(Zawgyi / Unicode)
ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ ကာလအတွင်း ကူးစက်မှုတားဆီးနိုင်ရေး လမ်းညွှန်ချက်တွေနဲ့အညီ မြန်မာနိုင်ငံသားအများစု နေထိုင်ရာ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု အင်ဒီယားနားပြည်နယ် ဖို့ဝိန်းမြို့မှာ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ကြိုတင်မဲ ဘယ်လိုပေးခဲ့ကြသလဲ ဆိုတဲ့အကြောင်း ကိုဉာဏ်ဝင်းအောင် စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
နိုဝင်ဘာ ၈ ရက် မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကျင်းပမယ့် ၂၀၂၀ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ပြည်နယ် ၅၀ ရှိတဲ့အထဲ ၁၂ ပြည်နယ်က မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ အင်ဒီယားနားပြည်နယ် ဖို့ဝိန်းမြို့မဲရုံခွဲမှာ အောက်တိုဘာ ၁၁ ရက် တနင်္ဂနွေနေ့က ကြိုတင်မဲ လာပေးကြတာပါ။
ပုံမှန်အားဖြင့် ဝါရှင်တန်ဒီစီ၊ နယူးယောက်နဲ့ လော့စ်အိန်ဂျလိစ်မြို့တွေက မြန်မာသံရုံး၊ ကောင်စစ်ဝန်ရုံး မဲရုံတွေမှာသာ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ လာရောက် မဲပေးလေ့ရှိပါတယ်။ ဒီ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် အင်ဒီယားနားပြည်နယ် ဖို့ဝိန်းမြို့မှာ ဘာကြောင့် မဲရုံခွဲတခု ဖွင့်လှစ်ရသလဲ ဆိုတဲ့အကြောင်းကိုတော့ ဖို့ဝိန်းမဲရုံခွဲမှာ တာဝန်ကျနေတဲ့ ဝါရှင်တန်ဒီစီ မြန်မာသံရုံး ဒုအတွင်းဝန် ဒေါ်စုစုအောင်က ဗွီအိုအေကို ရှင်းပြပါတယ်။
“ဝါရှင်တန်ဒီစီသံရုံးမှာ လာပေးရတဲ့ ပြည်နယ်အများကြီးထဲမှာမှ ဒီဖို့ဝိန်းကို ရွေးပြီးတော့ ဖွင့်လှစ်လိုက်တာက ကိုဗစ်ကာလ ဖြစ်နေတဲ့အတွက် သွားရေးလာရေး ခက်ခဲတယ်ပေါ့နော်။ ခရီးသွားလာရေး လွယ်ကူစေချင်တဲ့အတွက် လာဖွင့်တာပါ။”
ဖို့ဝိန်းမဲရုံခွဲမှာလည်း မဲပေးသူတွေအတွက် ရောဂါကူးစက်မှု ထိန်းချုပ်တားဆီးရေး CDC လမ်းညွှန်ချက်တွေနဲ့အညီ ဆောင်ရွက်ထားကြောင်း ဒေါ်စုစုအောင်က ပြောပါတယ်။
“ဒီ CDC guideline လမ်းညွှန်ချက်နဲ့အညီ ကျမတို့ ဆောင်ရွက်ထားပါတယ်။ ပထမဆုံး စဝင်တာနဲ့ ကျမတို့ အဖျားတိုင်းတယ်။ အဖျားမရှိဘူးဆိုမှ သူ့ကို အထောက်အထား စစ်ပါတယ်။ Register လုပ် စာရင်းသွင်းတယ်၊ မဲပေးဖို့ တန်းစီတယ်ပေါ့နော်။ အဲဒီလို တန်းစီတဲ့အခါမှာလည်း အားလုံးကို ၆ ပေခြားနဲ့ ခွဲထားပေးတယ်ပေါ့။ ဒီမှာ တာဝန်ကျတဲ့ မဲရုံမှူးတွေ တာဝန်ကျသူတွေကလည်း Mask နှာခေါင်းစည်းတပ်ရတယ်၊ လက်အိတ်စွတ်ထားရတယ်။ လာပေးတဲ့သူတွေမှာလည်း နှာခေါင်းစည်းမပါရင် တပ်ပေးတယ်၊ ဟန်းဂျယ် သုံးခိုင်းတယ်ပေါ့။ အားလုံးက Social distancing အတိုင်း သွားပါတယ်ရှင့်။”
ဖို့ဝိန်းမဲရုံခွဲမှာ အင်ဒီးယားနား၊ မင်နီဆိုးတား၊ အီလီနွိုင်း၊ မစ်ဇိုရီ၊ ကန်တပ်ကီ၊ အိုင်အိုဝါ၊ ဝစ်(စ)ကွန်ဆင်၊ အိုဟိုင်းယိုး၊ မီချီဂန်၊ နီဘရားစကား၊ ကိုရိုရားဒိုး စတဲ့ ပြည်နယ် ၁၂ ခုက မဲဆန္ဒရှင် ၁၁၂ ဦး လာရောက်မဲပေးခဲ့ကြတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အင်ဒီးယားနားပြည်နယ်က မဲပေးသူ ၄၅ ဦးရှိတဲ့အထဲမှာ ဖို့ဝိန်းမြို့က ဒေါ်နီလာရွှေလည်း ပါဝင်ပါတယ်။
“ကျမတို့ နိုင်ငံသားတယောက်ရဲ့ အခွင့်အရေးတွေ အပြည့်အဝရှိအောင်လို့ မိမိဆန္ဒနဲ့အညီ ကိုဗစ်ဖြစ်နေပမေယ့်လည်း မဲလာပေးတာပါရှင်။ မဲပေးပုံ ပေးနည်းကိုပေါ့နော်၊ ဘယ်လိုပေးရမယ်ဆိုတာကို သူတို့ ကော်မရှင်က ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ ပုံစံတွေနဲ့အညီ ကျမတို့ကို ရှင်းပြတယ်။ ကျမတို့က အဲဒါတွေကို နားလည်ပြီးတဲ့အတွက် အထဲကိုဝင်လာပြီးတော့ ကိုယ် မဲပေးရမယ့် မဲပြားတွေ မှန်မမှန် စစ်တယ်။ သူများတွေက မဲပြားပေါ် ခြစ်ထားလား မခြစ်ထားဘူးလား ... လွှတ်တော်ကရော ဘယ်လိုပုံစံတွေလဲ အဲလိုဟာတွေရော မှန်ရဲ့လား၊ အဲဒါတွေ ကျမတို့ကြည့်တယ်။ မှန်တယ်ဆိုတော့မှ ကျမတို့က လျှို့ဝှက်မဲပေးခန်းထဲ ဝင်ပြီးတော့ ကိုယ်မဲပေးလိုတဲ့ ဆန္ဒရှိသူကို ပေးခဲ့ပါတယ်။”
ဖို့ဝိန်းမြို့ထဲမှာ မဲဆွယ်စည်းရုံးမှုတချို့ ရှိပေမယ့် လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဖြစ်အောင် လုပ်ဆောင်ထားတယ်လို့ သံရုံး ဒုအတွင်းဝန် ဒေါ်စုစုအောင်က ပြောပါတယ်။
“သူတို့ ဒီမြို့နယ်မှာတော့ မဲဆွယ်စည်းရုံးတာတွေ တွေ့ရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျမတို့က ကျမတို့မဲရုံနဲ့ ကိုက် ၅၀၀ အတွင်းမှာ မဲဆွယ်စည်းရုံးမှု ဘာမှမရှိရအောင် စီစဉ်ထားပါတယ်။ သံတမန်ရေးရာ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ Diplomatic Security Service ကိုလည်း အကြောင်းကြားထားတာဆိုတော့ သူတို့လည်းရှိနေပါတယ်၊ လုံခြုံရေးအရပေါ့။ ဒီမဲရုံရဲ့ ကိုက် ၅၀၀ ပတ်ပတ်လည်မှာ ဘာ မဲဆွယ်စည်းရုံးမှုမှ မရှိပါဘူး။ လွတ်လပ်တရားမျှတတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲ ဖြစ်ရမယ်ဆိုတဲ့ ရည်မှန်းချက်နဲ့အညီ လိုက်နာပြီးတော့မှ ဆောင်ရွက်တာပါ။”
၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲထက်စာရင် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် အမေရိကန်မှာ ကြိုတင်မဲပေးဖို့ စာရင်းသွင်းထားသူ ပိုများလာတယ်လို့ ဝါရှင်တန်ဒီစီ မြန်မာသံရုံး တာဝန်ရှိသူတွေက ပြောပါတယ်။ ၂၀၂၀ အတွက် ဝါရှင်တန်ဒီစီ သံရုံးမဲရုံမှာ ကြိုတင်မဲပေးဖို့ စာရင်းသွင်းထားသူပေါင်း ၃၂၄ ယောက်ရှိပြီး ဒါဟာ ၂၀၁၅ တုန်းက မဲလာပေးသူဦးရေ ၁၄၀ ကျော်ထက်စာရင် နှစ်ဆပိုများလာတဲ့ သဘော ဖြစ်ပါတယ်။
အမေရိကန်တနိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာအရ မြန်မာသံရုံး၊ ကောင်စစ်ဝန်ရုံး မဲရုံ ၄ ခုမှာ မဲပေးဖို့ စာရင်းပေါက်သူ စုစုပေါင်း ၁,၅၀၀ ကျော်ရှိတယ်လို့ မြန်မာသံရုံးက ပြောပါတယ်။
------------------------
(Unicode)
အမရေိကနျရောကျ မွနျမာတှေ COVID-19 စညျးကမျးတှနေဲ့အညီ ကွိုတငျမဲပေး
ကိုဗဈကပျရောဂါ ကာလအတှငျး ကူးစကျမှုတားဆီးနိုငျရေး လမျးညှှနျခကြျတှနေဲ့အညီ မွနျမာနိုငျငံသားအမြားစု နထေိုငျရာ အမရေိကနျပွညျထောငျစု အငျဒီယားနားပွညျနယျ ဖို့ဝိနျးမွို့မှာ ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ ကွိုတငျမဲ ဘယျလိုပေးခဲ့ကွသလဲ ဆိုတဲ့အကွောငျး ကိုဉာဏျဝငျးအောငျ စုစညျးတငျပွထားပါတယျ။
နိုဝငျဘာ ၈ ရကျ မွနျမာနိုငျငံမှာ ကငြျးပမယ့ျ ၂၀၂၀ အထှထှေေ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ အမရေိကနျပွညျထောငျစု ပွညျနယျ ၅၀ ရှိတဲ့အထဲ ၁၂ ပွညျနယျက မွနျမာနိုငျငံသားတှေ အငျဒီယားနားပွညျနယျ ဖို့ဝိနျးမွို့မဲရုံခှဲမှာ အောကျတိုဘာ ၁၁ ရကျ တနငျ်ဂနှနေေ့က ကွိုတငျမဲ လာပေးကွတာပါ။
ပုံမှနျအားဖွင့ျ ဝါရှငျတနျဒီစီ၊ နယူးယောကျနဲ့ လော့အိနျဂလြိဈမွို့တှကေ မွနျမာသံရုံး၊ ကောငျစဈဝနျရုံး မဲရုံတှမှောသာ မွနျမာနိုငျငံသားတှေ လာရောကျ မဲပေးလေ့ရှိပါတယျ။ ဒီ ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ အငျဒီယားနားပွညျနယျ ဖို့ဝိနျးမွို့မှာ ဘာကွောင့ျ မဲရုံခှဲတခု ဖှင့ျလှဈရသလဲ ဆိုတဲ့အကွောငျးကိုတော့ ဖို့ဝိနျးမဲရုံခှဲမှာ တာဝနျကနြတေဲ့ ဝါရှငျတနျဒီစီ မွနျမာသံရုံး ဒုအတှငျးဝနျ ဒေါျစုစုအောငျက ဗှီအိုအကေို ရှငျးပွပါတယျ။
“ဝါရှငျတနျဒီစီသံရုံးမှာ လာပေးရတဲ့ ပွညျနယျအမြားကွီးထဲမှာမှ ဒီဖို့ဝိနျးကို ရှေးပွီးတော့ ဖှင့ျလှဈလိုကျတာက ကိုဗဈကာလ ဖွဈနတေဲ့အတှကျ သှားရေးလာရေး ခကျခဲတယျပေါ့နောျ။ ခရီးသှားလာရေး လှယျကူစခေငြျတဲ့အတှကျ လာဖှင့ျတာပါ။”
ဖို့ဝိနျးမဲရုံခှဲမှာလညျး မဲပေးသူတှအေတှကျ ရောဂါကူးစကျမှု ထိနျးခြုပျတားဆီးရေး CDC လမျးညှှနျခကြျတှနေဲ့အညီ ဆောငျရှကျထားကွောငျး ဒေါျစုစုအောငျက ပွောပါတယျ။
“ဒီ CDC guideline လမျးညှှနျခကြျနဲ့အညီ ကမြတို့ ဆောငျရှကျထားပါတယျ။ ပထမဆုံး စဝငျတာနဲ့ ကမြတို့ အဖြားတိုငျးတယျ။ အဖြားမရှိဘူးဆိုမှ သူ့ကို အထောကျအထား စဈပါတယျ။ Register လုပျ စာရငျးသှငျးတယျ၊ မဲပေးဖို့ တနျးစီတယျပေါ့နောျ။ အဲဒီလို တနျးစီတဲ့အခါမှာလညျး အားလုံးကို ၆ ပခွေားနဲ့ ခှဲထားပေးတယျပေါ့။ ဒီမှာ တာဝနျကတြဲ့ မဲရုံမှူးတှေ တာဝနျကသြူတှကေလညျး Mask နှာခေါငျးစညျးတပျရတယျ၊ လကျအိတျစှတျထားရတယျ။ လာပေးတဲ့သူတှမှောလညျး နှာခေါငျးစညျးမပါရငျ တပျပေးတယျ၊ ဟနျးဂယြျ သုံးခိုငျးတယျပေါ့။ အားလုံးက Social distancing အတိုငျး သှားပါတယျရှင့ျ။”
ဖို့ဝိနျးမဲရုံခှဲမှာ အငျဒီးယားနား၊ မငျနီဆိုးတား၊ အီလီနှိုငျး၊ မဈဇိုရီ၊ ကနျတပျကီ၊ အိုငျအိုဝါ၊ ဝဈ(စ)ကှနျဆငျ၊ အိုဟိုငျးယိုး၊ မီခြီဂနျ၊ နီဘရားစကား၊ ကိုရိုရားဒိုး စတဲ့ ပွညျနယျ ၁၂ ခုက မဲဆန်ဒရှငျ ၁၁၂ ဦး လာရောကျမဲပေးခဲ့ကွတာ ဖွဈပါတယျ။ အငျဒီးယားနားပွညျနယျက မဲပေးသူ ၄၅ ဦးရှိတဲ့အထဲမှာ ဖို့ဝိနျးမွို့က ဒေါျနီလာရှှလေညျး ပါဝငျပါတယျ။
“ကမြတို့ နိုငျငံသားတယောကျရဲ့ အခှင့ျအရေးတှေ အပွည့ျအဝရှိအောငျလို့ မိမိဆန်ဒနဲ့အညီ ကိုဗဈဖွဈနပေမယေ့ျလညျး မဲလာပေးတာပါရှငျ။ မဲပေးပုံ ပေးနညျးကိုပေါ့နောျ၊ ဘယျလိုပေးရမယျဆိုတာကို သူတို့ ကောျမရှငျက ထုတျပွနျထားတဲ့ ပုံစံတှနေဲ့အညီ ကမြတို့ကို ရှငျးပွတယျ။ ကမြတို့က အဲဒါတှကေို နားလညျပွီးတဲ့အတှကျ အထဲကိုဝငျလာပွီးတော့ ကိုယျ မဲပေးရမယ့ျ မဲပွားတှေ မှနျမမှနျ စဈတယျ။ သူမြားတှကေ မဲပွားပေါျ ခွဈထားလား မခွဈထားဘူးလား ... လှှတျတောျကရော ဘယျလိုပုံစံတှလေဲ အဲလိုဟာတှရေော မှနျရဲ့လား၊ အဲဒါတှေ ကမြတို့ကွည့ျတယျ။ မှနျတယျဆိုတော့မှ ကမြတို့က လြှို့ဝှကျမဲပေးခနျးထဲ ဝငျပွီးတော့ ကိုယျမဲပေးလိုတဲ့ ဆန်ဒရှိသူကို ပေးခဲ့ပါတယျ။”
ဖို့ဝိနျးမွို့ထဲမှာ မဲဆှယျစညျးရုံးမှုတခြို့ ရှိပမေယ့ျ လှတျလပျပွီး တရားမြှတတဲ့ ရှေးကောကျပှဲဖွဈအောငျ လုပျဆောငျထားတယျလို့ သံရုံး ဒုအတှငျးဝနျ ဒေါျစုစုအောငျက ပွောပါတယျ။
“သူတို့ ဒီမွို့နယျမှာတော့ မဲဆှယျစညျးရုံးတာတှေ တှေ့ရပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ကမြတို့က ကမြတို့မဲရုံနဲ့ ကိုကျ ၅၀၀ အတှငျးမှာ မဲဆှယျစညျးရုံးမှု ဘာမှမရှိရအောငျ စီစဉျထားပါတယျ။ သံတမနျရေးရာ လုံခွုံရေးတပျဖှဲ့ Diplomatic Security Service ကိုလညျး အကွောငျးကွားထားတာဆိုတော့ သူတို့လညျးရှိနပေါတယျ၊ လုံခွုံရေးအရပေါ့။ ဒီမဲရုံရဲ့ ကိုကျ ၅၀၀ ပတျပတျလညျမှာ ဘာ မဲဆှယျစညျးရုံးမှုမှ မရှိပါဘူး။ လှတျလပျတရားမြှတတဲ့ ရှေးကောကျပှဲ ဖွဈရမယျဆိုတဲ့ ရညျမှနျးခကြျနဲ့အညီ လိုကျနာပွီးတော့မှ ဆောငျရှကျတာပါ။”
၂၀၁၅ ရှေးကောကျပှဲထကျစာရငျ ၂၀၂၀ ရှေးကောကျပှဲအတှကျ အမရေိကနျမှာ ကွိုတငျမဲပေးဖို့ စာရငျးသှငျးထားသူ ပိုမြားလာတယျလို့ ဝါရှငျတနျဒီစီ မွနျမာသံရုံး တာဝနျရှိသူတှကေ ပွောပါတယျ။ ၂၀၂၀ အတှကျ ဝါရှငျတနျဒီစီ သံရုံးမဲရုံမှာ ကွိုတငျမဲပေးဖို့ စာရငျးသှငျးထားသူပေါငျး ၃၂၄ ယောကျရှိပွီး ဒါဟာ ၂၀၁၅ တုနျးက မဲလာပေးသူဦးရေ ၁၄၀ ကြောျထကျစာရငျ နှဈဆပိုမြားလာတဲ့ သဘော ဖွဈပါတယျ။
အမရေိကနျတနိုငျငံလုံး အတိုငျးအတာအရ မွနျမာသံရုံး၊ ကောငျစဈဝနျရုံး မဲရုံ ၄ ခုမှာ မဲပေးဖို့ စာရငျးပေါကျသူ စုစုပေါငျး ၁,၅၀၀ ကြောျရှိတယျလို့ မွနျမာသံရုံးက ပွောပါတယျ။
