(Zawgyi/Unicode)
ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ရောဂါ ကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေးအတွက် အသွားအလာကန့်သတ်မှုတွေကို နိုင်ငံတွေမှာ အလျင်အမြန်ဖြေလျော့ပေးလိုက်မယ်ဆိုရင် ပိုးကူးစက်မှုပြန်ပြီး မြင့်တက်လာနိုင်တယ်လို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ WHO က အင်္ဂါနေ့မှာ သတိပေးလိုက်ပါတယ်။
ခုချိန်ဟာ အသွားအလာကန့်သတ်မှုတွေ ဖြေလျှော့ပေးရမယ့်အချိန်မဟုတ်ဘဲ အနာဂတ်မှာ ဘယ်လိုနေထိုင်ကြမလဲဆိုတဲ့ နည်းလမ်းသစ်နဲ့ နေတတ်အောင်အဆင်သင့်ပြင်ရမယ့်အချိန်ဖြစ်တယ်လို့ WHO ရဲ့ ပစိဖိတ်အနောက်ပိုင်းဒေသ ညွှန်ကြားရေးမှူး Dr. Takeshi Kasai က အွန်လိုင်း သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောဆိုသွားတာဖြစ်ပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ ၄ လတာ ကာလအတွင်း ကမ္ဘာတဝှမ်း လူ့အသက်ပေါင်းများစွာ ဆုံးရှုံးနေရတဲ့ ကိုရိုနာကပ်ရောဂါကို ကာကွယ်ထိန်းချုပ်နိုင်ရေးအတွက်ချမှတ်ထားတဲ့ အသွားအလာကန့်သတ်မှုတွေကို ဖြေလျှော့မယ့်နည်းလမ်းတွေကို သက်ဆိုင်ရာ အစိုးရတွေ စဉ်းစားနေကြချိန်မှာ WHO ကခုလို သတိပေးလိုက်တာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
အီတလီနိုင်ငံမှာတော့ ကျွှမ်းကျင်သူတွေနဲ့ တိုင်ပင်ပြီးရင် ကန့်သတ်မှုတွေ တဖြည်းဖြည်းဖြေလျှော့ပေးမယ့် အစီအစဉ်ကို ဒီသီတင်းပတ်ကုန်မှာ ကြေငြာမယ်လို့ အီတလီဝန်ကြီးချုပ် Giuseppe Conte က ဖေ့ဘုတ်မှာ ရေးသားခဲ့ပါတယ်။
ဗြိတိန်မှာလည်း ရက်ရှည်အားလပ်ရက်ကနေ ပြန်ရောက်လာကြတဲ့ လွှတ်တော်အမတ်တွေ ဒီကနေ့ပဲ လွှတ်တော် အစည်းအဝေးပြန်စဖို့ ရှိပြီး လူစုလူဝေးရှောင်ပြီး လူစုခွဲနေရမယ့် ညွှန်ကြားချက်အရ ကိုယ်စားလှယ် ၆၅၀ ရှိတဲ့ အောက်လွှတ်တော်မှာ လူ ၅၀ နဲ့သာ လုပ်ငန်းပြန်စကြမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ကျန်အမတ်တွေကတော့ အွန်လိုင်းကနေပဲ ပါဝင်ဆွေးနွေးကြမှာဖြစ်ပါတယ်။
အင်ဒိုနီးရှားအစိုးရကတော့ ဒီတပတ်မှာစတဲ့ မွတ်ဆလင်တို့ရဲ့ ရာမဒန်ဥပုဒ်လအပြီး အစဉ်အလာအတိုင်း နေရပ်အလည်ပြန်မယ့် လူတွေကို COVID-19 ကြောင့် အိမ်ပြန်ခွင့်ကန့်သတ်ထားပါတယ်။
ဒီလို နေရပ်ပြန်တဲ့ခရီးစဉ်တွေကြောင့် ပိုးကူးစက်မှုမြင့်တက်လာနိုင်ကြောင်း ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက သတိပေးထားတာပါ။ အင်ဒိုနီးရှားမှာ ပိုးကူးခံထားရသူ ၆,၇၀၀ နဲ့ သေဆုံးသူက ၆၀၀ ဝန်းကျင်ရှိနေပါတယ်။
ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ WHO က အသွားအလာကန့်သတ်မှုတွေကို အလျင်စလို လျှော့ချတာမျိုးတွေ မလုပ်မိဖို့ သတိပေးနေချိန်မှာ မြန်မာနိုင်ငံမှာရော ဘယ်လိုအခြေအနေရှိနေပါသလဲဆိုတာကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မဆုမွန်က ပြောပြပေးချင်ပါတယ်။
COVID-19 ကပ်ရောဂါကြောင့် ကမ္ဘာတဝှမ်းနိုင်ငံတွေမှာ အသွားအလာတွေ ကန့်သတ်ထားပြီး၊ လုပ်ငန်းတွေ ရပ်ဆိုင်းထားရတာတွေကို လျှော့ပေါ့ပေးဖို့ ပြင်ဆင်နေချိန်မှာပဲ အလျင်စလို မလုပ်မိဖို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ WHO က သတိပေးနေတာပါ။ အခုဆိုရင် COVID-19 ကပ်ရောဂါကြောင့် လူ ၅ ဦး သေဆုံးပြီး ကူးစက်သူ ၁၀၀ ကျော် ရှိနေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း လုပ်ငန်းတွေ ပြန်လည်ပတ်ဖို့ ပြင်ဆင်နေကြပါပြီ။ ဒါပေမဲ့လည်း အထူးဖျားနာဆေးကုသခန်းတွေမှာ စေတနာ့ဝန်ထမ်းအဖြစ် ဆေးကုသပေးနေတဲ့ ဒေါက်တာကိုကိုထွေး တို့လို မြန်မာဆေးပညာရှင်တွေကတော့ မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း အလျင်စလို မလုပ်မိဖို့လိုတယ်လို့ မြင်ပါတယ်။
"ကျနော်အနေနဲ့ကတော့ ပြည်သူတွေကို ဧပြီလကုန် မေ ပထမသီတင်းပတ်လောက်အထိပေါ့လေ ဆိုင်းငံ့အနေနဲ့ ပိတ်ထားစေချင်သေးတယ်။ မပိတ်ထားဘူးဆိုရင် လူတွေ တော်တော်များများ လမ်းမတွေပေါ် ပြန်ထွက်လာကြမှာ။ အဲ့တာဆိုရင် ကျနော်တို့အနေနဲ့ outbreak မဖြစ်လာအောင် တားဆီးနိုင်ဖို့ တော်တော်လေး ခက်ခဲသွားမယ်။ ဒါကြောင့် မေလလောက်အထိတော့ စက်ရုံအလုပ်ရုံတွေကို ပိတ်ထားစေသေးတယ်။ နေအိမ်တွေထဲမှာပဲ Still home နေသင့်သေးတယ်။ တကယ်လို့ မဖြစ်မနေ လမ်းပေါ်တွေ ပြန်ထွက်လာမယ်ဆိုရင်လည်း Social Distancing ခပ်ခွာခွာအတတ်နိုင်ဆုံးနေသင့်တယ် ဆိုတာမျိုးကလည်း ပညာပေး တော်တော်လေး လုပ်ရမယ် အခုဟာက လူဦးရေ တော်တော်များတဲ့နေရာတွေမှာ ပေါ့စတစ်တွေ တွေ့နေတာဆိုတော့လေ။ အခုက စက်ရုံအလုပ်ရုံတွေ ပြန်ဖွင့်ပေးရင်လည်း တော်တော်တော့လည်း အဆင်မပြေဖြစ်မယ်။ အဓိက ကတော့ ကျန်းမာရေးအသိရှိရမယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း ရောဂါဖြစ်လာမှာထက် တနေ့တာ စားဝတ်နေရေးကလည်း ပိုအရေးကြီးတာကိုး။ ဒီရောဂါကြီးကို မကြောက်ကြတာတော့မဟုတ်ဘူး ဒီရောဂါကြီးကိုကြောက်တယ် ဒါပေမဲ့ သူတို့အတွက်ကလည်း တနေ့စားဖို့သောက်ဖို့ကလည်းရှိသေးတာကိုး ဒါကြောင့် စက်ရုံတွေ အလုပ်ရုံတွေဘက်က ဘယ်လောက်အထိပိတ်ထားနိုင်မလဲ ဖွင့်တာတော့ ဖွင့်ပေးရမှာပေါ့လေ ဒါပေမဲ့ တိုင်းကျန်းမာရေးအဖွဲ့တွေက စိစစ်စစ်ဆေးပြီးမှပဲ ပြန်ဖွင့်စေချင်တယ်။"
ဒီလိုကပ်ရောဂါ ကြုံနေရချိန်မှာ ရောဂါကူးစက်မှုတွေ ထိန်းချုပ်ဖို့ လိုအပ်နေသလို၊ တချိန်တည်းမှာပဲ လုပ်ငန်းတွေ ပိတ်ထားရတဲ့အတွက် အလုပ်သမားတွေ ဝန်ထမ်းတွေ စားဝတ်နေရေး ပြဿနာတွေလည်း ကြုံနေရတာပါ။ မြန်မာနိုင်ငံ ဗဟိုဘဏ် ဒုဥက္ကဋ္ဌဟောင်းလည်းဖြစ် လက်ရှိ ကမ္ဘောဇဘဏ်ရဲ့ အကြီးတန်းအကြံပေးပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်တဲ့ ဦးသန်းလွင် ကတော့ သတိထားကိုင်တွယ်ဖို့ လိုတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
"မြန်မာပြည်အနေနဲ့ သိပ်ပြီးတော့ ကြီးကြီးကျယ်ကျယ်ထိခိုက်မှုတော့ မရှိသေးဘူး လောလောဆယ်တော့ အခုလည်း တချို့ဖွင့်ပေးထားတာတွေလည်းရှိတော့။ ဒါပေမဲ့ စိုးရိမ်တဲ့သူကလည်း စိုးရိမ်တာပေါ့လေ။ ဒါကြီးတွေ ပြန်ဖွင့်လိုက်လို့ရှိရင် ကေ့စ်တွေ တအားကြီးတက်လာမလားပေါ့။ ပြောရခက်တယ် အလုပ်သမားတွေဘက်က ကြည့်တော့လည်း သူတို့ဘက်မှာ စားဝတ်နေရေးကိစက ရှိနေတာကိုး ကျနော်တို့တိုင်းပြည်မှာကတော့ ခုနကပြောသလို ယူအက်စ်အေလိုမျိုး မှ Social Security System ဒီမှာမှ မကောင်းပဲကိုး။ သိပ်ပြီးထိခိုက်မှုမရှိနိုင်ဘူး ဘာပဲပြောပြောလေ ဒီမှာက Social Security System ကမကောင်းဘူးလေ။ သူတို့စားဝတ်နေရေးကလည်း တဘက်က ရှိနေတော့။ ဒါပေမဲ့လည်း ဒီလိုဆိုင်းထားချိန်မှာတော့ ကိုယ့်ရပ်ကွက် ကိုယ့်ဒေသ လူတွေက ဝိုင်းပြီးတော့ တတ်နိုင်တဲ့သူက ဝေပေးနေကြတော့ မျှဝေတဲ့စိတ်ရှိတော့ ခုနကပြောသလိုတိုင်းပြည်မှာ Social Security System မရှိပေမဲ့လို့လည်းတခုခုဖြစ်လာရင် ဝိုင်းပြီးတော့ ရိုင်းပင်းကူညီကြတဲ့စိတ်နဲ့ ကူကြရင်တော့ ဒီလောက်ကြီးတော့ အခြေအနေမဆိုးသွားဘူးထင်တယ် အဲ့လိုပဲ တွက်ရမှာပဲ။"
အစိုးရကတော့ အကန့်အသတ်နဲ့ စစ်ဆေးမှုတွေလုပ်ချိန် လုပ်ငန်းခွင်တွေ ရပ်နားရမယ့်အနေအထားနဲ့ လုပ်သားတွေအတွက် နေ့စဉ်ဝင်ငွေထိခိုက်မှုဖြစ်လာတဲ့အနေအထားအပေါ် သက်ဆိုင်ရာ တာဝန်ရှိသူတွေဘက်က ဘာတွေ ဆောင်ရွက်နိုင်ပါသလဲ လုပ်ငန်းရှင်ဒေါက်တာစိုးထွန်းအမြင်က-
"ပြောရရင်တော့ ကျနော်တို့ အခုပြသနာက ရေတိုပေါ့ ဒီလကုန်အထိတော့လည်း လုပ်ရင်တော့ အဆင်ပြေတယ်ပေါ့ဗျာ တောင့်ခံပြီး အလုပ်ရှင်တွေက စိုက်ပေးဆိုလည်း စိုက်ပေးကြတာပေါ့။ ဒါပေမဲ့ ဧပြီလကုန်ပြီးတော့ နောက်လ မေလကျရင်တော့ ဘယ်လိုတွေဖြစ်လာမလဲဆိုတာ ကျနော်တို့လည်း စဉ်းစားလာနေရတာပေါ့နော်။ ရေရှည်ကြီးဖြစ်သွားရင်တော့ ရပ်တည်ဖို့တော့ ခက်တာပေါ့နော်။ နောက်ဆက်တွဲပြသနာတွေကိုလည်း အများကြီးစဉ်းစားရမယ်။ ဧပြီလအထိက ပြသနာမရှိသေးဘူး နောက်လ နောက်လတွေ မေတို့ဇွန်တို့အထိဖြစ်လာရင် လုပ်ငန်းတွေ ပြိုလဲသွားနိုင်တာပေါ့နော်။"
အခုလက်ရှိကတော့ အစိုးရဘက်ကတော့ လူဦးရေအရမ်းများတဲ့စက်ရုံအလုပ်ရုံတွေကို သတ်မှတ်ချက်တွေနဲ့စစ်ဆေးမယ်။ စံမှီမှ ပြန်ဖွင့်ခွင့်ပေးမယ်ပေါ့ ကြေညာချက်တွေထုတ်လာတယ်။ ဒါပေမဲ့ လုပ်ငန်းခွင်လုပ်သားအရေအတွက် မများတဲ့လုပ်ငန်းတွေကို ဖွင့်ခွင့်ပေးထားတယ်။ ဝန်ထမ်းအရေအတွက်များတဲ့လုပ်ငန်းခွင်တွေက အထူးသဖြင့် အထည်ချုပ်စက်ရုံတွေ ကို ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနရဲ့ဂိုဒ်လိုင်းတွေနဲ့ညီမှ ဖွင့်ခွင့်ပေးမယ်ဆိုပြီး အစိုးရကတော့ ရုတ်တရက်ထုတ်လိုက်တာပေါ့လေ။ အဲ့တော့ ခုနကပြောသလို အချိန်ယူရမယ် နားရမယ်ဆိုလာရင်တော့ ဝန်ထမ်းတွေ လစာပေးတဲ့ဟာတွေတော့ ခက်လာမယ် အခုလက်ရှိကျနော်တို့တိုင်းပြည်က သူများနိုင်ငံတွေမှာလို လူမှုဖူလုံရေးတွေ မယူကြဘူးပေါ့နော်။ အခုတော့လည်း ပြီးခဲ့တုန်းက အလုပ်သမားဝန်ကြီးဌာနက ကြေညာတာတော့ စစ်ဆေးတဲ့ကာလမှာ အလုပ်သမားတွေ လုပ်ငန်းခွင်မဝင်ရဘူးဆိုရင် ၆၀ ရာခိုင်နှုန်း လူမှုဖူလုံရေးက ပေးမယ်ဆိုပြီးတော့ ပြောတာ။ အလုပ်သမားတိုင်းက လူမှုဖူလုံရေးမဝင်ထားကြဘူး။
COVID-19 ကပ်ရောဂါ ကူးစက်မှုကို ထိန်းချုပ်ဖို့ ကြိုးပမ်းတဲ့ အနေနဲ့ လတ်တလောမှာတော့ ရန်ကုန်မြို့အပါအဝင် မြို့ကြီးတချို့မှာ ညမထွက်ရအမိန့်တွေ၊ လူစုလူဝေးမလုပ်ဖို့ အမိန့်တွေထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
[Unicode Version]
COVID-19 ရောဂါကွုံနရေခြိနျ လုပျငနျးတှေ အလငြျစလိုပွနျမစဖို့ WHO သတိပေး
ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကပျရောဂါ ကာကှယျထိနျးခြုပျရေးအတှကျ အသှားအလာကန့ျသတျမှုတှကေို နိုငျငံတှမှော အလငြျအမွနျဖွလြေော့ပေးလိုကျမယျဆိုရငျ ပိုးကူးစကျမှုပွနျပွီး မွင့ျတကျလာနိုငျတယျလို့ ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေးအဖှဲ့ WHO က အငျ်ဂါနေ့မှာ သတိပေးလိုကျပါတယျ။
ခုခြိနျဟာ အသှားအလာကန့ျသတျမှုတှေ ဖွလြှေော့ပေးရမယ့ျအခြိနျမဟုတျဘဲ အနာဂတျမှာ ဘယျလိုနထေိုငျကွမလဲဆိုတဲ့ နညျးလမျးသဈနဲ့ နတေတျအောငျအဆငျသင့ျပွငျရမယ့ျအခြိနျဖွဈတယျလို့ WHO ရဲ့ ပစိဖိတျအနောကျပိုငျးဒသေညှှနျကွားရေးမှူး Dr. Takeshi Kasai က အှနျလိုငျး သတငျးစာရှငျးလငျးပှဲမှာ ပွောဆိုသှားတာဖွဈပါတယျ။
ပွီးခဲ့တဲ့ ၄ လတာ ကာလအတှငျး ကမ်ဘာတဝှမျး လူ့အသကျပေါငျးမြားစှာ ဆုံးရှုံးနရေတဲ့ ကိုရိုနာကပျရောဂါကို ကာကှယျထိနျးခြုပျနိုငျရေးအတှကျခမြှတျထားတဲ့ အသှားအလာကန့ျသတျမှုတှကေို ဖွလြှေော့မယ့ျနညျးလမျးတှကေို သကျဆိုငျရာ အစိုးရတှေ စဉျးစားနကွေခြိနျမှာ WHO ကခုလို သတိပေးလိုကျတာလညျး ဖွဈပါတယျ။
အီတလီနိုငျငံမှာတော့ ကြှှမျးကငြျသူတှနေဲ့ တိုငျပငျပွီးရငျ ကန့ျသတျမှုတှေ တဖွညျးဖွညျးဖွလြှေော့ပေးမယ့ျ အစီအစဉျကို ဒီသီတငျးပတျကုနျမှာ ကွငွောမယျလို့ အီတလီဝနျကွီးခြုပျ Giuseppe Conte က ဖေ့ဘုတျမှာ ရေးသားခဲ့ပါတယျ။
ဗွိတိနျမှာလညျး ရကျရှညျအားလပျရကျကနေ ပွနျရောကျလာကွတဲ့ လှှတျတောျအမတျတှေ ဒီကနေ့ပဲ လှှတျတောျ အစညျးအဝေးပွနျစဖို့ ရှိပွီး လူစုလူဝေးရှောငျပွီး လူစုခှဲနရေမယ့ျ ညှှနျကွားခကြျအရ ကိုယျစားလှယျ ၆၅၀ ရှိတဲ့ အောကျလှှတျတောျမှာ လူ ၅၀ နဲ့သာ လုပျငနျးပွနျစကွမှာ ဖွဈပါတယျ။ ကနြျအမတျတှကေတော့ အှနျလိုငျးကနပေဲ ပါဝငျဆှေးနှေးကွမှာဖွဈပါတယျ။
အငျဒိုနီးရှားအစိုးရကတော့ ဒီတပတျမှာစတဲ့ မှတျဆလငျတို့ရဲ့ ရာမဒနျဥပုဒျလအပွီး အစဉျအလာအတိုငျး နရေပျအလညျပွနျမယ့ျ လူတှကေို COVID-19 ကွောင့ျ အိမျပွနျခှင့ျကန့ျသတျထားပါတယျ။
ဒီလို နရေပျပွနျတဲ့ခရီးစဉျတှကွေောင့ျ ပိုးကူးစကျမှုမွင့ျတကျလာနိုငျကွောငျး ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ သတိပေးထားတာပါ။ အငျဒိုနီးရှားမှာ ပိုးကူးခံထားရသူ ၆,၇၀၀ နဲ့ သဆေုံးသူက ၆၀၀ ဝနျးကငြျရှိနပေါတယျ။
ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေးအဖှဲ့ WHO က အသှားအလာကန့ျသတျမှုတှကေို အလငြျစလို လြှော့ခတြာမြိုးတှေ မလုပျမိဖို့ သတိပေးနခြေိနျမှာ မွနျမာနိုငျငံမှာရော ဘယျလိုအခွအေနရှေိနပေါသလဲဆိုတာကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မဆုမှနျက ပွောပွပေးခငြျပါတယျ။
COVID-19 ကပျရောဂါကွောင့ျ ကမ်ဘာတဝှမျးနိုငျငံတှမှော အသှားအလာတှေ ကန့ျသတျထားပွီး၊ လုပျငနျးတှေ ရပျဆိုငျးထားရတာတှကေို လြှော့ပေါ့ပေးဖို့ ပွငျဆငျနခြေိနျမှာပဲ အလငြျစလို မလုပျမိဖို့ ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေးအဖှဲ့ WHO က သတိပေးနတောပါ။ အခုဆိုရငျ COVID-19 ကပျရောဂါကွောင့ျ လူ ၅ ဦး သဆေုံးပွီး ကူးစကျသူ ၁၀၀ ကြောျ ရှိနတေဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာလညျး လုပျငနျးတှေ ပွနျလညျပတျဖို့ ပွငျဆငျနကွေပါပွီ။ ဒါပမေဲ့လညျး အထူးဖြားနာဆေးကုသခနျးတှမှော စတေနာ့ဝနျထမျးအဖွဈ ဆေးကုသပေးနတေဲ့ ဒေါကျတာကိုကိုထှေး တို့လို မွနျမာဆေးပညာရှငျတှကေတော့ မွနျမာနိုငျငံမှာလညျး အလငြျစလို မလုပျမိဖို့လိုတယျလို့ မွငျပါတယျ။
"ကနြောျအနနေဲ့ကတော့ ပွညျသူတှကေို ဧပွီလကုနျ မေ ပထမသီတငျးပတျလောကျအထိပေါ့လေ ဆိုငျးငံ့အနနေဲ့ ပိတျထားစခေငြျသေးတယျ။ မပိတျထားဘူးဆိုရငျ လူတှေ တောျတောျမြားမြား လမျးမတှပေေါျ ပွနျထှကျလာကွမှာ။ အဲ့တာဆိုရငျ ကနြောျတို့အနနေဲ့ outbreak မဖွဈလာအောငျ တားဆီးနိုငျဖို့ တောျတောျလေး ခကျခဲသှားမယျ။ ဒါကွောင့ျ မလေလောကျအထိတော့ စကျရုံအလုပျရုံတှကေို ပိတျထားစသေေးတယျ။ နအေိမျတှထေဲမှာပဲ Still home နသေင့ျသေးတယျ။ တကယျလို့ မဖွဈမနေ လမျးပေါျတှေ ပွနျထှကျလာမယျဆိုရငျလညျး Social Distancing ခပျခှာခှာအတတျနိုငျဆုံးနသေင့ျတယျ ဆိုတာမြိုးကလညျး ပညာပေး တောျတောျလေး လုပျရမယျ အခုဟာက လူဦးရေ တောျတောျမြားတဲ့နရောတှမှော ပေါ့စတဈတှေ တှေ့နတောဆိုတော့လေ။ အခုက စကျရုံအလုပျရုံတှေ ပွနျဖှင့ျပေးရငျလညျး တောျတောျတော့လညျး အဆငျမပွဖွေဈမယျ။ အဓိက ကတော့ ကနြျးမာရေးအသိရှိရမယျ။ ဒါပမေဲ့လညျး ရောဂါဖွဈလာမှာထကျ တနေ့တာ စားဝတျနရေေးကလညျး ပိုအရေးကွီးတာကိုး။ ဒီရောဂါကွီးကို မကွောကျကွတာတော့မဟုတျဘူး ဒီရောဂါကွီးကိုကွောကျတယျ ဒါပမေဲ့ သူတို့အတှကျကလညျး တနေ့စားဖို့သောကျဖို့ကလညျးရှိသေးတာကိုး ဒါကွောင့ျ စကျရုံတှေ အလုပျရုံတှဘေကျက ဘယျလောကျအထိပိတျထားနိုငျမလဲ ဖှင့ျတာတော့ ဖှင့ျပေးရမှာပေါ့လေ ဒါပမေဲ့ တိုငျးကနြျးမာရေးအဖှဲ့တှကေ စိစဈစဈဆေးပွီးမှပဲ ပွနျဖှင့ျစခေငြျတယျ။"
ဒီလိုကပျရောဂါ ကွုံနရေခြိနျမှာ ရောဂါကူးစကျမှုတှေ ထိနျးခြုပျဖို့ လိုအပျနသေလို၊ တခြိနျတညျးမှာပဲ လုပျငနျးတှေ ပိတျထားရတဲ့အတှကျ အလုပျသမားတှေ ဝနျထမျးတှေ စားဝတျနရေေး ပွူနာတှလေညျး ကွုံနရေတာပါ။ မွနျမာနိုငျငံ ဗဟိုဘဏျ ဒုဥက်ကဋ်ဌဟောငျးလညျးဖွဈ လကျရှိ ကမ်ဘောဇဘဏျရဲ့ အကွီးတနျးအကွံပေးပုဂ်ဂိုလျဖွဈတဲ့ ဦးသနျးလှငျ ကတော့ သတိထားကိုငျတှယျဖို့ လိုတယျလို့ ပွောပါတယျ။
"မွနျမာပွညျအနနေဲ့ သိပျပွီးတော့ ကွီးကွီးကယြျကယြျထိခိုကျမှုတော့ မရှိသေးဘူး လောလောဆယျတော့ အခုလညျး တခြို့ဖှင့ျပေးထားတာတှလေညျးရှိတော့။ ဒါပမေဲ့ စိုးရိမျတဲ့သူကလညျး စိုးရိမျတာပေါ့လေ။ ဒါကွီးတှေ ပွနျဖှင့ျလိုကျလို့ရှိရငျ ကေ့ဈတှေ တအားကွီးတကျလာမလားပေါ့။ ပွောရခကျတယျ အလုပျသမားတှဘေကျက ကွည့ျတော့လညျး သူတို့ဘကျမှာ စားဝတျနရေေးကိစက ရှိနတောကိုး ကနြောျတို့တိုငျးပွညျမှာကတော့ ခုနကပွောသလို ယူအကျဈအလေိုမြိုး မှ Social Security System ဒီမှာမှ မကောငျးပဲကိုး။ သိပျပွီးထိခိုကျမှုမရှိနိုငျဘူး ဘာပဲပွောပွောလေ ဒီမှာက Social Security System ကမကောငျးဘူးလေ။ သူတို့စားဝတျနရေေးကလညျး တဘကျက ရှိနတေော့။ ဒါပမေဲ့လညျး ဒီလိုဆိုငျးထားခြိနျမှာတော့ ကိုယ့ျရပျကှကျ ကိုယ့ျဒသေ လူတှကေ ဝိုငျးပွီးတော့ တတျနိုငျတဲ့သူက ဝပေေးနကွေတော့ မြှဝတေဲ့စိတျရှိတော့ ခုနကပွောသလိုတိုငျးပွညျမှာ Social Security System မရှိပမေဲ့လို့လညျးတခုခုဖွဈလာရငျ ဝိုငျးပွီးတော့ ရိုငျးပငျးကူညီကွတဲ့စိတျနဲ့ ကူကွရငျတော့ ဒီလောကျကွီးတော့ အခွအေနမေဆိုးသှားဘူးထငျတယျ အဲ့လိုပဲ တှကျရမှာပဲ။"
အစိုးရကတော့ အကန့ျအသတျနဲ့ စဈဆေးမှုတှလေုပျခြိနျ လုပျငနျးခှငျတှေ ရပျနားရမယ့ျအနအေထားနဲ့ လုပျသားတှအေတှကျ နေ့စဉျဝငျငှထေိခိုကျမှုဖွဈလာတဲ့အနအေထားအပေါျ သကျဆိုငျရာ တာဝနျရှိသူတှဘေကျက ဘာတှေ ဆောငျရှကျနိုငျပါသလဲ လုပျငနျးရှငျဒေါကျတာစိုးထှနျးအမွငျက-
"ပွောရရငျတော့ ကနြောျတို့ အခုပွသနာက ရတေိုပေါ့ ဒီလကုနျအထိတော့လညျး လုပျရငျတော့ အဆငျပွတေယျပေါ့ဗြာ တောင့ျခံပွီး အလုပျရှငျတှကေ စိုကျပေးဆိုလညျး စိုကျပေးကွတာပေါ့။ ဒါပမေဲ့ ဧပွီလကုနျပွီးတော့ နောကျလ မလေကရြငျတော့ ဘယျလိုတှဖွေဈလာမလဲဆိုတာ ကနြောျတို့လညျး စဉျးစားလာနရေတာပေါ့နောျ။ ရရှေညျကွီးဖွဈသှားရငျတော့ ရပျတညျဖို့တော့ ခကျတာပေါ့နောျ။ နောကျဆကျတှဲပွသနာတှကေိုလညျး အမြားကွီးစဉျးစားရမယျ။ ဧပွီလအထိက ပွသနာမရှိသေးဘူး နောကျလ နောကျလတှေ မတေို့ဇှနျတို့အထိဖွဈလာရငျ လုပျငနျးတှေ ပွိုလဲသှားနိုငျတာပေါ့နောျ။"
အခုလကျရှိကတော့ အစိုးရဘကျကတော့ လူဦးရအေရမျးမြားတဲ့စကျရုံအလုပျရုံတှကေို သတျမှတျခကြျတှနေဲ့စဈဆေးမယျ။ စံမှီမှ ပွနျဖှင့ျခှင့ျပေးမယျပေါ့ ကွညောခကြျတှထေုတျလာတယျ။ ဒါပမေဲ့ လုပျငနျးခှငျလုပျသားအရအေတှကျ မမြားတဲ့လုပျငနျးတှကေို ဖှင့ျခှင့ျပေးထားတယျ။ ဝနျထမျးအရအေတှကျမြားတဲ့လုပျငနျးခှငျတှကေ အထူးသဖွင့ျ အထညျခြုပျစကျရုံတှေ ကို ကနြျးမာရေးဝနျကွီးဌာနရဲ့ဂိုဒျလိုငျးတှနေဲ့ညီမှ ဖှင့ျခှင့ျပေးမယျဆိုပွီး အစိုးရကတော့ ရုတျတရကျထုတျလိုကျတာပေါ့လေ။ အဲ့တော့ ခုနကပွောသလို အခြိနျယူရမယျ နားရမယျဆိုလာရငျတော့ ဝနျထမျးတှေ လစာပေးတဲ့ဟာတှတေော့ ခကျလာမယျ အခုလကျရှိကနြောျတို့တိုငျးပွညျက သူမြားနိုငျငံတှမှောလို လူမှုဖူလုံရေးတှေ မယူကွဘူးပေါ့နောျ။ အခုတော့လညျး ပွီးခဲ့တုနျးက အလုပျသမားဝနျကွီးဌာနက ကွညောတာတော့ စဈဆေးတဲ့ကာလမှာ အလုပျသမားတှေ လုပျငနျးခှငျမဝငျရဘူးဆိုရငျ ၆၀ ရာခိုငျနှုနျး လူမှုဖူလုံရေးက ပေးမယျဆိုပွီးတော့ ပွောတာ။ အလုပျသမားတိုငျးက လူမှုဖူလုံရေးမဝငျထားကွဘူး။
COVID-19 ကပျရောဂါ ကူးစကျမှုကို ထိနျးခြုပျဖို့ ကွိုးပမျးတဲ့ အနနေဲ့ လတျတလောမှာတော့ ရနျကုနျမွို့အပါအဝငျ မွို့ကွီးတခြို့မှာ ညမထှကျရအမိန့ျတှေ၊ လူစုလူဝေးမလုပျဖို့ အမိန့ျတှထေုတျပွနျထားပါတယျ။
