(Zawgyi/Unicode)
အမေရိကန် သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပဖို့ သီတင်းပတ် ၅ ပတ်ပဲလိုတော့ချိန်မှာ Republican ပါတီက လက်ရှိသမ္မတ Donald Trump နဲ့ ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီက သမ္မတလောင်း Joe Biden တို့ရဲ့အကြား အကြောင်းအရာ ၆ ခုကို အခြေခံဆွေးနွေးကြမယ့် စကား စစ်ထိုးပွဲကို စက်တင်ဘာလ ၂၉ ရက်နေ့ ဒေသစံတော်ချိန် ည ၉ နာရီမှာ ကျင်းပမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ Ohio ပြည်နယ်၊ Cleveland မြို့မှာ ကျင်းပမယ့် ဒီ စကားစစ်ထိုးပွဲဟာ နိုဝင်ဘာလ ၃ ရက်နေ့မှာ ကျင်းပမယ့် သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲကို ဝင်ရောက် ယှဉ်ပြိုင်မယ့် ပါတီနှစ်ခုက ကိုယ်စားလှယ် ၂ ဦးအကြား ပထမဆုံးအကြိမ် စကား စစ်ထိုးပွဲ ဖြစ်ပါတယ်။
အခုလို စကားစစ်ထိုးပွဲ ကျင်းပချိန်မှာ လူထု သဘောထား စစ်တမ်း ကောက်ယူမှုတွေအရ လူထုထောက်ခံမှုမှာ Joe Biden က သမ္မတ Trump ထက် အမှတ် (၇) မှတ်နဲ့ သီတင်းပတ်ပေါင်းများစွာ အသာစီးရနေတာဖြစ်လို့ အမေရိကန်သမိုင်းမှာ ဒုတိယ သက်တမ်းရွေးကောက် ပွဲ ရှုံးနိမ့်တဲ့ တတိယမြောက် သမ္မတဟာ သမ္မတ Trump ဖြစ်လာမလားဆိုပြီး ခန့်မှန်းတွက်ဆနေကြတာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ အောင်နိုင်ရေး သော့ချက်ကျတဲ့ ပြည်နယ်တွေမှာ လူထု ထောက်ခံမှု တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦး သိပ်မကွာတာမို့ ဒီတစ်ခါလည်း ၂၀၁၆ ခုနှစ်တုန်းကလိုပဲ သမ္မတ ထရမ့်က Popular vote လို့ ခေါ်တဲ့ လူတစ်ဦးချင်းစီရဲ့ ထောက်ခံမဲအရေအတွက်အရ ရှုံးနိမ့် ပေမဲ့ Electoral vote လို့ ခေါ်တဲ့ ရွေးချယ်ရေး အဖွဲ့ရဲ မဲအသာနဲ့ အနိုင်ပြန်ရမလားဆိုပြီး ခန့်မှန်းချက်တွေလည်း ပေါ်ထွက်လာနေပါတယ်။
ဒါကြောင့် စကားစစ်ထိုးပွဲကို ရုပ်သံကနေ စောင့်ကြည့်နားထောင်မယ့် အမေရိကန်ပြည်သူ စုစုပေါင်း သန်း ၁၀၀ လောက်ရှိမယ်လို့ ခန့်မှန်းရပါတယ်။
မိနစ် ၉၀ ကြာ စကားစစ်ထိုးပွဲမှာ လတ်တလော အရေးကြီးတဲ့ ခေါင်းစဉ် ၆ ခုအပေါ်အဓိကထား ဆွေးနွေးကြမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ၁၅ မိနစ်စီ ဆွေးနွေးမယ့် အဲဒီ ခေါင်းစဉ်တွေထဲ စကားစစ်ထိုးမယ့် ကိုယ်စားလှယ်လောင်း ၂ ဦးရဲ့ အရည်အသွေး၊ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ရောဂါ ပြဿနာ၊ တရား ရုံးချုပ် တရားသူကြီးတစ်ဦး အသစ်ခန့်အပ်ရေးကိစ္စ၊ လက်ရှိ အမေရိကန် စီးပွားရေး၊ ရွေးကောက်ပွဲ မျှတခိုင်မာမှုနဲ့ လူမျိုးရေးနဲ့အကြမ်းဖက်မှု ဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်တွေ ပါဝင်ပါတယ်။
အဲဒီ ခေါင်းစဉ်တွေအပြင် ဘီလီယံနာ သူဌေးကြီး သမ္မတ Trump က ၂၀၁၆ နဲ့ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွေမှာ အခွန်ငွေ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၇၅၀ သာ ပေးဆောင်ခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ တနင်္ဂနွေနေ့ထုတ် New York Times သတင်းစာမှာ ရေးသားတဲ့သတင်းက အများ စိတ်ဝင်စားစရာ ခေါင်းစဉ် ဖြစ်လာမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
သမ္မတ Trump ကတော့ ဒါဟာ အတုအယောင်သတင်း ဖြစ်တယ်လို့ ပြောထားပါတယ်။ Biden ရဲ့ မဲဆွယ်စည်းရုံးရေးအဖွဲ့ကတော့ ဒါဟာ သမ္မတ Trump တစ်ယောက် အမေရိကန် လုပ်သားတွေရဲ့ ဘဝနဲ့ ဘယ်လောက် ကင်းကွာနေတယ်ဆိုတာကို ပြသနေတာဖြစ်တယ်လို့ ထောက်ပြခဲ့ပါတယ်။
............
ကနျ သမ်မတလောငျးတှရေဲ့ ပထမဆုံးအကွိမျ စကားစဈထိုးပှဲ
(Unicode)
အမရေိကနျ သမ်မတ ရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပဖို့ သီတငျးပတျ ၅ ပတျပဲလိုတော့ခြိနျမှာ Republican ပါတီက လကျရှိသမ်မတ Donald Trump နဲ့ ဒီမိုကရကျတဈပါတီက သမ်မတလောငျး Joe Biden တို့ရဲ့အကွား အကွောငျးအရာ ၆ ခုကို အခွခေံဆှေးနှေးကွမယ့ျ စကား စဈထိုးပှဲကို စကျတငျဘာလ ၂၉ ရကျနေ့ ဒသေစံတောျခြိနျ ည ၉ နာရီမှာ ကငြျးပမှာ ဖွဈပါတယျ။ Ohio ပွညျနယျ၊ Cleveland မွို့မှာ ကငြျးပမယ့ျ ဒီ စကားစဈထိုးပှဲဟာ နိုဝငျဘာလ ၃ ရကျနေ့မှာ ကငြျးပမယ့ျ သမ်မတ ရှေးကောကျပှဲကို ဝငျရောကျ ယှဉျပွိုငျမယ့ျ ပါတီနှဈခုက ကိုယျစားလှယျ ၂ ဦးအကွား ပထမဆုံးအကွိမျ စကား စဈထိုးပှဲ ဖွဈပါတယျ။
အခုလို စကားစဈထိုးပှဲ ကငြျးပခြိနျမှာ လူထု သဘောထား စဈတမျး ကောကျယူမှုတှအေရ လူထုထောကျခံမှုမှာ Joe Biden က သမ်မတ Trump ထကျ အမှတျ (၇) မှတျနဲ့ သီတငျးပတျပေါငျးမြားစှာ အသာစီးရနတောဖွဈလို့ အမရေိကနျသမိုငျးမှာ ဒုတိယ သကျတမျးရှေးကောကျ ပှဲ ရှုံးနိမ့ျတဲ့ တတိယမွောကျ သမ်မတဟာ သမ်မတ Trump ဖွဈလာမလားဆိုပွီး ခန့ျမှနျးတှကျဆနကွေတာလညျး ဖွဈပါတယျ။
ဒါပမေဲ့ ရှေးကောကျပှဲ အောငျနိုငျရေး သော့ခကြျကတြဲ့ ပွညျနယျတှမှော လူထု ထောကျခံမှု တဈဦးနဲ့တဈဦး သိပျမကှာတာမို့ ဒီတဈခါလညျး ၂၀၁၆ ခုနှဈတုနျးကလိုပဲ သမ်မတ ထရမ့ျက Popular vote လို့ ခေါျတဲ့ လူတဈဦးခငြျးစီရဲ့ ထောကျခံမဲအရအေတှကျအရ ရှုံးနိမ့ျ ပမေဲ့ Electoral vote လို့ ခေါျတဲ့ ရှေးခယြျရေး အဖှဲ့ရဲ မဲအသာနဲ့ အနိုငျပွနျရမလားဆိုပွီး ခန့ျမှနျးခကြျတှလေညျး ပေါျထှကျလာနပေါတယျ။
ဒါကွောင့ျ စကားစဈထိုးပှဲကို ရုပျသံကနေ စောင့ျကွည့ျနားထောငျမယ့ျ အမရေိကနျပွညျသူ စုစုပေါငျး သနျး ၁၀၀ လောကျရှိမယျလို့ ခန့ျမှနျးရပါတယျ။
မိနဈ ၉၀ ကွာ စကားစဈထိုးပှဲမှာ လတျတလော အရေးကွီးတဲ့ ခေါငျးစဉျ ၆ ခုအပေါျအဓိကထား ဆှေးနှေးကွမှာ ဖွဈပါတယျ။ ၁၅ မိနဈစီ ဆှေးနှေးမယ့ျ အဲဒီ ခေါငျးစဉျတှထေဲ စကားစဈထိုးမယ့ျ ကိုယျစားလှယျလောငျး ၂ ဦးရဲ့ အရညျအသှေး၊ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကပျရောဂါ ပွူနာ၊ တရား ရုံးခြုပျ တရားသူကွီးတဈဦး အသဈခန့ျအပျရေးကိစ်စ၊ လကျရှိ အမရေိကနျ စီးပှားရေး၊ ရှေးကောကျပှဲ မြှတခိုငျမာမှုနဲ့ လူမြိုးရေးနဲ့အကွမျးဖကျမှု ဆိုတဲ့ ခေါငျးစဉျတှေ ပါဝငျပါတယျ။
အဲဒီ ခေါငျးစဉျတှအေပွငျ ဘီလီယံနာ သူဌေးကွီး သမ်မတ Trump က ၂၀၁၆ နဲ့ ၂၀၁၇ ခုနှဈတှမှော အခှနျငှေ အမရေိကနျဒေါျလာ ၇၅၀ သာ ပေးဆောငျခဲ့တယျဆိုတဲ့ တနငျ်ဂနှနေေ့ထုတျ New York Times သတငျးစာမှာ ရေးသားတဲ့သတငျးက အမြား စိတျဝငျစားစရာ ခေါငျးစဉျ ဖွဈလာမှာ ဖွဈပါတယျ။
သမ်မတ Trump ကတော့ ဒါဟာ အတုအယောငျသတငျး ဖွဈတယျလို့ ပွောထားပါတယျ။ Biden ရဲ့ မဲဆှယျစညျးရုံးရေးအဖှဲ့ကတော့ ဒါဟာ သမ်မတ Trump တဈယောကျ အမရေိကနျ လုပျသားတှရေဲ့ ဘဝနဲ့ ဘယျလောကျ ကငျးကှာနတေယျဆိုတာကို ပွသနတောဖွဈတယျလို့ ထောကျပွခဲ့ပါတယျ။
