(Zawgyi / Unicode)
ကိုဗစ်ရောဂါကို ရှေ့တန်းက ကာကွယ်ထိန်းချုပ် ကုသနေရတဲ့ မြန်မာကျန်းမာရေးဝန်ထမ်း အခြေအနေ ပထမဆုံးစစ်တမ်းကို ဒီရောဂါ အဓိကကိုင်တွယ်နေရတဲ့ ရန်ကုန်ဆေးရုံကြီးအခြေပြု ကောက်ယူရာမှာ အများစု ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်က ပင်ပန်းလွန်းနေပေမယ့် ဒီအများစု ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းကျော်ကတော့ တာဝန်သိစိတ်နဲ့ ဆက်ကြိုးစားလုပ်သွားမယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ပြည်သူတွေအနေနဲ့ ကိုဗစ်ကာကွယ်ရေး စည်းကမ်းလိုက်နာမှု အားနည်းတဲ့အပေါ် ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်း အများစုက အားမရကြဘဲ အခုထက် ပိုလိုက်နာစေချင်တယ်လို့လည်း တွေ့ရှိထားတဲ့ ဒီစစ်တမ်း ကောက်ယူရာမှာ ဦးဆောင်သူ ရန်ကုန်ဆေးရုံကြီး အရေးပေါ်ဌာနမှူး ဒေါက်တာမော်မော်ဦးကို ကိုဝင်းမင်းက မေးရာမှာ အခုလိုစရှင်းပြပါတယ်။
ဒေါက်တာမော်မော်ဦး - “ရန်ကုန်ဆေးရုံကြီးမှာ အလုပ်လုပ်နေတဲ့ ဆရာဝန်၊ သူနာပြု အပါအဝင် ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းပေါင်း ၂၀၀ ကို စစ်တမ်းကောက်ကြည့်တဲ့အခါမှာ ၁၈၀ က ပြန်ပေးတဲ့ အဖြေလေးတွေ ရှိတယ်။ အဲ့ဒီဟာတွေကို ကြည့်ခြင်းအားဖြင့် သူတို့ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာအရ ဖိစီးမှုတွေများပြီးတော့ မိသားစုတွေနဲ့လည်း မတွေ့ရ၊ သူတို့ကိုယ်တိုင်လည်း ကူးစက်ခံရနဲ့ ရန်ကုန်ဆေးရုံကြီးဆိုရင် ကူးစက်ခံရတဲ့လူပေါင်း ၂၅၀ ကျော်။ ဒီလိုအခြေအနေမျိုးတွေ ဖြစ်လာတဲ့အခါမှာ ဆက်မလုပ်နိုင်လောက်အောင် ဝန်ပိနေလားဆိုတဲ့ မေးခွန်းကို ၃၇ ရာခိုင်နှုန်းကတော့ ဆက်မလုပ်နိုင်လောက်အောင် ပင်ပန်းပါတယ်လို့ ဒီ ဒီဇင်ဘာလ အစပိုင်းမှာတုန်းက ပြောခဲ့ပါတယ်။ သူက မနည်းတဲ့ရာခိုင်နှုန်းတော့ မဟုတ်ပါဘူး။
“သို့သော်လည်းပဲ ကျနော်တို့ အံ့သြဖို့ကောင်းတဲ့ အချက်တချက်က ဒီလိုသာ ဆက်လုပ်နေရရင် အလုပ်ထွက်ဖို့များ စိတ်ကူးရှိသလား (သို့မဟုတ်) အလုပ်ကို ဆက်လုပ်ဖို့အတွက် အားတင်းပြီးတော့ လုပ်မလား ဆိုတဲ့အခါကျတော့ ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းကျော်က ဆက်လုပ်ပါမယ်၊ အရမ်းတော့ပင်ပန်းနေပါပြီ ဆိုပြီးတော့ ဖြေတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲလို့ မေးတဲ့အခါမှာတော့ သူတို့ရဲ့တာဝန်ဖြစ်တယ်၊ သူတို့ ဆက်ပြီးတော့ လုပ်ရဦးမယ် ဆိုတဲ့အတွက်ကြောင့် ကြိုးစားပြီးတော့ လုပ်ကြည့်ဖို့ အခြေအနေ ရှိပါတယ်။”
ကိုဝင်းမင်း - နောက်ထပ်ရော ဒီ ထူးခြားတဲ့ တွေ့ရှိမှုတွေ ရှိခဲ့သေးလား။
ဒေါက်တာမော်မော်ဦး - “နောက်တခုကတော့ ပထမပိုင်း လူနာ (Case) တွေ အရမ်းကိုများနေတဲ့ အချိန်တုန်းကဆိုရင် ပြင်ပမှာ ပြည်သူလူထုက လိုက်နာမှုမရှိဘူး၊ ဆေးရုံတွေကနေ ခါးစည်းခံနေရတယ်ဆိုတဲ့ အမြင်မျိုးတွေ ရောက်လာတယ်။ အခုအပတ်ကတော့ နည်းနည်းတော့ ကျလာတယ်။ သို့သော်လည်းပဲ ဒီလိုက်နာမှုတွေ ပြန်ပြီးတော့ ဆိုင်တွေ၊ လုပ်ငန်းတွေ၊ စက်ရုံတွေ ပြန်ဖွင့်တဲ့အခါမျိုးမှာအတွက် စိုးရိမ်နေဆဲဖြစ်တယ် ဆိုတာလည်းပဲ ဒီစစ်တမ်းအဖြေမှာ တွေ့လာရတာပေါ့နော်။ အခုလောလောဆယ်လည်း မြန်မာနိုင်ငံမှာ လက်ရှိဖြစ်ပွားနေတဲ့ ကိုဗစ်ကူးစက်မှု အခြေအနေကို ထိန်းနိုင်မယ်ထင်သလားဆိုတဲ့ မေးခွန်းကို ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းက ထိန်းမနိုင်သိမ်းမရ ဖြစ်လာလိမ့်ဦးမယ်လို့ ထင်နေတယ်။
“ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ပြည်သူလူထုရဲ့ ကာကွယ်ရေး နည်းလမ်းတွေကို လိုက်နာမှုရှိသလားဆိုတဲ့ မေးခွန်းကို ၈၅ ရာခိုင်နှုန်းက လုံလောက်တဲ့ လိုက်နာမှုတွေ မရှိဘူးလို့ ထင်တယ်ဗျ။ ရန်ကုန်တိုင်းမှာရော ကူးစက်မှုတွေက အခြား တိုင်းနဲ့ပြည်နယ်တွေထက် ပိုပြီးတော့များနေတဲ့ အကြောင်းရင်းက ဘာကြောင့်လဲလို့ မေးတဲ့အခါမှာလည်း ၉၇ ရာခိုင်နှုန်းက ကိုဗစ်ကာကွယ်ရေး နည်းလမ်းတွေကို လိုက်နာမှု အားနည်းလို့လို့ အဖြေပေးကြတယ်။ နောက်ထပ် ဒီပြည်သူလူထုက ဒီလို လိုက်နာမှုမရှိတာကို ကျေနပ်မှုရှိမရှိ ဆိုတဲ့ကိစ္စကို ၉၆ ရာခိုင်နှုန်းက ကျေနပ်မှုမရှိတာကို တွေ့ရတာပေါ့နော်။ ဒါကြောင့်မို့လို့ ဒီ ကိုဗစ်ကူးစက်မှု ကာကွယ်ရေး စည်းကမ်းတွေကို လိုက်နာပေးကြဖို့ ဆရာဝန် ဆရာမတွေဘက်က အရမ်းကို လိုချင်နေတယ်ဆိုတဲ့ အခြေအနေမျိုးကို တွေ့ရတာပေါ့နော်။”
ကိုဝင်းမင်း - နောက်ထပ်ရော ဒီ အရေးကြီးတဲ့ တွေ့ရှိမှု။
ဒေါက်တာမော်မော်ဦး - “သူတို့ ဘယ်လောက်ထိ အချိန်ကြာကြာ လုပ်ခဲ့ရပြီလဲ ဆိုတဲ့အခါကျတော့ မတ်လကတည်းက စခဲ့တဲ့ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေထဲမှာ ၇၂ ရာခိုင်နှုန်းက အခုအချိန်ထိ ၁၀ လတိတိ ကိုယ့်အိမ်ကို မပြန်နိုင်တဲ့လူတွေ၊ အဆောင်တွေမှာ နေပြီးတော့ လုပ်ခဲ့ရတာ။ သူတို့ အလုပ်တွေ ဘယ်လောက်အထိ ဝန်ပိနေလဲဆိုတာ ကြည့်တဲ့အခါ တာဝန်ကျ (Duty) ချိန်ဟာ တပတ်ကို နာရီ ၅၀ ဆက်တိုက်လုပ်ရတဲ့လူတွေ ဖြစ်နေတယ်။ တကိုယ်ရေအကာအကွယ် (PPE) ဝတ်စုံတွေနဲ့။ အားလုံပေါင်း ၈၄ ရာခိုင်နှုန်းဟာ ပျမ်းမျှ (Average) ပြောမယ်ဆိုရင် တနေ့တနေ့ကို PPE ဝတ်ရတဲ့အချိန်ဟာ ၄ နာရီကနေ ၇ နာရီအထိ ကြာတယ်။ PPE နဲ့ အလုပ်လုပ်ဖို့ဆိုတာ တော်တော်ပင်ပန်းတဲ့ကိစ္စပါ။ ရာသီဥတုကလည်း မြန်မာပြည်က ပူတဲ့အခြေအနေမျိုး ရှိတယ်။”
ကိုဝင်းမင်း - တခြားစိုးရိမ်မှုတွေရော။
ဒေါက်တာမော်မော်ဦး - “ကိုဗစ်ကုသရေး ဆောင်ရွက်နေရတာ အဆင်တပြေနဲ့ လုပ်လို့ရသလားဆိုတဲ့ မေးခွန်းကိုတော့ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းက လောလောဆယ်တော့ ကြိတ်မှိတ်ပြီးတော့ လုပ်ပေးနေတယ်ဆိုတဲ့ အခြေအနေကို ဖြေတာ။ ဒါကတော့ တော်တော်လေးကို စေတနာနဲ့ အားသွန်ခွန်စိုက် လုပ်နေဆဲလို့ သူတို့ကပြောတယ်။ ဒါပေမယ့် အရမ်းကို ပင်ပန်းနေသလားဆိုတဲ့ မေးခွန်းကို ၉၂ ရာခိုင်နှုန်းက စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာရော၊ ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာရော အလွန်ကို ပင်ပန်းနေပါတယ်လို့ ပြောတယ်ဗျ။ အဲ့ဒီကျတော့ တာဝန်ကျ (Duty) ချိန်တွေကရော များနေသလားဆိုတော့ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်းက များလွန်းနေပါပြီ၊ သူတို့ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်အချိန်တွေ အားလုံးကို ဖြည့်ပြီးတော့ ပေးထားပါတယ်လို့ ပြောတဲ့ အခြေအနေမှာ ရှိပါတယ်။”
ကိုဝင်းမင်း - ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်ဆရာ။
-----------------------------
(Unicode)
ကိုဗဈကို အလြှော့မပေးတဲ့ မွနျမာဆရာဝနျမြားရဲ့ စိတျဓာတျ
ကိုဗဈရောဂါကို ရှေ့တနျးက ကာကှယျထိနျးခြုပျ ကုသနရေတဲ့ မွနျမာကနြျးမာရေးဝနျထမျး အခွအေနေ ပထမဆုံးစဈတမျးကို ဒီရောဂါ အဓိကကိုငျတှယျနရေတဲ့ ရနျကုနျဆေးရုံကွီးအခွပွေု ကောကျယူရာမှာ အမြားစု ၉၀ ရာခိုငျနှုနျးကြောျက ပငျပနျးလှနျးနပေမေယ့ျ ဒီအမြားစု ၈၅ ရာခိုငျနှုနျးကြောျကတော့ တာဝနျသိစိတျနဲ့ ဆကျကွိုးစားလုပျသှားမယျလို့ ဆိုပါတယျ။
ပွညျသူတှအေနနေဲ့ ကိုဗဈကာကှယျရေး စညျးကမျးလိုကျနာမှု အားနညျးတဲ့အပေါျ ကနြျးမာရေးဝနျထမျး အမြားစုက အားမရကွဘဲ အခုထကျ ပိုလိုကျနာစခေငြျတယျလို့လညျး တှေ့ရှိထားတဲ့ ဒီစဈတမျး ကောကျယူရာမှာ ဦးဆောငျသူ ရနျကုနျဆေးရုံကွီး အရေးပေါျဌာနမှူး ဒေါကျတာမောျမောျဦးကို ကိုဝငျးမငျးက မေးရာမှာ အခုလိုစရှငျးပွပါတယျ။
ဒေါကျတာမောျမောျဦး - “ရနျကုနျဆေးရုံကွီးမှာ အလုပျလုပျနတေဲ့ ဆရာဝနျ၊ သူနာပွု အပါအဝငျ ကနြျးမာရေးဝနျထမျးပေါငျး ၂၀၀ ကို စဈတမျးကောကျကွည့ျတဲ့အခါမှာ ၁၈၀ က ပွနျပေးတဲ့ အဖွလေေးတှေ ရှိတယျ။ အဲ့ဒီဟာတှကေို ကွည့ျခွငျးအားဖွင့ျ သူတို့ စိတျပိုငျးဆိုငျရာ ရုပျပိုငျးဆိုငျရာအရ ဖိစီးမှုတှမြေားပွီးတော့ မိသားစုတှနေဲ့လညျး မတှေ့ရ၊ သူတို့ကိုယျတိုငျလညျး ကူးစကျခံရနဲ့ ရနျကုနျဆေးရုံကွီးဆိုရငျ ကူးစကျခံရတဲ့လူပေါငျး ၂၅၀ ကြောျ။ ဒီလိုအခွအေနမြေိုးတှေ ဖွဈလာတဲ့အခါမှာ ဆကျမလုပျနိုငျလောကျအောငျ ဝနျပိနလေားဆိုတဲ့ မေးခှနျးကို ၃၇ ရာခိုငျနှုနျးကတော့ ဆကျမလုပျနိုငျလောကျအောငျ ပငျပနျးပါတယျလို့ ဒီ ဒီဇငျဘာလ အစပိုငျးမှာတုနျးက ပွောခဲ့ပါတယျ။ သူက မနညျးတဲ့ရာခိုငျနှုနျးတော့ မဟုတျပါဘူး။
“သို့သောျလညျးပဲ ကနြောျတို့ အံ့သွဖို့ကောငျးတဲ့ အခကြျတခကြျက ဒီလိုသာ ဆကျလုပျနရေရငျ အလုပျထှကျဖို့မြား စိတျကူးရှိသလား (သို့မဟုတျ) အလုပျကို ဆကျလုပျဖို့အတှကျ အားတငျးပွီးတော့ လုပျမလား ဆိုတဲ့အခါကတြော့ ၈၅ ရာခိုငျနှုနျးကြောျက ဆကျလုပျပါမယျ၊ အရမျးတော့ပငျပနျးနပေါပွီ ဆိုပွီးတော့ ဖွတေယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲလို့ မေးတဲ့အခါမှာတော့ သူတို့ရဲ့တာဝနျဖွဈတယျ၊ သူတို့ ဆကျပွီးတော့ လုပျရဦးမယျ ဆိုတဲ့အတှကျကွောင့ျ ကွိုးစားပွီးတော့ လုပျကွည့ျဖို့ အခွအေနေ ရှိပါတယျ။”
ကိုဝငျးမငျး - နောကျထပျရော ဒီ ထူးခွားတဲ့ တှေ့ရှိမှုတှေ ရှိခဲ့သေးလား။
ဒေါကျတာမောျမောျဦး - “နောကျတခုကတော့ ပထမပိုငျး လူနာ (Case) တှေ အရမျးကိုမြားနတေဲ့ အခြိနျတုနျးကဆိုရငျ ပွငျပမှာ ပွညျသူလူထုက လိုကျနာမှုမရှိဘူး၊ ဆေးရုံတှကေနေ ခါးစညျးခံနရေတယျဆိုတဲ့ အမွငျမြိုးတှေ ရောကျလာတယျ။ အခုအပတျကတော့ နညျးနညျးတော့ ကလြာတယျ။ သို့သောျလညျးပဲ ဒီလိုကျနာမှုတှေ ပွနျပွီးတော့ ဆိုငျတှေ၊ လုပျငနျးတှေ၊ စကျရုံတှေ ပွနျဖှင့ျတဲ့အခါမြိုးမှာအတှကျ စိုးရိမျနဆေဲဖွဈတယျ ဆိုတာလညျးပဲ ဒီစဈတမျးအဖွမှော တှေ့လာရတာပေါ့နောျ။ အခုလောလောဆယျလညျး မွနျမာနိုငျငံမှာ လကျရှိဖွဈပှားနတေဲ့ ကိုဗဈကူးစကျမှု အခွအေနကေို ထိနျးနိုငျမယျထငျသလားဆိုတဲ့ မေးခှနျးကို ၇၀ ရာခိုငျနှုနျးက ထိနျးမနိုငျသိမျးမရ ဖွဈလာလိမ့ျဦးမယျလို့ ထငျနတေယျ။
“ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ ပွညျသူလူထုရဲ့ ကာကှယျရေး နညျးလမျးတှကေို လိုကျနာမှုရှိသလားဆိုတဲ့ မေးခှနျးကို ၈၅ ရာခိုငျနှုနျးက လုံလောကျတဲ့ လိုကျနာမှုတှေ မရှိဘူးလို့ ထငျတယျဗြ။ ရနျကုနျတိုငျးမှာရော ကူးစကျမှုတှကေ အခွား တိုငျးနဲ့ပွညျနယျတှထေကျ ပိုပွီးတော့မြားနတေဲ့ အကွောငျးရငျးက ဘာကွောင့ျလဲလို့ မေးတဲ့အခါမှာလညျး ၉၇ ရာခိုငျနှုနျးက ကိုဗဈကာကှယျရေး နညျးလမျးတှကေို လိုကျနာမှု အားနညျးလို့လို့ အဖွပေေးကွတယျ။ နောကျထပျ ဒီပွညျသူလူထုက ဒီလို လိုကျနာမှုမရှိတာကို ကြနေပျမှုရှိမရှိ ဆိုတဲ့ကိစ်စကို ၉၆ ရာခိုငျနှုနျးက ကြနေပျမှုမရှိတာကို တှေ့ရတာပေါ့နောျ။ ဒါကွောင့ျမို့လို့ ဒီ ကိုဗဈကူးစကျမှု ကာကှယျရေး စညျးကမျးတှကေို လိုကျနာပေးကွဖို့ ဆရာဝနျ ဆရာမတှဘေကျက အရမျးကို လိုခငြျနတေယျဆိုတဲ့ အခွအေနမြေိုးကို တှေ့ရတာပေါ့နောျ။”
ကိုဝငျးမငျး - နောကျထပျရော ဒီ အရေးကွီးတဲ့ တှေ့ရှိမှု။
ဒေါကျတာမောျမောျဦး - “သူတို့ ဘယျလောကျထိ အခြိနျကွာကွာ လုပျခဲ့ရပွီလဲ ဆိုတဲ့အခါကတြော့ မတျလကတညျးက စခဲ့တဲ့ ကနြျးမာရေးဝနျထမျးတှထေဲမှာ ၇၂ ရာခိုငျနှုနျးက အခုအခြိနျထိ ၁၀ လတိတိ ကိုယ့ျအိမျကို မပွနျနိုငျတဲ့လူတှေ၊ အဆောငျတှမှော နပွေီးတော့ လုပျခဲ့ရတာ။ သူတို့ အလုပျတှေ ဘယျလောကျအထိ ဝနျပိနလေဲဆိုတာ ကွည့ျတဲ့အခါ တာဝနျကြ (Duty) ခြိနျဟာ တပတျကို နာရီ ၅၀ ဆကျတိုကျလုပျရတဲ့လူတှေ ဖွဈနတေယျ။ တကိုယျရအေကာအကှယျ (PPE) ဝတျစုံတှနေဲ့။ အားလုံပေါငျး ၈၄ ရာခိုငျနှုနျးဟာ ပမြျးမြှ (Average) ပွောမယျဆိုရငျ တနေ့တနေ့ကို PPE ဝတျရတဲ့အခြိနျဟာ ၄ နာရီကနေ ၇ နာရီအထိ ကွာတယျ။ PPE နဲ့ အလုပျလုပျဖို့ဆိုတာ တောျတောျပငျပနျးတဲ့ကိစ်စပါ။ ရာသီဥတုကလညျး မွနျမာပွညျက ပူတဲ့အခွအေနမြေိုး ရှိတယျ။”
ကိုဝငျးမငျး - တခွားစိုးရိမျမှုတှရေော။
ဒေါကျတာမောျမောျဦး - “ကိုဗဈကုသရေး ဆောငျရှကျနရေတာ အဆငျတပွနေဲ့ လုပျလို့ရသလားဆိုတဲ့ မေးခှနျးကိုတော့ ၇၀ ရာခိုငျနှုနျးက လောလောဆယျတော့ ကွိတျမှိတျပွီးတော့ လုပျပေးနတေယျဆိုတဲ့ အခွအေနကေို ဖွတော။ ဒါကတော့ တောျတောျလေးကို စတေနာနဲ့ အားသှနျခှနျစိုကျ လုပျနဆေဲလို့ သူတို့ကပွောတယျ။ ဒါပမေယ့ျ အရမျးကို ပငျပနျးနသေလားဆိုတဲ့ မေးခှနျးကို ၉၂ ရာခိုငျနှုနျးက စိတျပိုငျးဆိုငျရာရော၊ ရုပျပိုငျးဆိုငျရာရော အလှနျကို ပငျပနျးနပေါတယျလို့ ပွောတယျဗြ။ အဲ့ဒီကတြော့ တာဝနျကြ (Duty) ခြိနျတှကေရော မြားနသေလားဆိုတော့ ၇၀ ရာခိုငျနှုနျးက မြားလှနျးနပေါပွီ၊ သူတို့ရဲ့ ကိုယျပိုငျအခြိနျတှေ အားလုံးကို ဖွည့ျပွီးတော့ ပေးထားပါတယျလို့ ပွောတဲ့ အခွအေနမှော ရှိပါတယျ။”
ကိုဝငျးမငျး - ကြေးဇူးအမြားကွီးတငျပါတယျဆရာ။
