[Zawgyi/Unicode]
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကပ်ရောဂါကူးစက်မှုတွေ တိုးလာရာက ထိုင်းနိုင်ငံနဲ့ နယ်စပ်ဒေသမှာ ဝင်ထွက်သွားလာမှုတွေ ကန့်သတ်ထားတာကြောင့် ထိခိုက်မှုတွေ ကြုံနေရတဲ့ ကုန်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းတွေ ပုံမှန်ပြန်စနိုင်ဖို့ ပြင်ဆင်နေတဲ့အကြောင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်း သတင်းထောက် ကိုဇော်ထက်က ပြောပြပေးပါမယ်။
မကြာသေးခင် လတွေကစလို့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကပ်ရောဂါကူးစက်မှုတွေ တိုးလာတာကြောင့် အိမ်နီးချင်း ထိုင်းနိုင်ငံက နယ်စပ်ဒေသမှာ သွားလာလှုပ်ရှားမှုတွေ ကန့်သတ်ထားတဲ့အတွက် ကုန်သွယ်မှုတွေမှာ ထိခိုက်နေတဲ့ အခြေအနေတွေကို ကျော်လွှားနိုင်ဖို့ နှစ် နိုင်ငံ ကုန်သည်တွေ ပြင်ဆင်နေကြပါတယ်။
နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှာ အဓိကကျတဲ့ လမ်းကြောင်းတခုဖြစ်တဲ့ ရှမ်းပြည်နယ် တာချီလိတ်မြို့နဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံ မဲဆိုင်မြို့ကြား ကုန်သွယ်ရေးမှာ ကပ်ရောဂါကြောင့် ထိခိုက်မှုတွေ မဖြစ်အောင် စီစဉ်နေတယ်လို့လည်း တာချီလိတ်မြို့နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးချမ်းမြေ့စောက ပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့ဘက်ကလည်း ရောဂါကင်းရှင်းကြောင်း ပြန်စစ်ဆေးတဲ့ သဘောပဲ။ အဓိကတော့ ကုန်စည်စီးဆင်းမှု မြန်ဆန်အောင်လို့။ နဂို မြဝတီဘက်မှာဆိုရင် ရောဂါပိုးတွေ့လို့ဆိုပြီး တံတားပိတ်ရတဲ့အထိတောင် ဖြစ်တယ်ပေါ့နော်။ ကျနော်တို့ဘက်မှာ ဒါမျိုးမဖြစ်အောင် ကြိုတင်ကာကွယ်တဲ့ သဘောနဲ့ တံတားပေါ်မှာ ဖြတ်သန်းပြီးတော့ ကုန်စည်ကူးသန်းနေတဲ့ ကားသမားတွေကို COVID-19 စစ်ဆေးပေးတဲ့ သဘောပါပဲခင်ဗျ။”
စက်တင်ဘာလလယ်တုန်းက မြန်မာကုန်ကား ၆ စီးပဲ မဲဆိုင်မြို့ထဲ ဝင်ခွင့်ပေးတဲ့အတွက် မြန်မာဘက်ကလည်း ထိုင်းကုန်ကားတွေကို အပြန်အလှန် ဝင်ခွင့်ကန့်သတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့်တရက်ကို ဆုံးရှုံးတဲ့ပမာဏ ဘတ်ငွေ သန်း ၁၀၀ ကျော်ရှိတယ်လို့ ထိုင်းကုန်သည်တွေက ခန့်မှန်းခဲ့ကြပါတယ်။
နှစ် နိုင်ငံနယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေးမှာ အဓိကလမ်းကြောင်းတွေထဲက တခုဖြစ်တဲ့ ကရင်ပြည်နယ် မြဝတီနဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံ မဲဆောက် ကုန်သွယ်ရေးမှာ သာမန်ကုန်တင်၊ ကုန်ပို့အတွက် မြဝတီတံတား အမှတ် ၂ ကို အောက်တိုဘာ လကုန်ပိုင်းကပဲ ပြန်ဖွင့်ပေးထားပါတယ်။ ပုံမှန်ကုန်သွယ်ရေးကိုတော့ မနေ့ တနင်္လာနေ့က စခဲ့ကြောင်းလည်း မြဝတီခရိုင် အုပ်ချုပ်ရေးမှုး ဦးတေဇာအောင်က ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“၂၃ ရက် မနေ့ကစပြီးတော့ အစိုးရအဖွဲ့ကို ကုန်သွယ်ရေးက တင်ပြတာကိုး။ ကုန်သွယ်ရေး တင်ပြချက်အပေါ် မူတည်ပြီးတော့ ဂိုထောင်တွေနဲ့ သွားတဲ့စနစ်ကို မနေ့က စလုပ်တယ်ခင်ဗျ။ ကုန်သွယ်ရေးဇုန်ပေါ့... ပုံမှန်ကုန်သွယ်တဲ့စနစ်ပေါ့။ လက်ရှိက တံတားမှာလုပ်တာကျတော့ ကုန်ပစ္စည်း တင်သွင်း၊ တင်ပို့တဲ့ အခြေအနေမျိုးပဲ ရှိတာကိုး၊ ကုန်သွယ်မှုမသွားနိုင်ဘူး။ အဲဒါမို့ ကုန်သွယ်မှု သွားနိုင်အောင် ကုန်သွယ်ဦးစီးဌာနက အစိုးရကို တင်ပြပြီးတော့ အစိုးရရဲ့ ခွင့်ပြုချက်နဲ့ ကုန်သွယ်ဦးစီးဌာန အစီအစဉ်နဲ့သွားနေတာပေါ့။”
ကရင်ပြည်နယ်၊ ကော့ကရိတ်ခရိုင် ဘုရားသုံးဆူ နယ်စပ်ဂိတ် ပိတ်ထားတာကို ထိုင်းဘက်က ဒီလကုန်အထိ သက်တမ်းတိုးထားပြီး ဒီလကုန်ရင်တော့ သူတို့ဘက်က ဖြေလျှော့နိုင်ကြောင်း ဘုရာသုံးဆူမြို့နယ် အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးကျော်စိုးဦးက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“အခုက ကျနော်တို့ ဟိုဘက်အဖွဲ့၊ ဒီဘက်အဖွဲ့ မတွေ့ကြသေးဘူး။ အခုကျနော်တို့ကြားတာကတော့ ဒီလကုန်ရင်တော့ ဟိုဘက်က ကိုဗစ်ရောဂါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဒီလကုန်ရင်စပြီး အသွားအလာကန့်သတ်မှု လျှော့ချမယ်လို့ပြောတယ်။ လက်ရှိကတော့ ဟိုဘက်၊ ဒီဘက် သွားလို့မရဘူးလေ၊ ဟိုဘက်ကလည်း ပိတ်ထားတယ်ဗျ။”
နယ်စပ်ဒေသမှာ သွားလာလှုပ်ရှားမှုတွေကို ထိုင်းနိုင်ငံက ကန့်သတ်ထားတာကြောင့် ထိခိုက်မှုတွေ ကြုံနေရတဲ့ ကုန်သွယ်မှုတွေ ပုံမှန်အခြေအနေပြန်ရောက်ဖို့ ကုန်သည်တွေ ဒီရက်ပိုင်းအတွင်း အွန်လိုင်းကနေ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးဖို့လည်း စီစဉ်နေပါတယ်။
၂၀၁၉-၂၀၂၀ ဘဏ္ဍာနှစ်မှာ ထိုင်း၊ မြန်မာ နယ်စပ်ကုန်သွယ်မှု ပမာဏဟာ အမေရိကန်ဒေါ်လာ သန်း ၅,၀၀၀ ကျော် ရှိခဲ့ပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံက ပို့ကုန်ပမာဏက သန်းပေါင်း ၃,၀၀၀ ကျော် ရှိခဲ့ကြောင်းလည်း မြန်မာနိုင်ငံကုန်သွယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနရဲ့ စာရင်းတွေမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
[Unicode Version]
ထိုငျး-မွနျမာ နယျစပျကုနျသှယျရေး ပွနျစနိုငျဖို့ ပွငျဆငျနပွေီ
မွနျမာနိုငျငံမှာ ကပျရောဂါကူးစကျမှုတှေ တိုးလာရာက ထိုငျးနိုငျငံနဲ့ နယျစပျဒသေမှာ ဝငျထှကျသှားလာမှုတှေ ကန့ျသတျထားတာကွောင့ျ ထိခိုကျမှုတှေ ကွုံနရေတဲ့ ကုနျသှယျရေးလုပျငနျးတှေ ပုံမှနျပွနျစနိုငျဖို့ ပွငျဆငျနတေဲ့အကွောငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျး သတငျးထောကျ ကိုဇောျထကျက ပွောပွပေးပါမယျ။
မကွာသေးခငျ လတှကေစလို့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ကပျရောဂါကူးစကျမှုတှေ တိုးလာတာကွောင့ျ အိမျနီးခငြျး ထိုငျးနိုငျငံက နယျစပျဒသေမှာ သှားလာလှုပျရှားမှုတှေ ကန့ျသတျထားတဲ့အတှကျ ကုနျသှယျမှုတှမှော ထိခိုကျနတေဲ့ အခွအေနတှေကေို ကြောျလှှားနိုငျဖို့ နှဈ နိုငျငံ ကုနျသညျတှေ ပွငျဆငျနကွေပါတယျ။
နယျစပျကုနျသှယျရေးမှာ အဓိကကတြဲ့ လမျးကွောငျးတခုဖွဈတဲ့ ရှမျးပွညျနယျ တာခြီလိတျမွို့နဲ့ ထိုငျးနိုငျငံ မဲဆိုငျမွို့ကွား ကုနျသှယျရေးမှာ ကပျရောဂါကွောင့ျ ထိခိုကျမှုတှေ မဖွဈအောငျ စီစဉျနတေယျလို့လညျး တာခြီလိတျမွို့နယျအုပျခြုပျရေးမှူး ဦးခမြျးမွေ့စောက ပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့ဘကျကလညျး ရောဂါကငျးရှငျးကွောငျး ပွနျစဈဆေးတဲ့ သဘောပဲ။ အဓိကတော့ ကုနျစညျစီးဆငျးမှု မွနျဆနျအောငျလို့။ နဂို မွဝတီဘကျမှာဆိုရငျ ရောဂါပိုးတှေ့လို့ဆိုပွီး တံတားပိတျရတဲ့အထိတောငျ ဖွဈတယျပေါ့နောျ။ ကနြောျတို့ဘကျမှာ ဒါမြိုးမဖွဈအောငျ ကွိုတငျကာကှယျတဲ့ သဘောနဲ့ တံတားပေါျမှာ ဖွတျသနျးပွီးတော့ ကုနျစညျကူးသနျးနတေဲ့ ကားသမားတှကေို COVID-19 စဈဆေးပေးတဲ့ သဘောပါပဲခငျဗြ။”
စကျတငျဘာလလယျတုနျးက မွနျမာကုနျကား ၆ စီးပဲ မဲဆိုငျမွို့ထဲ ဝငျခှင့ျပေးတဲ့အတှကျ မွနျမာဘကျကလညျး ထိုငျးကုနျကားတှကေို အပွနျအလှနျ ဝငျခှင့ျကန့ျသတျခဲ့ပါတယျ။ ဒါကွောင့ျတရကျကို ဆုံးရှုံးတဲ့ပမာဏ ဘတျငှေ သနျး ၁၀၀ ကြောျရှိတယျလို့ ထိုငျးကုနျသညျတှကေ ခန့ျမှနျးခဲ့ကွပါတယျ။
နှဈ နိုငျငံနယျစပျကုနျသှယျရေးမှာ အဓိကလမျးကွောငျးတှထေဲက တခုဖွဈတဲ့ ကရငျပွညျနယျ မွဝတီနဲ့ ထိုငျးနိုငျငံ မဲဆောကျ ကုနျသှယျရေးမှာ သာမနျကုနျတငျ၊ ကုနျပို့အတှကျ မွဝတီတံတား အမှတျ ၂ ကို အောကျတိုဘာ လကုနျပိုငျးကပဲ ပွနျဖှင့ျပေးထားပါတယျ။ ပုံမှနျကုနျသှယျရေးကိုတော့ မနေ့ တနငျ်လာနေ့က စခဲ့ကွောငျးလညျး မွဝတီခရိုငျ အုပျခြုပျရေးမှုး ဦးတဇောအောငျက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“၂၃ ရကျ မနေ့ကစပွီးတော့ အစိုးရအဖှဲ့ကို ကုနျသှယျရေးက တငျပွတာကိုး။ ကုနျသှယျရေး တငျပွခကြျအပေါျ မူတညျပွီးတော့ ဂိုထောငျတှနေဲ့ သှားတဲ့စနဈကို မနေ့က စလုပျတယျခငျဗြ။ ကုနျသှယျရေးဇုနျပေါ့... ပုံမှနျကုနျသှယျတဲ့စနဈပေါ့။ လကျရှိက တံတားမှာလုပျတာကတြော့ ကုနျပစ်စညျး တငျသှငျး၊ တငျပို့တဲ့ အခွအေနမြေိုးပဲ ရှိတာကိုး၊ ကုနျသှယျမှုမသှားနိုငျဘူး။ အဲဒါမို့ ကုနျသှယျမှု သှားနိုငျအောငျ ကုနျသှယျဦးစီးဌာနက အစိုးရကို တငျပွပွီးတော့ အစိုးရရဲ့ ခှင့ျပွုခကြျနဲ့ ကုနျသှယျဦးစီးဌာန အစီအစဉျနဲ့သှားနတောပေါ့။”
ကရငျပွညျနယျ၊ ကော့ကရိတျခရိုငျ ဘုရားသုံးဆူ နယျစပျဂိတျ ပိတျထားတာကို ထိုငျးဘကျက ဒီလကုနျအထိ သကျတမျးတိုးထားပွီး ဒီလကုနျရငျတော့ သူတို့ဘကျက ဖွလြှေော့နိုငျကွောငျး ဘုရာသုံးဆူမွို့နယျ အုပျခြုပျရေးမှူး ဦးကြောျစိုးဦးက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“အခုက ကနြောျတို့ ဟိုဘကျအဖှဲ့၊ ဒီဘကျအဖှဲ့ မတှေ့ကွသေးဘူး။ အခုကနြောျတို့ကွားတာကတော့ ဒီလကုနျရငျတော့ ဟိုဘကျက ကိုဗဈရောဂါနဲ့ ပတျသကျပွီး ဒီလကုနျရငျစပွီး အသှားအလာကန့ျသတျမှု လြှော့ခမြယျလို့ပွောတယျ။ လကျရှိကတော့ ဟိုဘကျ၊ ဒီဘကျ သှားလို့မရဘူးလေ၊ ဟိုဘကျကလညျး ပိတျထားတယျဗြ။”
နယျစပျဒသေမှာ သှားလာလှုပျရှားမှုတှကေို ထိုငျးနိုငျငံက ကန့ျသတျထားတာကွောင့ျ ထိခိုကျမှုတှေ ကွုံနရေတဲ့ ကုနျသှယျမှုတှေ ပုံမှနျအခွအေနပွေနျရောကျဖို့ ကုနျသညျတှေ ဒီရကျပိုငျးအတှငျး အှနျလိုငျးကနေ တှေ့ဆုံဆှေးနှေးဖို့လညျး စီစဉျနပေါတယျ။
၂၀၁၉-၂၀၂၀ ဘဏ်ဍာနှဈမှာ ထိုငျး၊ မွနျမာ နယျစပျကုနျသှယျမှု ပမာဏဟာ အမရေိကနျဒေါျလာ သနျး ၅,၀၀၀ ကြောျ ရှိခဲ့ပွီး၊ မွနျမာနိုငျငံက ပို့ကုနျပမာဏက သနျးပေါငျး ၃,၀၀၀ ကြောျ ရှိခဲ့ကွောငျးလညျး မွနျမာနိုငျငံကုနျသှယျရေး ဝနျကွီးဌာနရဲ့ စာရငျးတှမှော ဖောျပွထားပါတယျ။
