[Zawgyi/Unicode]
အရပ်ဘက် ရွေးကောက်ပွဲစောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့ တခုဖြစ်တဲ့ PACE ကို ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့် ပိတ်လိုက်တဲ့အတွက် ရွေးကောက်ပွဲ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုအပေါ်မှာ အရပ်ဘက်အဖွဲ့တွေက ကန့်ကွက်နေကြတဲ့အကြောင်း ပြောပြပါမယ်။ ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုဇော်ထက်က သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။
ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ပြည်သူ့လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ PACE ဟာ အသင်းအဖွဲ့ မှတ်ပုံတင်ထားခြင်းမရှိဘူးဆိုတဲ့ အကြောင်းပြချက်နဲ့ ၂၀၂၀ နိုဝင်ဘာ ၈ ရက်မှာ ကျင်းပမယ့် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကို စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့်ပေးဖို့ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ငြင်းဆိုလိုက်တာပါ။
ဒါဟာ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတခုကို ရွေးကောက်ပွဲ စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့်ပိတ်တာ ပထမဆုံးအကြိမ်ဖြစ်ပြီး ရွေးကောက်ပွဲ ပွင့်လင်းမြင်သာမှုအတွက် စိုးရိမ်စရာဖြစ်ကြောင်း PACE ရဲ့ အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ စိုင်းရဲကျော်စွာမြင့်က ဒီနေ့ ဩဂုတ်လ ၁၃ ရက် သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောလိုက်ပါတယ်။
“အရပ်ဘက်အဖွဲ့တွေရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့်ကို ကန့်သတ်လိုက်တာဟာ ရွေးကောက်ပွဲရဲ့ ပွင့်လင်းမြင်သာမှု၊ နောက်ရွေးကောက်ပွဲ ဖြစ်စဉ်ရဲ့ တည်ငြိမ်မှု၊ ပိုဆိုးတာက ကျနော်တို့ရွေးကောက်ပွဲ အလွန်ကာလမှာ ရှိတဲ့ အငြင်းပွားမှုနဲ့ တည်ငြိမ်မှုတွေအတွက်ကို ကျနော်တို အင်မတန် စိုးရိမ်တယ်။ ဒါကြောင့်မို့လည်း ကျနော်တို့အနေနဲ့ ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ကို ဒီနေရာကနေ ထပ်ပြီးတော့ တိုက်တွန်းတာက ဒီဆုံးဖြတ်ချက်ကို ပြန်ပြီးတော့ စဉ်းစားပါ၊ စဉ်းစားပေးဖို့ မေတ္တာရပ်ခံတယ်။ ဒီ COVID-19 ကာလဖြစ်တဲ့အတွက်ကြောင့်မို့လို့ ရွေးကောက်ပွဲ အောင်မြင်ဖို့ဆိုရင် ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်၊ နိုင်ငံရေးပါတီ၊ အရပ်ဘက်အဖွဲ့နဲ့ သတင်းမီဒီယာတွေရဲ့ ပူးပေါင်း ဆောင်ရွက်မှု မပါဘဲ ဒီရွေးကောက်ပွဲဟာ ယုံယုံကြည်ကြည်နဲ့ အောင်အောင်မြင်မြင်ဖြစ်ဖို့ အင်မတန်ခဲယဉ်းပါတယ်။”
ရွေးကောက်ပွဲ စောင့်ကြည့်အကဲခတ်ခွင့် ငြင်းပယ်ခဲ့တဲ့ ကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်လို့ ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲ ကော်မရှင် တာဝန်ရှိသူတွေကို ဆက်သွယ်ခဲ့ပေမဲ့ တုံ့ပြန်ဖြေကြားသူတော့ မရှိခဲ့ပါဘူး။
PACE အဖွဲ့ကတော့ ကပ်ရောဂါကာလမို့ နိုင်ငံတကာ စောင့်ကြည့်လေ့လာသူတွေ နည်းပါးနိုင်တဲ့ အခြေအနေမျိုးမှာ ပြည်တွင်းအရပ်ဘက်အဖွဲ့တွေရဲ့ အခန်းကဏ္ဍက ပိုအရေးပါနိုင်တယ်လို့ပြောပါတယ်။ တခြားစောင့်ကြည့်လေ့လာတဲ့အဖွဲ့တွေလည်း ကန့်ကွက်ခံရမလားဆိုတာ စိုးရိမ်နေတာလည်းရှိပါတယ်။
ဖန်တီးအိမ်အဖွဲ့ကလည်း ရွေးကောက်ပွဲ စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့်ကို မနက်ဖြန်လျှောက်ထားဖို့ရှိတယ်လို့ ဒါရိုက်တာ ဒေါ်ခင်လေးငယ်က ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“နည်းစနစ်တကျလုပ်တဲ့ အဖွဲ့အစည်းတခုကို အသင်းအဖွဲ့မှတ်ပုံတင် မလုပ်တာလေးတခုတည်းနဲ့ အကြောင်းပြပြီးတော့ စောင့်ကြည့်လေ့လာခွင့် မပေးဘူး ဆိုတာကတော့ ကျမတို့အနေနဲ့ ဝမ်းနည်းပါတယ်ရှင့်။ လေ့လာတဲ့ အရပ်ဘက်အဖွဲ့တွေရဲ့ အစီရင်ခံစာတွေ ထွက်လာမှသာ ကမ္ဘာကရော မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲမှာ တရားမျှတမှု၊ လွတ်လပ်မှု၊ ပွင့်လင်းမှုကို ဒါ အထောက်အပံ့ ဖြစ်စေတယ်ဆိုတာမျိုးတွေ တခုခုပေါ့နော် သက်ရောက်မှုတော့ ရှိလာလိမ့်မယ်လို့ ထင်တယ်ရှင့်။”
New Myanmar Foundation ရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ အကြံပေး မမြနန္ဒာသင်းကတော့ စောင့်ကြည့်အကဲခတ်ခွင့် မပြုတဲ့ ကိစ္စနဲ့ပတ်သက်လို့ ကော်မရှင်နဲ့ သက်ဆိုင်ရာအဖွဲ့တွေ ပြန်ဆွေးနွေးစေချင်ကြောင်း ပြောပါတယ်။
“ကျမတို့ကလေ တကယ်တမ်းတော့ ဒီအသင်းအဖွဲ့ဥပဒေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့မှလေ ဥပဒေအရ မှတ်ပုံတင်လို့လည်း ရတယ်၊ မှတ်ပုံမတင်ဘဲနဲ့လည်း နေနိုင်တယ်ဆိုတဲ့ အနေအထားတခုလေ။ အဲလိုရှိတယ်ဆိုတော့ ကျမထင်တယ် မှတ်ပုံတင်ခြင်း၊ မတင်ခြင်းက အကန့်အသတ်တခုအနေနဲ့တော့ ရှိမနေသင့်ဘူးပေါ့နော်။”
၂၀၁၅ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲမှာ PACE အဖွဲ့အပါအဝင် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်း ၅၀ ကျော်က စေတနာ့ဝန်ထမ်း ၁၁,၃၀၀ ကျော်ဟာ မဲဆန္ဒရှင်စာရင်းကြေညာ ပြသတဲ့လုပ်ငန်း၊ မဲရလဒ်တွေ စုစည်းတဲ့လုပ်ငန်းနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်စဉ်တခုလုံး စောင့်ကြည့်တဲ့လုပ်ငန်းတွေမှာ ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့တာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
[Unicode Version]
ရှေးကောကျပှဲ စောင့ျကွည့ျခှင့ျမရတဲ့အပေါျ အရပျဘကျအဖှဲ့တှကေန့ျကှကျ
အရပျဘကျ ရှေးကောကျပှဲစောင့ျကွည့ျလေ့လာရေးအဖှဲ့ တခုဖွဈတဲ့ PACE ကို ပွညျထောငျစုရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျက စောင့ျကွည့ျလေ့လာခှင့ျ ပိတျလိုကျတဲ့အတှကျ ရှေးကောကျပှဲ ပှင့ျလငျးမွငျသာမှုအပေါျမှာ အရပျဘကျအဖှဲ့တှကေ ကန့ျကှကျနကွေတဲ့အကွောငျး ပွောပွပါမယျ။ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုဇောျထကျက သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။
ရှေးကောကျပှဲဆိုငျရာ ပွညျသူ့လှုပျရှားမှုအဖှဲ့ PACE ဟာ အသငျးအဖှဲ့ မှတျပုံတငျထားခွငျးမရှိဘူးဆိုတဲ့ အကွောငျးပွခကြျနဲ့ ၂၀၂၀ နိုဝငျဘာ ၈ ရကျမှာ ကငြျးပမယ့ျ အထှထှေရှေေးကောကျပှဲကို စောင့ျကွည့ျလေ့လာခှင့ျပေးဖို့ ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျက ငွငျးဆိုလိုကျတာပါ။
ဒါဟာ အရပျဘကျအဖှဲ့အစညျးတခုကို ရှေးကောကျပှဲ စောင့ျကွည့ျလေ့လာခှင့ျပိတျတာ ပထမဆုံးအကွိမျဖွဈပွီး ရှေးကောကျပှဲ ပှင့ျလငျးမွငျသာမှုအတှကျ စိုးရိမျစရာဖွဈကွောငျး PACE ရဲ့ အမှုဆောငျဒါရိုကျတာ စိုငျးရဲကြောျစှာမွင့ျက ဒီနေ့ ဩဂုတျလ ၁၃ ရကျ သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲမှာ ပွောလိုကျပါတယျ။
“အရပျဘကျအဖှဲ့တှရေဲ့ ရှေးကောကျပှဲဆိုငျရာ စောင့ျကွည့ျလေ့လာခှင့ျကို ကန့ျသတျလိုကျတာဟာ ရှေးကောကျပှဲရဲ့ ပှင့ျလငျးမွငျသာမှု၊ နောကျရှေးကောကျပှဲ ဖွဈစဉျရဲ့ တညျငွိမျမှု၊ ပိုဆိုးတာက ကနြောျတို့ရှေးကောကျပှဲ အလှနျကာလမှာ ရှိတဲ့ အငွငျးပှားမှုနဲ့ တညျငွိမျမှုတှအေတှကျကို ကနြောျတို အငျမတနျ စိုးရိမျတယျ။ ဒါကွောင့ျမို့လညျး ကနြောျတို့အနနေဲ့ ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျကို ဒီနရောကနေ ထပျပွီးတော့ တိုကျတှနျးတာက ဒီဆုံးဖွတျခကြျကို ပွနျပွီးတော့ စဉျးစားပါ၊ စဉျးစားပေးဖို့ မတေ်တာရပျခံတယျ။ ဒီ COVID-19 ကာလဖွဈတဲ့အတှကျကွောင့ျမို့လို့ ရှေးကောကျပှဲ အောငျမွငျဖို့ဆိုရငျ ပွညျထောငျစုရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျ၊ နိုငျငံရေးပါတီ၊ အရပျဘကျအဖှဲ့နဲ့ သတငျးမီဒီယာတှရေဲ့ ပူးပေါငျး ဆောငျရှကျမှု မပါဘဲ ဒီရှေးကောကျပှဲဟာ ယုံယုံကွညျကွညျနဲ့ အောငျအောငျမွငျမွငျဖွဈဖို့ အငျမတနျခဲယဉျးပါတယျ။”
ရှေးကောကျပှဲ စောင့ျကွည့ျအကဲခတျခှင့ျ ငွငျးပယျခဲ့တဲ့ ကိစ်စနဲ့ ပတျသကျလို့ ပွညျထောငျစု ရှေးကောကျပှဲ ကောျမရှငျ တာဝနျရှိသူတှကေို ဆကျသှယျခဲ့ပမေဲ့ တုံ့ပွနျဖွကွေားသူတော့ မရှိခဲ့ပါဘူး။
PACE အဖှဲ့ကတော့ ကပျရောဂါကာလမို့ နိုငျငံတကာ စောင့ျကွည့ျလေ့လာသူတှေ နညျးပါးနိုငျတဲ့ အခွအေနမြေိုးမှာ ပွညျတှငျးအရပျဘကျအဖှဲ့တှရေဲ့ အခနျးကဏ်ဍက ပိုအရေးပါနိုငျတယျလို့ပွောပါတယျ။ တခွားစောင့ျကွည့ျလေ့လာတဲ့အဖှဲ့တှလေညျး ကန့ျကှကျခံရမလားဆိုတာ စိုးရိမျနတောလညျးရှိပါတယျ။
ဖနျတီးအိမျအဖှဲ့ကလညျး ရှေးကောကျပှဲ စောင့ျကွည့ျလေ့လာခှင့ျကို မနကျဖွနျလြှောကျထားဖို့ရှိတယျလို့ ဒါရိုကျတာ ဒေါျခငျလေးငယျက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“နညျးစနဈတကလြုပျတဲ့ အဖှဲ့အစညျးတခုကို အသငျးအဖှဲ့မှတျပုံတငျ မလုပျတာလေးတခုတညျးနဲ့ အကွောငျးပွပွီးတော့ စောင့ျကွည့ျလေ့လာခှင့ျ မပေးဘူး ဆိုတာကတော့ ကမြတို့အနနေဲ့ ဝမျးနညျးပါတယျရှင့ျ။ လေ့လာတဲ့ အရပျဘကျအဖှဲ့တှရေဲ့ အစီရငျခံစာတှေ ထှကျလာမှသာ ကမ်ဘာကရော မွနျမာနိုငျငံရဲ့ ရှေးကောကျပှဲမှာ တရားမြှတမှု၊ လှတျလပျမှု၊ ပှင့ျလငျးမှုကို ဒါ အထောကျအပံ့ ဖွဈစတေယျဆိုတာမြိုးတှေ တခုခုပေါ့နောျ သကျရောကျမှုတော့ ရှိလာလိမ့ျမယျလို့ ထငျတယျရှင့ျ။”
New Myanmar Foundation ရဲ့ ရှေးကောကျပှဲဆိုငျရာ အကွံပေး မမွနန်ဒာသငျးကတော့ စောင့ျကွည့ျအကဲခတျခှင့ျ မပွုတဲ့ ကိစ်စနဲ့ပတျသကျလို့ ကောျမရှငျနဲ့ သကျဆိုငျရာအဖှဲ့တှေ ပွနျဆှေးနှေးစခေငြျကွောငျး ပွောပါတယျ။
“ကမြတို့ကလေ တကယျတမျးတော့ ဒီအသငျးအဖှဲ့ဥပဒနေဲ့ ပတျသကျပွီးတော့မှလေ ဥပဒအေရ မှတျပုံတငျလို့လညျး ရတယျ၊ မှတျပုံမတငျဘဲနဲ့လညျး နနေိုငျတယျဆိုတဲ့ အနအေထားတခုလေ။ အဲလိုရှိတယျဆိုတော့ ကမြထငျတယျ မှတျပုံတငျခွငျး၊ မတငျခွငျးက အကန့ျအသတျတခုအနနေဲ့တော့ ရှိမနသေင့ျဘူးပေါ့နောျ။”
၂၀၁၅ အထှထှေေ ရှေးကောကျပှဲမှာ PACE အဖှဲ့အပါအဝငျ အရပျဘကျအဖှဲ့အစညျး ၅၀ ကြောျက စတေနာ့ဝနျထမျး ၁၁,၃၀၀ ကြောျဟာ မဲဆန်ဒရှငျစာရငျးကွညော ပွသတဲ့လုပျငနျး၊ မဲရလဒျတှေ စုစညျးတဲ့လုပျငနျးနဲ့ ရှေးကောကျပှဲဖွဈစဉျတခုလုံး စောင့ျကွည့ျတဲ့လုပျငနျးတှမှော ပါဝငျဆောငျရှကျခဲ့တာလညျး ဖွဈပါတယျ။
