[Zawgyi/Unicode]
COVID-19 ရောဂါဖြစ်ပွားနေဆဲကာလမှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ဒုက္ခသည်စခန်းကနေ ရခိုင်ပြည်နယ် မောင်တောမြို့နယ်ဘက်ကို တရားမဝင် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် ဝင်ရောက်လာတဲ့သူတွေကြောင့် ဒေသခံတွေ စိုးရိမ်နေရတဲ့ အခြေအနေအကြောင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုနိုင်ကွန်းအိန်က တင်ဆက်ပေးပါမယ်။
ကိုဗစ်အနီရောင်နယ်မြေအဖြစ် သတ်မှတ်ခံထားရတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ကော့စ်ဘဇားခရိုင်အတွင်းက ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်တချို့ တရားမဝင်အပေါက်ကနေတဆင့် မောင်တောခရိုင်ဘက်ကို တရားမဝင် ပြန်လည်ဝင်ရောက်မှုတွေ ရှိနေလို့ ရောဂါဖြစ်ပွားမှာ ဒေသခံတွေ စိုးရိမ်နေကြတာပါ။
ဇွန်လ ၅ ရက်နေ့တုန်းက ဘင်္ဂလားနယ်စပ်ကနေတဆင့် ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်ထဲကို တရားမဝင် ဝင်ရောက်လာသူ ရှစ် ဦးကို တွေ့ရှိရပြီး သူတို့တတွေကို သီးသန့်ခွဲဆေးစစ်ဆေးနေတယ်လို့ ဘူးသီးတောင်မြို့နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးရွှေလှအောင်က ဗွီအိုအေကပြောပါတယ်။
“ရွာကို ရောက်လာတာရှိတယ်။ လူကြီးက ခြောက်ယောက်၊ ကလေးက တနှစ်၊ နှစ်နှစ်က နှစ်ယောက် အားလုံးက ရှစ် ယောက်။ ကျနော်တို့မြို့နယ်က မောင်တောနယ်ဘက်နဲ့ ထိစပ်နေတာကိုး။ အဲတာအခု Facility Quarantine လုပ်ထားတယ်။ Facility Quarantine ၂၁ ရက်ထားမယ်။ ၂၁ ရက်ထားပြီးရင် သူတို့ အိမ်တွေရှိပါတယ်။ သူတို့ အိမ်မှာ တပတ်ထားပြီးတာနဲ့ ကျနော်တို့ ခိုးဝင်လာတဲ့လူတွေကို လုပ်ထုံးလုပ်နည်းနဲ့အညီ နေရပ်ကိုပြန်ပို့ ပေးရမယ်။ အဝင်ပြရမှာပေါ့ဗျာ။ အဝင်ပြပြီးမှ ကိုယ့်နေရာကိုပြန်လာရမယ်။ နယ်စပ်လက်ခံရေးစခန်းကို ပြန်ပို့ပေးရမယ် ကျနော်တို့က။”
ပြီးခဲ့တဲ့ဇွန်လ ၅ ရက်နေ့က နယ်စပ်ကနေတဆင့် ဒုက္ခသည် လေးဦး ထပ်မံဝင်ရောက်လာသလို ဧပြီလကုန်ပိုင်းကလဲ လှဖိုးခေါင်စခန်းကတဆင့် ဝင်ရောက်လာသူတွေ ငါးယောက်အထဲက တဦး ရောဂါပိုးတွေ့ရှိရတာကြောင့် စိုးရိမ်နေရတယ်လို့ မောင်တောမြို့နယ် ပြည်နယ်လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်ဦးမောင်အုန်းက ပြောပါတယ်။
“ပြောနေရင်းနဲ့ ဝင်ကိုဝင်လာတယ်။ နောက်ထပ် လေးယောက်ဝင်လာတယ်။ ၅ ရက်နေ့က ဝင်လာတယ်။ ကဲ အဲတာ ကျနော်တို့ ဘယ်လိုလုပ်ကြမလဲ။ ပထမတယောက်တွေ့တာကတော့ ၃၀ ရက်နေ့ကခင်ဗျ။ ၃၀ ရက်နေ့က ဝင်ပြီးတော့ သူ့နေအိမ်မှာ ဦးရှဉ့်ကျမှာ သူတည အိပ်တယ်။ တညအိပ်ပြီးတာနဲ့ ၃၁ ရက်နေ့ လှဖိုးခေါင်ရောက်တယ်။ လှဖိုး ခေါင်ရောက်တယ်ဆိုတာက အဲဒီရွာက အုပ်ချုပ်ရေးမှူးတွေက ကျေးရွာတာဝန်ခံတွေက သတင်းပေးလို့ ရောက်တာ။ သူတို့ ငါးယောက်ကို။ သူတို့ သတင်းလာမပေးလို့ ရှိရင် အကုန်လုံး ဟိုဒင်းဖြစ်သွားမှာပဲ။ အခုအဲဒီရွာမှာနေခဲ့တဲ့အတွက် အဲဒီရွာက ၃၂ ယောက်ကို ကျနော်တို့ Quarantine လုပ်ထားတယ်။ လှဖိုးခေါင်စခန်းမှာ။ အဲဒီ COVID-19 နဲ့ ပတ်သက်လို့ စိုးရိမ်စရာကတော့ အတိုင်းထက်အလွန်ပါပဲ။ အဲဒီလိုနယ်စပ်ကို မထိန်းချုပ်နိုင်လို့ အဲဒီလိုပုံစံမျိုးတွေဖြစ်ဖြစ်နေတာ။”
မောင်တောမြို့နယ် ကပ္ပကောင်းကျေးရွာအုပ်ချုပ်ရေးမှူး မောင်ဆမ်းကလည်း ဒီလိုတရားမဝင် ဝင်ရောက်မှုတွေ ရှိနေလို့ စိုးရိမ်နေရတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
“သူတို့ ဒီလို အလှမ်းကျယ်တဲ့နေရာကို ခိုးဝင်ပြီးတော့ လာလို့ရှိရင်တော့ တယောက်စ၊ နှစ်ယောက်စကနေပြီးတော့ ဒီလို အလေးမထားနိုင်ရင်တော့ ဒုက္ခပေးနိုင်ပါတယ်။ အများကြီး ကူးစက်သွားနိုင်တယ်ပေါ့အဲတာကို။”
နယ်ခြားစောင့်တပ်တွေကို ARSA အဖွဲ့တွေနဲ့ ရခိုင်လက်နက်ကိုင် AA အဖွဲ့တို့က ဒီရက်ပိုင်းအတွင်း တိုက်ခိုက်မှုတွေ ရှိနေလို့ နယ်စပ်လုံခြုံရေးမှာ စိုးရိမ်စရာရှိနေတယ်လို့ ဒေသခံအာဏာပိုင်တွေက ပြောပါတယ်။ မောင်တောခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးစိုးအောင်ကတော့ မြန်မာအာဏာပိုင်တွေအနေနဲ့ နယ်စပ်လုံခြုံရေးကို တတ်နိုင်သလောက်လုပ်ဆောင်နေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
“ရသလောက်တော့ တားစီးနေတာပဲလေ။ အစောင့်တွေကတော့ လုပ်ထားတာပဲ ဧရိယာကြီးက အကျယ်ကြီးပဲလေ။”
မောင်တောဒေသနဲ့ နတ်မြစ်တစ်ခုတည်းသာ ခြားထားတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ကော့စ်ဘဇားခရိုင်က ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းထဲမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်ကူးစက်ခံရသူ ဒုက္ခသည် ၃၀ ကျော်နေပြီး အတော်များများကို သီးသန့်ခွဲစောင့်ကြည့်မှုတွေ လုပ်ထားရတယ်လို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှဒေသတွင်း သတင်းတွေမှာ ဖော်ပြပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း ရိုဟင်ဂျာစခန်းတည်ရှိတဲ့ ခရိုင်ကို အနီရောင်သတ်မှတ်ပြီး အသွားအလာအဝင်အထွက်တွေ တင်းကြပ်ထားပါတယ်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ အခု ဇွန်လ ၈ ရက်နေ့ထိဆိုရင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ် ဓါတ်ခွဲနမူနာယူစမ်းသပ်တွေ့ရှိသူ ၇၀,၀၀၀ နီးပါးရှိသွားပြီး သေဆုံးသူကလည်း ၉၀၀ ကျော်သွားပါပြီ။ ဒီလိုရောဂါကူးစက်မှု မြင့်မားလာလို့ ဒုက္ခသည်စခန်းကလူတွေ မြန်မာနိုင်ငံဘက်ကို တရားမဝင် ဝင်ရောက်လာတာဖြစ် တာလို့လည်း ဒေသခံတွေက ဆိုပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ၂၀၁၇ ခုနှစ်တုန်းက အစိုးရတပ်ရဲ့ နယ်မြေရှင်းလင်းရေး စစ်ဆင်ရေးအတွင်း ဒေသခံ ရိုဟင်ဂျာ မွတ်စလင် သိန်းဂဏန်း အိမ်နီးချင်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှထဲ ထွက်ပြေးသွားခဲ့ကြပါတယ်။ မြန်မာအစိုးရဘက်က ရိုဟင်ဂျာ ဆိုတဲ့အသုံးအနှုန်းကို လက်မခံပေမဲ့လို့ ဒီ ဒုက္ခသည်တွေကို စိစစ်လက်ခံမယ်လို့ ဂတိပေးထားပါတယ်။ လက်ရှိ COVID-19 ရောဂါဖြစ်ပွားနေဆဲအခြေအနေကြောင့် ပြန်လည်ကြိုဆိုရေးစခန်းတွေကို ပိတ်ပင်ထားပါတယ်။
[Unicode Version]
နယျစပျက တရားမဝငျ ဝငျလာသူတှကွေောင့ျ ကပျရောဂါကူးစကျမှာ ရခိုငျဒသေခံတှစေိုးရိမျ
COVID-19 ရောဂါဖွဈပှားနဆေဲကာလမှာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံ ဒုက်ခသညျစခနျးကနေ ရခိုငျပွညျနယျ မောငျတောမွို့နယျဘကျကို တရားမဝငျ နယျစပျဖွတျကြောျ ဝငျရောကျလာတဲ့သူတှကွေောင့ျ ဒသေခံတှေ စိုးရိမျနရေတဲ့ အခွအေနအေကွောငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုနိုငျကှနျးအိနျက တငျဆကျပေးပါမယျ။
ကိုဗဈအနီရောငျနယျမွအေဖွဈ သတျမှတျခံထားရတဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံ ကော့ဈဘဇားခရိုငျအတှငျးက ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျတခြို့ တရားမဝငျအပေါကျကနတေဆင့ျ မောငျတောခရိုငျဘကျကို တရားမဝငျ ပွနျလညျဝငျရောကျမှုတှေ ရှိနလေို့ ရောဂါဖွဈပှားမှာ ဒသေခံတှေ စိုးရိမျနကွေတာပါ။
ဇှနျလ ၅ ရကျနေ့တုနျးက ဘငျ်ဂလားနယျစပျကနတေဆင့ျ ဘူးသီးတောငျမွို့နယျထဲကို တရားမဝငျ ဝငျရောကျလာသူ ရှဈ ဦးကို တှေ့ရှိရပွီး သူတို့တတှကေို သီးသန့ျခှဲဆေးစဈဆေးနတေယျလို့ ဘူးသီးတောငျမွို့နယျ အုပျခြုပျရေးမှူး ဦးရှှလှေအောငျက ဗှီအိုအကေပွောပါတယျ။
“ရှာကို ရောကျလာတာရှိတယျ။ လူကွီးက ခွောကျယောကျ၊ ကလေးက တနှဈ၊ နှဈနှဈက နှဈယောကျ အားလုံးက ရှဈ ယောကျ။ ကနြောျတို့မွို့နယျက မောငျတောနယျဘကျနဲ့ ထိစပျနတောကိုး။ အဲတာအခု Facility Quarantine လုပျထားတယျ။ Facility Quarantine ၂၁ ရကျထားမယျ။ ၂၁ ရကျထားပွီးရငျ သူတို့ အိမျတှရှေိပါတယျ။ သူတို့ အိမျမှာ တပတျထားပွီးတာနဲ့ ကနြောျတို့ ခိုးဝငျလာတဲ့လူတှကေို လုပျထုံးလုပျနညျးနဲ့အညီ နရေပျကိုပွနျပို့ ပေးရမယျ။ အဝငျပွရမှာပေါ့ဗြာ။ အဝငျပွပွီးမှ ကိုယ့ျနရောကိုပွနျလာရမယျ။ နယျစပျလကျခံရေးစခနျးကို ပွနျပို့ပေးရမယျ ကနြောျတို့က။”
ပွီးခဲ့တဲ့ဇှနျလ ၅ ရကျနေ့က နယျစပျကနတေဆင့ျ ဒုက်ခသညျ လေးဦး ထပျမံဝငျရောကျလာသလို ဧပွီလကုနျပိုငျးကလဲ လှဖိုးခေါငျစခနျးကတဆင့ျ ဝငျရောကျလာသူတှေ ငါးယောကျအထဲက တဦး ရောဂါပိုးတှေ့ရှိရတာကွောင့ျ စိုးရိမျနရေတယျလို့ မောငျတောမွို့နယျ ပွညျနယျလှှတျတောျကိုယျစားလှယျဦးမောငျအုနျးက ပွောပါတယျ။
“ပွောနရေငျးနဲ့ ဝငျကိုဝငျလာတယျ။ နောကျထပျ လေးယောကျဝငျလာတယျ။ ၅ ရကျနေ့က ဝငျလာတယျ။ ကဲ အဲတာ ကနြောျတို့ ဘယျလိုလုပျကွမလဲ။ ပထမတယောကျတှေ့တာကတော့ ၃၀ ရကျနေ့ကခငျဗြ။ ၃၀ ရကျနေ့က ဝငျပွီးတော့ သူ့နအေိမျမှာ ဦးရှဉ့ျကမြှာ သူတည အိပျတယျ။ တညအိပျပွီးတာနဲ့ ၃၁ ရကျနေ့ လှဖိုးခေါငျရောကျတယျ။ လှဖိုး ခေါငျရောကျတယျဆိုတာက အဲဒီရှာက အုပျခြုပျရေးမှူးတှကေ ကြေးရှာတာဝနျခံတှကေ သတငျးပေးလို့ ရောကျတာ။ သူတို့ ငါးယောကျကို။ သူတို့ သတငျးလာမပေးလို့ ရှိရငျ အကုနျလုံး ဟိုဒငျးဖွဈသှားမှာပဲ။ အခုအဲဒီရှာမှာနခေဲ့တဲ့အတှကျ အဲဒီရှာက ၃၂ ယောကျကို ကနြောျတို့ Quarantine လုပျထားတယျ။ လှဖိုးခေါငျစခနျးမှာ။ အဲဒီ COVID-19 နဲ့ ပတျသကျလို့ စိုးရိမျစရာကတော့ အတိုငျးထကျအလှနျပါပဲ။ အဲဒီလိုနယျစပျကို မထိနျးခြုပျနိုငျလို့ အဲဒီလိုပုံစံမြိုးတှဖွေဈဖွဈနတော။”
မောငျတောမွို့နယျ ကပ်ပကောငျးကြေးရှာအုပျခြုပျရေးမှူး မောငျဆမျးကလညျး ဒီလိုတရားမဝငျ ဝငျရောကျမှုတှေ ရှိနလေို့ စိုးရိမျနရေတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
“သူတို့ ဒီလို အလှမျးကယြျတဲ့နရောကို ခိုးဝငျပွီးတော့ လာလို့ရှိရငျတော့ တယောကျစ၊ နှဈယောကျစကနပွေီးတော့ ဒီလို အလေးမထားနိုငျရငျတော့ ဒုက်ခပေးနိုငျပါတယျ။ အမြားကွီး ကူးစကျသှားနိုငျတယျပေါ့အဲတာကို။”
နယျခွားစောင့ျတပျတှကေို ARSA အဖှဲ့တှနေဲ့ ရခိုငျလကျနကျကိုငျ AA အဖှဲ့တို့က ဒီရကျပိုငျးအတှငျး တိုကျခိုကျမှုတှေ ရှိနလေို့ နယျစပျလုံခွုံရေးမှာ စိုးရိမျစရာရှိနတေယျလို့ ဒသေခံအာဏာပိုငျတှကေ ပွောပါတယျ။ မောငျတောခရိုငျအုပျခြုပျရေးမှူး ဦးစိုးအောငျကတော့ မွနျမာအာဏာပိုငျတှအေနနေဲ့ နယျစပျလုံခွုံရေးကို တတျနိုငျသလောကျလုပျဆောငျနတေယျလို့ ဆိုပါတယျ။
“ရသလောကျတော့ တားစီးနတောပဲလေ။ အစောင့ျတှကေတော့ လုပျထားတာပဲ ဧရိယာကွီးက အကယြျကွီးပဲလေ။”
မောငျတောဒသေနဲ့ နတျမွဈတဈခုတညျးသာ ခွားထားတဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံ ကော့ဈဘဇားခရိုငျက ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျစခနျးထဲမှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျကူးစကျခံရသူ ဒုက်ခသညျ ၃၀ ကြောျနပွေီး အတောျမြားမြားကို သီးသန့ျခှဲစောင့ျကွည့ျမှုတှေ လုပျထားရတယျလို့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှဒသေတှငျး သတငျးတှမှော ဖောျပွပါတယျ။ ဒါကွောင့ျလညျး ရိုဟငျဂြာစခနျးတညျရှိတဲ့ ခရိုငျကို အနီရောငျသတျမှတျပွီး အသှားအလာအဝငျအထှကျတှေ တငျးကွပျထားပါတယျ။
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံ ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာနရဲ့ ထုတျပွနျခကြျအရ အခု ဇှနျလ ၈ ရကျနေ့ထိဆိုရငျ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံမှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျ ဓါတျခှဲနမူနာယူစမျးသပျတှေ့ရှိသူ ၇၀,၀၀၀ နီးပါးရှိသှားပွီး သဆေုံးသူကလညျး ၉၀၀ ကြောျသှားပါပွီ။ ဒီလိုရောဂါကူးစကျမှု မွင့ျမားလာလို့ ဒုက်ခသညျစခနျးကလူတှေ မွနျမာနိုငျငံဘကျကို တရားမဝငျ ဝငျရောကျလာတာဖွဈ တာလို့လညျး ဒသေခံတှကေ ဆိုပါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျမှာ၂၀၁၇ ခုနှဈတုနျးက အစိုးရတပျရဲ့ နယျမွရှေငျးလငျးရေး စဈဆငျရေးအတှငျး ဒသေခံ ရိုဟငျဂြာ မှတျစလငျ သိနျးဂဏနျး အိမျနီးခငြျး ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှထဲ ထှကျပွေးသှားခဲ့ကွပါတယျ။ မွနျမာအစိုးရဘကျက ရိုဟငျဂြာ ဆိုတဲ့အသုံးအနှုနျးကို လကျမခံပမေဲ့လို့ ဒီ ဒုက်ခသညျတှကေို စိစဈလကျခံမယျလို့ ဂတိပေးထားပါတယျ။ လကျရှိ COVID-19 ရောဂါဖွဈပှားနဆေဲအခွအေနကွေောင့ျ ပွနျလညျကွိုဆိုရေးစခနျးတှကေို ပိတျပငျထားပါတယျ။
