(Zawgyi/Unicode)
COVID-19 ရောဂါထိန်းချုပ်ရေးအတွက် မြန်မာနိုင်ငံကဆောင်ရွက်နေတဲ့ Quarantine ခေါ်တဲ့ သီးခြားခွဲစောင့်ကြည့်မှု လုပ်ငန်းစဉ်မှာ လိုအပ်ချက်တွေနဲ့ပတ်သက်လို့ ဗွီအိုအေ သတင်းထောက် မေခက မေးမြန်းတင်ဆက်ထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီရောဂါပိုးစတင်တွေ့ရှိတာ တလကျော်လာပါပြီ။ ပြန်လည်သက်သာလာသူ တိုးလာသလို ကူးစက်ခံရသူ အရေအတွက်လည်းတိုးလာနေတာကြောင့် ကျန်းမာရေးနဲ့ အားကစား ဝန်ကြီးဌာနဘက်က ရန်ကုန်တိုင်းအတွင်း မြို့နယ်တချို့မှာ နေအိမ်မှာပဲနေကြဖို့ ၊ ညမထွက်ရအမိန့်ထပ်တိုးထုတ်တာတို့ကို ဆက်လက် လုပ်ဆောင်လျက်ရှိပါတယ်။ လာမယ့် မေလအထိ လက်ရှိ ချမှတ်ထားတဲ့ ကာကွယ် ထိန်းချုပ်ရေး လုပ်ငန်းစဉ်တွေ အတိုင်း ဆက်လက် လုပ်ဆောင်သွားဖို့ ပြင်ဆင်ထားတယ်လို့ ကျန်းမာရေးနှင့် အားကစားဝန်ကြီး ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး က မနေ့က ထုတ်ပြန်ပြောဆို ထားပါတယ်။
ပိုးတွေ့လူနာနဲ့ တိုက်ရိုက် ဆက်စပ်တဲ့ မိသားစုဝင်တွေအပြင် ထိတွေ့ဆက်ဆံမိတဲ့လူတွေကို နေအိမ်တွေမှာထားစောင့်ကြည့်တာ၊ ဟိုတယ်တွေမှာ ထားစောင့်ကြည့် တာ တွေလည်း ပိုလုပ်လာပါတယ်။ ရန်ကုန် တိုင်းက ပိုးတွေ့လူနာ အများဆုံးတွေ့ရှိထားတဲ့အတွက် မြို့နယ် ၁၀ ခုမှာ ကန့်သတ် ပိတ်ဆို့မှုတွေလည်း လုပ်ထားပါတယ်။
ဒီလိုလုပ်တာမှာ ပိုးတွေ့လူနာနဲ့ မိသားစုဝင်တွေ၊ ဆက်စပ်သူတွေ၊ ဆက်စပ်ခြင်းမရှိဘဲ အနီးနား နေထိုင်မိ သူ တွေကိုလာ ရောက် ခေါ်ဆောင်မှုတွေမှာ ဒီလူတွေ အပေါ်ခွဲခြားဆက်ဆံခံရစေတဲ့ အပြုအမှုတွေနဲ့ လာရောက် ခေါ်ဆောင်မှု တွေရှိနေတာမို့ ဒီအပိုင်းကို ပထမဆုံးပြင်ဖို့ တိုက်တွန်းလာသူက အထွေထွေရောဂါကု ဆရာဝန် ဦးမြင့်ဦးပါ။
“ လူထုကြောက်တာက ၂ ပိုင်းရှိတယ်၊ COVID ကိုကြောက်တယ်၊ Quarantine ကိုကြောက်တယ်။ Lockdown ကိုကြောက်တယ်ပေါ့။ အဲဒါတွေကို မကြောက်အောင် ပြန်လုပ်ရမှာပေါ့။ အဓိက ကျနော်တို့ ကျန်းမာရေးဌာနရဲ့ ဗျူဟာက ဘယ်ကို ဦးတည်သွားရမလဲဆိုတော့ အဲဒါတွေမဖြစ်အောင် လူထုထဲမှာ Quarantine ကို မကြောက်ဖို့ Lockdown ကိုမကြောက်ဖို့ အချင်းချင်း ခွဲခြားဆက်ဆံတာမလုပ်ဖို့၊ Quarantine ပေါ်လစီသေချာသုံးသပ်ဖို့ လိုပါတယ်။ လူမှုအသင်းအဖွဲ့လေးတွေ သူတို့နည်းနဲ့ လုပ်နေကြတာကို သင်တန်း ခပ်တိုတိုလေးတွေ ပေးလိုက်မယ်၊ PPE ဆိုတာ ဘယ်နေရာမှာ ဝတ်ရတာ၊ ပြည်သူတွေကို ရောဂါမကူးအောင် စနစ်တကျ ကျနော်တို့ Volunteer တွေက ဆင်းရတော့မယ်။ ကျနော်တို့ ပြင်ပဆရာဝန်တွေကိုfever corner တွေပေါ့နော် သူတို့ ဝတ်စုံအပြည့်နဲ့ သုံးမလား ။ သို့မဟုတ်ဆေးရုံမှာ ပညာပေးတဲ့နေရာမှာ သုံးမလား အဲဒါတွေမှာ Volunteer တွေအများကြီး အသုံးချလို့ ရနိုင်ပါတယ်။”
မြဝတီမှာ စေတနာဝန်ထမ်းအနေနဲ့ ကူညီကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းတွေ လုပ်ဆောင်ပေးနေ တဲ့ ဦးအောင်မိုးကတော့ နယ်စပ် ဂိတ်တွေနဲ့ နေရာစုံကနေ နိုင်ငံတွင်း ပြန်လည်ဝင်ရောက်လာဖို့ လုပ်နေတဲ့ နိုင်ငံသားတွေနဲ့ ပတ်သတ်လို့ နည်းစနစ်တခု နဲ့ကိုင်တွယ်ဖို့ တိုက်တွန်းသွားပါတယ်။
“ဧပြီလအကုန်မှာ ပြန်ဝင်လာမယ့်သူတွေရှိတယ်။ ကျနော်တို့ကတော့ အဲလူတွေကိုမဝင်လာစေချင်ဘူး။ အစိုးရအနေနဲ့ G to G လုပ်တာ မျိုး request လုပ်ထားပြီး ပတ်စပို့သက်တမ်းတိုးမယ်ဆိုလဲ သံရုံးကနေတဆင့်တိုးတာ၊ Home Visit ပုံမျိုးလုပ်ရင်ပို အဆင်ပြေတယ်။ ဒီတခေါက်ဝင်လာရင် ပိုးကူးခံရတာ များနိုင်တယ်။ အဲဒါဆို Out Break ဖြစ်လာမှာစိုးရိမ် တယ်။ လူကအများကြီးဝင်လာမှာလေ။”
ဉာဏ်ရည် ချို့ယွင်းအားနည်းတဲ့ ကလေးငယ်တွေနဲ့ တခြားမသန်စွမ်းတွေ ပိုးကူးစက်ခံရမယ်ဆိုရင် သာမန်လူတွေနဲ့ ရောပြီး ကုသဖို့မှာ အခက်အခဲတွေရှိတာမို့ ဒီလူတွေအတွက် စဉ်းစားပြီး သီးသန့် လုပ်ဆောင်ပေးဖို့ မသန်စွမ်း များ ကိုဗစ်နိုင်တင်းအရေးပေါ်တုံ့ပြန်ရေး ပူးပေါင်းကော်မတီဥကဌ ဦးမြတ်သူဝင်းက တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။
“ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်တဲ့လူတွေကို ချက်ချင်း တနေရာနဲ့ တနေရာ နေသားကျဖို့ဆိုတာ ကျနော်တို့မှာ အခက်အခဲတွေ အများကြီးရှိတယ်။ စိတ်ဓါတ်အဆင်မပြေတာတွေ များရင် စိတ်ဓါတ်ကျသွားတယ်။ Quarantine ပဲ နေရနေရ Positive ပဲ ရှိရှိ နေ့တဓူ၀ နေထိုင်စားသောက်ဖို့က သက်တောင့်သက်သာရှိစေချင်တယ်။ ပြည့်စုံဖို့ မပြောလိုဘူး ကျနော်တို့ စားဖို့ သောက်ဖို့တွေလိုတယ်ပေါ့။ ဆေးရုံကတော့ ပေးတယ်၊ ပေးတဲ့အခါမှာ မိသားစုရှိရင် သူ့မိသားစုအတွက်ကို အတော်လေး ဒုက္ခရောက်နေတဲ့အခါမှာ စိတ်ဓါတ်ကျသွားရင် immune system တွေကျမှာ စိုးရတယ်။ ကျနော်တို့အပေါ်မှာ ညှင်ညှင်သာသာနဲ့ ကြိုကြိုတင်တင် ပြင်ဆင်ပေးဖို့ လုပ်ပေးပါ။”
လတ်တလော မသန်စွမ်းအမျိုးသမီးတစ်ဦးနှင့် အမျိုးသားတစ်ဦးတို့ ဆေးကုသခံနေရသလို အမျိုးသမီး တဦး စောင့်ကြည့်လူနာ အနေနဲ့ ကုသမှုခံနေရတယ်လို့ ဦးမြတ်သူဝင်းက ပြောပါတယ်။
ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ စာရင်းဇယားတွေအရ လက်ရှိမှာ ပိုးရှိမရှိ စောင့်ကြည့်ခံနေသူ လေးသောင်းကျော်ရှိပြီး သံသယလူနာက ၃၀၀၀နီးပါး ရှိတယ်လို့ ဖော်ပြထားပါတယ်။ သံသယလူနာ၊ စောင့်ကြည့်လူနာတွေထဲကမှ အယောက် ၇၀၀၀ နီးပါးကို ဓာတ်ခွဲစစ်ဆေး နိုင်ခဲ့ပြီး ဒီထဲကမှ ပိုးတွေ့လူနာ ၁၄၆ဦးတွေ့ရှိခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ပြန်ကောင်းလူနာ ၁၀ဦးရှိခဲ့ပြီး ၅ဦးသေဆုံးခဲ့ပါ တယ်။
.................
မွနျမာရဲ့ Quarantine အစီအစဉျ လိုအပျခကြျတှကေို ပညာရှငျတှထေောကျပွ
(Unicode)
COVID-19 ရောဂါထိနျးခြုပျရေးအတှကျ မွနျမာနိုငျငံကဆောငျရှကျနတေဲ့ Quarantine ခေါျတဲ့ သီးခွားခှဲစောင့ျကွည့ျမှု လုပျငနျးစဉျမှာ လိုအပျခကြျတှနေဲ့ပတျသကျလို့ ဗှီအိုအေ သတငျးထောကျ မခေက မေးမွနျးတငျဆကျထားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ ဒီရောဂါပိုးစတငျတှေ့ရှိတာ တလကြောျလာပါပွီ။ ပွနျလညျသကျသာလာသူ တိုးလာသလို ကူးစကျခံရသူ အရအေတှကျလညျးတိုးလာနတောကွောင့ျ ကနြျးမာရေးနဲ့ အားကစား ဝနျကွီးဌာနဘကျက ရနျကုနျတိုငျးအတှငျး မွို့နယျတခြို့မှာ နအေိမျမှာပဲနကွေဖို့ ၊ ညမထှကျရအမိန့ျထပျတိုးထုတျတာတို့ကို ဆကျလကျ လုပျဆောငျလကြျရှိပါတယျ။ လာမယ့ျ မလေအထိ လကျရှိ ခမြှတျထားတဲ့ ကာကှယျ ထိနျးခြုပျရေး လုပျငနျးစဉျတှေ အတိုငျး ဆကျလကျ လုပျဆောငျသှားဖို့ ပွငျဆငျထားတယျလို့ ကနြျးမာရေးနှင့ျ အားကစားဝနျကွီး ပွညျထောငျစုဝနျကွီး က မနေ့က ထုတျပွနျပွောဆို ထားပါတယျ။
ပိုးတှေ့လူနာနဲ့ တိုကျရိုကျ ဆကျစပျတဲ့ မိသားစုဝငျတှအေပွငျ ထိတှေ့ဆကျဆံမိတဲ့လူတှကေို နအေိမျတှမှောထားစောင့ျကွည့ျတာ၊ ဟိုတယျတှမှော ထားစောင့ျကွည့ျ တာ တှလေညျး ပိုလုပျလာပါတယျ။ ရနျကုနျ တိုငျးက ပိုးတှေ့လူနာ အမြားဆုံးတှေ့ရှိထားတဲ့အတှကျ မွို့နယျ ၁၀ ခုမှာ ကန့ျသတျ ပိတျဆို့မှုတှလေညျး လုပျထားပါတယျ။
ဒီလိုလုပျတာမှာ ပိုးတှေ့လူနာနဲ့ မိသားစုဝငျတှေ၊ ဆကျစပျသူတှေ၊ ဆကျစပျခွငျးမရှိဘဲ အနီးနား နထေိုငျမိ သူ တှကေိုလာ ရောကျ ခေါျဆောငျမှုတှမှော ဒီလူတှေ အပေါျခှဲခွားဆကျဆံခံရစတေဲ့ အပွုအမှုတှနေဲ့ လာရောကျ ခေါျဆောငျမှု တှရှေိနတောမို့ ဒီအပိုငျးကို ပထမဆုံးပွငျဖို့ တိုကျတှနျးလာသူက အထှထှေရေောဂါကု ဆရာဝနျ ဦးမွင့ျဦးပါ။
“ လူထုကွောကျတာက ၂ ပိုငျးရှိတယျ၊ COVID ကိုကွောကျတယျ၊ Quarantine ကိုကွောကျတယျ။ Lockdown ကိုကွောကျတယျပေါ့။ အဲဒါတှကေို မကွောကျအောငျ ပွနျလုပျရမှာပေါ့။ အဓိက ကနြောျတို့ ကနြျးမာရေးဌာနရဲ့ ဗြူဟာက ဘယျကို ဦးတညျသှားရမလဲဆိုတော့ အဲဒါတှမေဖွဈအောငျ လူထုထဲမှာ Quarantine ကို မကွောကျဖို့ Lockdown ကိုမကွောကျဖို့ အခငြျးခငြျး ခှဲခွားဆကျဆံတာမလုပျဖို့၊ Quarantine ပေါျလစီသခြောသုံးသပျဖို့ လိုပါတယျ။ လူမှုအသငျးအဖှဲ့လေးတှေ သူတို့နညျးနဲ့ လုပျနကွေတာကို သငျတနျး ခပျတိုတိုလေးတှေ ပေးလိုကျမယျ၊ PPE ဆိုတာ ဘယျနရောမှာ ဝတျရတာ၊ ပွညျသူတှကေို ရောဂါမကူးအောငျ စနဈတကြ ကနြောျတို့ Volunteer တှကေ ဆငျးရတော့မယျ။ ကနြောျတို့ ပွငျပဆရာဝနျတှကေိုfever corner တှပေေါ့နောျ သူတို့ ဝတျစုံအပွည့ျနဲ့ သုံးမလား ။ သို့မဟုတျဆေးရုံမှာ ပညာပေးတဲ့နရောမှာ သုံးမလား အဲဒါတှမှော Volunteer တှအေမြားကွီး အသုံးခလြို့ ရနိုငျပါတယျ။”
မွဝတီမှာ စတေနာဝနျထမျးအနနေဲ့ ကူညီကယျဆယျရေးလုပျငနျးတှေ လုပျဆောငျပေးနေ တဲ့ ဦးအောငျမိုးကတော့ နယျစပျ ဂိတျတှနေဲ့ နရောစုံကနေ နိုငျငံတှငျး ပွနျလညျဝငျရောကျလာဖို့ လုပျနတေဲ့ နိုငျငံသားတှနေဲ့ ပတျသတျလို့ နညျးစနဈတခု နဲ့ကိုငျတှယျဖို့ တိုကျတှနျးသှားပါတယျ။
“ဧပွီလအကုနျမှာ ပွနျဝငျလာမယ့ျသူတှရှေိတယျ။ ကနြောျတို့ကတော့ အဲလူတှကေိုမဝငျလာစခေငြျဘူး။ အစိုးရအနနေဲ့ G to G လုပျတာ မြိုး request လုပျထားပွီး ပတျစပို့သကျတမျးတိုးမယျဆိုလဲ သံရုံးကနတေဆင့ျတိုးတာ၊ Home Visit ပုံမြိုးလုပျရငျပို အဆငျပွတေယျ။ ဒီတခေါကျဝငျလာရငျ ပိုးကူးခံရတာ မြားနိုငျတယျ။ အဲဒါဆို Out Break ဖွဈလာမှာစိုးရိမျ တယျ။ လူကအမြားကွီးဝငျလာမှာလေ။”
ဉာဏျရညျ ခြို့ယှငျးအားနညျးတဲ့ ကလေးငယျတှနေဲ့ တခွားမသနျစှမျးတှေ ပိုးကူးစကျခံရမယျဆိုရငျ သာမနျလူတှနေဲ့ ရောပွီး ကုသဖို့မှာ အခကျအခဲတှရှေိတာမို့ ဒီလူတှအေတှကျ စဉျးစားပွီး သီးသန့ျ လုပျဆောငျပေးဖို့ မသနျစှမျး မြား ကိုဗဈနိုငျတငျးအရေးပေါျတုံ့ပွနျရေး ပူးပေါငျးကောျမတီဥကဌ ဦးမွတျသူဝငျးက တိုကျတှနျးလိုကျပါတယျ။
“ စိတျပိုငျးဆိုငျရာ ကနြျတဲ့လူတှကေို ခကြျခငြျး တနရောနဲ့ တနရော နသေားကဖြို့ဆိုတာ ကနြောျတို့မှာ အခကျအခဲတှေ အမြားကွီးရှိတယျ။ စိတျဓါတျအဆငျမပွတောတှေ မြားရငျ စိတျဓါတျကသြှားတယျ။ Quarantine ပဲ နရေနရေ Positive ပဲ ရှိရှိ နေ့တဓူ၀ နထေိုငျစားသောကျဖို့က သကျတောင့ျသကျသာရှိစခေငြျတယျ။ ပွည့ျစုံဖို့ မပွောလိုဘူး ကနြောျတို့ စားဖို့ သောကျဖို့တှလေိုတယျပေါ့။ ဆေးရုံကတော့ ပေးတယျ၊ ပေးတဲ့အခါမှာ မိသားစုရှိရငျ သူ့မိသားစုအတှကျကို အတောျလေး ဒုက်ခရောကျနတေဲ့အခါမှာ စိတျဓါတျကသြှားရငျ immune system တှကေမြှာ စိုးရတယျ။ ကနြောျတို့အပေါျမှာ ညှငျညှငျသာသာနဲ့ ကွိုကွိုတငျတငျ ပွငျဆငျပေးဖို့ လုပျပေးပါ။”
လတျတလော မသနျစှမျးအမြိုးသမီးတဈဦးနှင့ျ အမြိုးသားတဈဦးတို့ ဆေးကုသခံနရေသလို အမြိုးသမီး တဦး စောင့ျကွည့ျလူနာ အနနေဲ့ ကုသမှုခံနရေတယျလို့ ဦးမွတျသူဝငျးက ပွောပါတယျ။
ထုတျပွနျထားတဲ့ စာရငျးဇယားတှအေရ လကျရှိမှာ ပိုးရှိမရှိ စောင့ျကွည့ျခံနသေူ လေးသောငျးကြောျရှိပွီး သံသယလူနာက ၃၀၀၀နီးပါး ရှိတယျလို့ ဖောျပွထားပါတယျ။ သံသယလူနာ၊ စောင့ျကွည့ျလူနာတှထေဲကမှ အယောကျ ၇၀၀၀ နီးပါးကို ဓာတျခှဲစဈဆေး နိုငျခဲ့ပွီး ဒီထဲကမှ ပိုးတှေ့လူနာ ၁၄၆ဦးတှေ့ရှိခဲ့ပွီး ဖွဈပါတယျ။ ပွနျကောငျးလူနာ ၁၀ဦးရှိခဲ့ပွီး ၅ဦးသဆေုံးခဲ့ပါ တယျ။
