတှကျ အခု ကမြတို့ ကိုယျစားလှယျအဖှဲ့တခုက အိန်ဒိယနိုငျငံမှာ ရောကျနပေါတယျ။ ဒီကာကှယျဆေး ဝယျယူတဲ့ကိစ်စနဲ့ ပတျသကျရငျ နောကျတပတျလောကျအတှငျးမှာ တိတိကကြြ ပိုပွီး သိရပါလိမ့ျမယျ။ ကာကှယျဆေးဝယျယူဖို့ လကျမှတျထိုးပွီးပွီ၊ အားလုံး အဆငျသင့ျဖွဈပွီ ဆိုတာနဲ့ မကွာခငျကာလမှာ ကာကှယျဆေးထိုးဖို့ အစီအစဉျတှေ စဖို့ကိုလညျး ကမြတို့ စီစဉျထားပွီးပါပွီ။ တတိုငျးပွညျလုံးမှာပေါ့နောျ... ဥပမာအားဖွင့ျဆိုရငျ ပထမဦးစားပေးကတော့ ရှေ့တနျးက ကနြျးမာရေးဝနျထမျးတှပေေါ့။ အဲဒါပွီးတော့မှ နောကျ ကမြတို့အနနေဲ့ နိုငျငံအတှကျရော၊ ပွညျသူတှအေတှကျရော လိုအပျခကြျအရ ကမြတို့ တဆင့ျပွီးတဆင့ျ လုပျသှားမှာဖွဈပါတယျ။”
မွနျမာနိုငျငံမှာ ကပျရောဂါကူးစကျမှုတှေ ရှိနဆေဲ ဖွဈတာကွောင့ျ ကာကှယျဆေးကို အားကိုးပွီး ပေါ့ပေါ့ဆဆ မနကွေဖို့နဲ့ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာနက သတျမှတျထားတဲ့ ကနြျးမာရေးလမျးညှှနျခကြျတှကေို တိတိကကြြ လိုကျနာနထေိုငျကွဖို့လညျး ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျက သတိပေးပွောကွားခဲ့ပါတယျ။
အမရေိကနျ အပါအဝငျ အနောကျနိုငျငံတှမှော စတငျအသုံးပွုနတေဲ့ Pfizer နှင့ျ Moderna ကိုဗဈကာကှယျဆေးတှကေို လတျတလော မွနျမာနိုငျငံ အနနေဲ့ လကျလှမျးမမှီနိုငျသေးတာကွောင့ျ အိန်ဒိယနိုငျငံကဆေးကို ဝယျယူအသုံးပွုဖို့ မွနျမာကနြျးမာရေး တာဝနျရှိသူတှေ ဆုံးဖွတျခဲ့ကွတာပါ။ မွနျမာနိုငျငံ အမြိုးသားအဆင့ျ ကာကှယျဆေးထိုး လုပျငနျးဆိုငျရာ အကွံပေးအဖှဲ့ ဒုတိယ ဥက်ကဋ်ဌလညျးဖွဈ ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေးအဖှဲ့ WHO အရှေ့တောငျအာရှ ဒသေကွီး ကာကှယျဆေးထိုးဆိုငျရာ နညျးပညာ အကွံပေးအဖှဲ့ဝငျတဈဦးဖွဈတဲ့ အငွိမျးစားပါမောက်ခ ဒေါကျတာ စောဝငျးကတော့ ကာကှယျဆေး ထုတျလုပျမှုမှာ အတှေ့အကွုံရှိတဲ့ အိန်ဒိယနိုငျငံက ဝယျယူမယ့ျ အစီအစဉျနဲ့ ပတျသကျလို့ မွနျမာနိုငျငံ နိုငျငံခွားသတငျးထောကျအသငျးရဲ့ အှနျလိုငျးဆှေးနှေးပှဲမှာ ရှငျးပွသှားပါတယျ။
“ကနြောျတို့နဲ့ လကျလှမျးမီနိုငျတာဆိုရငျတော့ AstraZeneca ပေါ့နောျ။ သူကတော့ ဘာလဲဆိုတော့ Covax Facility ထဲမှာပါတယျ။ အစောကွီးကတညျးက Covax Facility ထဲဝငျထားတယျ။ နောကျပွီးတော့ သူက 2 to 8 degree Centigrade မှာလညျး Store လုပျလို့ရတယျ။ အဲ့တော့ ဆရာတို့အတှကျ Cold Chain problem မရှိဘူး။ နောကျတဈခု သူက ဘာလညျးဆိုတော့ production capacity ကလညျး မြားတယျပေါ့။ ကမ်ဘာပေါျမှာ Vaccine အမြားဆုံးထုတျတာက အငျ်ဂလနျလညျး မဟုတျဘူး၊ အမရေိကလညျး မဟုတျဘူး။ အိန်ဒိယ More of the vaccine is produce in India အဲ့ဒီတော့ သူတို့ရဲ့ vaccine production capacity က အရမျး High ဖွဈတော့ volume မြားမြားထှကျနိုငျတယျ။ နောကျတဈခုက ဘာလညျးဆိုတော့ price ကလညျး တောျတောျလညျး reasonable ဖွဈတယျ။ အဲ့ဒီတော့ ကနြောျတို့ Covax ကလာလို့ရှိရငျလညျး သူလာဖို့မြားတယျပေါ့။”
အိန်ဒိယနိုငျငံက ထုတျလုပျမယ့ျ ကိုဗဈကာကှယျဆေးကိုတော့ AstraZeneca ဆေးကုမ်ပဏီနဲ့ ဗွိတိနျနိုငျငံ Oxford တက်ကသိုလျတို့က ပူးတှဲသုတသေနလုပျထားပွီး WHO ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေး အဖှဲ့ကွီးကလညျး အသိအမှတျပွုထားပါတယျ။
SEE ALSO: ထိုင်းနိုင်ငံတွင်း ကိုဗစ်ကူးစက်ခံရသူ မြန်မာနိုင်ငံသားတချို့ ရောဂါသက်သာအိန်ဒိယနိုငျငံထုတျ ကာကှယျဆေးနဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ရှေ့နှဈထဲ စတငျမယ့ျ ကိုဗဈကာကှယျဆေးထိုးရေး အစီအစဉျမှာ နိုငျငံလူဦးရေ အမြားစု ပါဝငျလိမ့ျမယျလို့ မြှောျလင့ျကွောငျးလညျး ပါမောက်ခ ဒေါကျတာစောဝငျးက ပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့ မှနျးထားတာတော့ ကနြော့ျ personal view ဆိုရငျ ဒီနှဈကုနျရငျ ၆၀ ရာခိုငျနှုနျးလောကျအထိ ထိုးလို့ရမယျလို့ထငျတယျ။ ၆၀ ရာခိုငျနှုနျးထိုးလို့ရမယျဆိုတာက ၆၀ ရာခိုငျနှုနျးဆိုရငျသူက ၁၀၀ ရာခိုငျနှုနျးလောကျဖွဈသှားတယျ ဘာလို့ဆို 33% of our population က under 18 အဲ့ဒီတော့ သူတို့တှကေ ကာကှယျဆေးမလိုဘူးပေါ့။ အဲ့ဒီကြ ၆၇ ရာခိုငျနှုနျးဆိုတော့ ၂၀၂၁ နှဈကုနျမှာ ကနြောျတို့ Cover ဖွဈလောကျတယျလို့ ထငျတယျပေါ့နောျ။ ဒါကတော့ ကနြောျရဲ့ သုံးသပျခကြျ အမွငျပေါ့။”
မွနျမာနိုငျငံအတှကျ ကိုဗဈကပျရောဂါကာကှယျဆေး ဝယျယူအသုံးပွုနိုငျဖို့ အမရေိကနျဒေါျလာသနျး ၉၅၀ ကြောျ ရရှိရေး ကမ်ဘာ့ဘဏျ၊ အာရှဖှံ့ဖွိုးရေးဘဏျ၊ အပွညျပွညျဆိုငျရာ ငှကွေေးရနျပုံငှအေဖှဲ့ (IMF) ဂပြနျအပွညျပွညျဆိုငျရာ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျရေးအဂေငြျစီ (JICA) တို့နဲ့ ဆှေးနှေးမှုတှလေညျး ရှိနပေါတယျ။
ကနြျးမာရေးနဲ့ အားကစားဝနျကွီးဌာနရဲ့ ထုတျပွနျခကြျအရ မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုဗဈရောဂါကူးစကျမှုကွောင့ျ သဆေုံးသူ ၂,၆၀၀ ကြောျနဲ့ ကူးစကျသူ အတညျပွုလူနာကတော့ ၁၂၀,၀၀၀ ကြောျရှိနပေါတယျ။