[[ ZAWGYI / UNICODE ]]
ကမ္ဘာကြီး ပူနွေးလာမှုကြောင့် ဗိုင်းရပ်ပိုးသစ်တွေနဲ့ ကူးစက်ရောဂါတွေ တိုးပွါးနိုင်
ကမ္ဘာကြီး ပူနွေးလာပြီး ဥတုရာသီ ပြောင်းလဲမှုကြောင့် လာမယ့် ၂၀၇၀ မှာ သတ္တဝါမျိုးစိတ်တွေကြား ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး အသစ် ထောင်နဲ့ချီ ပေါ်ပေါက်လာနိုင်သလို ဒါဟာ တိရိစ္ဆာန်တွေကနေ လူသားတွေဆီ ကူးစက်တဲ့ရောဂါတွေလည်း တိုးလာမယ့်အန္တရာယ် ရှိတာ ပြနေတယ်လို့ သိပ္ပံပညာရှင်တွေ လေ့လာတွေ့ရှိရကြောင်း ကြာသတေးနေ့ထုတ် The Nature သိပ္ပံဂျာနယ်မှာ ဖေါ်ပြထားပါတယ်။
အထူးသဖြင့် အာရှနဲ့ အာဖရိက တိုက်တွေမှာ ဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒီဒေသတွေဟာ လွန်ခဲ့တဲ ဆယ်စုနှစ်တွေ အတွင်း တုတ်ကွေး၊ HIV ၊ အီဗိုလာနဲ့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် အပါအဝင် ရောဂါပိုးတွေ တိရိစ္ဆာန်တွေဆီကနေ လူတွေကို ဒါမှမဟုတ် လူတွေဆီကနေ တိရိစ္ဆာန်တွေကို ကူးစက်တဲ့ အသေအပျောက်များတဲ့ရောဂါဟာ အများဆုံး ဖြစ်ပွါးလေ့ရှိပါတယ်။
တကယ်လို့ ကမ္ဘာကြီးသာ ခန့်မှန်းထားတဲ့အတိုင်း အပူချိန် ၂ ဒီဂရီဆဲလ်စီးယပ်စ် (၃.၆ ဒီဂရီ ဖာရင်ဟိုက်) တိုးလာမယ်ဆိုရင် နို့တိုက်သတ္တဝါ မျိုးစိတ်ပေါင်း ၃၀၀၀ ကျော်အနေနဲ့ လာမယ့် နှစ်ပေါင်း ၅၀ ကျော်အတွင်း ဘယ်လို ကူးသန်းရွှေ့ပြောင်းပြီး ဗိုင်းရပ်စ်တွေ ဘယ်လိုပြန်ေ့စေမယ် ဆိုတာနဲ့ပတ်သက်ပြီး သိပ္ပွံပညာရှင်တွေ နမူနာပုံစံ ထုတ် လေ့လာချက်ကို ထုတ်ပြန်လိုက်တာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီလေ့လာချက်ကနေ အခုလိုကူးစက်ပြန့်နှံမှုက နို့တိုက်သတ္တဝါတွေ ကြားမှာတင် အဆ ၄၀၀၀ ကျော် ဖြစ်ပွါးနိုင်တာကို တွေ့ခဲ့ရတာပါ။ ငှက်မျိုးစိတ်တွေနဲ့ ရေနေ သတ္တဝါတွေကိုတော့ လေ့လာချက်မှာ ထည့်သွင်းမထားပါဘူး။
ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးအားလုံးကတော့ လူသားတွေဆီ ကူးစက်ပျံ့ပွါးတာ ဒါမမဟုတ် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်လို ကပ်ရောဂါ အသွင်ဖြစ်လာတာမျိုး မတွေ့ရပေမယ့် မျိုးစိတ်တွေ တခုနဲ့တခုကြားကူးစက်တဲ့ ဗိုင်းရပ်စ် အရေအတွက်များလာပြီး လူသားတွေဆီ ပြန့်နှံ့မှု တိုးလာမယ့် အန္တရာယ်တော့ ရှိနေကြောင်း သုတေသနပညာရှင်တွေ တွေ့ရှိခဲ့တာပါ။
ကမ္ဘာ့တလွှားကြုံနေရတဲ့ ပြဿနာ ၂ ခု ဖြစ်တဲ့ ဥတုရာသီပြောင်းလဲမှုနဲ့ ကူးစက်ရောဂါပြန့်နှံ့မှု ဆိုင်ရာကို သုတေသန ပညာရှင်တွေ လေ့လာခဲ့ကြတာ ဖြစ်ပြီး တွေ့ရှိချက်တွေကို "The Stockholm Paradigm: Climate Change and Emerging Disease" စာအုပ်မှာ ဖေါ်ပြထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။
======================
{{ UNICODE }}
ကမ်ဘာကွီး ပူနှေးလာမှုကွောင့ျ ဗိုငျးရပျပိုးသဈတှနေဲ့ ကူးစကျရောဂါတှေ တိုးပှါးနိုငျ
ကမ်ဘာကွီး ပူနှေးလာပွီး ဥတုရာသီ ပွောငျးလဲမှုကွောင့ျ လာမယ့ျ ၂၀၇၀ မှာ သတ်တဝါမြိုးစိတျတှကွေား ဗိုငျးရပျဈပိုး အသဈ ထောငျနဲ့ခြီ ပေါျပေါကျလာနိုငျသလို ဒါဟာ တိရိစ်ဆာနျတှကေနေ လူသားတှဆေီ ကူးစကျတဲ့ရောဂါတှလေညျး တိုးလာမယ့ျအန်တရာယျ ရှိတာ ပွနတေယျလို့ သိပ်ပံပညာရှငျတှေ လေ့လာတှေ့ရှိရကွောငျး ကွာသတေးနေ့ထုတျ The Nature သိပ်ပံဂြာနယျမှာ ဖေါျပွထားပါတယျ။
အထူးသဖွင့ျ အာရှနဲ့ အာဖရိက တိုကျတှမှော ဖွဈလာနိုငျတယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ဒီဒသေတှဟော လှနျခဲ့တဲ ဆယျစုနှဈတှေ အတှငျး တုတျကှေး၊ HIV ၊ အီဗိုလာနဲ့ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ အပါအဝငျ ရောဂါပိုးတှေ တိရိစ်ဆာနျတှဆေီကနေ လူတှကေို ဒါမှမဟုတျ လူတှဆေီကနေ တိရိစ်ဆာနျတှကေို ကူးစကျတဲ့ အသအေပြောကျမြားတဲ့ရောဂါဟာ အမြားဆုံး ဖွဈပှါးလေ့ရှိပါတယျ။
တကယျလို့ ကမ်ဘာကွီးသာ ခန့ျမှနျးထားတဲ့အတိုငျး အပူခြိနျ ၂ ဒီဂရီဆဲလျစီးယပျဈ (၃.၆ ဒီဂရီ ဖာရငျဟိုကျ) တိုးလာမယျဆိုရငျ နို့တိုကျသတ်တဝါ မြိုးစိတျပေါငျး ၃၀၀၀ ကြောျအနနေဲ့ လာမယ့ျ နှဈပေါငျး ၅၀ ကြောျအတှငျး ဘယျလို ကူးသနျးရှှေ့ပွောငျးပွီး ဗိုငျးရပျဈတှေ ဘယျလိုပွနျေ့စမေယျ ဆိုတာနဲ့ပတျသကျပွီး သိပ်ပှံပညာရှငျတှေ နမူနာပုံစံ ထုတျ လေ့လာခကြျကို ထုတျပွနျလိုကျတာ ဖွဈပါတယျ။
ဒီလေ့လာခကြျကနေ အခုလိုကူးစကျပွန့ျနှံမှုက နို့တိုကျသတ်တဝါတှေ ကွားမှာတငျ အဆ ၄၀၀၀ ကြောျ ဖွဈပှါးနိုငျတာကို တှေ့ခဲ့ရတာပါ။ ငှကျမြိုးစိတျတှနေဲ့ ရနေေ သတ်တဝါတှကေိုတော့ လေ့လာခကြျမှာ ထည့ျသှငျးမထားပါဘူး။
ဗိုငျးရပျဈပိုးအားလုံးကတော့ လူသားတှဆေီ ကူးစကျပြံ့ပှါးတာ ဒါမမဟုတျ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈလို ကပျရောဂါ အသှငျဖွဈလာတာမြိုး မတှေ့ရပမေယ့ျ မြိုးစိတျတှေ တခုနဲ့တခုကွားကူးစကျတဲ့ ဗိုငျးရပျဈ အရအေတှကျမြားလာပွီး လူသားတှဆေီ ပွန့ျနှံ့မှု တိုးလာမယ့ျ အန်တရာယျတော့ ရှိနကွေောငျး သုတသေနပညာရှငျတှေ တှေ့ရှိခဲ့တာပါ။
ကမ်ဘာ့တလှှားကွုံနရေတဲ့ ပွူနာ ၂ ခု ဖွဈတဲ့ ဥတုရာသီပွောငျးလဲမှုနဲ့ ကူးစကျရောဂါပွန့ျနှံ့မှု ဆိုငျရာကို သုတသေန ပညာရှငျတှေ လေ့လာခဲ့ကွတာ ဖွဈပွီး တှေ့ရှိခကြျတှကေို "The Stockholm Paradigm: Climate Change and Emerging Disease" စာအုပျမှာ ဖေါျပွထားတာ ဖွဈပါတယျ။
