(Zawgyi/Unicode)
ဖိနှိပ်မှုလက်ကိုင်တုတ်ဖြစ်တယ်လို့ ဝေဖန်ခံနေရတဲ့ ကမ္ဘောဒီယားက တရုတ်ပုံစံ အင်တာနက် ဆက်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်း - Cambodia's new China-style internet gateway decried as repression tool ဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်နဲ့ ရိုက်တာအွန်လိုင်း သတင်းမှာ ရေးသားထားတဲ့ ဆောင်းပါးကို ကိုအောင်မြတ်သူက တင်ပြပေးထားပါတယ်။
အင်တာနက်အသုံးပြုမှု အဝင်အထွက်စောင့်ကြည့်မှုတွေပါတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ နည်းလမ်းကို ကမ္ဘောဒီယားနိင်ငံက ဒီအပတ်ထဲ စတင်အသုံးပြုနေတာကို လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေက ဝေဖန်လျက်ရှိတယ်လို့ ရိုက်တာသတင်းတရပ်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
ဒါဟာ နိုင်ငံကို ကလတာရှည်ဦးဆောင်ခဲ့တဲ့ ဟွန်ဆန်အနေနဲ့ ဘယ်လိုအတိုက်အခံပြုမှုကိုမဆို ဖိနှိပ်ဖို့နည်းလည်းသစ်တရပ်ဖြစ်တယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။ ဝန်ကြီးချုပ်ဟွန်ဆန်ဟာ တိုင်းပြည်ရဲ့ အင်တာနက်စနစ်ကို ပိုမို ထိန်းချုပ်ခြင်းအားဖြင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံရဲ့ အီလက်ထရောနစ် ကုန်သွယ်ရေးနဲ့အင်တာနက် လွတ်လပ်မှုကို ရိုက်ချိုးပစ်တာဖြစ်တယ်လို့လူ့အခွင့်အရေး လေ့လာစောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့ HRW အာရှဒေသ လက်ထောက်ညွှန်ကြားရေးမှုး Phil Robertson က ကြာသပတေးနေ့က ပြောဆိုပါတယ်။
ဒီလို အွန်လိုင်းအသုံးပြုမှုအပေါ် ဖိနှိပ်မှုဟာ ကမ္ဘောဒီယားအတွက် လိုအပ်နေတဲ့ ဖိနှိပ်ချုပ်ခြယ်မှုဆိုင်ရာ လက်နက်ကိရိယာဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က ကြေညာလိုက်တဲ့ စာမျတ်နှာ ၁၁ မျတ်နှာရှိတဲ့ အမိန့်ဒီဂရီထဲမှာတော့ အင်တာနက် ဝန်ဆောင်မှုပေးသူတွေဟာ သူတို့ရဲ့ ဝန်ဆောင်မှုတွေကို National Internet Gateway လို့ခေါ်တဲ့ အစိုးရရဲ့ အင်တာနက် အဝင်အထွက်စောင့်ကြည့်ရေးကနေတဆင့် ဖြတ်သန်းပြီး ဝန်ဆောင်မှုပေးရမှာဖြစ်ပြီး ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီမတိုင်မီ ၁၂ လအတွင်း လုပ်ဆောင်ရမှာဖြစ်တယ်လို့လည်းဖော်ပြထားပါတယ်။
ဒီလို အဝင်အထွက်စောင့်ကြည့်တာဟာ တရုတ်နိုင်ငံနဲ့အလားသဏ္ဍာန်တူညီပြီး မကြာသေးမီက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ ဥရောပသမဂ္ဂတို့နဲ ့ဆက်ဆံရေးပျက်ယွင်းသွားတဲ့ ကမ္ဘောဒီယားနိုင်ငံအတွက် တရုတ်နိုင်ငံဟာ စီးပွားရေးအရ အရေးပါတဲ့ မဟာမိတ်လည်း ဖြစ်လာနေတယ် လို့ဆိုပါတယ်။
အမိန့်ဒီဂရီအရ အင်တာနက်ဝန်ဆောင်မှုပေးသူတွေအနေနဲ့မိမိတို့ရဲ့ စစ်မှန်တဲ့ အချက်အလက်တွေကို အွန်လိုင်း form ပုံစံထဲမှာ ဖြည့်သွင်းရမှာဖြစ်ပြီး ဒီလိုလုပ်ဆေင်ဖို့ပျက်ကွက်မယ်ဆိုရင် လုပ်ငန်းလိုင်စင်ရုပ်သိမ်းခြင် းနဲ့ဘဏ်အကောင့်တွေကိုလည်း ထိန်းချုပ်ပိတ်သိမ်းခြင်းခံရမယ်လို့ဖော်ပြထားပါတယ်။
အစိုးရပြောခွင့်ရ Phay Siphan က ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က ပြောဆိုရာမှာတော့ ကမ္ဘောဒီးယားမှာ အင်တာနက်နဲ့ပက်သက်ပြီး အမိန့်တစုံတရာ မရှိခဲ့တာကြောင့် ဒီလို အမိန့်ထုတ်ဖို့လိုအပ်တယ်လို့ယူဆတဲ့အကြောင်း၊ ဒါဟာ အမေရိကန်နဲ့ဗြိတိန်နိုင်ငံတွေမှာတွေထက် အနှောက်အယှက်ပေးမှု နည်းပါတယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။
အတိုက်အခံနဲ့အရပ်ဘက်အဖွဲ့တွေကို နှိပ်ကွက်နေတယ်လို့အဝေဖန်ခံနေရတဲ့ ဟွန်ဆန်အစိုးရဟာ အခုလို အင်တာနက် အဝင်အထွက်တွေ စောင့်ကြည့်ခြင်းကြောင့် ရလဒ်အနေနဲ့ သူ့ရဲ့ ပါတီကိုလည်း သူတဦးတယောက်ထဲပဲ ချယ်လှယ်နိုင်သလို သူ့ရဲ့ ပြိုင်ဘက်တွေကိုလည်း တရားစွဲဆိုတာ၊ ထောင်သက်တမ်းတိုးတာတွေကိုလည်း ပြုလုပ်သွားနိုင်မှာဖြစ်တယ် လို့ဖော်ပြထားပါတယ်။
နိုင်ငံတကာလွတ်ငြိမ်းချမ်းသာရေးအဖွဲ့(AI) ရဲ့ ဒေသဆိုင်ရာ သုတေသန ညွှန်ကြားရေးမှုး Emerlynne Gil ကတော့ ယခုအင်တာနက် ထိန်းချုပ်မှုအသစ်ဟာ လူ့အခွင့်အရေးတွေအတွက်တော့ ဘေးဆိုးကြီးပဲလို့ဆိုပါတယ်။
ဒါနဲ့ဆက်စပ်ပြီး လူ့အခွင့်အရေးကာကွယ်သူတွေကို နှိပ်ကွပ်ရာမှာ၊ အတိုက်အခံထောက်ခံသူတွေကို အစုလိုက်အပြုံလိုက် တရားစွဲဆိုရာမှာ နဲ့နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားအရေအတွက်တွေလည်း မြင့်တက်လာဖို့ရှိနေတာမို့ ဒါဟာ အချက်ပေးခေါင်းလောင်းသံပဲလို့သူမကထပ်လောင်းပြောဆိုသွားပါတယ်။ အပြည့်အစုံကိုတော့ Reuters.com မှာ ဖတ်ရှုနိုင်ကြပါတယ်။
.......................................................
(Unicode)
ဖိနှိပျမှုလကျကိုငျတုတျဖွဈတယျလို့ ဝဖေနျခံနရေတဲ့ ကမ်ဘောဒီယားက တရုတျပုံစံ အငျတာနကျ ဆကျသှယျရေးလမျးကွောငျး - Cambodia's new China-style internet gateway decried as repression tool ဆိုတဲ့ ခေါငျးစဉျနဲ့ ရိုကျတာအှနျလိုငျး သတငျးမှာ ရေးသားထားတဲ့ ဆောငျးပါးကို ကိုအောငျမွတျသူက တငျပွပေးထားပါတယျ။
အငျတာနကျအသုံးပွုမှု အဝငျအထှကျစောင့ျကွည့ျမှုတှပေါတဲ့ တရုတျနိုငျငံရဲ့ နညျးလမျးကို ကမ်ဘောဒီယားနိငျငံက ဒီအပတျထဲ စတငျအသုံးပွုနတောကို လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့တှကေ ဝဖေနျလကြျရှိတယျလို့ ရိုကျတာသတငျးတရပျမှာ ဖောျပွထားပါတယျ။
ဒါဟာ နိုငျငံကို ကလတာရှညျဦးဆောငျခဲ့တဲ့ ဟှနျဆနျအနနေဲ့ ဘယျလိုအတိုကျအခံပွုမှုကိုမဆို ဖိနှိပျဖို့နညျးလညျးသဈတရပျဖွဈတယျလို့လညျး ဆိုပါတယျ။ ဝနျကွီးခြုပျဟှနျဆနျဟာ တိုငျးပွညျရဲ့ အငျတာနကျစနဈကို ပိုမို ထိနျးခြုပျခွငျးအားဖွင့ျ ကမ်ဘောဒီးယားနိုငျငံရဲ့ အီလကျထရောနဈ ကုနျသှယျရေးနဲ့အငျတာနကျ လှတျလပျမှုကို ရိုကျခြိုးပဈတာဖွဈတယျလို့လူ့အခှင့ျအရေး လေ့လာစောင့ျကွည့ျရေးအဖှဲ့ HRW အာရှဒသေ လကျထောကျညှှနျကွားရေးမှုး Phil Robertson က ကွာသပတေးနေ့က ပွောဆိုပါတယျ။
ဒီလို အှနျလိုငျးအသုံးပွုမှုအပေါျ ဖိနှိပျမှုဟာ ကမ်ဘောဒီယားအတှကျ လိုအပျနတေဲ့ ဖိနှိပျခြုပျခွယျမှုဆိုငျရာ လကျနကျကိရိယာဖွဈတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
ဗုဒ်ဓဟူးနေ့က ကွညောလိုကျတဲ့ စာမတြျနှာ ၁၁ မတြျနှာရှိတဲ့ အမိနျ့ဒီဂရီထဲမှာတော့ အငျတာနကျ ဝနျဆောငျမှုပေးသူတှဟော သူတို့ရဲ့ ဝနျဆောငျမှုတှကေို National Internet Gateway လို့ခေါျတဲ့ အစိုးရရဲ့ အငျတာနကျ အဝငျအထှကျစောင့ျကွည့ျရေးကနတေဆင့ျ ဖွတျသနျးပွီး ဝနျဆောငျမှုပေးရမှာဖွဈပွီး ၂၀၂၂ ခုနှဈ ဖဖေောျဝါရီမတိုငျမီ ၁၂ လအတှငျး လုပျဆောငျရမှာဖွဈတယျလို့လညျးဖောျပွထားပါတယျ။
ဒီလို အဝငျအထှကျစောင့ျကွည့ျတာဟာ တရုတျနိုငျငံနဲ့အလားသဏ်ဍာနျတူညီပွီး မကွာသေးမီက အမရေိကနျပွညျထောငျစု၊ ဥရောပသမဂ်ဂတို့နဲ ့ဆကျဆံရေးပကြျယှငျးသှားတဲ့ ကမ်ဘောဒီယားနိုငျငံအတှကျ တရုတျနိုငျငံဟာ စီးပှားရေးအရ အရေးပါတဲ့ မဟာမိတျလညျး ဖွဈလာနတေယျ လို့ဆိုပါတယျ။
အမိနျ့ဒီဂရီအရ အငျတာနကျဝနျဆောငျမှုပေးသူတှအေနနေဲ့မိမိတို့ရဲ့ စဈမှနျတဲ့ အခကြျအလကျတှကေို အှနျလိုငျး form ပုံစံထဲမှာ ဖွည့ျသှငျးရမှာဖွဈပွီး ဒီလိုလုပျဆငျေဖို့ပကြျကှကျမယျဆိုရငျ လုပျငနျးလိုငျစငျရုပျသိမျးခွငျ းနဲ့ဘဏျအကောင့ျတှကေိုလညျး ထိနျးခြုပျပိတျသိမျးခွငျးခံရမယျလို့ဖောျပွထားပါတယျ။
အစိုးရပွောခှင့ျရ Phay Siphan က ဗုဒ်ဓဟူးနေ့က ပွောဆိုရာမှာတော့ ကမ်ဘောဒီးယားမှာ အငျတာနကျနဲ့ပကျသကျပွီး အမိနျ့တစုံတရာ မရှိခဲ့တာကွောင့ျ ဒီလို အမိနျ့ထုတျဖို့လိုအပျတယျလို့ယူဆတဲ့အကွောငျး၊ ဒါဟာ အမရေိကနျနဲ့ဗွိတိနျနိုငျငံတှမှောတှထေကျ အနှောကျအယှကျပေးမှု နညျးပါတယျလို့လညျး ဆိုပါတယျ။
အတိုကျအခံနဲ့အရပျဘကျအဖှဲ့တှကေို နှိပျကှကျနတေယျလို့အဝဖေနျခံနရေတဲ့ ဟှနျဆနျအစိုးရဟာ အခုလို အငျတာနကျ အဝငျအထှကျတှေ စောင့ျကွည့ျခွငျးကွောင့ျ ရလဒျအနနေဲ့ သူ့ရဲ့ ပါတီကိုလညျး သူတဦးတယောကျထဲပဲ ခယြျလှယျနိုငျသလို သူ့ရဲ့ ပွိုငျဘကျတှကေိုလညျး တရားစှဲဆိုတာ၊ ထောငျသကျတမျးတိုးတာတှကေိုလညျး ပွုလုပျသှားနိုငျမှာဖွဈတယျ လို့ဖောျပွထားပါတယျ။
နိုငျငံတကာလှတျငွိမျးခမြျးသာရေးအဖှဲ့(AI) ရဲ့ ဒသေဆိုငျရာ သုတသေန ညှှနျကွားရေးမှုး Emerlynne Gil ကတော့ ယခုအငျတာနကျ ထိနျးခြုပျမှုအသဈဟာ လူ့အခှင့ျအရေးတှအေတှကျတော့ ဘေးဆိုးကွီးပဲလို့ဆိုပါတယျ။
ဒါနဲ့ဆကျစပျပွီး လူ့အခှင့ျအရေးကာကှယျသူတှကေို နှိပျကှပျရာမှာ၊ အတိုကျအခံထောကျခံသူတှကေို အစုလိုကျအပွုံလိုကျ တရားစှဲဆိုရာမှာ နဲ့နိုငျငံရေး အကဉြျးသားအရအေတှကျတှလေညျး မွင့ျတကျလာဖို့ရှိနတောမို့ ဒါဟာ အခကြျပေးခေါငျးလောငျးသံပဲလို့သူမကထပျလောငျးပွောဆိုသှားပါတယျ။ အပွည့ျအစုံကိုတော့ Reuters.com မှာ ဖတျရှုနိုငျကွပါတယျ။
