(Zawgyi / Unicode)
မြန်မာနိုင်ငံလည်း အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်တဲ့ အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများအသင်း (ASEAN) အစည်းအဝေးပွဲတွေကို ထိုင်းနိုင်ငံမှာ စတင်ကျင်းပနေပါပြီ။ အမေရိကန်နဲ့ တရုတ်နိုင်ငံကြား ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲရဲ့ ရိုက်ခတ်မှုဒဏ် ခံနေရချိန်မှာ ကျင်းပတာဖြစ်တဲ့အတွက် စီးပွားရေးနဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ကိစ္စတွေကို အဓိက အာရုံစိုက်ကြမှာ ဖြစ်ပေမယ့်လည်း ရခိုင်ပြည်နယ် အကျပ်အတည်း အပါအဝင် ဒေသတွင်း ပြဿနာတွေကိုလည်း ဆွေးနွေးဖြစ်မယ်လို့ မျှော်လင့်နေကြပါတယ်။ အပြည့်အစုံကိုတော့ Reuters သတင်းဆောင်းပါးကို အခြေခံပြီး ကိုအောင်လွင်ဦးက တင်ပြပေးထားပါတယ်။
အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများအသင်းနဲ့ အရှေ့အာရှ ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲတွေ၊ ဆက်စပ် အစည်းအဝေးတွေကို ASEAN အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌ ထိုင်းနိုင်ငံက အိမ်ရှင်အဖြစ် လက်ခံကျင်းပနေတာပါ။ ဒီကနေ့ စတင်ခဲ့တဲ့ ASEAN စီးပွားရေးနဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ထိပ်သီးအစည်းအဝေးပွဲကိုလည်း အိမ်ရှင် ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် Prayuth Chan-ocha က ဖွင့်လှစ်ပေးခဲ့ပါတယ်။ အဖွင့်မိန့်ခွန်းမှာတော့ အစိုးရနဲ့ ပုဂ္ဂလိက ကဏ္ဍတွေ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး တိုးမြှင့်ဖို့လည်း ထိုင်းနိုင်ငံကို နမူနာပေး တိုက်တွန်းခဲ့တာပါ။
“ရေရှည်တည်တံ့ရေး လုပ်ငန်းစဉ်မှာ သက်ဆိုင်သူတွေ အများအပြား ပါဝင်ကြတာကြောင့် အစိုးရက လိုအပ်တဲ့ အကြံဉာဏ်တွေပေးပြီး ပုဂ္ဂလိကကဏ္ဍကို အခွင့်အလမ်းတွေ တိုးမြှင့်ပေးခဲ့ပါတယ်။ အစိုးရအနေနဲ့လည်း လူသားအရင်းအမြစ်၊ စွမ်းအင်နဲ့ အစားအသောက်တို့လို ကဏ္ဍတွေမှာ ပုဂ္ဂလိကဘက်က အပြည့်အ၀ ပူးပေါင်းဖို့လည်း လိုပါတယ်။ ဒါမှသာ လူထုလိုအပ်ချက်ကို ဖြည့်ဆည်းပြီး တိုင်းပြည်တိုးတက်အောင် လုပ်နိုင်မှာပါ။”
အာဆီယံခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးပွဲတွေ မတိုင်ခင်မှာပဲ အသင်းဝင်နိုင်ငံတွေက နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးတွေရဲ့ အစည်းအဝေးတွေလည်း ကျင်းပခဲ့ကြတာပါ။ အာဆီယံ နိုင်ငံရေးနဲ့ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ကောင်စီနဲ့ အာဆီယံ ပူးတွဲညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်ရေး ကောင်စီတို့ရဲ့ ဆွေးနွေးပွဲတွေ အတွင်းမှာလည်း ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Don Pramudwinai က ဒေသတွင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး အလေးထား ပြောဆိုသွားပါတယ်။
“ဒေသတွင်းမှာ စံသတ်မှတ်ချက်တွေ တိုးမြှင့်ပြီး ခိုင်မာအောင် လုပ်ခြင်းအားဖြင့် ယုံကြည်ကိုးစားမှုတွေ ပိုပြီး အားကောင်းလာနိုင်ပါတယ်။ ချစ်ကြည်ရေးနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး သဘောတူညီချက် (TAC) မှာ ဒီကနေ့ ဘာရိန်းနဲ့ ဂျာမနီနိုင်ငံတို့ ထပ်တိုးလာမှာ ဖြစ်တာကြောင့် အဖွဲ့ဝင် အရေအတွက်လည်း အရင်ထက် ပိုများလာနေပါပြီ။ ဒါဟာဆိုရင် TAC သဘောတူညီချက်ဟာ အရှေ့တောင်အာရှဒေသနဲ့ အနာဂတ်မှာ အာရှ-ပစိဖိတ်ဒေသအထိ နိုင်ငံတွေအချင်းချင်းကြား ဆက်ဆံရေးမှာ ကိုင်စွဲနိုင်မယ့် အရေးကြီးတဲ့ လုပ်ထုံးလုပ်နည်း စံတခုအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုရာ ရောက်တယ် ဆိုတာကိုလည်း ရောင်ပြန် ထင်ဟပ်နေပါတယ်။”
အာဆီယံအသင်းဝင် နိုင်ငံတချို့နဲ့ တရုတ်နိုင်ငံကြား တောင်တရုတ်ပင်လယ်ပြင်မှာ ရေပိုင်နက် အငြင်းပွားမှုတွေ ကြုံနေရသလို မြောက်ကိုရီးယား နျူကလီးယားအရေး၊ မြန်မာနိုင်ငံက ရခိုင်ပြည်နယ်အရေး စတာတွေ အပါအဝင် ဒေသတွေင်း ပြဿနာတွေ ပေါ်နေချိန်မှာ ယုံကြည်မှုတွေနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေ ပိုမိုလိုအပ်ကြောင်းလည်း ထိုင်းနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက ပြောဆိုခဲ့တာပါ။
“ရှေရှည်လုံခြုံရေး တည်ဆောက်နိုင်ဖို့အတွက် ဒေသတွင်းမှာ ယုံကြည်ကိုးစားမှုတွေကို ပြုစုပျိုးထောင်ဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ ဥပဒေမဲ့ မူးယစ်ဆေးဝါး မှောင်ခိုမှုတွေ၊ လူမှောင်ခိုမှုတွေ၊ အကြမ်းဖက်ဝါဒ၊ အစွန်းရောက်ဝါဒ၊ ဆိုက်ဘာအင်တာနက် လုံခြုံရေးနဲ့ တခြား သမားရိုးကျပုံစံမျိုး မဟုတ်တဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုတွေကို ရင်ဆိုင်ရာမှာ သက်ဆိုင်သူအားလုံး အကျိုးရှိအောင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ကြရမှာပါ။”
အာဆီယံခေါင်းဆောင်တွေရဲ့ ထိပ်သီး အစည်းအဝေးပွဲကိုတော့ ၃ ရက်ကြာ ကျင်းပသွားမှာဖြစ်ပြီး တနင်္လာနေ့မှာ စတင်မယ့် အရှေ့အာရှ ထိပ်သီး အစည်းအဝေးပွဲမှာတော့ အမေရိကန်၊ ရုရှား၊ တရုတ်၊ ဂျပန်၊ သြစတြေးလျ၊ နယူးဇီလန်၊ ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယားနဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံတွေလည်း တက်ရောက်ကြမှာပါ။
မြန်မာနိုင်ငံက အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကတော့ အာဆီယံ ထိပ်သီးအစည်းအဝေးပွဲတွေ တက်ရောက်ဖို့ ထိုင်းနိုင်ငံမှာ မနေ့တုန်းကပဲ ရောက်နေပြီး အာဆီယံ စီးပွားရေး အသိုက်အဝန်းကောင်စီ အစည်းအဝေးနဲ့ ဒေသတွင်း ဘက်စုံ စီးပွားရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ဝန်ကြီးအဆင့် အစည်းအဝေးတွေကိုတော့ မြန်မာနိုင်ငံ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနဲ့ နိုင်ငံခြား စီးပွားဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီး ဦးသောင်းထွန်း တက်ရောက်မှာ ဖြစ်ကြောင်းလည်း မြန်မာအစိုးရက သတင်းထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
----------------------------------
(Unicode)
အာဆီယံထိပျသီး ထိုငျးနိုငျငံမှာစတငျ
မွနျမာနိုငျငံလညျး အဖှဲ့ဝငျဖွဈတဲ့ အရှေ့တောငျအာရှ နိုငျငံမြားအသငျး (ASEAN) အစညျးအဝေးပှဲတှကေို ထိုငျးနိုငျငံမှာ စတငျကငြျးပနပေါပွီ။ အမရေိကနျနဲ့ တရုတျနိုငျငံကွား ကုနျသှယျရေးစဈပှဲရဲ့ ရိုကျခတျမှုဒဏျ ခံနရေခြိနျမှာ ကငြျးပတာဖွဈတဲ့အတှကျ စီးပှားရေးနဲ့ ရငျးနှီးမွှုပျနှံမှု ကိစ်စတှကေို အဓိက အာရုံစိုကျကွမှာ ဖွဈပမေယ့ျလညျး ရခိုငျပွညျနယျ အကပြျအတညျး အပါအဝငျ ဒသေတှငျး ပွူနာတှကေိုလညျး ဆှေးနှေးဖွဈမယျလို့ မြှောျလင့ျနကွေပါတယျ။ အပွည့ျအစုံကိုတော့ Reuters သတငျးဆောငျးပါးကို အခွခေံပွီး ကိုအောငျလှငျဦးက တငျပွပေးထားပါတယျ။
အရှေ့တောငျအာရှ နိုငျငံမြားအသငျးနဲ့ အရှေ့အာရှ ထိပျသီးဆှေးနှေးပှဲတှေ၊ ဆကျစပျ အစညျးအဝေးတှကေို ASEAN အလှည့ျကြဥက်ကဋ်ဌ ထိုငျးနိုငျငံက အိမျရှငျအဖွဈ လကျခံကငြျးပနတောပါ။ ဒီကနေ့ စတငျခဲ့တဲ့ ASEAN စီးပှားရေးနဲ့ ရငျးနှီးမွှုပျနှံမှု ထိပျသီးအစညျးအဝေးပှဲကိုလညျး အိမျရှငျ ထိုငျးဝနျကွီးခြုပျ Prayuth Chan-ocha က ဖှင့ျလှဈပေးခဲ့ပါတယျ။ အဖှင့ျမိန့ျခှနျးမှာတော့ အစိုးရနဲ့ ပုဂ်ဂလိက ကဏ်ဍတှေ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျရေး တိုးမွှင့ျဖို့လညျး ထိုငျးနိုငျငံကို နမူနာပေး တိုကျတှနျးခဲ့တာပါ။
“ရရှေညျတညျတံ့ရေး လုပျငနျးစဉျမှာ သကျဆိုငျသူတှေ အမြားအပွား ပါဝငျကွတာကွောင့ျ အစိုးရက လိုအပျတဲ့ အကွံဉာဏျတှပေေးပွီး ပုဂ်ဂလိကကဏ်ဍကို အခှင့ျအလမျးတှေ တိုးမွှင့ျပေးခဲ့ပါတယျ။ အစိုးရအနနေဲ့လညျး လူသားအရငျးအမွဈ၊ စှမျးအငျနဲ့ အစားအသောကျတို့လို ကဏ်ဍတှမှော ပုဂ်ဂလိကဘကျက အပွည့ျအ၀ ပူးပေါငျးဖို့လညျး လိုပါတယျ။ ဒါမှသာ လူထုလိုအပျခကြျကို ဖွည့ျဆညျးပွီး တိုငျးပွညျတိုးတကျအောငျ လုပျနိုငျမှာပါ။”
အာဆီယံခေါငျးဆောငျတှရေဲ့ ထိပျသီးအစညျးအဝေးပှဲတှေ မတိုငျခငျမှာပဲ အသငျးဝငျနိုငျငံတှကေ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးတှရေဲ့ အစညျးအဝေးတှလေညျး ကငြျးပခဲ့ကွတာပါ။ အာဆီယံ နိုငျငံရေးနဲ့ လုံခွုံရေးဆိုငျရာ ကောငျစီနဲ့ အာဆီယံ ပူးတှဲညှိနှိုငျးဆောငျရှကျရေး ကောငျစီတို့ရဲ့ ဆှေးနှေးပှဲတှေ အတှငျးမှာလညျး ထိုငျးနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Don Pramudwinai က ဒသေတှငျး ပူးပေါငျးဆောငျရှကျရေး အလေးထား ပွောဆိုသှားပါတယျ။
“ဒသေတှငျးမှာ စံသတျမှတျခကြျတှေ တိုးမွှင့ျပွီး ခိုငျမာအောငျ လုပျခွငျးအားဖွင့ျ ယုံကွညျကိုးစားမှုတှေ ပိုပွီး အားကောငျးလာနိုငျပါတယျ။ ခစြျကွညျရေးနဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျရေး သဘောတူညီခကြျ (TAC) မှာ ဒီကနေ့ ဘာရိနျးနဲ့ ဂြာမနီနိုငျငံတို့ ထပျတိုးလာမှာ ဖွဈတာကွောင့ျ အဖှဲ့ဝငျ အရအေတှကျလညျး အရငျထကျ ပိုမြားလာနပေါပွီ။ ဒါဟာဆိုရငျ TAC သဘောတူညီခကြျဟာ အရှေ့တောငျအာရှဒသေနဲ့ အနာဂတျမှာ အာရှ-ပစိဖိတျဒသေအထိ နိုငျငံတှအေခငြျးခငြျးကွား ဆကျဆံရေးမှာ ကိုငျစှဲနိုငျမယ့ျ အရေးကွီးတဲ့ လုပျထုံးလုပျနညျး စံတခုအဖွဈ အသိအမှတျပွုရာ ရောကျတယျ ဆိုတာကိုလညျး ရောငျပွနျ ထငျဟပျနပေါတယျ။”
အာဆီယံအသငျးဝငျ နိုငျငံတခြို့နဲ့ တရုတျနိုငျငံကွား တောငျတရုတျပငျလယျပွငျမှာ ရပေိုငျနကျ အငွငျးပှားမှုတှေ ကွုံနရေသလို မွောကျကိုရီးယား နြူကလီးယားအရေး၊ မွနျမာနိုငျငံက ရခိုငျပွညျနယျအရေး စတာတှေ အပါအဝငျ ဒသေတှငျေး ပွူနာတှေ ပေါျနခြေိနျမှာ ယုံကွညျမှုတှနေဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှုတှေ ပိုမိုလိုအပျကွောငျးလညျး ထိုငျးနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးက ပွောဆိုခဲ့တာပါ။
“ရှရှေညျလုံခွုံရေး တညျဆောကျနိုငျဖို့အတှကျ ဒသေတှငျးမှာ ယုံကွညျကိုးစားမှုတှကေို ပွုစုပြိုးထောငျဖို့ အရေးကွီးပါတယျ။ ဥပဒမေဲ့ မူးယဈဆေးဝါး မှောငျခိုမှုတှေ၊ လူမှောငျခိုမှုတှေ၊ အကွမျးဖကျဝါဒ၊ အစှနျးရောကျဝါဒ၊ ဆိုကျဘာအငျတာနကျ လုံခွုံရေးနဲ့ တခွား သမားရိုးကပြုံစံမြိုး မဟုတျတဲ့ ခွိမျးခွောကျမှုတှကေို ရငျဆိုငျရာမှာ သကျဆိုငျသူအားလုံး အကြိုးရှိအောငျ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျကွရမှာပါ။”
အာဆီယံခေါငျးဆောငျတှရေဲ့ ထိပျသီး အစညျးအဝေးပှဲကိုတော့ ၃ ရကျကွာ ကငြျးပသှားမှာဖွဈပွီး တနငျ်လာနေ့မှာ စတငျမယ့ျ အရှေ့အာရှ ထိပျသီး အစညျးအဝေးပှဲမှာတော့ အမရေိကနျ၊ ရုရှား၊ တရုတျ၊ ဂပြနျ၊ သွစတွေးလြ၊ နယူးဇီလနျ၊ ဂပြနျ၊ တောငျကိုရီးယားနဲ့ အိန်ဒိယနိုငျငံတှလေညျး တကျရောကျကွမှာပါ။
မွနျမာနိုငျငံက အတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျကတော့ အာဆီယံ ထိပျသီးအစညျးအဝေးပှဲတှေ တကျရောကျဖို့ ထိုငျးနိုငျငံမှာ မနေ့တုနျးကပဲ ရောကျနပွေီး အာဆီယံ စီးပှားရေး အသိုကျအဝနျးကောငျစီ အစညျးအဝေးနဲ့ ဒသေတှငျး ဘကျစုံ စီးပှားရေး ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု ဝနျကွီးအဆင့ျ အစညျးအဝေးတှကေိုတော့ မွနျမာနိုငျငံ ရငျးနှီးမွှုပျနှံမှုနဲ့ နိုငျငံခွား စီးပှားဆကျသှယျရေးဝနျကွီး ဦးသောငျးထှနျး တကျရောကျမှာ ဖွဈကွောငျးလညျး မွနျမာအစိုးရက သတငျးထုတျပွနျထားပါတယျ။
