ICJ မှာ နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က လျှောက်လဲ တင်ပြချက်တွေအပေါ် မြန်မာနိုင်ငံတွင်းက သဘောထားတချို့ကို ဗွီအိုအေသတင်းထောက် မမေခက စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု စွပ်စွဲချက်တွေဟာ လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှု မမြောက်ကြောင်း ICJ နိုင်ငံတကာ တရားရုံးမှာ နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ပြောဆိုလိုက်ပါတယ်။ မြန်မာဘက်က လျှောက်လဲမှုတွေနဲ့ ပတ်သတ်လို့ မြန်မာ့နိုင်ငံရေး လေ့လာသုံးသပ်သူ ဦးမောင်မောင်စိုးကတော့ ခုလို သုံးသပ်ပြောဆိုလိုက်ပါတယ်။
" ကျနော့် အနေနဲ့ သူပြောတာ ရှင်းလင်းတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ ဆိုလိုတာကတော့ ဖြစ်စဉ်ကို ပြောပြသလို ဝန်ခံစရာ ရှိတာလည်း ဝန်ခံတာဘဲလေ။ ဆိုလိုတာက တပ်အနေနဲ့ အင်အား အလွန်အကျွံ သုံးခဲ့တယ်။ စစ်ရာဇဝတ်မှု တခု ကျူးလွန်ခဲ့တယ် ဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သူ ဝန်ခံတာဘဲ။ ဒါပေမယ့် သူက Genocide မမြောက်ဘူးဆိုတာတော့ ခုခံပြီးတော့ ရှင်းလင်းသွားတယ်။ ဒါပေမယ့် သူ ထောက်ပြတဲ့ အထဲမှာ ပို အရေးကြီးတာက ICJ ရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကြောင့် ရခိုင် မြောက်ပိုင်း အရေးအခင်းက ပိုပြီး ရှုပ်ထွေးသွားနိုင်တယ်ဆိုတာ သူထောက်ပြနေတာ ဒါကတော့ နိုင်ငံတကာက ပိုပြီးတော့ အာရုံစိုက်စရာ ကိစ္စ တခုလို့ ထင်ပါတယ်။ တကယ်လို့ ကျနော်တိ့ု အနေနဲ့ ရခိုင် မြောက်ပိုင်းမှာ ဒီလောက် ရှုပ်ထွေးနေတဲ့ AA အပါအဝင်ပေါ့၊ အခုနောက်ပိုင်းဆို AA နဲ့လည်း တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်နေတဲ့ အခြေအနေမျိုး ရှိတဲ့ အချိန်မှာ ဒီဆုံးဖြတ်ချက်တွေသာ လုပ်ခဲ့ရင် ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း အခြေအနေဟာ ပိုရှုပ်ထွေးသွား နိုင်တယ်ဆိုတဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ ထောက်ပြချက်က နိုင်ငံတကာ အနေနဲ့ အလေးအနက်ထား စဉ်းစားစရာ ကိစ္စဖြစ်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ "
မြန်မာလုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေ အနေနဲ့ စစ်ဆင်ရေးတွေအတွင်း လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ ကျုးလွန်ခဲ့တယ်ဆိုတာ ထင်ရှားရင် လူသားချင်း စာနာမှုဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာ ဥပဒေ၊ လူ့အခွင့်အရေး သဘောတူညီချက်တွေအရ အရေးယူနိုင်ပေမဲ့ ၁၉၄၈ ခုနှစ် လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှု တားဆီးရေး သဘောတူညီချက်အရ အရေးယူလို့ မရကြောင်း ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် က ပြောဆိုခဲ့တာ ရှိပါတယ်။ မြန်မာစစ်တပ် အနေနဲ့ စစ်ရာဇဝတ်မှုမြောက်တဲ့ လုပ်ရပ်တွေ ကျုးလွန်ခဲ့ရင်လည်း လက်ရှိမြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ဥပဒေတွေနဲ့အညီ အရေးယူမှာ ဖြစ်ကြောင်းလည်း ပြောဆိုသွားပါတယ်။ ဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး လူ့အခွင့်အရေးလှုပ်ရှားသူ တဦး ဖြစ်တဲ့ ဦးအောင်နိုင်ဦးကတော့ လက်ရှိ အခြေအနေအရ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေနဲ့ ပတ်သတ်လို့ အစိုးရဘက်က ပွင့်လင်းမြင်သာ စွာ ဖော်ထုတ်အရေးယူတာတွေကို အပြောထက် လက်တွေ့ လုပ်ဆောင်ပြဖို့ သူက တိုက်တွန်းပြောဆို လိုက်ပါတယ်။
" ကျနေ်ာတို့ လိုချင်တာက ကျူးလွန်တဲ့ လူတွေကို ဘယ်လောက် အရေးယူလဲ၊ ဘယ်လို အရေးယူလဲ၊ ဘယ်လိုတွေ အရေးယူလဲ ဆိုတာမျိုးကို သိဖို့ လိုအပ်တယ်။ ဒါ သိမှလည်း ပွင့်လင်းမြင်သာမှု ရှိမှာ။ သူ့ဟာသူ စစ်တရားရုံးကဘဲ ဘယ်လို ချချ၊ ဖွဲ့စည်းပုံ အရ စစ်တရားရုံးကချ၊ ဒါပေမယ့် အဲဒါတွေကို ဘယ်လိုချလဲ ဘယ်လိုတွေ စစ်လဲ ဒါမျိုးကို ကြားနာခွင့်ကို ပေးရလိမ့်မယ်။ ဒါဟာ ပထမ အချက်ပေါ့လေ။ ဒါကြီးက ဆုံးဖြတ်ချက် ချလိုက်ရင် နိုင်ငံမှာ ပိုဆိုးသွားမယ်၊ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ကာလမှာ ဆိုပေမယ့် တဖက်မှာ ခံနေရတဲ့ လူတွေ ရှိတယ်။ ကျူးလွန်တယ်ဆိုတာ မှန်နေပြီဆိုရင်။ နောက်ထပ် မကျူးလွန်ဖို့ အတွက် တရားရုံးက တားမယ်ဆိုရင်တော့ ဒါ ကျနေ်ာတို့က ကြိုဆိုရမှာပေါ့။ ကျူးလွန်တာတွေ ရှိနေပြီ နောက်ထပ် ဘယ်လိုတွေ မကျူးလွန်ဖို့ လူ့အခွင့်အရေး ရှုထောင့်ကနေ လူသားချင်း စာနာတဲ့ အနေနဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေကို နောက်ထပ် မလုပ်တော့ပါဘူးလို့ အာမခံချက်တွေ၊ ဒါက လူသားဆန်မှုတွေ ကျနေ်ာတို့ အနေနဲ့တော့ လိုအပ်တာပေါ့။ "
မြန်မာအပေါ် ဂမ်ဘီယာရဲ့ တရားစွဲဆိုမှုကနေ နိုင်ငံတကာဘက်က ဆုံးဖြတ်ချက် တစုံတရာချခဲ့မယ် ဆိုရင် လက်ရှိရခိုင်ဒေသအတွက် သက်ရောက်မှု တစုံတရာရှိနိုင်တယ် ဆိုတာကို နိုင်ငံတကာဘက်က သတိပြုစေချင်တယ် လို့ ရခိုင်ပြည်သူ့လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ် ဦးဖေသန်းက ပြောပါတယ်။
" ဒီ ICJ ကတော့ ဒါကို သဘောတူမလား မတူဘူးလား ပေါ့နော်။ တကယ်လို့ သဘောမတူဘူး ဆိုလို့ရှိရင်တော့ နိုင်ငံတကာ ဖိအားတွေ အများကြီး ကြုံတွေ့ နိုင်စရာ အကြောင်း ရှိပါတယ်။ ဒီတော့ ကျနော်တို့ နိုင်ငံ အနေနဲ့တော့ ဒါက နောင်တချိန်မှာ ဒီ စီးပွားရေး Sanction ပိတ်ဆို့မှုက အစ ဖြစ်လာနိုင်တော့ ဒီဒဏ်ကိုတော့ ကျနော်တို့ အလူးအလဲ ခံရမယ်ဆိုတာ ကျနော် နားလည်တယ်။ ဘယ်လောက်ထိ အဲဒီဘက်က ဝင်ရောက် ဆုံးဖြတ်ချက် ချတာတွေ ရှိမလဲ ဘယ်လောက် တွန်းအားပေးတာတွေ ရှိမလဲ ဆိုတာလည်း ကျနေ်ာတို့ စောင့်ကြည့်ရမယ့် အပိုင်းဖြစ်လာတာပေါ့။ တော်တော်ကို ပြင်းပြင်းထန်ထန်နဲ့ ဖိအားပေးမယ် ဆိုရင်တော့ ကျနော်တို့ အနေနဲ့တော့ တပူပေါ် နှစ်ပူဆင့် ဖြစ်မှာပေါ့။ အဲဒါကိုတော့ ကျနော်တို့ ဘက်က စိုးရိမ်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် ရခိုင် ဒေသမှာ ဒီပြသနာဟာ မြေပြင် အခြေအနေတွေ ပိုပြီး ရှုပ်ထွေးလာနိုင်တယ်။ "
Your browser doesn’t support HTML5
ICJ မှာ မြန်မာလျှောက်လဲချက်အပေါ် ပြည်တွင်းအမြင်
(Unicode)
ICJ မှာ မွနျမာလြှောကျလဲခကြျအပေါျ ပွညျတှငျးအမွငျ
ICJ မှာ နိုငျငံတောျ အတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ၊ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ ဗုဒ်ဓဟူးနေ့က လြှောကျလဲ တငျပွခကြျတှအေပေါျ မွနျမာနိုငျငံတှငျးက သဘောထားတခြို့ကို ဗှီအိုအသေတငျးထောကျ မမခေက စုစညျးတငျပွထားပါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျမှာ ဖွဈပှားခဲ့တဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှု စှပျစှဲခကြျတှဟော လူမြိုးတုံး သတျဖွတျမှု မမွောကျကွောငျး ICJ နိုငျငံတကာ တရားရုံးမှာ နိုငျငံတောျ အတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျက ပွောဆိုလိုကျပါတယျ။ မွနျမာဘကျက လြှောကျလဲမှုတှနေဲ့ ပတျသတျလို့ မွနျမာ့နိုငျငံရေး လေ့လာသုံးသပျသူ ဦးမောငျမောငျစိုးကတော့ ခုလို သုံးသပျပွောဆိုလိုကျပါတယျ။
" ကနြော့ျ အနနေဲ့ သူပွောတာ ရှငျးလငျးတယျလို့ ထငျပါတယျ။ ဆိုလိုတာကတော့ ဖွဈစဉျကို ပွောပွသလို ဝနျခံစရာ ရှိတာလညျး ဝနျခံတာဘဲလေ။ ဆိုလိုတာက တပျအနနေဲ့ အငျအား အလှနျအကြှံ သုံးခဲ့တယျ။ စဈရာဇဝတျမှု တခု ကြူးလှနျခဲ့တယျ ဆိုတာနဲ့ ပတျသကျပွီး သူ ဝနျခံတာဘဲ။ ဒါပမေယ့ျ သူက Genocide မမွောကျဘူးဆိုတာတော့ ခုခံပွီးတော့ ရှငျးလငျးသှားတယျ။ ဒါပမေယ့ျ သူ ထောကျပွတဲ့ အထဲမှာ ပို အရေးကွီးတာက ICJ ရဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျကွောင့ျ ရခိုငျ မွောကျပိုငျး အရေးအခငျးက ပိုပွီး ရှုပျထှေးသှားနိုငျတယျဆိုတာ သူထောကျပွနတော ဒါကတော့ နိုငျငံတကာက ပိုပွီးတော့ အာရုံစိုကျစရာ ကိစ်စ တခုလို့ ထငျပါတယျ။ တကယျလို့ ကနြောျတိ့ု အနနေဲ့ ရခိုငျ မွောကျပိုငျးမှာ ဒီလောကျ ရှုပျထှေးနတေဲ့ AA အပါအဝငျပေါ့၊ အခုနောကျပိုငျးဆို AA နဲ့လညျး တိုကျပှဲတှေ ဖွဈနတေဲ့ အခွအေနမြေိုး ရှိတဲ့ အခြိနျမှာ ဒီဆုံးဖွတျခကြျတှသော လုပျခဲ့ရငျ ရခိုငျပွညျနယျ မွောကျပိုငျး အခွအေနဟော ပိုရှုပျထှေးသှား နိုငျတယျဆိုတဲ့ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျရဲ့ ထောကျပွခကြျက နိုငျငံတကာ အနနေဲ့ အလေးအနကျထား စဉျးစားစရာ ကိစ်စဖွဈမယျလို့ ထငျပါတယျ။ "
မွနျမာလုံခွုံရေး တပျဖှဲ့ဝငျတှေ အနနေဲ့ စဈဆငျရေးတှအေတှငျး လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှေ ကြုးလှနျခဲ့တယျဆိုတာ ထငျရှားရငျ လူသားခငြျး စာနာမှုဆိုငျရာ နိုငျငံတကာ ဥပဒေ၊ လူ့အခှင့ျအရေး သဘောတူညီခကြျတှအေရ အရေးယူနိုငျပမေဲ့ ၁၉၄၈ ခုနှဈ လူမြိုးတုနျး သတျဖွတျမှု တားဆီးရေး သဘောတူညီခကြျအရ အရေးယူလို့ မရကွောငျး ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ က ပွောဆိုခဲ့တာ ရှိပါတယျ။ မွနျမာစဈတပျ အနနေဲ့ စဈရာဇဝတျမှုမွောကျတဲ့ လုပျရပျတှေ ကြုးလှနျခဲ့ရငျလညျး လကျရှိမွနျမာနိုငျငံရဲ့ ဥပဒတှေနေဲ့အညီ အရေးယူမှာ ဖွဈကွောငျးလညျး ပွောဆိုသှားပါတယျ။ ဒါနဲ့ ပတျသကျပွီး လူ့အခှင့ျအရေးလှုပျရှားသူ တဦး ဖွဈတဲ့ ဦးအောငျနိုငျဦးကတော့ လကျရှိ အခွအေနအေရ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှနေဲ့ ပတျသတျလို့ အစိုးရဘကျက ပှင့ျလငျးမွငျသာ စှာ ဖောျထုတျအရေးယူတာတှကေို အပွောထကျ လကျတှေ့ လုပျဆောငျပွဖို့ သူက တိုကျတှနျးပွောဆို လိုကျပါတယျ။
" ကနြေျာတို့ လိုခငြျတာက ကြူးလှနျတဲ့ လူတှကေို ဘယျလောကျ အရေးယူလဲ၊ ဘယျလို အရေးယူလဲ၊ ဘယျလိုတှေ အရေးယူလဲ ဆိုတာမြိုးကို သိဖို့ လိုအပျတယျ။ ဒါ သိမှလညျး ပှင့ျလငျးမွငျသာမှု ရှိမှာ။ သူ့ဟာသူ စဈတရားရုံးကဘဲ ဘယျလို ခခြြ၊ ဖှဲ့စညျးပုံ အရ စဈတရားရုံးကခြ၊ ဒါပမေယ့ျ အဲဒါတှကေို ဘယျလိုခလြဲ ဘယျလိုတှေ စဈလဲ ဒါမြိုးကို ကွားနာခှင့ျကို ပေးရလိမ့ျမယျ။ ဒါဟာ ပထမ အခကြျပေါ့လေ။ ဒါကွီးက ဆုံးဖွတျခကြျ ခလြိုကျရငျ နိုငျငံမှာ ပိုဆိုးသှားမယျ၊ ပွုပွငျပွောငျးလဲရေး ကာလမှာ ဆိုပမေယ့ျ တဖကျမှာ ခံနရေတဲ့ လူတှေ ရှိတယျ။ ကြူးလှနျတယျဆိုတာ မှနျနပွေီဆိုရငျ။ နောကျထပျ မကြူးလှနျဖို့ အတှကျ တရားရုံးက တားမယျဆိုရငျတော့ ဒါ ကနြေျာတို့က ကွိုဆိုရမှာပေါ့။ ကြူးလှနျတာတှေ ရှိနပွေီ နောကျထပျ ဘယျလိုတှေ မကြူးလှနျဖို့ လူ့အခှင့ျအရေး ရှုထောင့ျကနေ လူသားခငြျး စာနာတဲ့ အနနေဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှကေို နောကျထပျ မလုပျတော့ပါဘူးလို့ အာမခံခကြျတှေ၊ ဒါက လူသားဆနျမှုတှေ ကနြေျာတို့ အနနေဲ့တော့ လိုအပျတာပေါ့။ "
မွနျမာအပေါျ ဂမျဘီယာရဲ့ တရားစှဲဆိုမှုကနေ နိုငျငံတကာဘကျက ဆုံးဖွတျခကြျ တစုံတရာခခြဲ့မယျ ဆိုရငျ လကျရှိရခိုငျဒသေအတှကျ သကျရောကျမှု တစုံတရာရှိနိုငျတယျ ဆိုတာကို နိုငျငံတကာဘကျက သတိပွုစခေငြျတယျ လို့ ရခိုငျပွညျသူ့လှှတျတောျ ကိုယျစားလှယျ ဦးဖသေနျးက ပွောပါတယျ။
" ဒီ ICJ ကတော့ ဒါကို သဘောတူမလား မတူဘူးလား ပေါ့နောျ။ တကယျလို့ သဘောမတူဘူး ဆိုလို့ရှိရငျတော့ နိုငျငံတကာ ဖိအားတှေ အမြားကွီး ကွုံတှေ့ နိုငျစရာ အကွောငျး ရှိပါတယျ။ ဒီတော့ ကနြောျတို့ နိုငျငံ အနနေဲ့တော့ ဒါက နောငျတခြိနျမှာ ဒီ စီးပှားရေး Sanction ပိတျဆို့မှုက အစ ဖွဈလာနိုငျတော့ ဒီဒဏျကိုတော့ ကနြောျတို့ အလူးအလဲ ခံရမယျဆိုတာ ကနြောျ နားလညျတယျ။ ဘယျလောကျထိ အဲဒီဘကျက ဝငျရောကျ ဆုံးဖွတျခကြျ ခတြာတှေ ရှိမလဲ ဘယျလောကျ တှနျးအားပေးတာတှေ ရှိမလဲ ဆိုတာလညျး ကနြေျာတို့ စောင့ျကွည့ျရမယ့ျ အပိုငျးဖွဈလာတာပေါ့။ တောျတောျကို ပွငျးပွငျးထနျထနျနဲ့ ဖိအားပေးမယျ ဆိုရငျတော့ ကနြောျတို့ အနနေဲ့တော့ တပူပေါျ နှဈပူဆင့ျ ဖွဈမှာပေါ့။ အဲဒါကိုတော့ ကနြောျတို့ ဘကျက စိုးရိမျပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ ရခိုငျ ဒသေမှာ ဒီပွသနာဟာ မွပွေငျ အခွအေနတှေေ ပိုပွီး ရှုပျထှေးလာနိုငျတယျ။ "