[Zawgyi/Unicode]
ရခိုင်ပြည်နယ် ရသေ့တောင်မြို့နယ်က ဒေသခံ အမျိုးသမီးတစ်ဦးကို အဓမ္မပြုကျင့်ခဲ့တယ်လို့ စွပ်စွဲထားတဲ့ တပ်မတော်သား ၃ ဦးကို ဒီကနေ့မှာပဲ စစ်တွေမြို့ တပ်မတော်စစ်ခုံရုံးက အလုပ်ကြမ်းနဲ့ ထောင်ဒဏ် နှစ်၂၀ ချမှတ်လိုက်တဲ့အကြောင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်း သတင်းထောက် ကိုသက်နိုင်က တင်ပြပေးပါမယ်။
လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခတွေ ကြုံခဲ့ရတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း ရသေ့တောင်မြို့နယ် ဦးဂါကျေးရွာမှာ ဇွန်လ ၂၉ ရက်နေ့တုန်းက အသက် ၃၀ ကျော်အရွယ် အမျိုးသမီးတစ်ဦးကို ခြိမ်းခြောက်ပြီး အဓမ္မပြုကျင့်ခဲ့တဲ့အတွက် အပြစ်ရှိကြောင်း ဆုံးဖြတ်ပြီး တပ်မတော်သား ၃ ဦးကို စစ်ခုံရုံးက နှစ်ရှည်ထောင်ဒဏ်တွေ ချမှတ်လိုက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။
ပြစ်မှုကျူးလွန်သူတွေကို အမြင့်ဆုံးပြစ်ဒဏ် ချမှတ်လိုက်တဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကိုတော့ တရား လိုဘက်က အကျိုးဆောင်ပေးခဲ့တဲ့ တရားလွှတ်တော်ရှေ့နေ ဒေါ်သူဇာ က ကြိုဆိုလိုက် ပါတယ်။
“ဒီနေ့မှာ တပ်မတော်သား သုံးဦးကိုပေါ့နော်။ ထောင်ဒဏ် နှစ် ၂၀ စီချမှတ်ပါတယ်။ တပ်မတော် စစ်တရားရုံးမှာ အမိန့်ချပြီးတော့ စစ်တွေ အကျဉ်းထောင်ကို ဒီနေ့ပဲ ပို့ပါတယ်။ ကျမကတော့ ဥပဒေသမားတစ်ယောက်၊ တရားလိုရဲ့ ရှေ့နေတစ်ယောက်အနေနဲ့ ပြောရမယ် ဆိုရင် ထောင်ဒဏ် နှစ် ၂၀ ချမှတ်တာက မျှတတယ်လို့ ပြောချင်ပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ရာဇသတ်ကြီးမှာ ထောင်ဒဏ် နှစ် ၂၀ ဆိုတာ အမြင့်ဆုံးပေါ့နော်။ ၃၇၆ မှာ ၁၂ နှစ်အောက် ကလေးကို ကျုးလွန်တယ်ဆိုရင်တော့ ထောင်ဒဏ် တစ်သက်ပေါ့နော်။ အခုက ထောင်ဒဏ် နှစ် ၂၀ ချမှတ်တယ်ဆိုတာက ထိရောက် ဟန့်တားနိုင်တဲ့ ပြစ်ဒဏ်တစ်ခုကို အမြင့်ကို ပြစ်ဒဏ်တစ်ခုကို ချမှတ်တယ်လို့ မြင်တယ်။”
အစောပိုင်းမှာတုန်းကတော့ အဓမ္မပြုကျင့်မှု စွပ်စွဲချက်ဟာ မမှန်ကန်ကြောင်း တပ်မတော်က ငြင်းဆန်ခဲ့ပေမဲ့ နောက်ပိုင်းမှာ စုံစမ်းစစ်ဆေး အရေးယူခဲ့တာပါ။ တပ်မတော်သား ၃ ဦးကို အကျဉ်းခုံရုံးဖွဲ့ စစ်ဆေးအမိန့်ချခဲ့တဲ့ တရားခွင်ကိုတော့ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွေ အမျိုးသမီးရေး လှုပ်ရှားသူတွေ အပါအဝင် အများပြည်သူ တက်ရောက်ခွင့်ပြုခဲ့ပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်အပါဝင် လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခတွေ ကြုံနေရတဲ့ ဒေသတွေမှာ အမျိုးသမီးတွေအပေါ် လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အနိုင်ကျင့် စော်ကားခံရတာတွေ ကြုံရလေ့ ရှိတာကြောင့် အခုလို အရေးယူအပြစ်ပေးတာမျိုးတွေအပြင် နောင်မှာ အလားတူမဖြစ်အောင် ထိထိရောက်ရောက် ဟန့်တားဖို့လိုတယ်လို့လည်း တရားလွှတ်တော်ရှေ့နေ ဒေါ်သူဇာ ကပြောပါတယ်။
“အခုဆိုလို့ရှိရင် အရင်ဆုံး စံပြသဘောအနေနဲ့ ထိရောက်တဲ့ ပြစ်ဒဏ်ကို အမြင့်ဆုံး ချမှတ်တာကို ကျမအနေနဲ့ ကြိုဆိုတယ်ပေါ့နော်။ ပြီးတော့ နောက်ထပ် ပဋိပက္ခဒေသအတွင်းမှာ အမျိုးသမီးတွေ၊ ကလေးတွေ၊ တစ်ခြားသက်ကြီးရွယ်အိုတွေလည်း ပါတာပေါ့။ အထူးသဖြင့် အမျိုးသမီးတွေ အကြမ်းဖက် မခံရဖို့အတွက်ကို ကြိုတင်ပြီးတော့ ဥပဒေမှာ ဖော်ပြချက်တွေကို ပြဌာန်းသင့်တယ်။ အမျိုးသမီးတွေ စော်ကားမခံရဖို့၊ အကြမ်းဖက်မခံရဖို့ ပြီးတော့ ထပ်ပြီးတော့ ဒီလိုမျိုးမဖြစ်လာဖို့လည်း တပ်မတော်အနေနဲ့ တာဝန်ရှိသူတွေအနေနဲ့ နောက်ပိုင်း သေသေချာချာပြုလုပ်သင့်ပါတယ်လို့ ကျမအနေနဲ့ ပြောချင်ပါတယ်။”
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တုန်းက တပ်မတော်ရဲ့ စစ်ဆင်ရေးတွေအတွင်း ရိုဟင်ဂျာတွေကို သတ်ဖြတ်ခဲ့မှုနဲ့ ထောင်ဒဏ်ကျခံနေရတဲ့ တပ်မတော်သားတွေကို ၁ နှစ်တောင် မပြည့်ခင်မှာ လွတ်ငြိမ်းသက်သာခွင့်နဲ့ ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့တဲ့အတွက် ဝေဖန်မှုတွေလည်း ထွက်ပေါ်ခဲ့ဖူးပါတယ်။ ဒါကြောင့်လည်း တပ်မတော်က စစ်ဆေးအရေးယူတဲ့ အမှုတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ သံသယရှိတယ်လို့လည်း အမျိုးသမီးများ အဖွဲ့ချုပ် (မြန်မာနိုင်ငံ) ရဲ့ အထွေအထွေအတွင်းမှူး နော်ဆဲဆဲက ပြောပါတယ်။
“တပ်မတော်မှာ၊ တပ်ဘက်မှာပဲ ပြစ်မှုပြစ်ဒဏ်ပေးပြီးတော့ ပြီးသွားတဲ့ အမှုတွေလည်း အများကြီးပေါ့နော်။ ဒါပေမဲ့ ဘယ်လောက်ထိ ပြစ်မှုပြစ်ဒဏ်ပေးလဲဆိုတာ ကျမတို့ မမြင်ရဘူး။ အဲဒီတော့ ကျမတို့ သူတို့အပေါ်မှာလည်း အယုံအကြည်မရှိဘူးပေါ့နော်။”
မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်ရေးပဋိပက္ခတွေ ကြုံနေရတဲ့ တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ အမျိုးသမီးတွေအပေါ် တပ်မတော်သားတွေက လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အနိုင်ကျင့်ခဲ့တယ်လို့ စွပ်စွဲထားတဲ့ အမှုပေါင်း ၂၀၁၀ ကနေ ၂၀၁၄ ခုနှစ် အထိ ၉၄ မှုရှိတယ်လို့လည်း အမျိုးသမီးများ အဖွဲ့ချုပ် (မြန်မာနိုင်ငံ) က မှတ်တမ်းတင်ထားပါတယ်။
လွန်ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၇ ခုနှစ်တုန်းကလည်း ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းမှာ လုံခြုံရေးကင်းစခန်းတွေကို စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခဲ့တဲ့ ARSA ရိုဟင်ဂျာ အစွန်းရောက်အုပ်စုကို လိုက်လံရှင်းလင်းခဲ့တဲ့ မြန်မာလုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့တွေရဲ့ စစ်ဆင်ရေး တွေအတွင်း ရိုဟင်ဂျာ အမျိုးသမီးတွေအပေါ် အဓမ္မပြုကျင့်မှုတွေ အပါအဝင် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ အကြီးအကျယ် ကျုးလွန်ခဲ့ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂနဲ့ နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့တွေက စွပ်စွဲခဲ့ဖူးပါတယ်။
ဒါပေမဲ့လည်း ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို တရားဝင် အသိအမှတ်မပြုတဲ့ တပ်မတော်နဲ့ မြန်မာအစိုးရကတော့ နိုင်ငံတကာက စွပ်စွဲနေသလောက် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ ကျုးလွန်ခဲ့တာ မရှိကြောင်းနဲ့ ကျုးလွန်ခဲ့တဲ့ လုပ်ရပ်တွေကိုလည်း စုံစမ်းဖော်ထုတ် အရေး ယူတာတွေ ရှိခဲ့ကြောင်း တုံ့ပြန်ထားပါတယ်။
[Unicode Version]
ရသေ့တောငျ အဓမ်မပွုကငြ့ျမှု စဈသားသုံးဦး ထောငျဒဏျ နှဈ ၂၀ ခမြှတျခံရ
ရခိုငျပွညျနယျ ရသေ့တောငျမွို့နယျက ဒသေခံ အမြိုးသမီးတဈဦးကို အဓမ်မပွုကငြ့ျခဲ့တယျလို့ စှပျစှဲထားတဲ့ တပျမတောျသား ၃ ဦးကို ဒီကနေ့မှာပဲ စဈတှမွေို့ တပျမတောျစဈခုံရုံးက အလုပျကွမျးနဲ့ ထောငျဒဏျ နှဈ၂၀ ခမြှတျလိုကျတဲ့အကွောငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျး သတငျးထောကျ ကိုသကျနိုငျက တငျပွပေးပါမယျ။
လကျနကျကိုငျပဋိပက်ခတှေ ကွုံခဲ့ရတဲ့ ရခိုငျပွညျနယျမွောကျပိုငျး ရသေ့တောငျမွို့နယျ ဦးဂါကြေးရှာမှာ ဇှနျလ ၂၉ ရကျနေ့တုနျးက အသကျ ၃၀ ကြောျအရှယျ အမြိုးသမီးတဈဦးကို ခွိမျးခွောကျပွီး အဓမ်မပွုကငြ့ျခဲ့တဲ့အတှကျ အပွဈရှိကွောငျး ဆုံးဖွတျပွီး တပျမတောျသား ၃ ဦးကို စဈခုံရုံးက နှဈရှညျထောငျဒဏျတှေ ခမြှတျလိုကျတာ ဖွဈပါတယျ။
ပွဈမှုကြူးလှနျသူတှကေို အမွင့ျဆုံးပွဈဒဏျ ခမြှတျလိုကျတဲ့ ဆုံးဖွတျခကြျကိုတော့ တရား လိုဘကျက အကြိုးဆောငျပေးခဲ့တဲ့ တရားလှှတျတောျရှေ့နေ ဒေါျသူဇာ က ကွိုဆိုလိုကျ ပါတယျ။
“ဒီနေ့မှာ တပျမတောျသား သုံးဦးကိုပေါ့နောျ။ ထောငျဒဏျ နှဈ ၂၀ စီခမြှတျပါတယျ။ တပျမတောျ စဈတရားရုံးမှာ အမိန့ျခပြွီးတော့ စဈတှေ အကဉြျးထောငျကို ဒီနေ့ပဲ ပို့ပါတယျ။ ကမြကတော့ ဥပဒသေမားတဈယောကျ၊ တရားလိုရဲ့ ရှေ့နတေဈယောကျအနနေဲ့ ပွောရမယျ ဆိုရငျ ထောငျဒဏျ နှဈ ၂၀ ခမြှတျတာက မြှတတယျလို့ ပွောခငြျပါတယျ။ ဘာကွောင့ျလဲဆိုတော့ ရာဇသတျကွီးမှာ ထောငျဒဏျ နှဈ ၂၀ ဆိုတာ အမွင့ျဆုံးပေါ့နောျ။ ၃၇၆ မှာ ၁၂ နှဈအောကျ ကလေးကို ကြုးလှနျတယျဆိုရငျတော့ ထောငျဒဏျ တဈသကျပေါ့နောျ။ အခုက ထောငျဒဏျ နှဈ ၂၀ ခမြှတျတယျဆိုတာက ထိရောကျ ဟန့ျတားနိုငျတဲ့ ပွဈဒဏျတဈခုကို အမွင့ျကို ပွဈဒဏျတဈခုကို ခမြှတျတယျလို့ မွငျတယျ။”
အစောပိုငျးမှာတုနျးကတော့ အဓမ်မပွုကငြ့ျမှု စှပျစှဲခကြျဟာ မမှနျကနျကွောငျး တပျမတောျက ငွငျးဆနျခဲ့ပမေဲ့ နောကျပိုငျးမှာ စုံစမျးစဈဆေး အရေးယူခဲ့တာပါ။ တပျမတောျသား ၃ ဦးကို အကဉြျးခုံရုံးဖှဲ့ စဈဆေးအမိန့ျခခြဲ့တဲ့ တရားခှငျကိုတော့ အရပျဘကျအဖှဲ့အစညျးတှေ အမြိုးသမီးရေး လှုပျရှားသူတှေ အပါအဝငျ အမြားပွညျသူ တကျရောကျခှင့ျပွုခဲ့ပါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျအပါဝငျ လကျနကျကိုငျပဋိပက်ခတှေ ကွုံနရေတဲ့ ဒသေတှမှော အမြိုးသမီးတှအေပေါျ လိငျပိုငျးဆိုငျရာ အနိုငျကငြ့ျ စောျကားခံရတာတှေ ကွုံရလေ့ ရှိတာကွောင့ျ အခုလို အရေးယူအပွဈပေးတာမြိုးတှအေပွငျ နောငျမှာ အလားတူမဖွဈအောငျ ထိထိရောကျရောကျ ဟန့ျတားဖို့လိုတယျလို့လညျး တရားလှှတျတောျရှေ့နေ ဒေါျသူဇာ ကပွောပါတယျ။
“အခုဆိုလို့ရှိရငျ အရငျဆုံး စံပွသဘောအနနေဲ့ ထိရောကျတဲ့ ပွဈဒဏျကို အမွင့ျဆုံး ခမြှတျတာကို ကမြအနနေဲ့ ကွိုဆိုတယျပေါ့နောျ။ ပွီးတော့ နောကျထပျ ပဋိပက်ခဒသေအတှငျးမှာ အမြိုးသမီးတှေ၊ ကလေးတှေ၊ တဈခွားသကျကွီးရှယျအိုတှလေညျး ပါတာပေါ့။ အထူးသဖွင့ျ အမြိုးသမီးတှေ အကွမျးဖကျ မခံရဖို့အတှကျကို ကွိုတငျပွီးတော့ ဥပဒမှော ဖောျပွခကြျတှကေို ပွဌာနျးသင့ျတယျ။ အမြိုးသမီးတှေ စောျကားမခံရဖို့၊ အကွမျးဖကျမခံရဖို့ ပွီးတော့ ထပျပွီးတော့ ဒီလိုမြိုးမဖွဈလာဖို့လညျး တပျမတောျအနနေဲ့ တာဝနျရှိသူတှအေနနေဲ့ နောကျပိုငျး သသေခြောခြာပွုလုပျသင့ျပါတယျလို့ ကမြအနနေဲ့ ပွောခငြျပါတယျ။”
ရခိုငျပွညျနယျမှာ ၂၀၁၇ ခုနှဈတုနျးက တပျမတောျရဲ့ စဈဆငျရေးတှအေတှငျး ရိုဟငျဂြာတှကေို သတျဖွတျခဲ့မှုနဲ့ ထောငျဒဏျကခြံနရေတဲ့ တပျမတောျသားတှကေို ၁ နှဈတောငျ မပွည့ျခငျမှာ လှတျငွိမျးသကျသာခှင့ျနဲ့ ပွနျလှှတျပေးခဲ့တဲ့အတှကျ ဝဖေနျမှုတှလေညျး ထှကျပေါျခဲ့ဖူးပါတယျ။ ဒါကွောင့ျလညျး တပျမတောျက စဈဆေးအရေးယူတဲ့ အမှုတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ သံသယရှိတယျလို့လညျး အမြိုးသမီးမြား အဖှဲ့ခြုပျ (မွနျမာနိုငျငံ) ရဲ့ အထှအေထှအေတှငျးမှူး နောျဆဲဆဲက ပွောပါတယျ။
“တပျမတောျမှာ၊ တပျဘကျမှာပဲ ပွဈမှုပွဈဒဏျပေးပွီးတော့ ပွီးသှားတဲ့ အမှုတှလေညျး အမြားကွီးပေါ့နောျ။ ဒါပမေဲ့ ဘယျလောကျထိ ပွဈမှုပွဈဒဏျပေးလဲဆိုတာ ကမြတို့ မမွငျရဘူး။ အဲဒီတော့ ကမြတို့ သူတို့အပေါျမှာလညျး အယုံအကွညျမရှိဘူးပေါ့နောျ။”
မွနျမာနိုငျငံမှာ စဈရေးပဋိပက်ခတှေ ကွုံနရေတဲ့ တိုငျးရငျးသားဒသေတှမှော အမြိုးသမီးတှအေပေါျ တပျမတောျသားတှကေ လိငျပိုငျးဆိုငျရာ အနိုငျကငြ့ျခဲ့တယျလို့ စှပျစှဲထားတဲ့ အမှုပေါငျး ၂၀၁၀ ကနေ ၂၀၁၄ ခုနှဈ အထိ ၉၄ မှုရှိတယျလို့လညျး အမြိုးသမီးမြား အဖှဲ့ခြုပျ (မွနျမာနိုငျငံ) က မှတျတမျးတငျထားပါတယျ။
လှနျခဲ့တဲ့ ၂၀၁၇ ခုနှဈတုနျးကလညျး ရခိုငျပွညျနယျ မွောကျပိုငျးမှာ လုံခွုံရေးကငျးစခနျးတှကေို စီးနငျးတိုကျခိုကျခဲ့တဲ့ ARSA ရိုဟငျဂြာ အစှနျးရောကျအုပျစုကို လိုကျလံရှငျးလငျးခဲ့တဲ့ မွနျမာလုံခွုံရေး တပျဖှဲ့တှရေဲ့ စဈဆငျရေး တှအေတှငျး ရိုဟငျဂြာ အမြိုးသမီးတှအေပေါျ အဓမ်မပွုကငြ့ျမှုတှေ အပါအဝငျ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှေ အကွီးအကယြျ ကြုးလှနျခဲ့ကွောငျး ကုလသမဂ်ဂနဲ့ နိုငျငံတကာ လူ့အခှင့ျအရေး အဖှဲ့တှကေ စှပျစှဲခဲ့ဖူးပါတယျ။
ဒါပမေဲ့လညျး ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို တရားဝငျ အသိအမှတျမပွုတဲ့ တပျမတောျနဲ့ မွနျမာအစိုးရကတော့ နိုငျငံတကာက စှပျစှဲနသေလောကျ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှုတှေ ကြုးလှနျခဲ့တာ မရှိကွောငျးနဲ့ ကြုးလှနျခဲ့တဲ့ လုပျရပျတှကေိုလညျး စုံစမျးဖောျထုတျ အရေး ယူတာတှေ ရှိခဲ့ကွောငျး တုံ့ပွနျထားပါတယျ။
