(Zawgyi/Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက် စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းခဲ့ပြီးတဲ့နောက် ဒါကို ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်တဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ လူငယ်တွေ အမျိုးသမီးတွေ ရှေ့တန်းကနေ အဓိက ပါဝင်နေကြပါတယ်။ အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ရဲ့ ရက်ရက်စက်စက် ပစ်ခတ်ဖြိုခွဲမှုတွေကြားကပဲ လူငယ်တွေကတော့ နောက်မတွန့်ဘဲ အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုတွေကို ပုံစံမျိုးစုံနဲ့ ဆက်ပြီး လှုပ်ရှားနေကြပါတယ်။ လက်ရှိ စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုမှာ လူငယ်တွေ၊ အမျိုးသမီးတွေ ဘယ်လို ခံယူချက်တွေနဲ့ ဘာကြောင့် ရှေ့တန်းက ပါဝင်နေကြပါလဲ။ သူတို့ရဲ့ ပါဝင်မှုက ဘယ်လောက်အထိ အရေးပါ ပါသလဲ။ အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ ရှေ့တန်းက ပါဝင်နေတဲ့ လူငယ် အမျိုးသမီးတဦးဖြစ်တဲ့ မဝတ်ရည်မောင်ကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းပြီး ဒီသီတင်းပတ် အမျိုးသမီးကဏ္ဍမှာ မခင်ဖြူထွေးက တင်ဆက်ထားပါတယ်။
စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်တဲ့ ဆန္ဒပြပွဲတွေ မြန်မာနိုင်ငံ နေရာအနှံ့ဖြစ်နေတာမှာ မဝတ်ရည်မောင် တိုလို့လူငယ်တွေ၊ အမျိုးသမီးတွေရှေ့တန်းမှာ ပါဝင်နေကြတယ် ဆိုတာကတော့ ဒါ အားလုံးမြင်တွေ့နေရတဲ့ အချက်ပါ။ တချို့ဆို အသက်ပေးရတဲ့အထိ ရှိတယ်။ အဖမ်းခံရတာတွေလည်း ရှိပါတယ်။ အသက်အန္တရာယ် ဖြစ်နိုင်တယ်ဆိုတဲ့ အန္တရာယ်တွေကြားမှာကိုပဲ လူငယ်တွေ ဘာကြောင့် ခုလို ပါဝင်နေတယ်လို့ မဝတ်ရည်မောင် အနေနဲ့ ထင်ပါလဲ။ ကိုယ် ကိုယ်တိုင်ရော ဘာကြောင့် ပါဝင်ဖြစ်သလဲဆိုတာ ပြောပြပေးပါလား။
“ဟုတ်ကဲ့။ ညီမတို့တွေ ဘာလို့ပါဝင်နေလဲဆိုတော့ လက်နက်ကိုင် လူတန်းစားတွေကနေ လက်နက်ရှိတိုင်း ပြည်သူတွေကို မတရားသဖြင့် နိုင့်ထက်စီးနင်းလုပ်တာတွေကို ညီမတို့တွေ လက်မခံနိုင်ဘူး။ ပြီးတော့ မဲစာရင်းတွေ မမှန်ကန်ဘူးဆိုတဲ့ သက်သေအထောက်အထား မခိုင်လုံတဲ့အကြောင်းပြချက်နဲ့ ညီမတို့ ပြည်သူတွေ ရွေးကောက်တင်မြှောက်ထားတဲ့ ပြည်သူ့အစိုးရကို ဖြုတ်ချတယ်။ ညီမတို့ရဲ့ ခေါင်းဆောင်တွေကိုလည်း ဖမ်းဆီးထားတယ်။ အဲ့ဒါတွေက ညီမတို့ပြည်သူတရပ်လုံးကို စော်ကားလိုက်တာနဲ့ အတူတူပါပဲ။ ညီမတို့တွေရဲ့ အနာဂတ်တွေကို ဖျက်ဆီးလိုက်တာပေါ့နော်။ အဲ့ဒီလို တရား မမ ျှတမှုတွေ အတွက်ကို ညီမတို့ တိုက်ပွဲဝင်နေတာဖြစ်ပါတယ်။”
အခုဆိုရင် စစ်အာဏာသိမ်းတာကို ကန့်ကွက်ဆန္ဒပြတဲ့အပေါ်မှာ အင်အားသုံးပြီး အကြမ်းဖက် ပစ်ခတ်တာတွေ၊ ရိုက်နှက် ဖမ်ဆီးတာတွေ၊ နေအိမ်တွေထဲအထိ ပစ်ခတ်တာတွေ ရှိတယ်။ ဒီလို အခြေအနေတွေ အန္တရာယ်တွေကြားထဲမှာပဲ ကိုယ် ကိုယ်တိုင်ရော ကိုယ့်အပေါ်မှာ အသက်အန္တရာယ်အထိ ပြုနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ အခြေအနေကို သိသိကြီးနဲ့ မကြောက်မရွံ့ ပါဝင်တယ်ဆိုတာက ကိုယ့်ရဲ့ခံယူချက်၊ ရပ်တည်ချက်က ဘယ်လောက်အထိ ပြင်းပျတယ်လို့ ပြောနိုင်ပါမလဲ။
“ဟုတ်ကဲ့။ ဒီပစ်ခတ် နှိမ်နင်းမှုတွေကတော့ အခုမှရှိတာ မဟုတ်ပါဘူး။ သူတို့စစ်အာဏာသိမ်းမှု အစောပိုင်းကတည်းက ပစ်ခတ် နှိမ်နင်းတာတွေ ရှိတယ်ဆိုတာ ဒါ အကုန်လုံးလည်း သိတာပါပဲ။ ဆိုတော့ ဒီအကြမ်းဖက်အုပ်စုအနေနဲ့ သူတို့ဘက်ကနေ သိရမှက ဒီအရေးတော်ပုံကြီးဟာ ပစ်ခတ် နှိမ်နင်းတာ တခုတည်းနဲ့ ပြည်သူတွေကို ထိန်းချုပ်လို့မရဘူးဆိုတာကို ညီမတို့တွေက ပြနေတာပါ။ ပြီးတော့ ညီမတို့လူထုရဲ့ နိုင်ငံရေးတောင်းဆိုမှုတွေက အရမ်းမြင့်သွားပါပြီ။ ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေအောက်က နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းကို လူထုက မလိုချင်ဘူး။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ညီမတို့ပေးဆပ်နေရတာနဲ့ ထိုက်တန်တဲ့ ဒီမိုကရေစီစစ်မှန်မှုကိုပဲ ညီမတို့ လိုချင်တယ်။ ဘယ်လိုမျိုးလဲဆိုတော့ အခု စစ်တပ်က ၂၅ % ပါဝင်နေတာတွေ၊ လွှတ်တော်ထဲမှာ စစ်တပ်က ဝင်ထိုင်နေတာတွေ။ ပြီးတော့ တရားဝင် အာဏာသိမ်းခွင့်ကိုပေးထားတဲ့ ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ လိုဟာတွေကို ညီမတို့ ထပ်ပြီးတော့ လက်မခံနိုင်ဘူး။ ဆိုတော့ ခုနကပြောသလိုပဲ လူထုရဲ့ နိုင်ငံရေးတောင်းဆိုမှု ရေချိန်က အရမ်းမြင့်သွားပြီဆိုတာကို ဒီအရေးတော်ပုံက ပြလိုက်တာပါ။ ဆိုတော့ ညီမတို့တွေက သေချာတာကတော့ ညီမတို့ အနောက်ကိုပြန်မလှည့်ချင်ဘူး။ ညီမတို့ ပိုကောင်းတဲ့ အနာဂတ်ကိုပဲ သွားချင်ပါတယ်။ ပိုကောင်းတဲ့ နိုင်ငံရေး အခင်းအကျင်းကိုပဲ သွားချင်တယ်။ စစ်မှန်ပြည့်ဝတဲ့ ဒီမိုကရေစီကိုပဲ ညီမတို့ လိုချင်ပါတယ်။ ပြီးတော့ တိုင်းရင်းသားတွေ လိုလားတဲ့ ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီ စနစ်ကိုပဲ သွားချင်တယ်။ ဆိုတော့ ညီမတို့လူငယ်တွေ အနေနဲ့ကတော့ အဲ့ဒီအချက်တွေကိုပဲ ဦးတည်ပြီးတော့ ဘယ်လိုအခြေအနေမျိုးမှာပဲ ဖြစ်ဖြစ် ညီမတို့က ရတဲ့နည်းနဲ့ ဆက်လက် တိုက်ပွဲဝင်သွားမယ်ဆိုတဲ့ ခံယူချက်နဲ့ပဲ ညီမတို့ လုပ်နေတာပါ။”
ဒီလှုပ်ရှားမှုက အဓိက လူငယ်တွေဦးဆောင်တာလို့ ပြောလို့ရပါတယ်။ လူငယ်တွေအများအပြား ရှေ့တန်းမှာ ရှိနေပါတယ်။ ဆိုတော့ ဒီလို လူငယ်တွေရဲ့ ပါဝင်မှုဟာ လက်ရှိ ပြည်သူတွေ တောင်းဆိုနေတဲ့ စစ်အာဏာသိမ်းမှု ပျက်သုဉ်းပြီးတော့မှ ဒီမိုကရေစီစနစ် ဖြစ်လာဖို့ဆိုတာတွေ၊ တိုင်းပြည်မှာ ပြည်သူတွေလိုချင်တဲ့ အပြောင်းအလဲ ပြန်ဖြစ်လာဖို့ ဆိုတာတွေ အတွက် လူငယ်တွေရဲ့ ပါဝင်မှုအားက ဘယ်လောက်အထိ အရေးကြီးတယ်လို့ ထင်ပါလဲ။
“အခု ဒီမှာတော့ လူငယ်တွေကတော့ အများစုပေါ့နော်။ ရှေ့တန်းကနေ ပါဝင်နေကြတာပေါ့နော်။ ဒါပေမဲ့ ဒီအရေးတော်ပုံကြီးမှာတော့ ဒီအခြေအနေအောက်မှာတော့ လူကြီး လူငယ် မျိုးဆက်ပေါင်းစုံက ကျရာကဏ္ဍကနေ တိုက်ပွဲဝင်နေကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ညီမတို့ လူငယ်တွေအနေနဲ့ ကတော့ ညီမတို့ဆီမှာ နည်းပညာတွေ၊ သတင်းအချက်အလက် မြန်ဆန်မှုတွေ၊ ဘာသာစကား ကျွမ်းကျင်မှုတွေ ညီမတို့ လူငယ်တွေမှာ ရှိတယ်။ ညီမတို့ရဲ့ အရှေ့မျိုးဆက်တွေ လူကြီးတွေ အနေနဲ့ကျတော့ သူတို့ဖြတ်သန်းခဲ့ရတဲ့ အတွေ့အကြုံတွေပေါ့နော်။ ဖြစ်လာနိုင်တဲ့ အခြေအနေတွေကို သူတို့တွေက ညီမတို့တွေကို ပြန်မ ျှဝေပေးတယ်။ အဲ့ဒီလိုဆိုတော့ ဒီအရေးတော်ပုံကြီးဟာ ညီမတို့ လူငယ်တွေရဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုတွေနဲ့ လူကြီးတွေရဲ့ အတွေ့အကြုံတွေနဲ့ ဒါတွေကို ပေါင်းစပ်ပြီးတော့မှ မျိုးဆက်ပေါင်းစုံ အတူတူ တိုက်ပွဲဝင်နေကြတာဖြစ်ပါတယ်။”
အခုဆိုရင် စစ်တပ်ဘက်က အင်အားသုံးတာတွေ ပိုပြီးလုပ်လာတယ်။ ရက်ရက်စက်စက် ဖြိုခွင်းလာတာတွေ တွေ့ရတယ်။ သေတဲ့သူတွေ ရာနဲ့ချီ ရှိလာသလို ဖမ်းဆီးခံရသူတွေ ဆိုရင်လည်း ထောင်နဲ့ချီ ရှိပါတယ်။ ဆိုတော့ ကိုယ့်အနေနဲ့ရော ဒီအပေါ်မှာ ဖိနှိပ်မှုတွေ ပြင်းထန်လာတဲ့အပေါ်မှာ စိုးရိမ်ကြောက်ရွံ့ပြီး နောက်တွန့်တာမျိုး၊ ဒီလှုပ်ရှားမှုကြီးက ဒီလို မတရားဖိနှိပ်လာတဲ့အခါမှာ ရပ်တန့်သွားနိုင်တယ်လို့ရော ထင်ပါသလား။ ဒီလိုဖြစ်မသွားဖို့ရော ဘာတွေ ဆက်ပြီး လုပ်သွားသင့်တယ်လို့ ထင်ပါသလဲ။
“ဟုတ်ကဲ့။ ညီမတို့ကတော့ ဒီဟာတွေက ညီမတို့ကို သူတို့ ဒီလို ပစ်ခတ်နှိမ်နင်းတာတွေနဲ့ ညီမတို့လူထုကို ထိန်းချုပ်လို့မရဘူးဆိုတာက အခုချိန်ထိ၊ ဒီနေ့အထိ လူထုလှုပ်ရှားမှုတွေကနေ ပြနေပါတယ်။ ဒီဟာနဲ့ပတ်သက်ပြီးတော့ ညီမတို့အနေနဲ့ တုန်လှုပ်မှုလည်း မရှိဘူး။ နောက်ဆုတ်သွားမှာလဲ မဟုတ်ဘူးပေါ့နော်။ ခုနကပြောတဲ့ ညီမတို့တွေရဲ့ တောင်းဆိုချက်တွေ အတိုင်းပဲ ညီမတို့ အနောက်ကိုပြန်မလှည့်ချင်ဘူး။ ပိုကောင်းတဲ့အနာဂတ်ကို သွားချင်တယ်။ ပိုကောင်းတဲ့ နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းတခုကို လိုလားတယ်ပေါ့။ ပြီးရင် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီကို ညီမတို့လိုချင်တယ်ပေါ့နော်။ ညီမတို့က အဲ့ဒီဟာတွေကိုပဲ ကိုင်စွဲပြီးတော့ ဆက် တိုက်ပွဲဝင်သွားပါမယ်။ ဒီလှုပ်ရှားမှုတွေကို မရပ်တန့်ဖို့ ဘာတွေဆက်လုပ်သင့်သလဲ ဆိုတော့ အခု ဒါ ကျမတို့ လူငယ်တွေ အနေနဲ့ကလည်း အများကြီး ဆက်လုပ်ရမယ်။ CRPH အနေနဲ့ရော၊ အရှေ့မျိုးဆက် အနေနဲ့ရော သူတို့ဆီက အကြံဉာဏ်တွေ အကုန်လုံးကို တောင်းခံပြီးတော့ ညီမတို့ ကတော့ ဘယ်လို ခုခံကာကွယ်သွားမလဲ ဆိုတာကို အကုန်လုံး ညီမတို့ဘက်က ပြင်ဆင်သင့်တာတွေ အားလုံး ပြင်ဆင်ထားပါတယ်။”
မဝတ်ရည်မောင် ဆိုရင် ကိုယ်တိုင်က အခုလှုပ်ရှားမှုတွေမှာလည်း ရှေ့တန်းကနေ လူငယ်တယောက် အနေနဲ့ တက်တက်ကြွကြွ ပါဝင်နေတယ်။ မိသားစု ဆိုရင်လဲ ကိုယ့်ရဲ့အဖေဆိုရင် အခု စစ်တပ်က ဖမ်းဆီးခေါ်သွားတာ ခံရတယ်။ အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း သိပ်မကြာခင်ကမှ ဖမ်းဆီး ခံထားရတယ်။ အစ်ကိုဆိုရင်လဲ NLD ပါတီ လွှတ်တော်အမတ် တယောက်ဖြစ်တယ်ဆိုတော့ ဒီလို နိုင်ငံရေးမိသားစုက လူတယောက်အနေနဲ့ ခုလိုအချိန်မှာ အကျပ်အတည်း၊ အန္တရာယ်တွေ ကတော့ ပိုများမယ်လို့ထင်ပါတယ်။ ဒီအခြေအနေမှာရော ဘယ်လို ခံယူချက်ထားပြီး ကိုယ်တိုင် ဖြတ်သန်းနေပါလဲ။ ကိုယ့်အကြောင်းကိုလည်း နည်းနည်း ပြောပြပေးပါလား။
“ဟုတ်ကဲ့။ ညီမတို့မိသားစု အနေနဲ့ကတော့ ဒီလိုအခြေအနေမျိုးက ဒါ ပထမဆုံးအကြိမ်တော့ မဟုတ်ပါဘူး။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တုန်းကလည်း ရွှေဝါရောင်လှုပ်ရှားမှု တော်လှန်ရေးမှာတုန်းကလည်း ဒီလိုနည်းတူပဲ။ သူတို့က ညီမ အဖေကိုရော၊ အမေကိုရော၊ ညီမ အစ်ကို ကိုရော ဖမ်းဆီး ထောင်ချခဲ့တယ်။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ သွားလို့ လာဖို့ ခက်ခဲပြီး ဝေးလံခေါင်ဖျားတဲ့ နေရာတွေမှာ အဖေဆိုရင် လွိုင်ကော်ထောင်၊ အမေဆိုရင်မြောင်းမြထောင်၊ အစ်ကိုဆိုရင် ဟိုး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နယ်စပ်က ဘူးသီးတောင် အကျဉ်းထောင်မှာ ထားခဲ့တယ်။ အပြင်မှာ ညီမ နဲ့ ညီမရဲ့ ညီမလးနဲ့ပဲ ကျန်တယ်။ ညီမဆိုရင် ၇ တန်း၊ ညီမလေး ဆိုရင် ၂ တန်း။ အဲ့ဒီလိုမျိုး ကျန်ခဲ့တယ်။ ညီမတို့အနေနဲ့ကတော့ ဒါက ပထမဆုံး ကြုံတွေ့ရတဲ့ အခြေအနေတော့ မဟုတ်ဘူးပေါ့နော်။ ဆိုတော့ ဒီ ဒုတိယအကြိမ်မှာ ညီမတို့ ပိုပြီးတော့ ခံနိုင်ရည် ရှိလာတယ်။ ညီမ အနေနဲ့ ဆိုရင်လဲ ဖြစ်လာသမ ျှကို ညီမတို့က ရင်ဆိုင်မယ်။ အကုန်လုံးကို ကြံ့ကြံ့ခိုင် ရင်ဆိုင်မယ်။ ရင်ဆိုင်ပြီးတော့ ညီမတို့က ရတဲ့နည်းနဲ့ အာဏာရှင်စနစ်ကို ဆန့်ကျင်တော်လှန်ဖို့ လုပ်သွားမှာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့က ဦးချိုးလိုက်တယ်လို့တော့ ခံစားရပါတယ်။ ဥပမာ ညီမ အဖေကို သူတို့ ခေါ်သွားတယ်ဆိုတော့။ ဒါပေမဲ့ သူတို့ ဦးဘယ်လောက်ချိုးချိုး ညီမတို့က ဦးမကျိုးပါဘူး။ ညီမတို့ မိသားစု တယောက်ချင်းစီက ညီမတို့ ရရာ အခန်းကဏ္ဍကနေ အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေးကို အဆုံးထိ လုပ်သွားမှာပါ။”
အခုလည်း ကိုယ် ကိုယ်တိုင်က တက်ကြွလှုပ်ရှားနေသူတယောက် အနေနဲ့ တခြားသော မြန်မာနိုင်ငံမှာ ရှိနေကြတဲ့ လူငယ်တွေ အမျိုးသမီးတွေကိုရော ခုလိုအချိန်မှာ ကိုယ့်အနေနဲ့ ဘာမှာ ပြောချင်ပါသေးလဲ။
“အခုအချိန်မှာ ညီမတို့က စည်းစည်းလုံးလုံး ညီညီညွတ်ညွတ်နဲ့ မတူတဲ့လက်တွေ အကုန်လုံးကို တွဲပြီးတော့ ဘုံရန်သူကို တိုက်ရမယ့်အခြေအနေ တခုဖြစ်ပါတယ်။ ဆိုတော့ ညီမတို့တွေ အကုန်လုံး လက်တွေတွဲပြီးတော့ အဆုံးထိ အတူလက်တွဲ တိုက်သွားကြမယ်ပေါ့နော်။ နောက်တခုကကျတော့ ဒီအခြေအနေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ နောက်လာမယ့် အနာဂတ်မှာ ညီမတို့ မေ ျှာ်မှန်းထားတဲ့၊ ညီမတို့ တည်ဆောက်မယ့် ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံတော်အသစ်မှာ ညီမတို့ လူငယ်တွေ၊ ဒီအထဲမှာ အမျိုးသမီးတွေလည်း ပါတယ်။ ကဏ္ဍပေါင်းစုံကလူတွေ ပါတယ်ပေါ့နော်။ Transitional Justice လို့ခေါ်တဲ့ အသွင်ကူးပြောင်းရေး ဆိုင်ရာ တရားမ ျှတမှုကို ညီမတို့က ရှာဖွေရမှာဖြစ်တယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့အတိတ်က ဖြစ်ခဲ့တဲ့ကိစ္စတွေ အကုန်လုံး၊ ပြီးတော့ စစ်အုပ်စုရဲ့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုတွေ အဲ့ဒါတွေ အကုန်လုံးကို ဒီအသွင်ကူးပြောင်းရေး ဆိုင်ရာ တရားမ ျှတမှုနဲ့ ညီမတို့တွေက အတူတူလက်တွဲပြီးတော့ ပြန်လည် ကုစားသွားရမယ်ပေါ့နော်။ ဒါက ဒီတော်လှန်ရေးကြီးကို ညီမတို့ အရင်ဆုံး အောင်အောင် နိုင်အောင်တိုက်မယ်။ ပြီးရင် ညီမတို့ နောက်ထပ် မလွဲမသွေ လုပ်ရမယ့်အချက်က အဲ့ဒီ Transitional Justice ဆိုတဲ့အပိုင်း ဖြစ်ပါတယ်ပေါ့နော်။ အဲ့ဒါကို ညီမတို့ လူငယ်တွေ အကုန်လုံး ကဏ္ဍပေါင်းစုံက လူတွေ အကုန်လုံး၊ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေ အကုန်လုံး လက်တွဲပြီးတော့ မလွှဲမသွေ လုပ်ရမယ့်အချက်ဖြစ်တယ်ဆိုတာကို ပြောချင်ပါတယ်ရှင့်။”
ဟုတ်ကဲ့။ အခုလို အချိန်ပေး ဖြေကြားပေးတဲ့အတွက် ကျေးဇူး အများကြီးတင်ပါတယ်။
“ဟုတ်ကဲ့ပါ။ ကျေးဇူးတင်ပါတယ် အစ်မ။”
Your browser doesn’t support HTML5
စစ်အာဏာသိမ်းမှုဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုနဲ့ လူငယ် အမျိုးသမီးတွေရဲ့ပါဝင်မှု
=============================================
[Unicode Version]
စဈအာဏာသိမျးမှုဆန့ျကငြျရေး လှုပျရှားမှုနဲ့ လူငယျ အမြိုးသမီးတှရေဲ့ပါဝငျမှု (အမြိုးသမီးကဏ်ဍ)
မွနျမာနိုငျငံမှာ ဖဖေောျဝါရီလ ၁ ရကျ စဈတပျက အာဏာသိမျးခဲ့ပွီးတဲ့နောကျ ဒါကို ဆန့ျကငြျကန့ျကှကျတဲ့ လှုပျရှားမှုတှမှော လူငယျတှေ အမြိုးသမီးတှေ ရှေ့တနျးကနေ အဓိက ပါဝငျနကွေပါတယျ။ အာဏာသိမျးစဈတပျရဲ့ ရကျရကျစကျစကျ ပဈခတျဖွိုခှဲမှုတှကွေားကပဲ လူငယျတှကေတော့ နောကျမတှန့ျဘဲ အာဏာရှငျဆန့ျကငြျရေး လှုပျရှားမှုတှကေို ပုံစံမြိုးစုံနဲ့ ဆကျပွီး လှုပျရှားနကွေပါတယျ။ လကျရှိ စဈအာဏာရှငျဆန့ျကငြျရေး လှုပျရှားမှုမှာ လူငယျတှေ၊ အမြိုးသမီးတှေ ဘယျလို ခံယူခကြျတှနေဲ့ ဘာကွောင့ျ ရှေ့တနျးက ပါဝငျနကွေပါလဲ။ သူတို့ရဲ့ ပါဝငျမှုက ဘယျလောကျအထိ အရေးပါ ပါသလဲ။ အာဏာရှငျဆန့ျကငြျရေး လှုပျရှားမှုတှမှော ရှေ့တနျးက ပါဝငျနတေဲ့ လူငယျ အမြိုးသမီးတဦးဖွဈတဲ့ မဝတျရညျမောငျကို ဆကျသှယျမေးမွနျးပွီး ဒီသီတငျးပတျ အမြိုးသမီးကဏ်ဍမှာ မခငျဖွူထှေးက တငျဆကျထားပါတယျ။
စဈအာဏာသိမျးမှုကို ဆန့ျကငြျကန့ျကှကျတဲ့ ဆန်ဒပွပှဲတှေ မွနျမာနိုငျငံ နရောအနှံ့ဖွဈနတောမှာ မဝတျရညျမောငျ တိုလို့လူငယျတှေ၊ အမြိုးသမီးတှရှေေ့တနျးမှာ ပါဝငျနကွေတယျ ဆိုတာကတော့ ဒါ အားလုံးမွငျတှေ့နရေတဲ့ အခကြျပါ။ တခြို့ဆို အသကျပေးရတဲ့အထိ ရှိတယျ။ အဖမျးခံရတာတှလေညျး ရှိပါတယျ။ အသကျအန်တရာယျ ဖွဈနိုငျတယျဆိုတဲ့ အန်တရာယျတှကွေားမှာကိုပဲ လူငယျတှေ ဘာကွောင့ျ ခုလို ပါဝငျနတေယျလို့ မဝတျရညျမောငျ အနနေဲ့ ထငျပါလဲ။ ကိုယျ ကိုယျတိုငျရော ဘာကွောင့ျ ပါဝငျဖွဈသလဲဆိုတာ ပွောပွပေးပါလား။
“ဟုတျကဲ့။ ညီမတို့တှေ ဘာလို့ပါဝငျနလေဲဆိုတော့ လကျနကျကိုငျ လူတနျးစားတှကေနေ လကျနကျရှိတိုငျး ပွညျသူတှကေို မတရားသဖွင့ျ နိုင့ျထကျစီးနငျးလုပျတာတှကေို ညီမတို့တှေ လကျမခံနိုငျဘူး။ ပွီးတော့ မဲစာရငျးတှေ မမှနျကနျဘူးဆိုတဲ့ သကျသအေထောကျအထား မခိုငျလုံတဲ့အကွောငျးပွခကြျနဲ့ ညီမတို့ ပွညျသူတှေ ရှေးကောကျတငျမွှောကျထားတဲ့ ပွညျသူ့အစိုးရကို ဖွုတျခတြယျ။ ညီမတို့ရဲ့ ခေါငျးဆောငျတှကေိုလညျး ဖမျးဆီးထားတယျ။ အဲ့ဒါတှကေ ညီမတို့ပွညျသူတရပျလုံးကို စောျကားလိုကျတာနဲ့ အတူတူပါပဲ။ ညီမတို့တှရေဲ့ အနာဂတျတှကေို ဖကြျဆီးလိုကျတာပေါ့နောျ။ အဲ့ဒီလို တရား မမ ြှတမှုတှေ အတှကျကို ညီမတို့ တိုကျပှဲဝငျနတောဖွဈပါတယျ။”
အခုဆိုရငျ စဈအာဏာသိမျးတာကို ကန့ျကှကျဆန်ဒပွတဲ့အပေါျမှာ အငျအားသုံးပွီး အကွမျးဖကျ ပဈခတျတာတှေ၊ ရိုကျနှကျ ဖမျဆီးတာတှေ၊ နအေိမျတှထေဲအထိ ပဈခတျတာတှေ ရှိတယျ။ ဒီလို အခွအေနတှေေ အန်တရာယျတှကွေားထဲမှာပဲ ကိုယျ ကိုယျတိုငျရော ကိုယ့ျအပေါျမှာ အသကျအန်တရာယျအထိ ပွုနိုငျတယျဆိုတဲ့ အခွအေနကေို သိသိကွီးနဲ့ မကွောကျမရှံ့ ပါဝငျတယျဆိုတာက ကိုယ့ျရဲ့ခံယူခကြျ၊ ရပျတညျခကြျက ဘယျလောကျအထိ ပွငျးပတြယျလို့ ပွောနိုငျပါမလဲ။
“ဟုတျကဲ့။ ဒီပဈခတျ နှိမျနငျးမှုတှကေတော့ အခုမှရှိတာ မဟုတျပါဘူး။ သူတို့စဈအာဏာသိမျးမှု အစောပိုငျးကတညျးက ပဈခတျ နှိမျနငျးတာတှေ ရှိတယျဆိုတာ ဒါ အကုနျလုံးလညျး သိတာပါပဲ။ ဆိုတော့ ဒီအကွမျးဖကျအုပျစုအနနေဲ့ သူတို့ဘကျကနေ သိရမှက ဒီအရေးတောျပုံကွီးဟာ ပဈခတျ နှိမျနငျးတာ တခုတညျးနဲ့ ပွညျသူတှကေို ထိနျးခြုပျလို့မရဘူးဆိုတာကို ညီမတို့တှကေ ပွနတောပါ။ ပွီးတော့ ညီမတို့လူထုရဲ့ နိုငျငံရေးတောငျးဆိုမှုတှကေ အရမျးမွင့ျသှားပါပွီ။ ပွီးခဲ့တဲ့ ၂၀၀၈ ဖှဲ့စညျးပုံ အခွခေံဥပဒအေောကျက နိုငျငံရေးအခငျးအကငြျးကို လူထုက မလိုခငြျဘူး။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ ညီမတို့ပေးဆပျနရေတာနဲ့ ထိုကျတနျတဲ့ ဒီမိုကရစေီစဈမှနျမှုကိုပဲ ညီမတို့ လိုခငြျတယျ။ ဘယျလိုမြိုးလဲဆိုတော့ အခု စဈတပျက ၂၅ % ပါဝငျနတောတှေ၊ လှှတျတောျထဲမှာ စဈတပျက ဝငျထိုငျနတောတှေ။ ပွီးတော့ တရားဝငျ အာဏာသိမျးခှင့ျကိုပေးထားတဲ့ ၂၀၀၈ ဖှဲ့စညျးပုံ အခွခေံဥပဒေ လိုဟာတှကေို ညီမတို့ ထပျပွီးတော့ လကျမခံနိုငျဘူး။ ဆိုတော့ ခုနကပွောသလိုပဲ လူထုရဲ့ နိုငျငံရေးတောငျးဆိုမှု ရခြေိနျက အရမျးမွင့ျသှားပွီဆိုတာကို ဒီအရေးတောျပုံက ပွလိုကျတာပါ။ ဆိုတော့ ညီမတို့တှကေ သခြောတာကတော့ ညီမတို့ အနောကျကိုပွနျမလှည့ျခငြျဘူး။ ညီမတို့ ပိုကောငျးတဲ့ အနာဂတျကိုပဲ သှားခငြျပါတယျ။ ပိုကောငျးတဲ့ နိုငျငံရေး အခငျးအကငြျးကိုပဲ သှားခငြျတယျ။ စဈမှနျပွည့ျဝတဲ့ ဒီမိုကရစေီကိုပဲ ညီမတို့ လိုခငြျပါတယျ။ ပွီးတော့ တိုငျးရငျးသားတှေ လိုလားတဲ့ ဖကျဒရယျ ဒီမိုကရစေီ စနဈကိုပဲ သှားခငြျတယျ။ ဆိုတော့ ညီမတို့လူငယျတှေ အနနေဲ့ကတော့ အဲ့ဒီအခကြျတှကေိုပဲ ဦးတညျပွီးတော့ ဘယျလိုအခွအေနမြေိုးမှာပဲ ဖွဈဖွဈ ညီမတို့က ရတဲ့နညျးနဲ့ ဆကျလကျ တိုကျပှဲဝငျသှားမယျဆိုတဲ့ ခံယူခကြျနဲ့ပဲ ညီမတို့ လုပျနတောပါ။”
ဒီလှုပျရှားမှုက အဓိက လူငယျတှေဦးဆောငျတာလို့ ပွောလို့ရပါတယျ။ လူငယျတှအေမြားအပွား ရှေ့တနျးမှာ ရှိနပေါတယျ။ ဆိုတော့ ဒီလို လူငယျတှရေဲ့ ပါဝငျမှုဟာ လကျရှိ ပွညျသူတှေ တောငျးဆိုနတေဲ့ စဈအာဏာသိမျးမှု ပကြျသုဉျးပွီးတော့မှ ဒီမိုကရစေီစနဈ ဖွဈလာဖို့ဆိုတာတှေ၊ တိုငျးပွညျမှာ ပွညျသူတှလေိုခငြျတဲ့ အပွောငျးအလဲ ပွနျဖွဈလာဖို့ ဆိုတာတှေ အတှကျ လူငယျတှရေဲ့ ပါဝငျမှုအားက ဘယျလောကျအထိ အရေးကွီးတယျလို့ ထငျပါလဲ။
“အခု ဒီမှာတော့ လူငယျတှကေတော့ အမြားစုပေါ့နောျ။ ရှေ့တနျးကနေ ပါဝငျနကွေတာပေါ့နောျ။ ဒါပမေဲ့ ဒီအရေးတောျပုံကွီးမှာတော့ ဒီအခွအေနအေောကျမှာတော့ လူကွီး လူငယျ မြိုးဆကျပေါငျးစုံက ကရြာကဏ်ဍကနေ တိုကျပှဲဝငျနကွေပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ညီမတို့ လူငယျတှအေနနေဲ့ ကတော့ ညီမတို့ဆီမှာ နညျးပညာတှေ၊ သတငျးအခကြျအလကျ မွနျဆနျမှုတှေ၊ ဘာသာစကား ကြှမျးကငြျမှုတှေ ညီမတို့ လူငယျတှမှော ရှိတယျ။ ညီမတို့ရဲ့ အရှေ့မြိုးဆကျတှေ လူကွီးတှေ အနနေဲ့ကတြော့ သူတို့ဖွတျသနျးခဲ့ရတဲ့ အတှေ့အကွုံတှပေေါ့နောျ။ ဖွဈလာနိုငျတဲ့ အခွအေနတှေကေို သူတို့တှကေ ညီမတို့တှကေို ပွနျမ ြှဝပေေးတယျ။ အဲ့ဒီလိုဆိုတော့ ဒီအရေးတောျပုံကွီးဟာ ညီမတို့ လူငယျတှရေဲ့ ကြှမျးကငြျမှုတှနေဲ့ လူကွီးတှရေဲ့ အတှေ့အကွုံတှနေဲ့ ဒါတှကေို ပေါငျးစပျပွီးတော့မှ မြိုးဆကျပေါငျးစုံ အတူတူ တိုကျပှဲဝငျနကွေတာဖွဈပါတယျ။”
အခုဆိုရငျ စဈတပျဘကျက အငျအားသုံးတာတှေ ပိုပွီးလုပျလာတယျ။ ရကျရကျစကျစကျ ဖွိုခှငျးလာတာတှေ တှေ့ရတယျ။ သတေဲ့သူတှေ ရာနဲ့ခြီ ရှိလာသလို ဖမျးဆီးခံရသူတှေ ဆိုရငျလညျး ထောငျနဲ့ခြီ ရှိပါတယျ။ ဆိုတော့ ကိုယ့ျအနနေဲ့ရော ဒီအပေါျမှာ ဖိနှိပျမှုတှေ ပွငျးထနျလာတဲ့အပေါျမှာ စိုးရိမျကွောကျရှံ့ပွီး နောကျတှန့ျတာမြိုး၊ ဒီလှုပျရှားမှုကွီးက ဒီလို မတရားဖိနှိပျလာတဲ့အခါမှာ ရပျတန့ျသှားနိုငျတယျလို့ရော ထငျပါသလား။ ဒီလိုဖွဈမသှားဖို့ရော ဘာတှေ ဆကျပွီး လုပျသှားသင့ျတယျလို့ ထငျပါသလဲ။
“ဟုတျကဲ့။ ညီမတို့ကတော့ ဒီဟာတှကေ ညီမတို့ကို သူတို့ ဒီလို ပဈခတျနှိမျနငျးတာတှနေဲ့ ညီမတို့လူထုကို ထိနျးခြုပျလို့မရဘူးဆိုတာက အခုခြိနျထိ၊ ဒီနေ့အထိ လူထုလှုပျရှားမှုတှကေနေ ပွနပေါတယျ။ ဒီဟာနဲ့ပတျသကျပွီးတော့ ညီမတို့အနနေဲ့ တုနျလှုပျမှုလညျး မရှိဘူး။ နောကျဆုတျသှားမှာလဲ မဟုတျဘူးပေါ့နောျ။ ခုနကပွောတဲ့ ညီမတို့တှရေဲ့ တောငျးဆိုခကြျတှေ အတိုငျးပဲ ညီမတို့ အနောကျကိုပွနျမလှည့ျခငြျဘူး။ ပိုကောငျးတဲ့အနာဂတျကို သှားခငြျတယျ။ ပိုကောငျးတဲ့ နိုငျငံရေးအခငျးအကငြျးတခုကို လိုလားတယျပေါ့။ ပွီးရငျ ဖကျဒရယျဒီမိုကရစေီကို ညီမတို့လိုခငြျတယျပေါ့နောျ။ ညီမတို့က အဲ့ဒီဟာတှကေိုပဲ ကိုငျစှဲပွီးတော့ ဆကျ တိုကျပှဲဝငျသှားပါမယျ။ ဒီလှုပျရှားမှုတှကေို မရပျတန့ျဖို့ ဘာတှဆေကျလုပျသင့ျသလဲ ဆိုတော့ အခု ဒါ ကမြတို့ လူငယျတှေ အနနေဲ့ကလညျး အမြားကွီး ဆကျလုပျရမယျ။ CRPH အနနေဲ့ရော၊ အရှေ့မြိုးဆကျ အနနေဲ့ရော သူတို့ဆီက အကွံဉာဏျတှေ အကုနျလုံးကို တောငျးခံပွီးတော့ ညီမတို့ ကတော့ ဘယျလို ခုခံကာကှယျသှားမလဲ ဆိုတာကို အကုနျလုံး ညီမတို့ဘကျက ပွငျဆငျသင့ျတာတှေ အားလုံး ပွငျဆငျထားပါတယျ။”
မဝတျရညျမောငျ ဆိုရငျ ကိုယျတိုငျက အခုလှုပျရှားမှုတှမှောလညျး ရှေ့တနျးကနေ လူငယျတယောကျ အနနေဲ့ တကျတကျကွှကွှ ပါဝငျနတေယျ။ မိသားစု ဆိုရငျလဲ ကိုယ့ျရဲ့အဖဆေိုရငျ အခု စဈတပျက ဖမျးဆီးခေါျသှားတာ ခံရတယျ။ အာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျး သိပျမကွာခငျကမှ ဖမျးဆီး ခံထားရတယျ။ အဈကိုဆိုရငျလဲ NLD ပါတီ လှှတျတောျအမတျ တယောကျဖွဈတယျဆိုတော့ ဒီလို နိုငျငံရေးမိသားစုက လူတယောကျအနနေဲ့ ခုလိုအခြိနျမှာ အကပြျအတညျး၊ အန်တရာယျတှေ ကတော့ ပိုမြားမယျလို့ထငျပါတယျ။ ဒီအခွအေနမှောရော ဘယျလို ခံယူခကြျထားပွီး ကိုယျတိုငျ ဖွတျသနျးနပေါလဲ။ ကိုယ့ျအကွောငျးကိုလညျး နညျးနညျး ပွောပွပေးပါလား။
“ဟုတျကဲ့။ ညီမတို့မိသားစု အနနေဲ့ကတော့ ဒီလိုအခွအေနမြေိုးက ဒါ ပထမဆုံးအကွိမျတော့ မဟုတျပါဘူး။ ၂၀၀၇ ခုနှဈတုနျးကလညျး ရှှဝေါရောငျလှုပျရှားမှု တောျလှနျရေးမှာတုနျးကလညျး ဒီလိုနညျးတူပဲ။ သူတို့က ညီမ အဖကေိုရော၊ အမကေိုရော၊ ညီမ အဈကို ကိုရော ဖမျးဆီး ထောငျခခြဲ့တယျ။ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ သှားလို့ လာဖို့ ခကျခဲပွီး ဝေးလံခေါငျဖြားတဲ့ နရောတှမှော အဖဆေိုရငျ လှိုငျကောျထောငျ၊ အမဆေိုရငျမွောငျးမွထောငျ၊ အဈကိုဆိုရငျ ဟိုး ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ နယျစပျက ဘူးသီးတောငျ အကဉြျးထောငျမှာ ထားခဲ့တယျ။ အပွငျမှာ ညီမ နဲ့ ညီမရဲ့ ညီမလးနဲ့ပဲ ကနြျတယျ။ ညီမဆိုရငျ ၇ တနျး၊ ညီမလေး ဆိုရငျ ၂ တနျး။ အဲ့ဒီလိုမြိုး ကနြျခဲ့တယျ။ ညီမတို့အနနေဲ့ကတော့ ဒါက ပထမဆုံး ကွုံတှေ့ရတဲ့ အခွအေနတေော့ မဟုတျဘူးပေါ့နောျ။ ဆိုတော့ ဒီ ဒုတိယအကွိမျမှာ ညီမတို့ ပိုပွီးတော့ ခံနိုငျရညျ ရှိလာတယျ။ ညီမ အနနေဲ့ ဆိုရငျလဲ ဖွဈလာသမ ြှကို ညီမတို့က ရငျဆိုငျမယျ။ အကုနျလုံးကို ကွံ့ကွံ့ခိုငျ ရငျဆိုငျမယျ။ ရငျဆိုငျပွီးတော့ ညီမတို့က ရတဲ့နညျးနဲ့ အာဏာရှငျစနဈကို ဆန့ျကငြျတောျလှနျဖို့ လုပျသှားမှာပဲ ဖွဈပါတယျ။ သူတို့က ဦးခြိုးလိုကျတယျလို့တော့ ခံစားရပါတယျ။ ဥပမာ ညီမ အဖကေို သူတို့ ခေါျသှားတယျဆိုတော့။ ဒါပမေဲ့ သူတို့ ဦးဘယျလောကျခြိုးခြိုး ညီမတို့က ဦးမကြိုးပါဘူး။ ညီမတို့ မိသားစု တယောကျခငြျးစီက ညီမတို့ ရရာ အခနျးကဏ်ဍကနေ အာဏာရှငျဆန့ျကငြျရေးကို အဆုံးထိ လုပျသှားမှာပါ။”
အခုလညျး ကိုယျ ကိုယျတိုငျက တကျကွှလှုပျရှားနသေူတယောကျ အနနေဲ့ တခွားသော မွနျမာနိုငျငံမှာ ရှိနကွေတဲ့ လူငယျတှေ အမြိုးသမီးတှကေိုရော ခုလိုအခြိနျမှာ ကိုယ့ျအနနေဲ့ ဘာမှာ ပွောခငြျပါသေးလဲ။
“အခုအခြိနျမှာ ညီမတို့က စညျးစညျးလုံးလုံး ညီညီညှတျညှတျနဲ့ မတူတဲ့လကျတှေ အကုနျလုံးကို တှဲပွီးတော့ ဘုံရနျသူကို တိုကျရမယ့ျအခွအေနေ တခုဖွဈပါတယျ။ ဆိုတော့ ညီမတို့တှေ အကုနျလုံး လကျတှတှေဲပွီးတော့ အဆုံးထိ အတူလကျတှဲ တိုကျသှားကွမယျပေါ့နောျ။ နောကျတခုကကတြော့ ဒီအခွအေနနေဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ နောကျလာမယ့ျ အနာဂတျမှာ ညီမတို့ မေ ြှာျမှနျးထားတဲ့၊ ညီမတို့ တညျဆောကျမယ့ျ ဖကျဒရယျ ဒီမိုကရစေီ နိုငျငံတောျအသဈမှာ ညီမတို့ လူငယျတှေ၊ ဒီအထဲမှာ အမြိုးသမီးတှလေညျး ပါတယျ။ ကဏ်ဍပေါငျးစုံကလူတှေ ပါတယျပေါ့နောျ။ Transitional Justice လို့ခေါျတဲ့ အသှငျကူးပွောငျးရေး ဆိုငျရာ တရားမ ြှတမှုကို ညီမတို့က ရှာဖှရေမှာဖွဈတယျ။ ပွီးခဲ့တဲ့အတိတျက ဖွဈခဲ့တဲ့ကိစ်စတှေ အကုနျလုံး၊ ပွီးတော့ စဈအုပျစုရဲ့ ရကျစကျကွမျးကွုတျမှုတှေ အဲ့ဒါတှေ အကုနျလုံးကို ဒီအသှငျကူးပွောငျးရေး ဆိုငျရာ တရားမ ြှတမှုနဲ့ ညီမတို့တှကေ အတူတူလကျတှဲပွီးတော့ ပွနျလညျ ကုစားသှားရမယျပေါ့နောျ။ ဒါက ဒီတောျလှနျရေးကွီးကို ညီမတို့ အရငျဆုံး အောငျအောငျ နိုငျအောငျတိုကျမယျ။ ပွီးရငျ ညီမတို့ နောကျထပျ မလှဲမသှေ လုပျရမယ့ျအခကြျက အဲ့ဒီ Transitional Justice ဆိုတဲ့အပိုငျး ဖွဈပါတယျပေါ့နောျ။ အဲ့ဒါကို ညီမတို့ လူငယျတှေ အကုနျလုံး ကဏ်ဍပေါငျးစုံက လူတှေ အကုနျလုံး၊ တကျကွှလှုပျရှားသူတှေ အကုနျလုံး လကျတှဲပွီးတော့ မလှှဲမသှေ လုပျရမယ့ျအခကြျဖွဈတယျဆိုတာကို ပွောခငြျပါတယျရှင့ျ။”
ဟုတျကဲ့။ အခုလို အခြိနျပေး ဖွကွေားပေးတဲ့အတှကျ ကြေးဇူး အမြားကွီးတငျပါတယျ။
“ဟုတျကဲ့ပါ။ ကြေးဇူးတငျပါတယျ အဈမ။”