(Zawgyi / Unicode)
ပုဂ္ဂလိက သွင်းကုန် လုပ်ငန်းရှင်တွေရဲ့ ပြည်ပက မှာယူ တင်သွင်းမှုကို အဓိက မှီခိုနေရတဲ့ မြန်မာ့ စက်သုံး လောင်စာဆီ ဈေးကွက်မှာ ၂ ရက်ကြာ ဆီပြတ်လပ်မှု ဖြစ်ခဲ့တဲ့ အကြောင်းရင်းက ငွေပေး မချေနိုင်ခဲ့တာကြောင့် ဖြစ်ပါတယ်။ ပြည်တွင်း လောင်စာဆီ လုံလောက်ရေးက နိုင်ငံခြားငွေ ရရှိရေး အပေါ်မှာ မူတည်ပြီး ကမ္ဘာ့ ဈေးကွက်မှာ ဈေးအတက် ဖြစ်နေတာကြောင့် ဈေးကတော့ ကျမယ့် အခြေအနေ မရှိဘူးလို့လည်း သုံးသပ်ကြပါတယ်။ ဒီသီတင်းပတ် စီးပွားရေး အစီအစဉ်မှာ မသိင်္ဂ ီထိုက် တင်ပြပေးပါမယ်။
ပို့ကုန် ရငွေ နိုင်ငံခြားငွေကြေး အားလုံးကို ချက်ချင်း မြန်မာ ကျပ်ငွေ ပြောင်းလဲဖို့ ဗဟိုဘဏ်က ဧပြီလ ၄ ရက်နေ့က ညွှန်ကြားခဲ့ပေမယ့် သွင်းကုန်သမားတွေကို နိုင်ငံခြားငွေကြေး ရောင်းချမယ့် လုပ်ထုံးလုပ်နည်းတွေ မရှိခဲ့တာကြောင့် သွင်းကုန်သမားတွေ စက်သုံးဆီဖိုးငွေ မချေနိုင်ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံတဝန်းမှာ ဧပြီလ ၁၉ နဲ့ ၂၀ ရက်တို့မှာ စက်သုံးဆီ ပြတ်လပ်မှုနဲ့ ၂ ရက်တာ ကြုံခဲ့ရပါတယ်။ ဆိပ်ကမ်းကပ်လာတဲ့ ဆီသဘောင်္တွေကို ငွေချေပြီးမှ ဆီချခွင့်ရတဲ့ အခြေအနေမှာ သီတင်း ၂ ပတ်ကြာ ငွေချေဖို့ အခက်အခဲ ဖြစ်ခဲ့ပြီး ဈေးကွက်ထဲကို စက်သုံးဆီ ထပ်မဖြည့်နိုင်တဲ့ အခြေအနေမှာ နိုင်ငံတဝန်းမှာလည်း စိုးရိမ်စိတ်နဲ့ အလုအယက် ဝယ်ယူခဲ့ကြတာပါ။
ဧပြီလ ၂၀ ရက်နေ့မှာ စက်သုံးဆီ ၅ သောင်းဖိုးလောက် ရဖို့ ဆိုင်တွေ လှည့်ပတ် ရှာခဲ့ရတဲ့ အငှားယာဉ်မောင်းတဦး က သူ့အတွေ့အကြုံကို ဗွီအိုအေကို ပြောပြပါတယ်။
"ကျနော်ကိုယ်တိုင် တညင်းကုန်းအကျော်က ဂတ်စ်ဆိုင်ရှေ့ကဆိုင်မှာ သွားထည့် တယ်။ မယုံလို့ဆိုပြီးတော့ ကျနော်တို့သွားထည့်တယ်။ ထည့်တဲ့အချိန်မှာ 92 နဲ့ 95 ဆိုရင် မရပါဘူးဆိုပြီး ကုန်သွားပါပြီ၊ ဒီအတိုင်းပြောလိုက်တယ်။ ၁၂ နာရီ ၁၅ မိနစ်ကပါ။ ကားနည်းတဲ့ဆိုင်မှန်သမျှ ကျနော်တို့ ဝင်ထိုးရတယ်။ ကျနော်တို့ကားတွေကျ အခက်အခဲရှိတာပေါ့။"
ဆီဈေးကလည်း တက်သွားပါတယ်။ ဧပြီလ ၂၀ ရက်နေ့ စက်သုံးဆီ ဈေးနှုန်းနဲ့ ဝယ်လိုအားကို မန္တလေးက စက်သုံးဆီ လုပ်ငန်းရှင် တဦးက ဗွီအိုအေကို ပြောပြခဲ့တာပါ။
"လက်ကားဈေးက ပိုမြောက်သွားတယ် ၅၈၀,၀၀၀၊ ၆၀၀,၀၀၀ ပတ်ချာလည်ကို ကြိုက်ရောင်းကြိုက်ဝယ်တွေ ရောက်သွားတယ်။ သင်္ကြန်မတိုင်ခင်က ဆီတပီပါကို ၄၂၀,၀၀၀ လောက်ပဲရှိတာ။ အောက်တိန်းဆိုရင် ၅၁၀,၀၀၀ လောက်ကို ရောက် သွားတယ်။ တော်တော်ကွာသွားတယ်။ ဒီနေ့ တချို့ဆိုင်ကြီးတွေက ပိတ်သွားတယ်၊ ဒါပေမဲ့ ကျနော်တို့ကတော့ မပိတ်ဘူး။ ဆီပြတ်တဲ့အထိ ရောင်းလိုက်တယ်။"
ဧပြီလ ၂၃ ရက်နေ့မှာ မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းက ကုန်စည် သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လုပ်ငန်းရှင် တဦးကို ဗွီအိုအေက ဆက်သွယ်မေးမြန်းတာမှာတော့ စက်သုံးဆီ ဈေးကြီးသွားပေမယ့် စိတ်ကြိုက် ထည့်လို့ ရပြီလို့ ပြောပါတယ်။
“ ဆီက အမ မနေ့ကနေ စလို့ ပုံမှန် ပြန်ဖြစ်ပါတယ်။ ဈေးကတော့ နည်းနည်း ပြန်တက်သွားတယ်။ ”
“ ဈေးအပြောင်းအလဲက ကျနော်တို့ ဟိုတနေ့ကပေါ့နော် ဝယ်တော့ 95 ပေါ့နော် 95 ကို ဆီတွေ Jam ဖြစ်တဲ့ နေ့က မနက်ပိုင်းမှာ ၂၁၀၅ ကျပ်၊ ညနေကျတော့ ၂၁၁၀ ကျပ်၊ ဒီနေ့ ထည့်ခဲ့တာလည်း ၂၁၁၀ ဘဲ ဖြစ်မယ် ထင်တယ်။ အဲဒါတော့ စိတ်ကြိုက်ထည့်လို့ ရတယ်။ ”
“ ကားတွေကတော့ အရင်ပုံစံ အတိုင်းဘဲ တအားကြီး မသွားဘူး။ နဂိုက တရက်ကို ၁၀ စီး ထွက်တယ်ဆိုရင် အခုဟာတော့ ၄ စီး၊ ၅ စီးပေါ့။ မဖြစ်မနေ သွားရတဲ့ဟာတွေပေါ့။ ”
မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ စက်သုံးဆီက ပုဂ္ဂလိ လုပ်ငန်းရှင်တွေရဲ့ ပြည်ပက တင်သွင်းမှုကို အဓိက မှီခိုနေရတာ ဖြစ်ပြီး လက်ရှိ နိုင်ငံခြား ငွေကြေး မူဝါဒ အရ သွင်းကုန်လုပ်ငန်းရှင်တွေ နိုင်ငံခြား ငွေ ဝယ်ယူ ရရှိမှု အပေါ်မှာ အဓိက မူတည်နေပါတယ်။ စစ်ကောင်စီရဲ့ ရင်းနှီးမြုပ်နှံမူနဲ့ နိုင်ငံခြား စီပွားဆက်သွယ်ရေး ဝန်ကြီး ဦးအောင်နိုင်ဦးကတော့ သွင်းကုန် လုပ်ငန်းရှင်တွေ နိုင်ငံခြားသုံး ငွေကြေး ရရှိရေး ဆောင်ရွက်မယ့် အကြောင်း ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“ နိုင်ငံခြားသုံးငွေ ကြီးကြပ်မှု ကော်မတီက ပြည်တွင်း လုပ်ငန်းရှင်တွေ နိုင်ငံခြားငွေ လိုအပ်မှု ရှိလာရင်လည်း လျှောက်ထားလို့ ရတယ်။ ကျနော်တို့ ဒီသတ်မှတ်တဲ့နှုန်းနဲ့ဘဲ ဒီ နိုင်ငံသား လုပ်ငန်းရှင်တွေကို နိုင်ငံခြားသုံးငွေ ရအောင် ကျနော်တို့က လုပ်ပေးမှာဘဲ။ ”
နိုင်ငံတွင်း အဓိက ကျတဲ့ စက်သုံးဆီနဲ့ ဓာတ်မြေသြဇာလို ပစ္စည်းတွေ တင်သွင်းမယ့် သူတွေကိုတော့ ဦးစားပေး အဖြစ်နဲ့ နိုင်ငံခြားငွေ ရောင်းချပေးနေကြောင်း ပြည်တွင်းက ပို့ကုန် သွင်းကုန် လုပ်ငန်းရှင် အသိုင်းအဝိုင်းက ပြောပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း သွင်းကုန် လုပ်ငန်းရှင်တိုင်းတော့ နိုင်ငံခြားငွေ ရဖို့ ခက်ခဲမယ့် အနေအထားမှာ ရှိပါတယ်။ စစ်ကောင်စီရဲ့ ရင်းနှီးမြုပ်နှံမူနဲ့ နိုင်ငံခြား စီပွားဆက်သွယ်ရေး ဝန်ကြီး ဦးအောင်နိုင်ဦးက ဗွီအိုအေကို အခုလို ပြောပါတယ်။
သွင်းကုန်တွေနဲ့ ပတ်သက်လာရင် ကျနော်တို့ ဦးစားပေးတာပေါ့နော် ကျနော်တို့ တိုင်းပြည်မှာ မဖြစ်မနေ လိုအပ်တဲ့ Essential တွေကို ကျနော်တို့က ဦးစားပေးမယ်။ တကယ့် Luxury လို ဟာမျိုးတွေပေါ့ တိုင်းပြည် အတွက် မရှိလည်း ဖြစ်တဲ့ ဟာမျိုးတွေ ကျတော့ ကျနော်တို့ ဦးစား မပေးဘူးပေါ့။ အဲဒါကိုတော့ ကျနော်တို့က Category တွေ ခွဲထားပါတယ်။ အဓိက ကတော့ ဒါ စီးပွားရေးနဲ့ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနက သွင်းကုန်တွေ အပေါ်မှာ အခြေခံ ပြီးတော့ ခွဲပေးတာပါ။
လက်ရှိမှာတော့ ပိုကုန် ဝင်ငွေကို ဗဟိုဘဏ် သတ်မှတ်ဈေးနှုန်း အမေရိကန် တဒေါ်လာကို ၁၈၅၀ ကျပ် နဲ့ ရောင်းရပြီး သွင်းကုန်လုပ်ငန်းရှင်တွေကတော့ အမေရိကန် တဒေါ်လာကို ၁၈၅၃ ကျပ်နဲ့ ပြန်ဝယ်ရပါတယ်။ နိုင်ငံခြား ငွေလဲနှုန်းကို စစ်ကောင်စီက နည်းမျိုးစုံသုံး ထိန်းချုပ်ဖို့ ကြိုးစားပေမယ့်လည်း စက်သုံးဆီ အပါအဝင် သွင်းကုန်တွေမှာတော့ ဈေးနှုန်း ကြီးမြင့်လာနိုင်တယ်လို့လည်း ပြည်တွင်း လုပ်ငန်းရှင်တွေက ခန့်မှန်းကြပါတယ်။
ရေနံနဲ့ သဘာ၀ ဓာတ်ငွေ့ အဓိက တင်ပို့တဲ့ ရုရှားရဲ့ ယူကရိန်း ကျူးကျော်စစ်ကြောင့် ကမ္ဘာတလွှားမှာလည်း စွမ်းအင်နဲ့ စားနပ်ရိက္ခာ ဈေးတွေ တက်လာပြီး ဝင်ငွေနည်း မိသားစုတွေ ဒဏ်ခံရမယ်လို့ နိုင်ငံတကာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေ အဖွဲ့ IMF ကလည်း ပြီးခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ် အတွင်းမှာ သတိပေးပါတယ်။ အခု နှစ် အတွင်း ကမ္ဘာတလွှား ဖွံ့ဖြိုးမှု ခန့်မှန်းချက်တွေကိုလည်း လျှော့ချလိုက်ပါတယ်။ နိုင်ငံတကာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေ အဖွဲ့ IMF ရဲ့ စီးပွားရေးပညာရှင်များ အကြီးအကဲ Pierre-Olivier Gourinchas က သတင်းစာ ရှင်းလင်းပွဲမှာ အခုလို ပြောပါတယ်။
ရုရှားဟာ ရေနံနဲ့ သဘာ၀ ဓာတ်ငွေ့၊ သတ္တု အဓိက တင်ပို့သူ ဖြစ်သလို ယူကရိန်းနဲ့ အတူ ဂျုံနဲ့ ပြောင်း အဓိက တင်ပို့သူလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီ ကုန်စည်တွေ တင်ပို့မှု လျော့ကျသွားတာကြောင့် ဒီကုန်စည်တွေရဲ့ ဈေးတွေလည်း ထိုးတက်သွားပါတယ်။ ဥရောပ၊ အရှေ့ဥရောပနဲ့ ဗဟိုအာရှ၊ အရှေ့အလယ်ပိုင်း၊ မြောက်အာဖရိကနဲ့ ဆာဟာရ သဲကန္တာရ တောင်ပိုင်း အာဖရိက ဒေသတွေက ကုန်စည် တင်သွင်းသူတွေအပေါ် အများဆုံး ထိခိုက် သက်ရောက်စေပါတယ်။ ဒါပေမယ့် စားနပ်ရိက္ခာနဲ့ စက်သုံးဆီ ဈေးနှုန်းတွေ ကြီးမြင့်လာမှုဟာ ကမ္ဘာတလွှားက ဝင်ငွေနည်းတဲ့ အိမ်ထောင်စုတွေကို ထိခိုက် စေမှာပါ။ ဒီထဲမှာ အမေရိက တိုက်နိုင်ငံများနဲ့ အာရှဒေသလည်း ပါဝင်ပါတယ်။ ရုရှားနဲ့ တိုက်ရိုက် ကုန်သွယ်မှုနဲ့ ငွေကြေးလွှဲပြောင်းမှု အချိတ်အဆက်တွေ အများအပြား ရှိတဲ့ အရှေ့ဥရောပနဲ့ ဗဟိုအာရှ ဒေသတွေမှာ အခက်အခဲနဲ့ ကြုံတွေ့မယ်လို့ ခန့်မှန်းရပါတယ်။
စွမ်းအင်နဲ့ ရိက္ခာ ကုန်ဈေးနှုန်း ကြီးမြင့်လာမှုကနေ အကျိုးအမြတ်ရနေတဲ့ ကုန်စည် တင်ပို့သူများကလွဲလို့ ကျန်တဲ့ ကဏ္ဍ အားလုံးအတွက် ကာလလတ် ဖွံ့ဖြိုးမှု ခန့်မှန်းချက်ကိုလည်း IMF က ပြန်လည် လျှော့ချထားပါတယ်။
(Unicode)
စကျသုံးဆီ လုံလောကျရေး နိုငျငံခွားသုံးငှေ ရရှိမှု အပေါျ မူတညျ
ပုဂ်ဂလိက သှငျးကုနျ လုပျငနျးရှငျတှရေဲ့ ပွညျပက မှာယူ တငျသှငျးမှုကို အဓိက မှီခိုနရေတဲ့ မွနျမာ့ စကျသုံး လောငျစာဆီ ဈေးကှကျမှာ ၂ ရကျကွာ ဆီပွတျလပျမှု ဖွဈခဲ့တဲ့ အကွောငျးရငျးက ငှပေေး မခြနေိုငျခဲ့တာကွောင့ျ ဖွဈပါတယျ။ ပွညျတှငျး လောငျစာဆီ လုံလောကျရေးက နိုငျငံခွားငှေ ရရှိရေး အပေါျမှာ မူတညျပွီး ကမ်ဘာ့ ဈေးကှကျမှာ ဈေးအတကျ ဖွဈနတောကွောင့ျ ဈေးကတော့ ကမြယ့ျ အခွအေနေ မရှိဘူးလို့လညျး သုံးသပျကွပါတယျ။ ဒီသီတငျးပတျ စီးပှားရေး အစီအစဉျမှာ မသိငျ်ဂ ီထိုကျ တငျပွပေးပါမယျ။
ပို့ကုနျ ရငှေ နိုငျငံခွားငှကွေေး အားလုံးကို ခကြျခငြျး မွနျမာ ကပြျငှေ ပွောငျးလဲဖို့ ဗဟိုဘဏျက ဧပွီလ ၄ ရကျနေ့က ညှှနျကွားခဲ့ပမေယ့ျ သှငျးကုနျသမားတှကေို နိုငျငံခွားငှကွေေး ရောငျးခမြယ့ျ လုပျထုံးလုပျနညျးတှေ မရှိခဲ့တာကွောင့ျ သှငျးကုနျသမားတှေ စကျသုံးဆီဖိုးငှေ မခြနေိုငျဖွဈပွီး နိုငျငံတဝနျးမှာ ဧပွီလ ၁၉ နဲ့ ၂၀ ရကျတို့မှာ စကျသုံးဆီ ပွတျလပျမှုနဲ့ ၂ ရကျတာ ကွုံခဲ့ရပါတယျ။ ဆိပျကမျးကပျလာတဲ့ ဆီသဘောၤတှကေို ငှခြေပွေီးမှ ဆီခခြှင့ျရတဲ့ အခွအေနမှော သီတငျး ၂ ပတျကွာ ငှခြေဖေို့ အခကျအခဲ ဖွဈခဲ့ပွီး ဈေးကှကျထဲကို စကျသုံးဆီ ထပျမဖွည့ျနိုငျတဲ့ အခွအေနမှော နိုငျငံတဝနျးမှာလညျး စိုးရိမျစိတျနဲ့ အလုအယကျ ဝယျယူခဲ့ကွတာပါ။
ဧပွီလ ၂၀ ရကျနေ့မှာ စကျသုံးဆီ ၅ သောငျးဖိုးလောကျ ရဖို့ ဆိုငျတှေ လှည့ျပတျ ရှာခဲ့ရတဲ့ အငှားယာဉျမောငျးတဦး က သူ့အတှေ့အကွုံကို ဗှီအိုအကေို ပွောပွပါတယျ။
"ကနြောျကိုယျတိုငျ တညငျးကုနျးအကြောျက ဂတျဈဆိုငျရှေ့ကဆိုငျမှာ သှားထည့ျ တယျ။ မယုံလို့ဆိုပွီးတော့ ကနြောျတို့သှားထည့ျတယျ။ ထည့ျတဲ့အခြိနျမှာ 92 နဲ့ 95 ဆိုရငျ မရပါဘူးဆိုပွီး ကုနျသှားပါပွီ၊ ဒီအတိုငျးပွောလိုကျတယျ။ ၁၂ နာရီ ၁၅ မိနဈကပါ။ ကားနညျးတဲ့ဆိုငျမှနျသမြှ ကနြောျတို့ ဝငျထိုးရတယျ။ ကနြောျတို့ကားတှကြေ အခကျအခဲရှိတာပေါ့။"
ဆီဈေးကလညျး တကျသှားပါတယျ။ ဧပွီလ ၂၀ ရကျနေ့ စကျသုံးဆီ ဈေးနှုနျးနဲ့ ဝယျလိုအားကို မန်တလေးက စကျသုံးဆီ လုပျငနျးရှငျ တဦးက ဗှီအိုအကေို ပွောပွခဲ့တာပါ။
"လကျကားဈေးက ပိုမွောကျသှားတယျ ၅၈၀,၀၀၀၊ ၆၀၀,၀၀၀ ပတျခြာလညျကို ကွိုကျရောငျးကွိုကျဝယျတှေ ရောကျသှားတယျ။ သငျ်ကွနျမတိုငျခငျက ဆီတပီပါကို ၄၂၀,၀၀၀ လောကျပဲရှိတာ။ အောကျတိနျးဆိုရငျ ၅၁၀,၀၀၀ လောကျကို ရောကျ သှားတယျ။ တောျတောျကှာသှားတယျ။ ဒီနေ့ တခြို့ဆိုငျကွီးတှကေ ပိတျသှားတယျ၊ ဒါပမေဲ့ ကနြောျတို့ကတော့ မပိတျဘူး။ ဆီပွတျတဲ့အထိ ရောငျးလိုကျတယျ။"
ဧပွီလ ၂၃ ရကျနေ့မှာ မွနျမာနိုငျငံ အလယျပိုငျးက ကုနျစညျ သယျယူပို့ဆောငျရေး လုပျငနျးရှငျ တဦးကို ဗှီအိုအကေ ဆကျသှယျမေးမွနျးတာမှာတော့ စကျသုံးဆီ ဈေးကွီးသှားပမေယ့ျ စိတျကွိုကျ ထည့ျလို့ ရပွီလို့ ပွောပါတယျ။
“ ဆီက အမ မနေ့ကနေ စလို့ ပုံမှနျ ပွနျဖွဈပါတယျ။ ဈေးကတော့ နညျးနညျး ပွနျတကျသှားတယျ။ ”
“ ဈေးအပွောငျးအလဲက ကနြောျတို့ ဟိုတနေ့ကပေါ့နောျ ဝယျတော့ 95 ပေါ့နောျ 95 ကို ဆီတှေ Jam ဖွဈတဲ့ နေ့က မနကျပိုငျးမှာ ၂၁၀၅ ကပြျ၊ ညနကေတြော့ ၂၁၁၀ ကပြျ၊ ဒီနေ့ ထည့ျခဲ့တာလညျး ၂၁၁၀ ဘဲ ဖွဈမယျ ထငျတယျ။ အဲဒါတော့ စိတျကွိုကျထည့ျလို့ ရတယျ။ ”
“ ကားတှကေတော့ အရငျပုံစံ အတိုငျးဘဲ တအားကွီး မသှားဘူး။ နဂိုက တရကျကို ၁၀ စီး ထှကျတယျဆိုရငျ အခုဟာတော့ ၄ စီး၊ ၅ စီးပေါ့။ မဖွဈမနေ သှားရတဲ့ဟာတှပေေါ့။ ”
မွနျမာနိုငျငံရဲ့ စကျသုံးဆီက ပုဂ်ဂလိ လုပျငနျးရှငျတှရေဲ့ ပွညျပက တငျသှငျးမှုကို အဓိက မှီခိုနရေတာ ဖွဈပွီး လကျရှိ နိုငျငံခွား ငှကွေေး မူဝါဒ အရ သှငျးကုနျလုပျငနျးရှငျတှေ နိုငျငံခွား ငှေ ဝယျယူ ရရှိမှု အပေါျမှာ အဓိက မူတညျနပေါတယျ။ စဈကောငျစီရဲ့ ရငျးနှီးမွုပျနှံမူနဲ့ နိုငျငံခွား စီပှားဆကျသှယျရေး ဝနျကွီး ဦးအောငျနိုငျဦးကတော့ သှငျးကုနျ လုပျငနျးရှငျတှေ နိုငျငံခွားသုံး ငှကွေေး ရရှိရေး ဆောငျရှကျမယ့ျ အကွောငျး ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“ နိုငျငံခွားသုံးငှေ ကွီးကွပျမှု ကောျမတီက ပွညျတှငျး လုပျငနျးရှငျတှေ နိုငျငံခွားငှေ လိုအပျမှု ရှိလာရငျလညျး လြှောကျထားလို့ ရတယျ။ ကနြောျတို့ ဒီသတျမှတျတဲ့နှုနျးနဲ့ဘဲ ဒီ နိုငျငံသား လုပျငနျးရှငျတှကေို နိုငျငံခွားသုံးငှေ ရအောငျ ကနြောျတို့က လုပျပေးမှာဘဲ။ ”
နိုငျငံတှငျး အဓိက ကတြဲ့ စကျသုံးဆီနဲ့ ဓာတျမွသွေဇာလို ပစ်စညျးတှေ တငျသှငျးမယ့ျ သူတှကေိုတော့ ဦးစားပေး အဖွဈနဲ့ နိုငျငံခွားငှေ ရောငျးခပြေးနကွေောငျး ပွညျတှငျးက ပို့ကုနျ သှငျးကုနျ လုပျငနျးရှငျ အသိုငျးအဝိုငျးက ပွောပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး သှငျးကုနျ လုပျငနျးရှငျတိုငျးတော့ နိုငျငံခွားငှေ ရဖို့ ခကျခဲမယ့ျ အနအေထားမှာ ရှိပါတယျ။ စဈကောငျစီရဲ့ ရငျးနှီးမွုပျနှံမူနဲ့ နိုငျငံခွား စီပှားဆကျသှယျရေး ဝနျကွီး ဦးအောငျနိုငျဦးက ဗှီအိုအကေို အခုလို ပွောပါတယျ။
သှငျးကုနျတှနေဲ့ ပတျသကျလာရငျ ကနြောျတို့ ဦးစားပေးတာပေါ့နောျ ကနြောျတို့ တိုငျးပွညျမှာ မဖွဈမနေ လိုအပျတဲ့ Essential တှကေို ကနြောျတို့က ဦးစားပေးမယျ။ တကယ့ျ Luxury လို ဟာမြိုးတှပေေါ့ တိုငျးပွညျ အတှကျ မရှိလညျး ဖွဈတဲ့ ဟာမြိုးတှေ ကတြော့ ကနြောျတို့ ဦးစား မပေးဘူးပေါ့။ အဲဒါကိုတော့ ကနြောျတို့က Category တှေ ခှဲထားပါတယျ။ အဓိက ကတော့ ဒါ စီးပှားရေးနဲ့ ကူးသနျးရောငျးဝယျရေး ဝနျကွီးဌာနက သှငျးကုနျတှေ အပေါျမှာ အခွခေံ ပွီးတော့ ခှဲပေးတာပါ။
လကျရှိမှာတော့ ပိုကုနျ ဝငျငှကေို ဗဟိုဘဏျ သတျမှတျဈေးနှုနျး အမရေိကနျ တဒေါျလာကို ၁၈၅၀ ကပြျ နဲ့ ရောငျးရပွီး သှငျးကုနျလုပျငနျးရှငျတှကေတော့ အမရေိကနျ တဒေါျလာကို ၁၈၅၃ ကပြျနဲ့ ပွနျဝယျရပါတယျ။ နိုငျငံခွား ငှလေဲနှုနျးကို စဈကောငျစီက နညျးမြိုးစုံသုံး ထိနျးခြုပျဖို့ ကွိုးစားပမေယ့ျလညျး စကျသုံးဆီ အပါအဝငျ သှငျးကုနျတှမှောတော့ ဈေးနှုနျး ကွီးမွင့ျလာနိုငျတယျလို့လညျး ပွညျတှငျး လုပျငနျးရှငျတှကေ ခန့ျမှနျးကွပါတယျ။
ရနေံနဲ့ သဘာ၀ ဓာတျငှေ့ အဓိက တငျပို့တဲ့ ရုရှားရဲ့ ယူကရိနျး ကြူးကြောျစဈကွောင့ျ ကမ်ဘာတလှှားမှာလညျး စှမျးအငျနဲ့ စားနပျရိက်ခာ ဈေးတှေ တကျလာပွီး ဝငျငှနေညျး မိသားစုတှေ ဒဏျခံရမယျလို့ နိုငျငံတကာ ငှကွေေးရနျပုံငှေ အဖှဲ့ IMF ကလညျး ပွီးခဲ့တဲ့ သီတငျးပတျ အတှငျးမှာ သတိပေးပါတယျ။ အခု နှဈ အတှငျး ကမ်ဘာတလှှား ဖှံ့ဖွိုးမှု ခန့ျမှနျးခကြျတှကေိုလညျး လြှော့ခလြိုကျပါတယျ။ နိုငျငံတကာ ငှကွေေးရနျပုံငှေ အဖှဲ့ IMF ရဲ့ စီးပှားရေးပညာရှငျမြား အကွီးအကဲ Pierre-Olivier Gourinchas က သတငျးစာ ရှငျးလငျးပှဲမှာ အခုလို ပွောပါတယျ။
ရုရှားဟာ ရနေံနဲ့ သဘာ၀ ဓာတျငှေ့၊ သတ်တု အဓိက တငျပို့သူ ဖွဈသလို ယူကရိနျးနဲ့ အတူ ဂြုံနဲ့ ပွောငျး အဓိက တငျပို့သူလညျး ဖွဈပါတယျ။ ဒီ ကုနျစညျတှေ တငျပို့မှု လြော့ကသြှားတာကွောင့ျ ဒီကုနျစညျတှရေဲ့ ဈေးတှလေညျး ထိုးတကျသှားပါတယျ။ ဥရောပ၊ အရှေ့ဥရောပနဲ့ ဗဟိုအာရှ၊ အရှေ့အလယျပိုငျး၊ မွောကျအာဖရိကနဲ့ ဆာဟာရ သဲကန်တာရ တောငျပိုငျး အာဖရိက ဒသေတှကေ ကုနျစညျ တငျသှငျးသူတှအေပေါျ အမြားဆုံး ထိခိုကျ သကျရောကျစပေါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ စားနပျရိက်ခာနဲ့ စကျသုံးဆီ ဈေးနှုနျးတှေ ကွီးမွင့ျလာမှုဟာ ကမ်ဘာတလှှားက ဝငျငှနေညျးတဲ့ အိမျထောငျစုတှကေို ထိခိုကျ စမှောပါ။ ဒီထဲမှာ အမရေိက တိုကျနိုငျငံမြားနဲ့ အာရှဒသေလညျး ပါဝငျပါတယျ။ ရုရှားနဲ့ တိုကျရိုကျ ကုနျသှယျမှုနဲ့ ငှကွေေးလှှဲပွောငျးမှု အခြိတျအဆကျတှေ အမြားအပွား ရှိတဲ့ အရှေ့ဥရောပနဲ့ ဗဟိုအာရှ ဒသေတှမှော အခကျအခဲနဲ့ ကွုံတှေ့မယျလို့ ခန့ျမှနျးရပါတယျ။
စှမျးအငျနဲ့ ရိက်ခာ ကုနျဈေးနှုနျး ကွီးမွင့ျလာမှုကနေ အကြိုးအမွတျရနတေဲ့ ကုနျစညျ တငျပို့သူမြားကလှဲလို့ ကနြျတဲ့ ကဏ်ဍ အားလုံးအတှကျ ကာလလတျ ဖှံ့ဖွိုးမှု ခန့ျမှနျးခကြျကိုလညျး IMF က ပွနျလညျ လြှော့ခထြားပါတယျ။