(Zawgyi/ Unicode)
မလေးရှားနိုင်ငံရဲ့မြို့တော် ကွာလာလာမ်ပူမြို့လယ်မှာ ရာပေါင်းများစွာသော လူငယ်တွေ စနေနေ့က စုဝေးခဲ့ကြပြီး ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ရောဂါဘေးအပေါ် ညံ့ဖျင်းတဲ့စီမံဆောင်ရွက်မှုတွေအတွက် ဝန်ကြီးချုပ် ရာထူးကနုတ်ထွက်ပေးဖို့ တောင်းဆို ဆန္ဒပြခဲ့ကြပါတယ်။ ဒီအကြောင်း အေပီသတင်း တပုဒ်ကို မခွာညို ပြောပြပေးမှာပါ။
အရေးပေါ်အခြေအနေကြေညာပြီး ပိတ်ဆို့ကန့်သတ်မှုတွေချထားတဲ့ကြားကပဲ လူပေါင်း တသန်းကျော် ကူးစက်ခံလာနေရတဲ့အပေါ် စိတ်ဆိုး ဒေါသထွက်နေကြတဲ့လူငယ်တွေက ၂၀၂၀ မတ်လ ၂၀ ရက်နေ့ က ပြည်သူ့ဆန္ဒမဲနဲ့မဟုတ်ဘဲ ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာတဲ့ မူဟေဒင် ရာဆင်း ကို နုတ်ထွက်ပေးဖို့ ဆန္ဒပြခဲ့ ကြတာပါ။ ဇန်နဝါရီလဆန်းပိုင်းက ကပ်ရောဂါအရေးပေါ်အခြေအနေကြေညာခဲ့ပြီး ဇွန်လ ၁ ရက်နေ့မှာသွားလာမှုကန့်သတ်မိန့်တွေ ထုတ်ခဲ့တဲ့ကြားမှာပဲ လူတသန်းကျော်အထိ ကူးစက်မှုတွေအဆမတန်တိုးလာခဲ့တာပါ။
နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာသုတေသီတဦးဖြစ်တဲ့ Imran Rasid လည်း ဆန္ဒပြသူတွေထဲမှာ ပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။
“အစိုးရဘက်က လုပ်ပေးရမယ့်အပိုင်းတွေ ပျက်ကွက်ခဲ့လို့ ကျနော်တို့ စိတ်ပျက် ဒေါသထွက်ခဲ့ကြရပြီး ဒီနေ့ ဒီနေရာကို ရောက်လာကြတာပါ။”
မလေးရှားနိုင်ငံမှာ သေဆုံးသူပေါင်းလည်း ၉ ထောင် နီးပါးအထိ ရှိလာပါတယ်။ Johns Hopkins ကိုဗစ်မှတ်တမ်းဌာနရဲ့စာရင်းတွေအရ မလေးရှားနိုင်ငံမှာ နေ့စဉ်ကူးစက်အတည်ပြုလူနာတွေဟာ ဇူလိုင် ၁၃ ရက်နေ့မှာ ပထမဆုံးအနေနဲ့ ၁ သောင်းကျော်အထိ ဖြစ်လာပြီး ပြီးခဲ့တဲ့ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ကတော့ ၁ သောင်း၊၇ ထောင်အထိ စံချိန်ကျိုးအောင် တက်သွားခဲ့တယ်လို့ဖော်ပြထားပါတယ်။
မူဟီဒင်နဲ့သူ့အစိုးရအဖွဲ့ရဲ့ အရေးပေါ်ဆောင်ရွက်ချက်တွေနဲ့ပတ်သက်လို့ လွှတ်တော်ကို အသုံးချခဲ့တဲ့အပေါ် မလေးရှားဘုရင်က ပြင်းပြင်းထန်ထန်ပြစ်တင်ရှုတ်ချခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီနောက်မှာ အခုလို ဆန္ဒပြမှုတွေနဲ့ ဝန်ကြီးချုပ်ကို ဖိအားတွေ တိုးလာပါတယ်။
ဆန္ဒပြသူတွေဟာ နှာခေါင်းစည်း၊ မျက်နှာကာတွေ ဝတ်ဆင်ပြီး အနက်ရောင်အလံတွေနဲ့ ဆိုင်းဘုတ်တွေကို ကိုင်ရင်း မူဟီဒင်နုတ်ထွက်ပေး” လို့ အော်ဟစ်တောင်းဆိုခဲ့ကြပါတယ်။
တက္ကသိုလ်ကျောင်းသူ Nurul Rifayah ကလည်း အခုလို ပြောပါတယ်။
“ဒီရထားဘူတာရုံနားက ဆန္ဒပြလူအုပ်ကြီးကတော့ မြင်တဲ့အတိုင်းပါပဲ။ ဒါက ဝန်ကြီးချုပ်ကို အမြန် ဆုံး နုတ်ထွက်သွားစေချင်တဲ့ လူတွေ တော်တော်များများရှိတာကို ပြနေတာပါ။ နောက်ပြီးတော့ လွှတ်တော်ကို ပုံမှန်အတိုင်း ဆက်ဖွင့်စေချင်တာလည်း ထင်ရှားပါတယ်။ နောက်ပြီး လွှတ်တော်ထဲ စကားတွေချည့် ပြောနေကြတာ မလိုချင်ကြပါဘူး။ လူတွေအကုန်လုံးကလည်း စောင့်ကြည့်နေကြပြီး ဒါကြောင့် ဒီအစိုးရကို ကျမတို့ မလိုချင်တော့ဘူးဆိုတာ ထင်ရှားပါတယ်။”
ဆန္ဒပြသူတချို့ကတော့ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုတိုးများလာနေပြီး သေဆုံးသူအရေအတွက်မြင့်တက်လာ နေတာကို လှောင်ပြောင်ဖော်ပြထားတဲ့ အဖြူရောင်အဝတ်စတွေပတ်ထားတဲ့ အလောင်းပုံစံတွေကို သယ်လာကြပါတယ်။
ချီတက်ဆန္ဒပြသူတွေ လွတ်လပ်ရေး ရင်ပြင်ဆီမရောက်အောင် ရဲတပ်ဖွဲ့က ပိတ်ဆို့ထားလိုက်တဲ့အခါ ဆန္ဒပြသူတွေက ကျရှုံးအစိုးရ ဆိုတဲ့ စာတမ်းဆိုင်းဘုတ်ကြီးကို လမ်းပေါ်မှာ ဖြန့်ချပြီး တမီတာအကွာအဝေးနဲ့ လမ်းပေါ်မှာ ထိုင်နေခဲ့ကြပါတယ်။
ဆန္ဒပြခေါင်းဆောင်က တောင်းဆိုချက်သုံးခုကို တိုင်ပေးတဲ့အခါမှာ လူငယ်တွေက ထောက်ခံ အော်ဟစ်ကြပါတယ်။ သူတို့တောင်းဆိုချက်တွေကတော့ ဝန်ကြီးချုပ် မူဟစ်ဒင် ရာထူးကဆင်းပေးဖို့၊ လွှတ်တော်ပုံမှန်အစည်းအဝေးတွေ ချက်ခြင်းပြန်စဖို့နဲ့ ကပ်ရောဂါဒဏ်ခံစားနေကြရသူတွေကို အကူအညီပေးရေး အလိုအလျောက်ချေးငွေ တားမြစ်ပိတ်ပင်ထားတဲ့ကိစ္စ (လွှတ်တော်မှာ ပြန်ဆွေးနွေးရေး) တွေ ဖြစ်ပါတယ်။ ၂ နာရီနီးပါးကြာ ဆန္ဒပြခဲ့ကြပြီးတဲ့နောက် အေးအေးချမ်းချမ်းပဲ လူစုခွဲခဲ့ပါတယ်။
Your browser doesn’t support HTML5
ကပ်ရောဂါ ဖြေရှင်းရေး အားနည်းမှုအတွက် မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် နုတ်ထွက်ဖို့ဆန္ဒပြတောင်းဆို
(Unicode)
ကပျရောဂါ ဖွရှေငျးရေး အားနညျးမှုအတှကျ မလေးရှားဝနျကွီးခြုပျ နုတျထှကျဖို့ဆန်ဒပွတောငျးဆို
မလေးရှားနိုငျငံရဲ့မွို့တောျ ကှာလာလာမျပူမွို့လယျမှာ ရာပေါငျးမြားစှာသော လူငယျတှေ စနနေေ့က စုဝေးခဲ့ကွပွီး ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကပျရောဂါဘေးအပေါျ ညံ့ဖငြျးတဲ့စီမံဆောငျရှကျမှုတှအေတှကျ ဝနျကွီးခြုပျ ရာထူးကနုတျထှကျပေးဖို့ တောငျးဆို ဆန်ဒပွခဲ့ကွပါတယျ။ ဒီအကွောငျး အပေီသတငျး တပုဒျကို မခှာညို ပွောပွပေးမှာပါ။
အရေးပေါျအခွအေနကွေညောပွီး ပိတျဆို့ကန့ျသတျမှုတှခေထြားတဲ့ကွားကပဲ လူပေါငျး တသနျးကြောျ ကူးစကျခံလာနရေတဲ့အပေါျ စိတျဆိုး ဒေါသထှကျနကွေတဲ့လူငယျတှကေ ၂၀၂၀ မတျလ ၂၀ ရကျနေ့ က ပွညျသူ့ဆန်ဒမဲနဲ့မဟုတျဘဲ ဝနျကွီးခြုပျဖွဈလာတဲ့ မူဟဒေငျ ရာဆငျး ကို နုတျထှကျပေးဖို့ ဆန်ဒပွခဲ့ ကွတာပါ။ ဇနျနဝါရီလဆနျးပိုငျးက ကပျရောဂါအရေးပေါျအခွအေနကွေညောခဲ့ပွီး ဇှနျလ ၁ ရကျနေ့မှာသှားလာမှုကန့ျသတျမိန့ျတှေ ထုတျခဲ့တဲ့ကွားမှာပဲ လူတသနျးကြောျအထိ ကူးစကျမှုတှအေဆမတနျတိုးလာခဲ့တာပါ။
နိုငျငံရေးဆိုငျရာသုတသေီတဦးဖွဈတဲ့ Imran Rasid လညျး ဆန်ဒပွသူတှထေဲမှာ ပါဝငျခဲ့ပါတယျ။
“အစိုးရဘကျက လုပျပေးရမယ့ျအပိုငျးတှေ ပကြျကှကျခဲ့လို့ ကနြောျတို့ စိတျပကြျ ဒေါသထှကျခဲ့ကွရပွီး ဒီနေ့ ဒီနရောကို ရောကျလာကွတာပါ။”
မလေးရှားနိုငျငံမှာ သဆေုံးသူပေါငျးလညျး ၉ ထောငျ နီးပါးအထိ ရှိလာပါတယျ။ Johns Hopkins ကိုဗဈမှတျတမျးဌာနရဲ့စာရငျးတှအေရ မလေးရှားနိုငျငံမှာ နေ့စဉျကူးစကျအတညျပွုလူနာတှဟော ဇူလိုငျ ၁၃ ရကျနေ့မှာ ပထမဆုံးအနနေဲ့ ၁ သောငျးကြောျအထိ ဖွဈလာပွီး ပွီးခဲ့တဲ့ဗုဒ်ဓဟူးနေ့ကတော့ ၁ သောငျး၊၇ ထောငျအထိ စံခြိနျကြိုးအောငျ တကျသှားခဲ့တယျလို့ဖောျပွထားပါတယျ။
မူဟီဒငျနဲ့သူ့အစိုးရအဖှဲ့ရဲ့ အရေးပေါျဆောငျရှကျခကြျတှနေဲ့ပတျသကျလို့ လှှတျတောျကို အသုံးခခြဲ့တဲ့အပေါျ မလေးရှားဘုရငျက ပွငျးပွငျးထနျထနျပွဈတငျရှုတျခခြဲ့ပါတယျ။ အဲဒီနောကျမှာ အခုလို ဆန်ဒပွမှုတှနေဲ့ ဝနျကွီးခြုပျကို ဖိအားတှေ တိုးလာပါတယျ။
ဆန်ဒပွသူတှဟော နှာခေါငျးစညျး၊ မကြျနှာကာတှေ ဝတျဆငျပွီး အနကျရောငျအလံတှနေဲ့ ဆိုငျးဘုတျတှကေို ကိုငျရငျး မူဟီဒငျနုတျထှကျပေး” လို့ အောျဟဈတောငျးဆိုခဲ့ကွပါတယျ။
တက်ကသိုလျကြောငျးသူ Nurul Rifayah ကလညျး အခုလို ပွောပါတယျ။
“ဒီရထားဘူတာရုံနားက ဆန်ဒပွလူအုပျကွီးကတော့ မွငျတဲ့အတိုငျးပါပဲ။ ဒါက ဝနျကွီးခြုပျကို အမွနျ ဆုံး နုတျထှကျသှားစခေငြျတဲ့ လူတှေ တောျတောျမြားမြားရှိတာကို ပွနတောပါ။ နောကျပွီးတော့ လှှတျတောျကို ပုံမှနျအတိုငျး ဆကျဖှင့ျစခေငြျတာလညျး ထငျရှားပါတယျ။ နောကျပွီး လှှတျတောျထဲ စကားတှခေညြ့ျ ပွောနကွေတာ မလိုခငြျကွပါဘူး။ လူတှအေကုနျလုံးကလညျး စောင့ျကွည့ျနကွေပွီး ဒါကွောင့ျ ဒီအစိုးရကို ကမြတို့ မလိုခငြျတော့ဘူးဆိုတာ ထငျရှားပါတယျ။”
ဆန်ဒပွသူတခြို့ကတော့ ဗိုငျးရပျဈကူးစကျမှုတိုးမြားလာနပွေီး သဆေုံးသူအရအေတှကျမွင့ျတကျလာ နတောကို လှောငျပွောငျဖောျပွထားတဲ့ အဖွူရောငျအဝတျစတှပေတျထားတဲ့ အလောငျးပုံစံတှကေို သယျလာကွပါတယျ။
ခြီတကျဆန်ဒပွသူတှေ လှတျလပျရေး ရငျပွငျဆီမရောကျအောငျ ရဲတပျဖှဲ့က ပိတျဆို့ထားလိုကျတဲ့အခါ ဆန်ဒပွသူတှကေ ကရြှုံးအစိုးရ ဆိုတဲ့ စာတမျးဆိုငျးဘုတျကွီးကို လမျးပေါျမှာ ဖွန့ျခပြွီး တမီတာအကှာအဝေးနဲ့ လမျးပေါျမှာ ထိုငျနခေဲ့ကွပါတယျ။
ဆန်ဒပွခေါငျးဆောငျက တောငျးဆိုခကြျသုံးခုကို တိုငျပေးတဲ့အခါမှာ လူငယျတှကေ ထောကျခံ အောျဟဈကွပါတယျ။ သူတို့တောငျးဆိုခကြျတှကေတော့ ဝနျကွီးခြုပျ မူဟဈဒငျ ရာထူးကဆငျးပေးဖို့၊ လှှတျတောျပုံမှနျအစညျးအဝေးတှေ ခကြျခွငျးပွနျစဖို့နဲ့ ကပျရောဂါဒဏျခံစားနကွေရသူတှကေို အကူအညီပေးရေး အလိုအလြောကျခြေးငှေ တားမွဈပိတျပငျထားတဲ့ကိစ်စ (လှှတျတောျမှာ ပွနျဆှေးနှေးရေး) တှေ ဖွဈပါတယျ။ ၂ နာရီနီးပါးကွာ ဆန်ဒပွခဲ့ကွပွီးတဲ့နောကျ အေးအေးခမြျးခမြျးပဲ လူစုခှဲခဲ့ပါတယျ။