(Zawgyi / Unicode)
တရုတ်ပြည် ကွန်မြူနစ်ပါတီဟာ ယခင် ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စုထက် ကြီးမားတဲ့ လုံခြုံရေးခြိမ်းခြောက်မှုတရပ် ဖြစ်တယ်လို့ အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Mike Pompeo က ချက်၊ စလိုဗေးနီးယား၊ သြစတြီးယားနိုင်ငံတို့ကို သတိပေး ပြောကြားလိုက်ပါတယ်။ ဝန်ကြီး Pompeo ရဲ့ ဒီ အရှေ့ဥရောပ ခရီးစဉ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဗွီအိုအေသတင်းထောက် Cindy Saine ပေးပို့တဲ့ သတင်းလွှာကို ဦးကျော်ဇံသာ တင်ပြပေးထားပါတယ်။
ဝန်ကြီး Pompeo ရဲ့ ဒီခရီးစဉ်ဟာ အရှေ့ဥရောပ နိုင်ငံတွေနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု တော်တော်များများကို ပိုမိုခိုင်မာစေဖို့ ရည်ရွယ်သလို ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံမှာ ရွေးကောက်ပွဲအပြီး ဖြစ်ပျက်နေတဲ့ မငြိမ်မသက်မှုနဲ့ အီရန်အပေါ် လက်နက်ပိတ်ဆို့ရေး ကိစ္စတို့ကိုလည်း အလေးထားပါတယ်။
ဒါပေမယ့် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ အဝေးဆက်သွယ်ရေး အခြေခံ အဆောက်အဦတွေ တည်ဆောက်ရေး ကိစ္စကတော့ သူ ရောက်လေရာမှာ အဓိကထားတဲ့ကိစ္စ ဖြစ်ပါတယ်။
“ဒီ အဝေးဆက်သွယ်ရေး လုပ်ငန်းအပေါ် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်ဟာ ကမ္ဘာပေါ်က အခြား ဆက်သွယ်ရေးစနစ်တွေ အားလုံးရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ မတူဘူးဆိုတာ တကမ္ဘာလုံးက ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မြင်တွေ့နေရပြီလို့ ထင်ပါတယ်။ ဒါကို သူတို့ရဲ့ အမျိုးသားလုံခြုံရေး ယန္တရားတွေ၊ ထောက်လှမ်းရေးတွေနဲ့ စစ်အင်အားအတွက် အသုံးချမှာ ဖြစ်ပါတယ်။”
တရုတ်ဘက်ကတော့ Pompeo ဟာ သွားလေရာမှာ နိုင်ငံရေး ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးတွေ မမှန်မကန်တဲ့ အချက်အလက်တွေ ပြောနေတယ်ဆိုပြီး သူ့ရဲ့ သတိပေးချက်ကို ပယ်ချပါတယ်။
ဒါပေမယ့် Huawei နဲ့ တခြားကုမ္ပဏီတွေအပေါ် သတိထားဖို့ ပြောတဲ့ကိစ္စကတော့ အမြတ်ထွက်နေပါပြီ။ 5G နဲ့ ပတ်သက်ပြီး မယုံကြည်ရတဲ့ လုပ်ငန်းတချို့ကို လက်မခံဖို့ စလိုဗေးနီးယားနဲ့ အမေရိကန်တို့ သဘောတူနိုင်ခဲ့ကြပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ Pompeo ရဲ့ တရုတ်ကိစ္စ ရည်မှန်းချက်ဟာ အကျိုးသက်ရောက်မှု ရှိစေမယ်လို့ ကျွမ်းကျင်သူတဦးက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။ Daniel Kochis ဟာ Heritage ဖောင်ဒေးရှင်း အဖွဲ့ဝင်တဦး ဖြစ်ပါတယ်။
“အထူးသဖြင့် ဒီကိစ္စနဲ့ပတ်သက်ပြီး အမေရိကန်အစိုးရရဲ့ ဦးစီးလုပ်ဆောင်မှုဟာ အခြေအနေကို ပြောင်းပြန် ဖြစ်သွားစေတယ်လို့ ထင်ပါတယ်။ နောက်ထပ် တခြားသော နိုင်ငံတွေကလည်း အဝေးဆက်သွယ်ရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး နောင်အခါဖြစ်လာမယ့် ပုံစံသစ်တွေအပေါ် တရုတ်ပါဝင်လာမယ်ဆိုရင် ဒီအတိုင်းပဲ သဘောထားလာကြလိမ့်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်။” လို့ Daniel Kochis က Skype ကတဆင့် ပြောသွားတာပါ။
သို့ပေမယ့်လည်း အရှေ့ဥရောပအတွက်ဆိုရင် ရုရှားဟာ တရုတ်ထက်ပိုပြီး အနီးကပ်ခြိမ်းခြောက်မှု ဖြစ်တယ်လို့လည်း သူက ယူဆပါတယ်။
“ဒါပေမယ့် ဒီဒေသအတွက်ဆိုရင် တရုတ်ဟာ ခပ်လှမ်းလှမ်းက ခြိမ်းခြောက်မှု ဖြစ်နေပြီး ရုရှားကတော့ စစ်ရေးခြိမ်းခြောက်မှုနဲ့ ဝါဒဖြန့်ချိရေးတို့ ရှိနေတဲ့အတွက် အရေးကြီးတဲ့ အနီးကပ်အန္တရာယ် ဖြစ်တယ်လို့ ထင်ပါတယ်။”
မဟာဗျူဟာနဲ့ နိုင်ငံတကာ လေ့လာရေးဌာနက Heather Conlay ကလည်း ဥရောပမှာ တရုတ်ရဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုထက် အနီးကပ်နဲ့ အရေးကြီးတဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုတွေ ရှိနေပြီး ဒါကို မျှမျှတတ လုပ်ဆောင်ဖို့လိုတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
“တရုတ်ဟာ ကျမတို့ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒရဲ့ အရေးကြီး အစိတ်အပိုင်းတရပ် ဖြစ်နေသည့်တိုင် ဒါတခုတည်းကိုပဲ ဦးစားမပေးဘဲ အရှေ့ဥရောပ နိုင်ငံတွေနဲ့ ပတ်သက်ရင် ပိုမိုပါးနပ်ပြီး ကျယ်ပြန့်တဲ့ ချဉ်းကပ်မှုမျိုး ထားရှိဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။”
ဝန်ကြီး Pompeo ဟာ ဒီခရီးစဉ်အတွင်း ဘယ်လာရုစ်နိုင်ငံမှာ ဖြစ်ပျက်နေတာတွေကိုလည်း သူ့ခရီးစဉ်တလျှောက် ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ ဆွေးနွေးခဲ့ပါတယ်။
“ချက်သမ္မတနိုင်ငံမှာ ကျနော်ပြောခဲ့သလိုပါပဲ ဘယ်လာရုစ် ပြည်သူတွေ သူတို့တောင်းဆိုနေတဲ့ လွတ်လပ်မှုကို ရရှိစေချင်ပါတယ်။ သူတို့အကျိုးစီးပွားလို့ သူတို့ထင်တဲ့ အရာတွေကိုလည်း ဖြစ်လာစေချင်ပါတယ်။ ကန့်ကွက်မှုတွေကို ကျနော်တို့ စောင့်ကြည့်နေပါတယ်။ အကြမ်းမဖက်တဲ့ ဆန္ဒပြမှုတွေကို အကာအကွယ်ပေးဖို့နဲ့ အန္တရာယ်မဖြစ်စေဖို့ တိုက်တွန်းပါတယ်။”
ဘယ်လာရုစ် ရွေးကောက်ပွဲတွေဟာ လွတ်လပ် တရားမျှတမှု မရှိဘူးဆိုပြီး အမေရိကန်နဲ့ ဥရောပသမဂ္ဂတို့ သဘောတူထားတယ်လို့ သြစတြီးယား နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Schallenberg က သတင်းထောက်တွေကို ပြောခဲ့ပါတယ်။ ဘယ်လာရုစ်ခေါင်းဆောင် Alexander Lukashenko အနေနဲ့ အကြမ်းဖက်မှုနဲ့ နိုင်ထက်စီးနင်းမှုတွေကို အမြန်ဆုံးရပ်ဆိုင်းဖို့၊ ကျန်နေသေးတဲ့ အကျဉ်းသားတွေကို လွှတ်ပေးဖို့ ဥရောပနိုင်ငံတွေက ပြတ်ပြတ်သားသား တောင်းဆိုစေချင်တယ်လို့လည်း ပြောသွားခဲ့ပါတယ်။
-----------------------------
(Unicode)
အရှေ့ဥရောပမှာ တရုတျခွိမျးခွောကျမှု ကနျ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး သတိပေး
တရုတျပွညျ ကှနျမွူနဈပါတီဟာ ယခငျ ဆိုဗီယကျပွညျထောငျစုထကျ ကွီးမားတဲ့ လုံခွုံရေးခွိမျးခွောကျမှုတရပျ ဖွဈတယျလို့ အမရေိကနျ နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Mike Pompeo က ခကြျ၊ စလိုဗေးနီးယား၊ သွစတွီးယားနိုငျငံတို့ကို သတိပေး ပွောကွားလိုကျပါတယျ။ ဝနျကွီး Pompeo ရဲ့ ဒီ အရှေ့ဥရောပ ခရီးစဉျနဲ့ ပတျသကျပွီး ဗှီအိုအသေတငျးထောကျ Cindy Saine ပေးပို့တဲ့ သတငျးလှှာကို ဦးကြောျဇံသာ တငျပွပေးထားပါတယျ။
ဝနျကွီး Pompeo ရဲ့ ဒီခရီးစဉျဟာ အရှေ့ဥရောပ နိုငျငံတှနေဲ့ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျမှု တောျတောျမြားမြားကို ပိုမိုခိုငျမာစဖေို့ ရညျရှယျသလို ဘယျလာရုဈနိုငျငံမှာ ရှေးကောကျပှဲအပွီး ဖွဈပကြျနတေဲ့ မငွိမျမသကျမှုနဲ့အီရနျအပေါျ လကျနကျပိတျဆို့ရေး ကိစ်စတို့ကိုလညျး အလေးထားပါတယျ။
ဒါပမေယ့ျ တရုတျကှနျမွူနဈပါတီရဲ့ အဝေးဆကျသှယျရေး အခွခေံ အဆောကျအဦတှေ တညျဆောကျရေး ကိစ်စကတော့ သူ ရောကျလရောမှာ အဓိကထားတဲ့ကိစ်စ ဖွဈပါတယျ။
“ဒီ အဝေးဆကျသှယျရေး လုပျငနျးအပေါျ တရုတျကှနျမွူနဈပါတီရဲ့ ရညျရှယျခကြျဟာ ကမ်ဘာပေါျက အခွား ဆကျသှယျရေးစနဈတှေ အားလုံးရဲ့ ရညျရှယျခကြျနဲ့ မတူဘူးဆိုတာ တကမ်ဘာလုံးက ရှငျးရှငျးလငျးလငျး မွငျတှေ့နရေပွီလို့ ထငျပါတယျ။ ဒါကို သူတို့ရဲ့ အမြိုးသားလုံခွုံရေး ယန်တရားတှေ၊ ထောကျလှမျးရေးတှနေဲ့ စဈအငျအားအတှကျ အသုံးခမြှာ ဖွဈပါတယျ။”
တရုတျဘကျကတော့ Pompeo ဟာ သှားလရောမှာ နိုငျငံရေး ဗိုငျးရပျဈပိုးတှေ မမှနျမကနျတဲ့ အခကြျအလကျတှေ ပွောနတေယျဆိုပွီး သူ့ရဲ့ သတိပေးခကြျကို ပယျခပြါတယျ။
ဒါပမေယ့ျ Huawei နဲ့ တခွားကုမ်ပဏီတှအေပေါျ သတိထားဖို့ ပွောတဲ့ကိစ်စကတော့ အမွတျထှကျနပေါပွီ။ 5G နဲ့ ပတျသကျပွီး မယုံကွညျရတဲ့ လုပျငနျးတခြို့ကို လကျမခံဖို့ စလိုဗေးနီးယားနဲ့ အမရေိကနျတို့ သဘောတူနိုငျခဲ့ကွပွီ ဖွဈပါတယျ။ Pompeo ရဲ့ တရုတျကိစ်စ ရညျမှနျးခကြျဟာ အကြိုးသကျရောကျမှု ရှိစမေယျလို့ ကြှမျးကငြျသူတဦးက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။ Daniel Kochis ဟာ Heritage ဖောငျဒေးရှငျး အဖှဲ့ဝငျတဦး ဖွဈပါတယျ။
“အထူးသဖွင့ျ ဒီကိစ်စနဲ့ပတျသကျပွီး အမရေိကနျအစိုးရရဲ့ ဦးစီးလုပျဆောငျမှုဟာ အခွအေနကေို ပွောငျးပွနျ ဖွဈသှားစတေယျလို့ ထငျပါတယျ။ နောကျထပျ တခွားသော နိုငျငံတှကေလညျး အဝေးဆကျသှယျရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး နောငျအခါဖွဈလာမယ့ျ ပုံစံသဈတှအေပေါျ တရုတျပါဝငျလာမယျဆိုရငျ ဒီအတိုငျးပဲ သဘောထားလာကွလိမ့ျမယျလို့ ထငျပါတယျ။” လို့ Daniel Kochis က Skype ကတဆင့ျ ပွောသှားတာပါ။
သို့ပမေယ့ျလညျး အရှေ့ဥရောပအတှကျဆိုရငျ ရုရှားဟာ တရုတျထကျပိုပွီး အနီးကပျခွိမျးခွောကျမှု ဖွဈတယျလို့လညျး သူက ယူဆပါတယျ။
“ဒါပမေယ့ျ ဒီဒသေအတှကျဆိုရငျ တရုတျဟာ ခပျလှမျးလှမျးက ခွိမျးခွောကျမှု ဖွဈနပွေီး ရုရှားကတော့ စဈရေးခွိမျးခွောကျမှုနဲ့ ဝါဒဖွန့ျခြိရေးတို့ ရှိနတေဲ့အတှကျ အရေးကွီးတဲ့ အနီးကပျအန်တရာယျ ဖွဈတယျလို့ ထငျပါတယျ။”
မဟာဗြူဟာနဲ့ နိုငျငံတကာ လေ့လာရေးဌာနက Heather Conlay ကလညျး ဥရောပမှာ တရုတျရဲ့ ခွိမျးခွောကျမှုထကျ အနီးကပျနဲ့ အရေးကွီးတဲ့ ခွိမျးခွောကျမှုတှေ ရှိနပွေီး ဒါကို မြှမြှတတ လုပျဆောငျဖို့လိုတယျလို့ ဆိုပါတယျ။
“တရုတျဟာ ကမြတို့ နိုငျငံခွားရေးမူဝါဒရဲ့ အရေးကွီး အစိတျအပိုငျးတရပျ ဖွဈနသေည့ျတိုငျ ဒါတခုတညျးကိုပဲ ဦးစားမပေးဘဲ အရှေ့ဥရောပ နိုငျငံတှနေဲ့ ပတျသကျရငျ ပိုမိုပါးနပျပွီး ကယြျပွန့ျတဲ့ ခဉြျးကပျမှုမြိုး ထားရှိဖို့ လိုအပျပါတယျ။”
ဝနျကွီး Pompeo ဟာ ဒီခရီးစဉျအတှငျး ဘယျလာရုဈနိုငျငံမှာ ဖွဈပကြျနတောတှကေိုလညျး သူ့ခရီးစဉျတလြှောကျ ခေါငျးဆောငျတှနေဲ့ ဆှေးနှေးခဲ့ပါတယျ။
“ခကြျသမ်မတနိုငျငံမှာ ကနြောျပွောခဲ့သလိုပါပဲ ဘယျလာရုဈ ပွညျသူတှေ သူတို့တောငျးဆိုနတေဲ့ လှတျလပျမှုကို ရရှိစခေငြျပါတယျ။ သူတို့အကြိုးစီးပှားလို့ သူတို့ထငျတဲ့ အရာတှကေိုလညျး ဖွဈလာစခေငြျပါတယျ။ ကန့ျကှကျမှုတှကေို ကနြောျတို့ စောင့ျကွည့ျနပေါတယျ။ အကွမျးမဖကျတဲ့ ဆန်ဒပွမှုတှကေို အကာအကှယျပေးဖို့နဲ့ အန်တရာယျမဖွဈစဖေို့ တိုကျတှနျးပါတယျ။”
ဘယျလာရုဈ ရှေးကောကျပှဲတှဟော လှတျလပျ တရားမြှတမှု မရှိဘူးဆိုပွီး အမရေိကနျနဲ့ ဥရောပသမဂ်ဂတို့ သဘောတူထားတယျလို့ သွစတွီးယား နိုငျငံခွားရေးဝနျကွီး Schallenberg က သတငျးထောကျတှကေို ပွောခဲ့ပါတယျ။ ဘယျလာရုဈခေါငျးဆောငျ Alexander Lukashenko အနနေဲ့ အကွမျးဖကျမှုနဲ့ နိုငျထကျစီးနငျးမှုတှကေို အမွနျဆုံးရပျဆိုငျးဖို့၊ ကနြျနသေေးတဲ့ အကဉြျးသားတှကေို လှှတျပေးဖို့ ဥရောပနိုငျငံတှကေ ပွတျပွတျသားသား တောငျးဆိုစခေငြျတယျလို့လညျး ပွောသှားခဲ့ပါတယျ။
