(Zawgyi / Unicode)
ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် ရက်စက် ဖိနှိပ်မှုတွေကို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုအဖြစ် အမေရိကန်ဘက်က သတ်မှတ်ပေးဖို့ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေက တောင်းဆိုနေကြပြီး အမေရိကန်ကသာ ဦးဆောင်ရင် တခြားနိုင်ငံတွေလည်း ပါဝင်လာမှာလို့ ပြောဆိုကြပါတယ်။ Cindy Saine ရဲ့ သတင်းဆောင်းပါးကို မသိင်္ဂီထိုက် တင်ပြပေးထားပါတယ်။
၂၀၁၇ ခုနှစ် သြဂုတ်လ ၂၅ ရက်နေ့မှာ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ နယ်မြေရှင်းလင်းမှုတွေကြောင့် ရိုဟင်ဂျာ ၇၄၀,၀၀၀ ကျော် ထွက်ပြေးခဲ့ရပြီး အများစုက အရင်က ထွက်ပြေးခဲ့ကြသူ သိန်းချီရှိနေရာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က ဒုက္ခသည် စခန်းတွေမှာ ရောက်ရှိခဲ့ကြပါတယ်။ ဒုက္ခသည် ၁ သန်းနီးပါး ဌာနေပြန်နိုင်ရေး အခု သုံးနှစ်ပြည့်တဲ့အချိန်ထိ မြန်မာအစိုးရဘက်က ဆောင်ရွက်မပေးနိုင်သေးပါဘူး။
မြန်မာဘက်က လူမျိုးစုအလိုက် ရှင်းလင်းဖယ်ရှားမှုအဖြစ် အမေရိကန် အပါအဝင် တခြားနိုင်ငံတွေကပါ သတ်မှတ်ထားတာပါ။ လူမျိုးစုအလိုက် ရှင်းလင်းဖယ်ရှားမှုဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းက လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းလို ဥပဒေကြောင်းအရ လေးနက်ပြင်းထန်မှု မရှိဘူးလို့ ရိုဟင်ဂျာအရေး လှုပ်ရှားသူတွေက နိုင်ငံတကာ ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့်ဆိုင်ရာ အမေရိကန် ကော်မရှင် (USCIRF) ရဲ့ ဆွေးနွေးပွဲတခုမှာ ပြောဆိုခဲ့ကြပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာ တက်ကြွလှုပ်ရှားမှု ခေါင်းဆောင် ဒေါ်ဝေေ၀နုက အခုလို ပြောပါတယ်။
“အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်း၊ ကမ္ဘာကြီး တခုလုံးရဲ့ ပိုပြီး ခိုင်မာတဲ့ အရေးယူလုပ်ဆောင်မှု လိုအပ်ပါတယ်။ ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့ ရာဇဝတ်ပြစ်မှုကို အသုံးအနှုန်းတခု သတ်မှတ်ပြီး အဲဒီကနေ ရှေ့ဆက် ဆောင်ရွက်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီလိုမှမဟုတ်ရင် ရှေ့မတိုး နောက်မဆုတ် အခြေအနေမှာ ရပ်တန့်နေပြီး ရိုဟင်ဂျာ အသိုင်းအဝိုင်းကို ဒီအခြေအနေအတိုင်း ဆက်မထားနိုင်တော့ပါဘူး။”
ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အပါအဝင် မြန်မာအစိုးရ ခေါင်းဆောင်တွေကတော့ စစ်တပ်ရဲ့ နယ်မြေရှင်းလင်းမှုက အကြမ်းဖက်သူတွေကို နှိမ်နင်းမှုအဖြစ် နိုင်ငံတကာတရားရုံး (ICJ) မှာ ကာကွယ်ခဲ့တာပါ။ တရားရုံးဘက်ကတော့ ရိုဟင်ဂျာတွေ အစုလိုက် အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံရမှုကို မြန်မာအစိုးရဘက်က ကာကွယ်လုပ်ဆောင်ဖို့ အမိန့်ချမှတ်ခဲ့ပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာတွေ နိုင်ငံသားဖြစ်ရေး အပါအဝင် အခြေခံအခွင့်အရေးတွေ ရရှိရေးအတွက် မြန်မာခေါင်းဆောင်တွေကို ဒီထက်ပိုပြီး ဖိအားပေးဖို့ လိုတယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားသူတွေက ပြောပါတယ်။
Naomi Kiloler ကတာ့ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု Holocaust Memorial Museum က ဖြစ်ပါတယ်။
“မြန်မာအစိုးရဟာ ဒီလိုပြစ်မှုတွေ မဖြစ်ခဲ့ဘူးလို့ ငြင်းဆိုနေတာပါ။ ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကိုတောင် မသုံးနိုင်တဲ့ အစိုးရတရပ် ဖြစ်နေတာပါ။ အခုက ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်” ပါလို့ ပြောသွားတာပါ။
မြန်မာအစိုးရဘက်က ထွက်ပြေးရသူတွေကို ပြန်စိစစ်လက်ခံမယ်လို့ ကတိပြုထားပေမယ့် ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို လက်မခံပါဘူး။
စခန်းတွင်းက ရိုဟင်ဂျာတွေရဲ့ အခြေအနေဟာလည်း ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှု အန္တရာယ်၊ နောက် လူတွေ ပြည့်သိပ်နေတဲ့ အခြေအနေဆိုးနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရသလို မြန်မာပြည်တွင်းမှာကလည်း လူနည်းစုတွေအပေါ် ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်မှုတွေ ဆက်ရှိနေတယ်လို့ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေက ပြောပါတယ်။ ဦးထွန်းခင်ဟာ ရိုဟင်ဂျာအရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ ခေါင်းဆောင်တဦး ဖြစ်ပါတယ်။
“ရိုဟင်ဂျာတွေကို ရှင်းလင်း ဖယ်ရှားပစ်ဖို့ မြန်မာခေါင်းဆောင်တွေ ရည်ရွယ်ထားဆဲ ဖြစ်ပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာတွေကို ဖျက်ဆီးနေပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းမှာ ကျန်ရှိနေတဲ့ ရိုဟင်ဂျာ ၆ သိန်းလောက်ရဲ့ ဘဝဟာဆိုရင်လည်း အကျယ်ချုပ် ကျခံနေရတာပါပဲ” လို့ ဦးထွန်းခင် ပြောသွားတာပါ။
မျိုးနွယ်စုရေးရာ ရာဇဝတ်မှုတွေအရေး ဖြေရှင်းတဲ့နေရာမှာ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုဟာ အမြဲတမ်း ဦးဆောင်မှု အခန်းကဏ္ဍမှာ ရှိပြီး အခု ရိုဟင်ဂျာတွေအတွက်ပါ အမေရိကန်ဘက်က ရပ်တည်ပေးမယ်ဆိုရင် တခြားနိုင်ငံတွေလည်း လိုက်ပါလာမှာ ဖြစ်တယ်လို့လည်း ဦးထွန်းခင်က ပြောဆိုပါတယ်။
--------------------------------
(Unicode)
ရိုဟငျဂြာ လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုအဖွဈ သတျမှတျပေးဖို့ အမရေိကနျကို တောငျးဆို
ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ ရကျစကျ ဖိနှိပျမှုတှကေို လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုအဖွဈ အမရေိကနျဘကျက သတျမှတျပေးဖို့ တကျကွှလှုပျရှားသူတှကေ တောငျးဆိုနကွေပွီး အမရေိကနျကသာ ဦးဆောငျရငျ တခွားနိုငျငံတှလေညျး ပါဝငျလာမှာလို့ ပွောဆိုကွပါတယျ။ Cindy Saine ရဲ့ သတငျးဆောငျးပါးကို မသိငျ်ဂီထိုကျ တငျပွပေးထားပါတယျ။
၂၀၁၇ ခုနှဈ သွဂုတျလ ၂၅ ရကျနေ့မှာ မွနျမာစဈတပျရဲ့ နယျမွရှေငျးလငျးမှုတှကွေောင့ျ ရိုဟငျဂြာ ၇၄၀,၀၀၀ ကြောျ ထှကျပွေးခဲ့ရပွီး အမြားစုက အရငျက ထှကျပွေးခဲ့ကွသူ သိနျးခြီရှိနရော ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှက ဒုက်ခသညျ စခနျးတှမှော ရောကျရှိခဲ့ကွပါတယျ။ ဒုက်ခသညျ ၁ သနျးနီးပါး ဌာနပွေနျနိုငျရေး အခု သုံးနှဈပွည့ျတဲ့အခြိနျထိ မွနျမာအစိုးရဘကျက ဆောငျရှကျမပေးနိုငျသေးပါဘူး။
မွနျမာဘကျက လူမြိုးစုအလိုကျ ရှငျးလငျးဖယျရှားမှုအဖွဈ အမရေိကနျ အပါအဝငျ တခွားနိုငျငံတှကေပါ သတျမှတျထားတာပါ။ လူမြိုးစုအလိုကျ ရှငျးလငျးဖယျရှားမှုဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးက လူမြိုးတုံးသတျဖွတျမှုဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးလို ဥပဒကွေောငျးအရ လေးနကျပွငျးထနျမှု မရှိဘူးလို့ ရိုဟငျဂြာအရေး လှုပျရှားသူတှကေ နိုငျငံတကာ ဘာသာရေး လှတျလပျခှင့ျဆိုငျရာ အမရေိကနျ ကောျမရှငျ (USCIRF) ရဲ့ ဆှေးနှေးပှဲတခုမှာ ပွောဆိုခဲ့ကွပါတယျ။ ရိုဟငျဂြာ တကျကွှလှုပျရှားမှု ခေါငျးဆောငျ ဒေါျဝေဝေနုက အခုလို ပွောပါတယျ။
“အမရေိကနျပွညျထောငျစု၊ နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝိုငျး၊ ကမ်ဘာကွီး တခုလုံးရဲ့ ပိုပွီး ခိုငျမာတဲ့ အရေးယူလုပျဆောငျမှု လိုအပျပါတယျ။ ကြူးလှနျခဲ့တဲ့ ရာဇဝတျပွဈမှုကို အသုံးအနှုနျးတခု သတျမှတျပွီး အဲဒီကနေ ရှေ့ဆကျ ဆောငျရှကျရမှာ ဖွဈပါတယျ။ ဒီလိုမှမဟုတျရငျ ရှေ့မတိုး နောကျမဆုတျ အခွအေနမှော ရပျတန့ျနပွေီး ရိုဟငျဂြာ အသိုငျးအဝိုငျးကို ဒီအခွအေနအေတိုငျး ဆကျမထားနိုငျတော့ပါဘူး။”
ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ အပါအဝငျ မွနျမာအစိုးရ ခေါငျးဆောငျတှကေတော့ စဈတပျရဲ့ နယျမွရှေငျးလငျးမှုက အကွမျးဖကျသူတှကေို နှိမျနငျးမှုအဖွဈ နိုငျငံတကာတရားရုံး (ICJ) မှာ ကာကှယျခဲ့တာပါ။ တရားရုံးဘကျကတော့ ရိုဟငျဂြာတှေ အစုလိုကျ အပွုံလိုကျ သတျဖွတျခံရမှုကို မွနျမာအစိုးရဘကျက ကာကှယျလုပျဆောငျဖို့ အမိန့ျခမြှတျခဲ့ပါတယျ။ ရိုဟငျဂြာတှေ နိုငျငံသားဖွဈရေး အပါအဝငျ အခွခေံအခှင့ျအရေးတှေ ရရှိရေးအတှကျ မွနျမာခေါငျးဆောငျတှကေို ဒီထကျပိုပွီး ဖိအားပေးဖို့ လိုတယျလို့ လူ့အခှင့ျအရေး လှုပျရှားသူတှကေ ပွောပါတယျ။
Naomi Kiloler ကတာ့ အမရေိကနျပွညျထောငျစု Holocaust Memorial Museum က ဖွဈပါတယျ။
“မွနျမာအစိုးရဟာ ဒီလိုပွဈမှုတှေ မဖွဈခဲ့ဘူးလို့ ငွငျးဆိုနတောပါ။ ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကိုတောငျ မသုံးနိုငျတဲ့ အစိုးရတရပျ ဖွဈနတောပါ။ အခုက ၂၀၂၀ ပွည့ျနှဈ” ပါလို့ ပွောသှားတာပါ။
မွနျမာအစိုးရဘကျက ထှကျပွေးရသူတှကေို ပွနျစိစဈလကျခံမယျလို့ ကတိပွုထားပမေယ့ျ ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို လကျမခံပါဘူး။
စခနျးတှငျးက ရိုဟငျဂြာတှရေဲ့ အခွအေနဟောလညျး ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျမှု အန်တရာယျ၊ နောကျ လူတှေ ပွည့ျသိပျနတေဲ့ အခွအေနဆေိုးနဲ့ ရငျဆိုငျနရေသလို မွနျမာပွညျတှငျးမှာကလညျး လူနညျးစုတှအေပေါျ ဖိနှိပျခြုပျခယြျမှုတှေ ဆကျရှိနတေယျလို့ တကျကွှလှုပျရှားသူတှကေ ပွောပါတယျ။ ဦးထှနျးခငျဟာ ရိုဟငျဂြာအရေး တကျကွှလှုပျရှားသူ ခေါငျးဆောငျတဦး ဖွဈပါတယျ။
“ရိုဟငျဂြာတှကေို ရှငျးလငျး ဖယျရှားပဈဖို့ မွနျမာခေါငျးဆောငျတှေ ရညျရှယျထားဆဲ ဖွဈပါတယျ။ ရိုဟငျဂြာတှကေို ဖကြျဆီးနပေါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံတှငျးမှာ ကနြျရှိနတေဲ့ ရိုဟငျဂြာ ၆ သိနျးလောကျရဲ့ ဘဝဟာဆိုရငျလညျး အကယြျခြုပျ ကခြံနရေတာပါပဲ” လို့ ဦးထှနျးခငျ ပွောသှားတာပါ။
မြိုးနှယျစုရေးရာ ရာဇဝတျမှုတှအေရေး ဖွရှေငျးတဲ့နရောမှာ အမရေိကနျ ပွညျထောငျစုဟာ အမွဲတမျး ဦးဆောငျမှု အခနျးကဏ်ဍမှာ ရှိပွီး အခု ရိုဟငျဂြာတှအေတှကျပါ အမရေိကနျဘကျက ရပျတညျပေးမယျဆိုရငျ တခွားနိုငျငံတှလေညျး လိုကျပါလာမှာ ဖွဈတယျလို့လညျး ဦးထှနျးခငျက ပွောဆိုပါတယျ။
