(Zawgyi/Unicode)
COVID-19 ကပ်ရောဂါ ထိန်းချုပ်ရေးအတွက် ကျောင်းဘော်ဒါဆောင်တွေကို ဆက်ပိတ်ထားဖို့ ညွှန်ကြားချက်ထုတ်ပြန်လိုက်တဲ့ သတင်းကြောင့် ဝေးလံတဲ့ဒေသတွေက ကျောင်းသားတွေ ပညာရေးထိခိုက်မှာ စိုးရိမ်နေတဲ့အကြောင်း ကိုမိုးဇော် ပြောပြပေးမှာပါ။
ကပ်ရောဂါအန္တရာယ် ကာကွယ်တဲ့အနေနဲ့ နေပြည်တော်ကောင်စီ၊ တိုင်းဒေသကြီး ဒါမှမဟုတ်ပြည်နယ်မှာရှိတဲ့ ဘော်ဒါဆောင်ထားရှိ ဖွင့်လှစ်ထားတဲ့ ပုဂ္ဂလိကကိုယ်ပိုင်အထက်တန်းကျောင်းတွေ၊ ဘော်ဒါဆောင်တွေနဲ့ ဘာသာရပ်သင်ကိုယ်ပိုင်သင်တန်းကျောင်းတွေကို ပြန်ဖွင့်ခွင့် မပေးဖို့ COVID-19 ကာကွယ်၊ ကုသ၊ ထိန်းချုပ်ရေး အမျိုးသားအဆင့်ဗဟိုကော်မတီက မနေ့တုန်းက ရက်စွဲနဲ့ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနကို ပေးပို့တဲ့စာဟာ လူမှုကွန်ယက်စာမျက်နှာတွေမှာ ပျံ့နှံခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
အခြေခံပညာဦးစီးဌာနက ညွှန်ကြားရေးမှုးချုပ် ဦးကိုလေးဝင်းက ဘော်ဒါဆောင်တွေ မဖွင့်ဖို့ ဆိုတဲ့ ညွှန်ကြားစာ သူတို့ဆီ မရသေးကြောင်း၊ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနက သူတို့ဌာနကို ညွှန်ကြားလာမှသာ သက်ဆိုင်ရာ ပြည်နယ်နဲ့ တိုင်းဒေသကြီးတွေကို ဆက်လက် စာထုတ်ပြန်ပေးမှာဖြစ်ကြောင်း ပြောပါတယ်။
COVID-19 ကာကွယ်၊ ကုသ၊ ထိန်းချုပ်ရေး အမျိုးသားအဆင့်ဗဟိုကော်မတီက ဒီလို ညွှန်ကြားလာတယ်ဆိုရင်တော့ လိုက်နာဖို့လိုအပ်ကြောင်း ဦးကိုလေးဝင်းက ဆက်ပြောပါတယ်။
“COVID Central ကော်မတီက ပြောထားတာ။ ကျန်းမာရေး COVID-19 အတွက် တကယ်လိုအပ်ချက်ရှိလို့ ဒီလိုမလုပ်ရင် မဖြစ်လို့ ဆိုတဲ့ အနေအထားမျိုးနဲ့ ဆုံးဖြတ်ထားတာဖြစ်တဲ့အတွက် အဲဒါကိုတော့ ကျနော်တို့က ချိုးဖောက်လို့ မရဘူး။ ”
ဘော်ဒါဆောင် ကျောင်းတွေကို ဆက်ပိတ်ထားမယ်ဆိုရင် ဝေးလံတဲ့ဒေသတွေက ကျောင်းသားတွေအတွက် နစ်နာမှာကိုလည်း ပညာရေး အသိုင်းအဝန်းက စိုးရိမ်နေပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ဆရာ၊ ဆရာမများ အဖွဲ့ချုပ်က ပုဂ္ဂလိက ပညာရေးကဏ္ဍအတွင်းရေးမှူး ဦးကျော်မင်းခန့်ကတော့ ကျောင်းထွက်တဲ့သူ တိုးလာမှာ စိုးရိမ်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ ပညာရေးက ဒီတစ်ခုတည်း ချန်ထားခြင်းအားဖြင့် ကျောင်းသားတွေက Drop Out အများကြီး ဖြစ်သွားနိုင်တယ်။ ဘာကြောင့်လဲ ဆိုတော့ နယ်တွေမှာက ကိုယ်ပိုင်ကျောင်းပဲတက်တက် အစိုးရကျောင်းပဲ တက်တက် မြို့ကို တက်ပြီး ဘော်ဒါဆောင်နေပြီး တက်ကြရတဲ့ ကလေးတွေက အများကြီးကို။ မြို့ပေါ်မှာနေတဲ့ ကျောင်းသားတွေ သိပ်ပြီး ပြဿနာမရှိပေမဲ့ တောနယ်တွေကနေ တက်ပြီးတော့ မြို့ပေါ်ကို ပညာရေး ကောင်းကောင်းလိုချင်တဲ့ ကလေးတွေအတွက် အခက်အခဲအများကြီး ကြုံနိုင်တယ်ဒီညွှန်ကြားချက်ကြီးကလေ။ ဘယ်လောက်တောင် ဖြစ်သွားမလဲဆိုရင် အစိုးရ အထက်တန်းအဆင့်ကို စဖွင့်တဲ့အခါမှာ ၇၀ရာခိုင်နှုန်းလောက်အထိ ကျောင်းထဲကို ကျောင်းသားရောက်မှာ မဟုတ်ဘူး။ ”
ကျောင်းထွက်နှုန်း တိုးလာနိုင်တဲ့ အန္တရာယ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပုဂ္ဂလိက ပညာရေးကွန်ရက်အနေနဲ့ အစိုးရကို စာပေးဖို့ပြင်ဆင်နေသလို သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲပြုလုပ်သွားဖို့လည်း ရှိနေကြောင်း ဦးကျော်မင်းခန့်က ပြောပါတယ်။
လားရှိုးမြို့က တအန်းပညာရေးဘော်ဒါဆောင်က ဘော်ဒါအုပ် မိုင်းတင်အောင်က အထူးသဖြင့် ဝေးလံတဲ့ တောင်တန်းဒေသက ကျောင်းသူ၊ ကျောင်းသားတွေအတွက် အခက်အခဲဖြစ်စေကြောင်း အခုလို ပြောပါတယ်။
“အခုဆိုရင် တောင်ပေါ်ဒေသမှာဆို လားရှိုးရောက်လာဖို့တောင် ခရီးစရိတ်က မလွယ်ဘူးပေါ့။ လာရတဲ့ ခရီးစရိတ်က တချို့ ကျောင်းသူ ကျောင်းသားတွေဆိုရင် ကျနော်တို့ဘက် အကူအညီတောင်းပြီးမှာ ကူညီပေးလိုက်ရတာတွေ ရှိတယ်။ တကယ်လို့သာ ဘော်ဒါဆောင်တွေ မဖွင့်ရဘူးဆိုရင် ကျနော်တို့ဆီမှာ ၁၀၀ကျော်ပေ့ါ၊ ပိတ်မယ် ပြန်ခိုင်းမယ်ဆိုရင်တော့ ပြဿနာရှိတာပေါ့။ ကလေးတွေရဲ့ ပညာရေးအတွက်လည်း ပြဿနာရှိမယ်။ ပြီးတော့ ခရီးစရိတ် သွားဖို့ လာဖို့အတွက်လည်း အခုမိုးတွင်းလည်းဖြစ်တယ်၊ တောင်ပေါ်ဒေသပြန်ရမယ်ဆိုရင် သူတို့အတွက်လည်း အခက်အခဲဖြစ်တာပေါ့။ ”
လက်ရှိမှာ ဘော်ဒါဆောင်က ကျောင်းသူ၊ ကျောင်းသားတွေကို ကျောင်းအပ်ထားပြီး ဖြစ်ကြောင်းလည်း ပြောပါတယ်။
ကျိုင်းတုံမြို့က ပညာရေးလုပ်ငန်းတွေကိုဆောင်ရွက်နေတဲ့ ကိုအားမွန်ကလည်း ဘော်ဒါဆောင်တွေ ပိတ်လိုက်ရင် တွေ့ရမယ့် အခက်အခဲကို အခုလို ပြောပါတယ်။
“ ကျောင်းတက်ဖို့ နေစရာမရှိတော့ဘူးလေ။ ဘော်ဒါဆောင်ပိတ်လိုက်လို့ရှိရင်။ နေရာတိုင်းမှာ ကျေးရွာတိုင်းမှာက အလယ်တန်းဖွင့်နိုင်တဲ့ ကျေးရွာရှိသလို မဖွင့်နိုင်တဲ့ ကျေးရွာရှိတယ်လေ။ နောက်တစ်ခုက အထက်တန်းဖွင့်နိုင်တဲ့ ကျေးရွာရှိသလို အထက်တန်းမဖွင့်နိုင်တဲ့ ကျေးရွာအများကြီးရှိတယ်။ လေးတန်းအောင်ပြီးမှ ကျောင်းမြို့မှာလာတက်မယ့်သူတွေက ဘော်ဒါပဲ အားကိုးပြီးနေရတာကိုး။ နောက်တစ်ခု အလယ်တန်းအောင်ပြီး အထက်တန်းမှာလည်း ကျိုင်းတုံမှာပဲ လာလာတက်ရတာကိုး။ သူတို့က ဘော်ဒါ အားကိုးပြီးမှ နေတာကိုး။ အထူးသဖြင့် တောင်ပေါ်သားအတွက် ရည်စူးပြီးဖွင့်ထားတဲ့ ဘော်ဒါဆောင်ကိစ္စကျတော့ တော်တော်များများ အခက်အခဲကြုံရမှာပေါ့ ကလေးတွေက။”
ကျောင်းသားတွေအနေနဲ့ အပြင်မှာ အိမ်ငှားထားရမယ့် အခြေအနေနဲ့ပတ်သက်လို့လည်း သူက အခုလို ဆက်ပြောပါတယ်။
“ မိဘတွေက အဲလောက်ထိ တတ်နိုင်မယ်မထင်ဘူး။ နောက်တစ်ခု အုပ်ထိန်းမှုလိုတယ်လေ။ ကလေးတွေ အုပ်ထိန်းမှုမရှိဘဲ အပြင်မှာ ငှားနေလို့ရှိရင် ကျောင်းမရောက်ဘဲနဲ့ အပြင်ရောက်သွားမှာပေါ့။”
မြန်မာနိုင်ငံမှာ COVID-19 ရောဂါကြောင့် သေဆုံးသူ ၆ ဦး အပါအဝင် ကူးစက်သူ ၃၀၀ ကျော်ရှိပြီး ပြည်တွင်းမှာ ကူးစက်မှု မရှိသလောက် နည်းပါးပေမဲ့ ဆက်လက် သတိထားကြဖို့လည်း ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက သတိပေးနေကြပါတယ်။
.................
ဘောျဒါဆောငျတှေ ဖှင့ျခှင့ျမပေးသေးလို့ နယျကြောငျးသားတှေ ပညာရေးထိခိုကျမှာစိုးရိမျ
(Unicode)
COVID-19 ကပျရောဂါ ထိနျးခြုပျရေးအတှကျ ကြောငျးဘောျဒါဆောငျတှကေို ဆကျပိတျထားဖို့ ညှှနျကွားခကြျထုတျပွနျလိုကျတဲ့ သတငျးကွောင့ျ ဝေးလံတဲ့ဒသေတှကေ ကြောငျးသားတှေ ပညာရေးထိခိုကျမှာ စိုးရိမျနတေဲ့အကွောငျး ကိုမိုးဇောျ ပွောပွပေးမှာပါ။
ကပျရောဂါအန်တရာယျ ကာကှယျတဲ့အနနေဲ့ နပွေညျတောျကောငျစီ၊ တိုငျးဒသေကွီး ဒါမှမဟုတျပွညျနယျမှာရှိတဲ့ ဘောျဒါဆောငျထားရှိ ဖှင့ျလှဈထားတဲ့ ပုဂ်ဂလိကကိုယျပိုငျအထကျတနျးကြောငျးတှေ၊ ဘောျဒါဆောငျတှနေဲ့ ဘာသာရပျသငျကိုယျပိုငျသငျတနျးကြောငျးတှကေို ပွနျဖှင့ျခှင့ျ မပေးဖို့ COVID-19 ကာကှယျ၊ ကုသ၊ ထိနျးခြုပျရေး အမြိုးသားအဆင့ျဗဟိုကောျမတီက မနေ့တုနျးက ရကျစှဲနဲ့ ပညာရေးဝနျကွီးဌာနကို ပေးပို့တဲ့စာဟာ လူမှုကှနျယကျစာမကြျနှာတှမှော ပြံ့နှံခဲ့တာဖွဈပါတယျ။
အခွခေံပညာဦးစီးဌာနက ညှှနျကွားရေးမှုးခြုပျ ဦးကိုလေးဝငျးက ဘောျဒါဆောငျတှေ မဖှင့ျဖို့ ဆိုတဲ့ ညှှနျကွားစာ သူတို့ဆီ မရသေးကွောငျး၊ ပညာရေးဝနျကွီးဌာနက သူတို့ဌာနကို ညှှနျကွားလာမှသာ သကျဆိုငျရာ ပွညျနယျနဲ့ တိုငျးဒသေကွီးတှကေို ဆကျလကျ စာထုတျပွနျပေးမှာဖွဈကွောငျး ပွောပါတယျ။
COVID-19 ကာကှယျ၊ ကုသ၊ ထိနျးခြုပျရေး အမြိုးသားအဆင့ျဗဟိုကောျမတီက ဒီလို ညှှနျကွားလာတယျဆိုရငျတော့ လိုကျနာဖို့လိုအပျကွောငျး ဦးကိုလေးဝငျးက ဆကျပွောပါတယျ။
“COVID Central ကောျမတီက ပွောထားတာ။ ကနြျးမာရေး COVID-19 အတှကျ တကယျလိုအပျခကြျရှိလို့ ဒီလိုမလုပျရငျ မဖွဈလို့ ဆိုတဲ့ အနအေထားမြိုးနဲ့ ဆုံးဖွတျထားတာဖွဈတဲ့အတှကျ အဲဒါကိုတော့ ကနြောျတို့က ခြိုးဖောကျလို့ မရဘူး။ ”
ဘောျဒါဆောငျ ကြောငျးတှကေို ဆကျပိတျထားမယျဆိုရငျ ဝေးလံတဲ့ဒသေတှကေ ကြောငျးသားတှအေတှကျ နဈနာမှာကိုလညျး ပညာရေး အသိုငျးအဝနျးက စိုးရိမျနပေါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံလုံးဆိုငျရာ ဆရာ၊ ဆရာမမြား အဖှဲ့ခြုပျက ပုဂ်ဂလိက ပညာရေးကဏ်ဍအတှငျးရေးမှူး ဦးကြောျမငျးခန့ျကတော့ ကြောငျးထှကျတဲ့သူ တိုးလာမှာ စိုးရိမျတယျလို့ ပွောပါတယျ။
“ ပညာရေးက ဒီတဈခုတညျး ခနြျထားခွငျးအားဖွင့ျ ကြောငျးသားတှကေ Drop Out အမြားကွီး ဖွဈသှားနိုငျတယျ။ ဘာကွောင့ျလဲ ဆိုတော့ နယျတှမှောက ကိုယျပိုငျကြောငျးပဲတကျတကျ အစိုးရကြောငျးပဲ တကျတကျ မွို့ကို တကျပွီး ဘောျဒါဆောငျနပွေီး တကျကွရတဲ့ ကလေးတှကေ အမြားကွီးကို။ မွို့ပေါျမှာနတေဲ့ ကြောငျးသားတှေ သိပျပွီး ပွူနာမရှိပမေဲ့ တောနယျတှကေနေ တကျပွီးတော့ မွို့ပေါျကို ပညာရေး ကောငျးကောငျးလိုခငြျတဲ့ ကလေးတှအေတှကျ အခကျအခဲအမြားကွီး ကွုံနိုငျတယျဒီညှှနျကွားခကြျကွီးကလေ။ ဘယျလောကျတောငျ ဖွဈသှားမလဲဆိုရငျ အစိုးရ အထကျတနျးအဆင့ျကို စဖှင့ျတဲ့အခါမှာ ၇၀ရာခိုငျနှုနျးလောကျအထိ ကြောငျးထဲကို ကြောငျးသားရောကျမှာ မဟုတျဘူး။ ”
ကြောငျးထှကျနှုနျး တိုးလာနိုငျတဲ့ အန်တရာယျနဲ့ ပတျသကျပွီး ပုဂ်ဂလိက ပညာရေးကှနျရကျအနနေဲ့ အစိုးရကို စာပေးဖို့ပွငျဆငျနသေလို သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲပွုလုပျသှားဖို့လညျး ရှိနကွေောငျး ဦးကြောျမငျးခန့ျက ပွောပါတယျ။
လားရှိုးမွို့က တအနျးပညာရေးဘောျဒါဆောငျက ဘောျဒါအုပျ မိုငျးတငျအောငျက အထူးသဖွင့ျ ဝေးလံတဲ့ တောငျတနျးဒသေက ကြောငျးသူ၊ ကြောငျးသားတှအေတှကျ အခကျအခဲဖွဈစကွေောငျး အခုလို ပွောပါတယျ။
“အခုဆိုရငျ တောငျပေါျဒသေမှာဆို လားရှိုးရောကျလာဖို့တောငျ ခရီးစရိတျက မလှယျဘူးပေါ့။ လာရတဲ့ ခရီးစရိတျက တခြို့ ကြောငျးသူ ကြောငျးသားတှဆေိုရငျ ကနြောျတို့ဘကျ အကူအညီတောငျးပွီးမှာ ကူညီပေးလိုကျရတာတှေ ရှိတယျ။ တကယျလို့သာ ဘောျဒါဆောငျတှေ မဖှင့ျရဘူးဆိုရငျ ကနြောျတို့ဆီမှာ ၁၀၀ကြောျပေ့ါ၊ ပိတျမယျ ပွနျခိုငျးမယျဆိုရငျတော့ ပွူနာရှိတာပေါ့။ ကလေးတှရေဲ့ ပညာရေးအတှကျလညျး ပွူနာရှိမယျ။ ပွီးတော့ ခရီးစရိတျ သှားဖို့ လာဖို့အတှကျလညျး အခုမိုးတှငျးလညျးဖွဈတယျ၊ တောငျပေါျဒသေပွနျရမယျဆိုရငျ သူတို့အတှကျလညျး အခကျအခဲဖွဈတာပေါ့။ ”
လကျရှိမှာ ဘောျဒါဆောငျက ကြောငျးသူ၊ ကြောငျးသားတှကေို ကြောငျးအပျထားပွီး ဖွဈကွောငျးလညျး ပွောပါတယျ။
ကြိုငျးတုံမွို့က ပညာရေးလုပျငနျးတှကေိုဆောငျရှကျနတေဲ့ ကိုအားမှနျကလညျး ဘောျဒါဆောငျတှေ ပိတျလိုကျရငျ တှေ့ရမယ့ျ အခကျအခဲကို အခုလို ပွောပါတယျ။
“ ကြောငျးတကျဖို့ နစေရာမရှိတော့ဘူးလေ။ ဘောျဒါဆောငျပိတျလိုကျလို့ရှိရငျ။ နရောတိုငျးမှာ ကြေးရှာတိုငျးမှာက အလယျတနျးဖှင့ျနိုငျတဲ့ ကြေးရှာရှိသလို မဖှင့ျနိုငျတဲ့ ကြေးရှာရှိတယျလေ။ နောကျတဈခုက အထကျတနျးဖှင့ျနိုငျတဲ့ ကြေးရှာရှိသလို အထကျတနျးမဖှင့ျနိုငျတဲ့ ကြေးရှာအမြားကွီးရှိတယျ။ လေးတနျးအောငျပွီးမှ ကြောငျးမွို့မှာလာတကျမယ့ျသူတှကေ ဘောျဒါပဲ အားကိုးပွီးနရေတာကိုး။ နောကျတဈခု အလယျတနျးအောငျပွီး အထကျတနျးမှာလညျး ကြိုငျးတုံမှာပဲ လာလာတကျရတာကိုး။ သူတို့က ဘောျဒါ အားကိုးပွီးမှ နတောကိုး။ အထူးသဖွင့ျ တောငျပေါျသားအတှကျ ရညျစူးပွီးဖှင့ျထားတဲ့ ဘောျဒါဆောငျကိစ်စကတြော့ တောျတောျမြားမြား အခကျအခဲကွုံရမှာပေါ့ ကလေးတှကေ။”
ကြောငျးသားတှအေနနေဲ့ အပွငျမှာ အိမျငှားထားရမယ့ျ အခွအေနနေဲ့ပတျသကျလို့လညျး သူက အခုလို ဆကျပွောပါတယျ။
“ မိဘတှကေ အဲလောကျထိ တတျနိုငျမယျမထငျဘူး။ နောကျတဈခု အုပျထိနျးမှုလိုတယျလေ။ ကလေးတှေ အုပျထိနျးမှုမရှိဘဲ အပွငျမှာ ငှားနလေို့ရှိရငျ ကြောငျးမရောကျဘဲနဲ့ အပွငျရောကျသှားမှာပေါ့။”
မွနျမာနိုငျငံမှာ COVID-19 ရောဂါကွောင့ျ သဆေုံးသူ ၆ ဦး အပါအဝငျ ကူးစကျသူ ၃၀၀ ကြောျရှိပွီး ပွညျတှငျးမှာ ကူးစကျမှု မရှိသလောကျ နညျးပါးပမေဲ့ ဆကျလကျ သတိထားကွဖို့လညျး ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ သတိပေးနကွေပါတယျ။
