[Zawgyi/Unicode]
ဒီသတင်းပတ်ထဲ မြန်မာနိုင်ငံကို လာရောက်မယ့် တရုတ်ထိပ်တန်းသံတမန်ရဲ့ ခရီးစဉ်မှာ ဒေသတွင်းနဲ့ နိုင်ငံတကာ ရေးရာတွေ အဓိက လွှမ်းမိုးနေနိုင်တယ်လို့ တရုတ်မြန်မာအရေး လေ့လာသူတွေ ခန့်မှန်းနေတဲ့အကြောင်း ပြောပြပါမယ်။ ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုမိုးဇော်က သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။
တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီ ဗဟိုကော်မတီ နိုင်ငံရေးဗျူရိုအဖွဲ့ဝင်လည်းဖြစ်၊ ပြည်ပရေးရာလုပ်ငန်းကော်မရှင်ရုံး ဥက္ကဋ္ဌလည်းဖြစ်တဲ့ ယန်ဂျေချီဟာ နိုင်ငံတကာ ခရီးစဉ် တစိတ်တပိုင်းအဖြစ် ဒီတပတ်ထဲမှာပဲ မြန်မာနိုင်ငံကိုလည်း ရောက်ရှိလာမှာဖြစ်ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံအခြေစိုက် တရုတ်သံရုံးက သတင်းထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှုတွေ တကျော့ပြန်ဖြစ်ပွားနေသလို၊ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပဖို့ လပိုင်းလောက်သာ လိုတော့တဲ့အချိန်မှာ လာရောက်မယ့် တရုတ်ထိပ်တန်းသံတမန်ရဲ့ ခရီးစဉ်မှာတော့ ကပ်ဘေးဒဏ် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးနဲ့ ဒေသတွင်းကိစ္စတွေ အဓိကအာရုံစိုက် ဆွေးနွေးနိုင်ခြေ ရှိတယ်လို့ တရုတ်နိုင်ငံအခြေစိုက် နိုင်ငံရေး သုံးသပ်သူ ဒေါက်တာလှကျော်ဇောက အခုလို ပြောပါတယ်။
“တရုတ်ပြည်က အခု COVID 19 ကပ်ရောဂါအလွန် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေကို ပြန်ပြီး သွက်သွက်လက်လက် လုပ်ဖို့ ရည်ရွယ်နေတာပါမယ် ... တစ်အချက်။ နှစ်အချက်ကတော့ တရုတ်နဲ့ အမေရိကန်နဲ့ ဆက်ဆံရေး အကြီးအကျယ် ပြဿနာတက်နေတာ အထူးသဖြင့် တောင်တရုတ်ပင်လယ်ထဲက ပြဿနာတွေလည်း ရှိတယ်လေ။”
ကပ်ရောဂါကူးစက်မှုနဲ့ ကြုံနေရချိန် ဒေသတွင်းက အဆင့်မြင့်သံတမန်တွေ မြန်မာနိုင်ငံကို လာရောက်တာ ဒါဟာဒုတိယအကြိမ်ပါ။ ပြီးခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ်မှာလည်း ဂျပန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Toshimitsu Motegi မြန်မာနိုင်ငံကို လာရောက်ခဲ့ပါတယ်။ ရန်ကုန်မြို့ အခြေစိုက် နိုင်ငံရေးသုံးသပ်သူ ဦးမောင်မောင်စိုးကတော့ ယန်ဂျေချီရဲ့ ခရီးစဉ်ဟာ ဂျပန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးရဲ့ ခရီးစဉ်နဲ့ ဆက်စပ်နိုင်ကြောင်း သုံးသပ်ပါတယ်။
“ဂျပန်နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး လာသွားတဲ့အပေါ်မှာ တရုတ်ဘက်က ပြန်တုံ့ပြန်တယ်လို့ပဲ ယူဆရတာပေါ့။ ဂျပန်နဲ့ အမေရိကန်ကို Balance ပြန်လုပ်ဖို့ စဉ်းစားတာနဲ့ တူတယ်။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆို တောင်တရုတ်ပင်လယ်ထဲမှာ အတော်တင်းမာနေတာကိုး။ တရုတ်အဖို့ ပြောမယ်ဆိုလည်း ဒီ အိန္ဒိယ သမုဒ္ဒရာ လမ်းကြောင်း ဖောက်ဖို့ အတွက်ဆိုရင် ဗမာက တော်တော် အရေးပါတာကိုး။ ဘာလို့လဲဆို ဟိုတစ်လောက အမေရိကန်နဲ့ အိန္ဒိယက ပူးတွဲလေ့ကျင့် ဘာညာ လုပ်ထားတဲ့အခါကျတော့ အဲဒါကို ရင်ဆိုင်နိုင်လောက်တဲ့အင်အား သူ့မှာ မရှိဘူး။ သူ့ရှိတဲ့အင်အားက တောင်တရုတ်ပင်လယ်မှာပဲ သုံးလို့ ရအုံးမယ့်အင်အားပဲ ရှိသေးတယ်။ အိန္ဒိယ သမုဒ္ဒရာထွက်ပေါက်မှာ ဗမာကို အခိုင်အမာ ခြေကုတ်လိုချင်တာပဲ။”
အမေရိကန်နဲ့ သံတမန်ရေး၊ ကုန်သွယ်ရေးအရ တင်းမာမှုတွေ ကြုံနေရသလို ဒေသတွင်း နိုင်ငံတချို့နဲ့လည်း တောင်တရုတ်ပင်လယ်ပြင်တွင်း နယ်မြေပိုင်ဆိုင်မှုအတွက် အခြေအတင် ဖြစ်နေချိန်မှာ တရုတ်ထိပ်တန်းသံတမန်ဟာ မြန်မာနိုင်ငံ အပါအဝင် ဒေသတွင်းနိုင်ငံတွေကို လာရောက်မှာပါ။
နိုင်ငံရေးလေ့လာသုံးသပ်သူ ဒေါက်တာလှကျော်ဇောကတော့ တရုတ်နိုင်ငံဟာ အာဆီယံ ၁၀နိုင်ငံနဲ့ တရုတ်၊ ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ သြစတေလျနဲ့ နယူးဇီလန်တို့ ပါဝင်တဲ့ အာရှပစိဖိတ် ဒေသ လွတ်လပ်တဲ့ ကုန်သွယ်ရေး စာချုပ်အကောင်အထည်ဖော်ဖို့နဲ့ တောင်တရုတ်ပင်လယ်မှာ Code of Conduct ခေါ် လိုက်နာရမယ့် စည်းမျဉ်းတွေ လက်မှတ်ထိုးရေးကိစ္စတွေလည်း ပါဝင်နိုင်ဖွယ်ရှိတယ်လို့ သုံးသပ်ပါတယ်။
“အဲဒီ ၂ခုလုံးနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ ယန်ဂျေချီကတော့ နိုင်ငံတော် ကောင်စီဝင်လည်းဖြစ်တယ်။ အရင်တုံးက နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးလည်း ဖြစ်တယ်။ သူက တိုင်းပြည်တွေ လှည့်လည်ပြီး သူတို့နိုင်ငံရဲ့ ဟိုဒင်းတွေကို ရှင်းပြနေတာ။ အဲတော့ ဒီစာချုပ်တွေ မချုပ်ခင် အာဆီယံနိုင်ငံတွေကို လှည်ြ့ပီးတော့ ရှင်းပြနေပုံရတယ်။ အဲဒီအတွက်လာဟန်ရှိပါတယ်။”
ကမ္ဘာ့အင်အားကြီး ၂ နိုင်ငံဖြစ်တဲ့ အမေရိကန်နဲ့ တရုတ်နိုင်ငံကြား သံတမန်ရေး တင်းမာမှုတွေဟာ မကြာသေးခင်ကစလို့ မြန်မာနိုင်ငံ အပါအဝင် ဒေသတွင်း နိုင်ငံတွေမှာပါ ရိုက်ခတ်လာနေတာပါ။
ပြီးခဲ့တဲ့ ဇူလိုင်လထဲမှာတုန်းကလည်း မြန်မာနိုင်ငံအခြေစိုက် အမေရိကန်သံရုံး ယာယီတာဝန်ခံက တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ထားရှိတဲ့ မူဝါဒအပေါ် ဝေဖန်တဲ့ ဆောင်းပါးတစောင် ရေးသားခဲ့တဲ့အတွက် တရုတ်နိုင်ငံဘက်ကလည်း ပြင်းပြင်းထန်ထန် တုံ့ပြန်ခဲ့ဘူးပါတယ်။
[Unicode Version]
တရုတျထိပျတနျးသံတမနျ ယနျဂြခြေီ မွနျမာနိုငျငံလာရောကျမညျ
ဒီသတငျးပတျထဲ မွနျမာနိုငျငံကို လာရောကျမယ့ျ တရုတျထိပျတနျးသံတမနျရဲ့ ခရီးစဉျမှာ ဒသေတှငျးနဲ့ နိုငျငံတကာ ရေးရာတှေ အဓိက လှှမျးမိုးနနေိုငျတယျလို့ တရုတျမွနျမာအရေး လေ့လာသူတှေ ခန့ျမှနျးနတေဲ့အကွောငျး ပွောပွပါမယျ။ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုမိုးဇောျက သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။
တရုတျကှနျမွူနဈပါတီ ဗဟိုကောျမတီ နိုငျငံရေးဗြူရိုအဖှဲ့ဝငျလညျးဖွဈ၊ ပွညျပရေးရာလုပျငနျးကောျမရှငျရုံး ဥက်ကဋ်ဌလညျးဖွဈတဲ့ ယနျဂြခြေီဟာ နိုငျငံတကာ ခရီးစဉျ တစိတျတပိုငျးအဖွဈ ဒီတပတျထဲမှာပဲ မွနျမာနိုငျငံကိုလညျး ရောကျရှိလာမှာဖွဈကွောငျး မွနျမာနိုငျငံအခွစေိုကျ တရုတျသံရုံးက သတငျးထုတျပွနျထားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံမှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျမှုတှေ တကြော့ပွနျဖွဈပှားနသေလို၊ ရှေးကောကျပှဲ ကငြျးပဖို့ လပိုငျးလောကျသာ လိုတော့တဲ့အခြိနျမှာ လာရောကျမယ့ျ တရုတျထိပျတနျးသံတမနျရဲ့ ခရီးစဉျမှာတော့ ကပျဘေးဒဏျ ပွနျလညျထူထောငျရေးနဲ့ ဒသေတှငျးကိစ်စတှေ အဓိကအာရုံစိုကျ ဆှေးနှေးနိုငျခွေ ရှိတယျလို့ တရုတျနိုငျငံအခွစေိုကျ နိုငျငံရေး သုံးသပျသူ ဒေါကျတာလှကြောျဇောက အခုလို ပွောပါတယျ။
“တရုတျပွညျက အခု COVID 19 ကပျရောဂါအလှနျ စီးပှားရေးလုပျငနျးတှကေို ပွနျပွီး သှကျသှကျလကျလကျ လုပျဖို့ ရညျရှယျနတောပါမယျ ... တဈအခကြျ။ နှဈအခကြျကတော့ တရုတျနဲ့ အမရေိကနျနဲ့ ဆကျဆံရေး အကွီးအကယြျ ပွူနာတကျနတော အထူးသဖွင့ျ တောငျတရုတျပငျလယျထဲက ပွူနာတှလေညျး ရှိတယျလေ။”
ကပျရောဂါကူးစကျမှုနဲ့ ကွုံနရေခြိနျ ဒသေတှငျးက အဆင့ျမွင့ျသံတမနျတှေ မွနျမာနိုငျငံကို လာရောကျတာ ဒါဟာဒုတိယအကွိမျပါ။ ပွီးခဲ့တဲ့ သီတငျးပတျမှာလညျး ဂပြနျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Toshimitsu Motegi မွနျမာနိုငျငံကို လာရောကျခဲ့ပါတယျ။ ရနျကုနျမွို့ အခွစေိုကျ နိုငျငံရေးသုံးသပျသူ ဦးမောငျမောငျစိုးကတော့ ယနျဂြခြေီရဲ့ ခရီးစဉျဟာ ဂပြနျနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးရဲ့ ခရီးစဉျနဲ့ ဆကျစပျနိုငျကွောငျး သုံးသပျပါတယျ။
“ဂပြနျနိုငျငံခွားရေး ဝနျကွီး လာသှားတဲ့အပေါျမှာ တရုတျဘကျက ပွနျတုံ့ပွနျတယျလို့ပဲ ယူဆရတာပေါ့။ ဂပြနျနဲ့ အမရေိကနျကို Balance ပွနျလုပျဖို့ စဉျးစားတာနဲ့ တူတယျ။ ဘာဖွဈလို့လဲဆို တောငျတရုတျပငျလယျထဲမှာ အတောျတငျးမာနတောကိုး။ တရုတျအဖို့ ပွောမယျဆိုလညျး ဒီ အိန်ဒိယ သမုဒ်ဒရာ လမျးကွောငျး ဖောကျဖို့ အတှကျဆိုရငျ ဗမာက တောျတောျ အရေးပါတာကိုး။ ဘာလို့လဲဆို ဟိုတဈလောက အမရေိကနျနဲ့ အိန်ဒိယက ပူးတှဲလေ့ကငြ့ျ ဘာညာ လုပျထားတဲ့အခါကတြော့ အဲဒါကို ရငျဆိုငျနိုငျလောကျတဲ့အငျအား သူ့မှာ မရှိဘူး။ သူ့ရှိတဲ့အငျအားက တောငျတရုတျပငျလယျမှာပဲ သုံးလို့ ရအုံးမယ့ျအငျအားပဲ ရှိသေးတယျ။ အိန်ဒိယ သမုဒ်ဒရာထှကျပေါကျမှာ ဗမာကို အခိုငျအမာ ခွကေုတျလိုခငြျတာပဲ။”
အမရေိကနျနဲ့ သံတမနျရေး၊ ကုနျသှယျရေးအရ တငျးမာမှုတှေ ကွုံနရေသလို ဒသေတှငျး နိုငျငံတခြို့နဲ့လညျး တောငျတရုတျပငျလယျပွငျတှငျး နယျမွပေိုငျဆိုငျမှုအတှကျ အခွအေတငျ ဖွဈနခြေိနျမှာ တရုတျထိပျတနျးသံတမနျဟာ မွနျမာနိုငျငံ အပါအဝငျ ဒသေတှငျးနိုငျငံတှကေို လာရောကျမှာပါ။
နိုငျငံရေးလေ့လာသုံးသပျသူ ဒေါကျတာလှကြောျဇောကတော့ တရုတျနိုငျငံဟာ အာဆီယံ၁၀နိုငျငံနဲ့ တရုတျ၊ ဂပြနျ၊ တောငျကိုရီးယား၊ သွစတလေနြဲ့ နယူးဇီလနျတို့ ပါဝငျတဲ့ အာရှပစိဖိတျ ဒသေ လှတျလပျတဲ့ ကုနျသှယျရေး စာခြုပျအကောငျအထညျဖောျဖို့နဲ့ တောငျတရုတျပငျလယျမှာ Code of Conduct ခေါျ လိုကျနာရမယ့ျ စညျးမဉြျးတှေ လကျမှတျထိုးရေးကိစ်စတှလေညျး ပါဝငျနိုငျဖှယျရှိတယျလို့ သုံးသပျပါတယျ။
“အဲဒီ ၂ခုလုံးနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ ယနျဂြခြေီကတော့ နိုငျငံတောျ ကောငျစီဝငျလညျးဖွဈတယျ။ အရငျတုံးက နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးလညျး ဖွဈတယျ။ သူက တိုငျးပွညျတှေ လှည့ျလညျပွီး သူတို့နိုငျငံရဲ့ ဟိုဒငျးတှကေို ရှငျးပွနတော။ အဲတော့ ဒီစာခြုပျတှေ မခြုပျခငျ အာဆီယံနိုငျငံတှကေို လှညျွ့ပီးတော့ ရှငျးပွနပေုံရတယျ။ အဲဒီအတှကျလာဟနျရှိပါတယျ။”
ကမ်ဘာ့အငျအားကွီး ၂ နိုငျငံဖွဈတဲ့ အမရေိကနျနဲ့ တရုတျနိုငျငံကွား သံတမနျရေး တငျးမာမှုတှဟော မကွာသေးခငျကစလို့ မွနျမာနိုငျငံ အပါအဝငျ ဒသေတှငျး နိုငျငံတှမှောပါ ရိုကျခတျလာနတောပါ။
ပွီးခဲ့တဲ့ ဇူလိုငျလထဲမှာတုနျးကလညျး မွနျမာနိုငျငံအခွစေိုကျ အမရေိကနျသံရုံး ယာယီတာဝနျခံက တရုတျနိုငျငံရဲ့ မွနျမာနိုငျငံအပေါျ ထားရှိတဲ့ မူဝါဒအပေါျ ဝဖေနျတဲ့ ဆောငျးပါးတစောငျ ရေးသားခဲ့တဲ့အတှကျ တရုတျနိုငျငံဘကျကလညျး ပွငျးပွငျးထနျထနျ တုံ့ပွနျခဲ့ဘူးပါတယျ။
