[Zawgyi/Unicode]
အာဏာသိမ်း စစ်ခေါင်းဆောင်တွေအပေါ် ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့တာတွေ လုပ်မယ်ဆိုပြီး အမေရိကန်သမ္မတ Joe Biden ကပြောကြားပြီး နောက်တရက်မှာပဲ ပစ်မှတ်ထားပိတ်ဆို့ဒဏ်ခတ်လိုက်တဲ့စာရင်းကို ထုတ်ပြန်လိုက်ပါတယ်။ အရေးယူထားပြီးသား စစ်အာဏာပိုင်တွေအပေါ် နောက်ထပ် ပြစ်ဒဏ်တိုးခတ်လိုက်တာဟာ ဘယ်လောက် ထိရောက်မှုရှိပါမလဲ။ ဒီဒဏ်ခတ်မှုအပေါ် နိုင်ငံတကာက ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ဟာ ဘယ်လောက်အရေးကြီးလဲဆိုတာကို ကိုအောင်အောင်က စုစည်း တင်ပြပေးထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံက စစ်အာဏာသိမ်းခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ သူတို့ရဲ့ မိသားစုတွေ ပိုင်ဆိုင်မှု ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းနဲ့အထက်ကို တိုက်ရိုက်ပဲဖြစ်စေ၊ သွယ်ဝိုက်ပြီးဖြစ်စေ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက ထိန်းချုပ်လိုက်တာပါ။ ဖေဖေါ်ဝါရီလ ၁၁ ရက်နေ့ အမေရိကန် အစိုးရက ထုတ်ပြန်တဲ့ ပိတ်ဆို့ဒဏ်ခတ်မှု စာရင်းထဲမှာတော့ အာဏာသိမ်း မြန်မာစစ်တပ် ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင် ထိပ်ဆုံးက ပါဝင်ပါတယ်။ လူပုဂ္ဂိုလ် ၁၀ ဦးနဲ့ လုပ်ငန်း ၃ ခုအပေါ် ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့လိုက်တာပါ။ ဒီလို ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုဟာ ဘယ်လောက် ထိရောက်မှုရှိနိုင်မလဲဆိုတာကိုတော့ နိုင်ငံရေး အကဲခတ်တွေက အခုလို သုံးသပ်ပါတယ်။ CSIS နိုင်ငံတကာနဲ့ မဟာဗျူဟာလေ့လာရေးဌနက Greg Poling က အခုလို ပြောပါတယ်။
"သူက (ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က) အရင်ကလည်း ကမ္ဘာတဝှမ်း Magnitsky ဥပဒေအရ တခြား ဗိုလ်ချုပ်တွေနဲ့ အတူ ၂၀၁၉ ခုနှစ်က ရိုဟင်ဂျာတွေကို လူမျိုးစုအလိုက် ရှင်းလင်းတဲ့ လုပ်ရပ် ကျုးလွန်ခဲ့တယ်ဆိုပြီး အရေးယူ ဒဏ်ခတ်ခံထားရတဲ့သူပါ။ ဒီတော့ အမေရိကားမှာ ပစ္စည်း ပိုင်ဆိုင်ခွင့် ပိတ်ပင်ခံထားရတဲ့ လူတယောက်ကို ဘယ်လိုလုပ်ပြီး အရေးယူ ပိတ်ဆို့မလဲ၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကို လာရောက်ခွင့်နဲ့ အမေရိကားနဲ့ စီးပွားရေး လုပ်ကိုင်ခွင့် ပိတ်ပင်မလဲ မေးရပါလိမ့်မယ်။"
အရင် စစ်အစိုးရခေတ် အာဏာထိန်းချုပ်ထားတဲ့ကာလအတွင်း အလားတူ ပိတ်ဆို့ဒဏ်ခတ်မှုတွေကို ချမှတ်ခဲ့ဖူးပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း ဒီလို ပိတ်ဆို့ဒဏ်ခတ်မှုတွေဟာ ပြစ်မှုကျူးလွန်သူ စစ်အာဏာသိမ်းခေါင်းဆောင်တွေအပေါ်ထက် မြန်မာလူထုအပေါ်သာ သက်ရောက်မှုရှိတယ်ဆိုပြီး ဒီပိတ်ဆို့မှုတွေကို ပြန်ဖွင့်ပေးဖို့ မြန်မာအာဏာပိုင်တွေဘက်က တောင်းဆိုခဲ့ဘူးပါတယ်။ ဒါကြောင့် နောက်ပိုင်းမှာတော့ အာဏာသိမ်း စစ်ခေါင်းဆောင်တွေအပေါ်သာ ပစ်မှတ်ထား ပိတ်ဆို့ဒဏ်ခတ်တဲ့ စနစ်ကို ကျင့်သုံးလာခဲ့တာပါ။ ဒါပေမဲ့လည်း အမေရိကန်အပြင် မြန်မာနဲ့ ဆက်စပ်နေတဲ့ တခြားနိုင်ငံရဲ့ အခန်းကဏ္ဍကရော ဘယ်လောက် အရေးပါပါသလဲ။ နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး ကောင်စီက နိုင်ငံရေး လေ့လာသူ JoshuaKurlantzick က အခုလို ပြောပါတယ်။
"ဒါကြောင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုအနေနဲ့ တခြား ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံတွေ၊ ဥရောပ၊ ကနေဒါ၊ ဂျပန် စတဲ့ နိုင်ငံတွေနဲ့ လက်တွဲ လုပ်ဖို့ လိုလားပါလိမ့်မယ်။ တခြား အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံတွေဖြစ်တဲ့ စကာၤပူ၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ အိန္ဒိယ စတဲ့ နိုင်ငံတွေနဲ့လည်း လက်တွဲကောင်းလက်တွဲပါလိမ့်မယ်။ ဒါကြောင့် သေချာတာက ဒီနေရာမှာ နိုင်ငံတကာပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု လိုအပ်ပါတယ်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု တနိုင်ငံထဲနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ မူဝါဒ ပြောင်းလဲလာအောင် လုပ်ဖို့ဆိုတာက သိပ်ပြီး မဖြစ်နိုင်လို့ပါ။"
အမေရိကန်တနိုင်ငံတည်းရဲ့ ပိတ်ဆို့ဒဏ်ခတ်မှုဟာ သိပ်အလုပ်မဖြစ်နိုင်ဘူးလို့ ဆိုပေမဲ့လည်း အာဏာသိမ်းစစ်ခေါင်းဆောင်တွေအပေါ် အမေရိကန်က ဦးဆောင်ပြီး ဒဏ်ခတ်လိုက်တာကြောင့် ဒီမိုကရေစီရေး အလေးထားတဲ့ နိုင်ငံတွေက အမေရိကန်နဲ့အတူ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ မျှော်လင့်နိုင်တာပါ။ ဒါပေမဲ့လည်း ကမ္ဘာ့ စီးပွါးရေးအင်အားကြီး နိုင်ငံတနိုင်ငံဖြစ်တဲ့ အိမ်နီးချင်း တရုတ်လိုနိုင်ငံကတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဘယ်အစိုးရတက်တက် သူတို့ အကျိုးစီးပွားကိုသာ အလေးထားဆောင်ရွက်တဲ့ အလေ့အထ ရှိတာကြောင့် မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီရေး အပြောင်းအလဲမှာ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ အခန်းကဏ္ဍနဲ့ပတ်သတ်လို့ သိပ်မျှော်လင့်လို့မရဘူးလို့လည်း အကဲခတ်တွေက ထောက်ပြထားပါတယ်။
[Unicode Version]
ကနျဒဏျခတျအရေးယူမှု ထိရောကျရေး နိုငျငံတကာပါဝငျဖို့လို
အာဏာသိမျး စဈခေါငျးဆောငျတှအေပေါျ ဒဏျခတျပိတျဆို့တာတှေ လုပျမယျဆိုပွီး အမရေိကနျသမ်မတ Joe Biden ကပွောကွားပွီး နောကျတရကျမှာပဲ ပဈမှတျထားပိတျဆို့ဒဏျခတျလိုကျတဲ့စာရငျးကို ထုတျပွနျလိုကျပါတယျ။ အရေးယူထားပွီးသား စဈအာဏာပိုငျတှအေပေါျ နောကျထပျ ပွဈဒဏျတိုးခတျလိုကျတာဟာ ဘယျလောကျ ထိရောကျမှုရှိပါမလဲ။ ဒီဒဏျခတျမှုအပေါျ နိုငျငံတကာက ပူးပေါငျးဆောငျရှကျဖို့ဟာ ဘယျလောကျအရေးကွီးလဲဆိုတာကို ကိုအောငျအောငျက စုစညျး တငျပွပေးထားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံက စဈအာဏာသိမျးခေါငျးဆောငျတှနေဲ့ သူတို့ရဲ့ မိသားစုတှေ ပိုငျဆိုငျမှု ၅၀ ရာခိုငျနှုနျးနဲ့အထကျကို တိုကျရိုကျပဲဖွဈစေ၊ သှယျဝိုကျပွီးဖွဈစေ အမရေိကနျပွညျထောငျစုက ထိနျးခြုပျလိုကျတာပါ။ ဖဖေေါျဝါရီလ ၁၁ ရကျနေ့ အမရေိကနျ အစိုးရက ထုတျပွနျတဲ့ ပိတျဆို့ဒဏျခတျမှု စာရငျးထဲမှာတော့ အာဏာသိမျး မွနျမာစဈတပျ ကာကှယျရေးဦးစီးခြုပျ ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျ ထိပျဆုံးက ပါဝငျပါတယျ။ လူပုဂ်ဂိုလျ ၁၀ ဦးနဲ့ လုပျငနျး ၃ ခုအပေါျ ဒဏျခတျပိတျဆို့လိုကျတာပါ။ ဒီလို ဒဏျခတျပိတျဆို့မှုဟာ ဘယျလောကျ ထိရောကျမှုရှိနိုငျမလဲဆိုတာကိုတော့ နိုငျငံရေး အကဲခတျတှကေ အခုလို သုံးသပျပါတယျ။ CSIS နိုငျငံတကာနဲ့ မဟာဗြူဟာလေ့လာရေးဌနက Greg Poling က အခုလို ပွောပါတယျ။
"သူက (ဗိုလျခြုပျမှူးကွီး မငျးအောငျလှိုငျက) အရငျကလညျး ကမ်ဘာတဝှမျး Magnitsky ဥပဒအေရ တခွား ဗိုလျခြုပျတှနေဲ့ အတူ ၂၀၁၉ ခုနှဈက ရိုဟငျဂြာတှကေို လူမြိုးစုအလိုကျ ရှငျးလငျးတဲ့ လုပျရပျ ကြုးလှနျခဲ့တယျဆိုပွီး အရေးယူ ဒဏျခတျခံထားရတဲ့သူပါ။ ဒီတော့ အမရေိကားမှာ ပစ်စညျး ပိုငျဆိုငျခှင့ျ ပိတျပငျခံထားရတဲ့ လူတယောကျကို ဘယျလိုလုပျပွီး အရေးယူ ပိတျဆို့မလဲ၊ အမရေိကနျပွညျထောငျစုကို လာရောကျခှင့ျနဲ့ အမရေိကားနဲ့ စီးပှားရေး လုပျကိုငျခှင့ျ ပိတျပငျမလဲ မေးရပါလိမ့ျမယျ။"
အရငျ စဈအစိုးရခတျေ အာဏာထိနျးခြုပျထားတဲ့ကာလအတှငျး အလားတူ ပိတျဆို့ဒဏျခတျမှုတှကေို ခမြှတျခဲ့ဖူးပါတယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး ဒီလို ပိတျဆို့ဒဏျခတျမှုတှဟော ပွဈမှုကြူးလှနျသူ စဈအာဏာသိမျးခေါငျးဆောငျတှအေပေါျထကျ မွနျမာလူထုအပေါျသာ သကျရောကျမှုရှိတယျဆိုပွီး ဒီပိတျဆို့မှုတှကေို ပွနျဖှင့ျပေးဖို့ မွနျမာအာဏာပိုငျတှဘေကျက တောငျးဆိုခဲ့ဘူးပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ နောကျပိုငျးမှာတော့ အာဏာသိမျး စဈခေါငျးဆောငျတှအေပေါျသာ ပဈမှတျထား ပိတျဆို့ဒဏျခတျတဲ့ စနဈကို ကငြ့ျသုံးလာခဲ့တာပါ။ ဒါပမေဲ့လညျး အမရေိကနျအပွငျ မွနျမာနဲ့ ဆကျစပျနတေဲ့ တခွားနိုငျငံရဲ့ အခနျးကဏ်ဍကရော ဘယျလောကျ အရေးပါပါသလဲ။ နိုငျငံခွားဆကျဆံရေး ကောငျစီက နိုငျငံရေး လေ့လာသူ JoshuaKurlantzick က အခုလို ပွောပါတယျ။
"ဒါကွောင့ျ အမရေိကနျပွညျထောငျစုအနနေဲ့ တခွား ဒီမိုကရစေီ နိုငျငံတှေ၊ ဥရောပ၊ ကနဒေါ၊ ဂပြနျ စတဲ့ နိုငျငံတှနေဲ့ လကျတှဲ လုပျဖို့ လိုလားပါလိမ့ျမယျ။ တခွား အရှေ့တောငျအာရှ နိုငျငံတှဖွေဈတဲ့ စကာၤပူ၊ အငျဒိုနီးရှား၊ အိန်ဒိယ စတဲ့ နိုငျငံတှနေဲ့လညျး လကျတှဲကောငျးလကျတှဲပါလိမ့ျမယျ။ ဒါကွောင့ျ သခြောတာက ဒီနရောမှာ နိုငျငံတကာပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု လိုအပျပါတယျ။ အမရေိကနျ ပွညျထောငျစု တနိုငျငံထဲနဲ့ မွနျမာနိုငျငံရဲ့ မူဝါဒ ပွောငျးလဲလာအောငျ လုပျဖို့ဆိုတာက သိပျပွီး မဖွဈနိုငျလို့ပါ။"
အမရေိကနျတနိုငျငံတညျးရဲ့ ပိတျဆို့ဒဏျခတျမှုဟာ သိပျအလုပျမဖွဈနိုငျဘူးလို့ ဆိုပမေဲ့လညျး အာဏာသိမျးစဈခေါငျးဆောငျတှအေပေါျ အမရေိကနျက ဦးဆောငျပွီး ဒဏျခတျလိုကျတာကွောင့ျ ဒီမိုကရစေီရေး အလေးထားတဲ့ နိုငျငံတှကေ အမရေိကနျနဲ့အတူ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျဖို့ မြှောျလင့ျနိုငျတာပါ။ ဒါပမေဲ့လညျး ကမ်ဘာ့ စီးပှါးရေးအငျအားကွီး နိုငျငံတနိုငျငံဖွဈတဲ့ အိမျနီးခငြျး တရုတျလိုနိုငျငံကတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာ ဘယျအစိုးရတကျတကျ သူတို့ အကြိုးစီးပှားကိုသာ အလေးထားဆောငျရှကျတဲ့ အလေ့အထ ရှိတာကွောင့ျ မွနျမာ့ဒီမိုကရစေီရေး အပွောငျးအလဲမှာ တရုတျနိုငျငံရဲ့ အခနျးကဏ်ဍနဲ့ပတျသတျလို့ သိပျမြှောျလင့ျလို့မရဘူးလို့လညျး အကဲခတျတှကေ ထောကျပွထားပါတယျ။
