(Zawgyi/Unicode)
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုက ပြည်နယ်တချို့မှာ COVID-19 ရောဂါ ကူးစက်မှုကြောင့် သေဆုံးခဲ့တဲ့ မြန်မာ အမေရိကန် အနည်းဆုံး တဒါဇင်ကျော် မကရှိနေပြီး သူတို့ရုပ်အလောင်းတွေကို ပြန်တွေ့ခွင့် မရတဲ့ အတွက် ကြေကွဲဝမ်းနည်းဖွယ်ဖြစ်ရပ်တွေ ကြုံတွေ့နေရတဲ့ မိသားစုဝင်တွေ၊ နီးစပ်သူ မိတ်ဆွေတွေကို ဗွီအိုအေက မေးမြန်းခွင့်ရခဲ့ပါတယ်။မအင်ကြင်းနိုင်က စုစည်းတင်ပြထားပါတယ်။
ကိုဗစ်ရောဂါကူးစက်မှု အဆိုးဆုံးနဲ့ ဗဟိုအချက်ဖြစ်တဲ့ နယူးရောက်မြို့မှာ မြန်မာ အမေရိကန်တွေ သေဆုံးမှုနှုန်း အခြားပြည်နယ်တွေနဲ့ ယှဉ်ရင် အများဆုံးရှိနေပါတယ်။ ဧပြီ လလယ်နောက်ပိုင်း တနေ့ကို တယောက်နှုန်းနီးပါးသေဆုံးနေကြောင်း နယူးရောက် က မြန်မာအမေရိကန် လူမှုရေးအဖွဲ့ တာဝန်ရှိသူက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
ဧပြီလ (၇)ရက်နေ့က ကိုဗစ်ကြောင့်သေဆုံးသွားတဲ့ အသက် ၅၂ နှစ်အရွယ် ဦးတင်အောင်မိုး ရုပ်အလောင်းကို မိသားစု ပြန်တွေ့ခွင့်မရတဲ့အပြင် မီးသဂြိုလ်ဖို့ ခွင့်ပြုထားပေမယ့် ရက်ပေါင်း ၁၅ ရက်ကြာလာတဲ့တိုင် ရုပ်အလောင်း ဘယ်မှာရှိနေသလဲဆိုတာ မသိရကြောင်း ညီမဖြစ်သူ နယူးရောက် အထက်ပြည်နယ် Orange Regional Medical စင်တာက အထွေထွေအထူးကု သမားတော် ဒေါက်တာ စံပယ်ဖြူက ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
"သူဆုံးတဲ့နေ့တနေ့ထဲမှာ နယူးရောက်ပြည်နယ်တခုလုံး ကိုဗစ်ကြောင့် သေဆုံးသူပေါင်း ၇၃၁ ယောက်ဆုံးတယ် ဆိုတဲ့ နေ့ပါ။ နောက်ပိုင်း တရက်နှစ်ရက်မှာ သေဆုံးတဲ့နှုန်းက ပိုများတယ်။ ဒါပေမယ့် ဈာပနာလုပ်ပေးတဲ့နေရာက လက်ခံတယ်။ တော်သေးတယ်။ သူတို့အိမ်နဲ့ အနီးဆုံးပေါ့။ ဒါပေမဲ့ အရင်လို တိုက်ရိုက် ဈာပနာ အခမ်းအနားကို ဝန်ဆောင်မှုပေးတာမျိုး မရှိဘူး။ အဲတော့ မီးသင်္ဂြ ိုလ်မယ်ပေါ့။ စာရွက်စာတမ်းတွေ ပို့ပေးပါဆိုတော့ အသွားအပြန် တပတ်လောက်ကြာတယ်။ ဒီကြားထဲမှာ ရက်လည်အတွက်မြန်မာပြည်ကရယ် ၊ ဒီကရယ် မောင်နှမသားချင်း၊ ဆွေမျိုးတွေ အွန်လိုင်းကပဲ ဘုန်းကြီးကို ဆွမ်းကပ်ရတယ်။ အွန်လိုင်းကပဲ တရားနာရတယ်။ အခုထက်ထိ သူ body က ဆေးရုံမှာလား၊ အအေးခန်းရှိတဲ့ ထရပ်ကားထဲမှာလား၊ မော်ကျူလီထဲမှာလား၊ ဘယ်မှာရှိမှန်း မသိဘူး။"
ကိုလိုရာဒိုပြည်နယ် Fort Morgan မြို့ အမဲသား စက်ရုံမှာ လုပ်တဲ့ မြန်မာအမျိုးသမီး ဒေါ်အေးအေးမြင့် ဆိုရင် လည်း COVID-19 ကူးစက်ခံရပြီး သူ့စက်ရုံမှာ ပထမဆုံးသေဆုံးတဲ့ လူနာဖြစ်ပါတယ်။ အများက မအိလို့ ခေါ်ကြတဲ့ ဒေါ်အေးအေးမြင့်ဟာ ကွယ်လွန်သွားပြီဖြစ်တဲ့ စာရေးဆရာမောင်သာရနဲ့ သားတယောက် ရခဲ့ပြီးဧပြီလ ၁၁ ရက် သေဆုံးချိန်မှာတော့ သားဖြစ်သူက အခြားပြည်နယ်မှာ တာဝန်နဲ့ရောက်ရှိနေတယ်လို့ အရင်းနှီးဆုံးမိတ်ဆွေ Greeley မြို့မှာ နေတဲ့ ကိုဆွေကို ကပြောပါတယ်။
"ကျနော်တို့လည်း ဗုဒ္ဓဘာသာဆိုတော့ ဘုန်းကြီးကျောင်းကျတော့ ကျနော်တို့ နေတဲ့ မြို့မှာ မရှိဘူးဗျ။ ကိုလိုရာဒို ပြည်နယ်မြို့တော် ဒန်ဗာမှာပဲရှိတာ။ အခုအချိန်ကလည်း အပြင်ထွက်လို့ သွားလို့လာလို့ မကောင်းတဲ့ အချိန်ဆိုတော့ ဒန်ဗာမှာရှိတဲ့ ကျနော်တို့ရဲဘော်တွေကိုလှမ်းပြီး ချိတ်ရတာပေါ့။ လူ့ဘောင်သစ် ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီက ကိုဦးဆိုတာ ရှိတယ်။ သူ့ကို ကျနော်တို့ အကူအညီတောင်းပြီး သက်ပျောက်ဆွမ်း အရင်ကပ်တယ်။ သူက ဆွမ်းသွားပို့ပေးတယ်။ နောက် ဝတ္ထုငွေ သွားကပ်ပေးတယ်။ ပြီးတော့ ဆရာတော်နဲ့ အွန်လိုင်းကနေ ကျနော်တို့ကို ချိတ်ပြီး မအိ အတွက် သက်ပျောက်ဆွမ်းကပ် ရေစက်ချ၊ အမျှအတမ်းဝေပါတယ်။ "
ဒေါ်အေးအေးမြင့်ရဲ့ ရုပ်အလောင်းကို ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းကပဲ သားဖြစ်သူ လက်ထဲ ရောက်ရှိ သွားပြီဖြစ်တယ်လို့လည်း ကိုဆွေကိုက ပြောပါတယ်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှာ ကိုဗစ်ရောဂါကြောင့် သေဆုံးသူတွေရဲ့ ရုပ်အလောင်း တွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ အခက်အခဲအကြီးအကျယ်ရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အခြေအနေကိုနယူးယောက်မြို့က မြန်မာအမေရိကန် စေတနာရှင် တသီးပုဂ္ဂလိကတွေစုစည်းထားတဲ့ မြန်မာအမျိုးသား လူမှုရေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့ (National Humanitarian Fundraising for Myanmar - NHFMM) တာဝန်ခံ ကိုမိုးချမ်းက အခုလိုပြောပြပါတယ်။
"အခုက အခက်အခဲကွာခြားမှုတွေက တနေရာနဲ့တနေရာ နဲနဲဆီရှိတယ်။ တချို့ဆေးရုံတွေက လူနာ ကိုဗစ်ကြောင့် ဆုံးသွားပြီဆိုရင် တချို့မိသားစုတွေကို ခေါ်ပြီးပြတယ်လို့ ပြောတယ်။ နောက်ဆုံးအနေနဲ့ နှုတ်ဆက်တဲ့ အနေနဲ့ အပြင်ကနေ ကြည့်။ ပြီးရင် ပြန်။ အဲဒီလို ခေါ်ပြတယ်လို့ ကြားတယ်။ တချို့ဆေးရုံတွေကြတော့ အဲဒီလို မျိုး လုံးဝလက်မခံဘူးလို့ ပြောတယ်။ အဲဒီလို လက်မခံတဲ့ဟာက အများစုဖြစ်နေတယ်။ အခုပဲ ဝိုင်းပြီးကူပေးနေရတဲ့ ကိစ္စမှာဆိုရင် လူနာကို ဆရာဝန်က ကုချိန်တောင် မရလိုက်ဘူးလား၊ ဘာဖြစ်လို့လဲတော့ မပြောတတ်ဘူး။ လူနာ ဆေးရုံရောက်သွားတဲ့အချိန် ကနေ့လည်ရောက်သွားပြီး တနာရီကျော်အချိန်အတွင်းမှာပဲ လူနာက ဆုံးသွားတယ်တဲ့။ ဆရာဝန်တွေဘက်ကလည်း အသေးစိတ် ဖြေရှင်းဖို့တောင် အချိန်မပေးနိုင်ဘူး။ ဘာကြောင့် ဘယ်လိုဖြစ်ပြီး သေသွားတာလည်းဆိုတာလည်း မိသားစုဝင်တွေ မယ်မယ်ရရ မသိရဘူး။"
လက်ရှိနယူးရောက်ပြည်နယ်မှာ ဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်ခံရသူ လူနာအသစ်အရေအတွက် သိသိသာသာ ကျဆင်းလာပေမယ့် လွန်ခဲ့တဲ့ ၂၄ နာရီအတွင်း သေဆုံးတဲ့အရေအတွက် ၄၇၀ ကျော်ရှိပါတယ်။ ဧပြီလ ပထမ၊ ဒုတိယအပတ်တွေနဲ့ ယှဉ်ရင် သေဆုံးမှုနှုန်း ကျဆင်းလာတယ်လို့ ပြောနိုင်ပြီး လက်ရှိ နယူးရောက်ပြည်နယ်မှာ ကိုဗစ်ရောဂါကြောင့် သေဆုံးသူပေါင်း ၁၅၀၀၀ ကျော်ရှိနေပါတယ်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု တဝှမ်းလုံးမှာတော့ ကူးစက်ခံရသူပေါင်း ၈၅, ၁ ၂၃၃ (ရှစ်သိန်း ငါးသောင်းကျော်) ရှိပြီး၊ ပြန်လည်ကောင်းမွန်လာသူပေါင်း ၇၇, ၁၈၆ (ခုနှစ်သောင်း ခုနှစ်ထောင်ကျော်) ရှိပါတယ်။ သေဆုံးသူပေါင်းကတော့ ၄၇,၆၆၀ ( လေးသောင်းခုနှစ်ထောင် ကျော်)ရှိပါတယ်။
......................
COVID-19 ကွောင့ျ ကနျ မှာ မွနျမာနှယျဖှား အနညျးဆုံး တဒါဇငျခန့ျ သဆေုံး
(Unicode)
အမရေိကနျပွညျထောငျစုက ပွညျနယျတခြို့မှာ COVID-19 ရောဂါ ကူးစကျမှုကွောင့ျ သဆေုံးခဲ့တဲ့ မွနျမာ အမရေိကနျ အနညျးဆုံး တဒါဇငျကြောျ မကရှိနပွေီး သူတို့ရုပျအလောငျးတှကေို ပွနျတှေ့ခှင့ျ မရတဲ့ အတှကျ ကွကှေဲဝမျးနညျးဖှယျဖွဈရပျတှေ ကွုံတှေ့နရေတဲ့ မိသားစုဝငျတှေ၊ နီးစပျသူ မိတျဆှတှေကေို ဗှီအိုအကေ မေးမွနျးခှင့ျရခဲ့ပါတယျ။မအငျကွငျးနိုငျက စုစညျးတငျပွထားပါတယျ။
ကိုဗဈရောဂါကူးစကျမှု အဆိုးဆုံးနဲ့ ဗဟိုအခကြျဖွဈတဲ့ နယူးရောကျမွို့မှာ မွနျမာ အမရေိကနျတှေ သဆေုံးမှုနှုနျး အခွားပွညျနယျတှနေဲ့ ယှဉျရငျ အမြားဆုံးရှိနပေါတယျ။ ဧပွီ လလယျနောကျပိုငျး တနေ့ကို တယောကျနှုနျးနီးပါးသဆေုံးနကွေောငျး နယူးရောကျ က မွနျမာအမရေိကနျ လူမှုရေးအဖှဲ့ တာဝနျရှိသူက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
ဧပွီလ (၇)ရကျနေ့က ကိုဗဈကွောင့ျသဆေုံးသှားတဲ့ အသကျ ၅၂ နှဈအရှယျ ဦးတငျအောငျမိုး ရုပျအလောငျးကို မိသားစု ပွနျတှေ့ခှင့ျမရတဲ့အပွငျ မီးသဂွိုလျဖို့ ခှင့ျပွုထားပမေယ့ျ ရကျပေါငျး ၁၅ ရကျကွာလာတဲ့တိုငျ ရုပျအလောငျး ဘယျမှာရှိနသေလဲဆိုတာ မသိရကွောငျး ညီမဖွဈသူ နယူးရောကျ အထကျပွညျနယျ Orange Regional Medical စငျတာက အထှထှေအေထူးကု သမားတောျ ဒေါကျတာ စံပယျဖွူက ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
"သူဆုံးတဲ့နေ့တနေ့ထဲမှာ နယူးရောကျပွညျနယျတခုလုံး ကိုဗဈကွောင့ျ သဆေုံးသူပေါငျး ၇၃၁ ယောကျဆုံးတယျ ဆိုတဲ့ နေ့ပါ။ နောကျပိုငျး တရကျနှဈရကျမှာ သဆေုံးတဲ့နှုနျးက ပိုမြားတယျ။ ဒါပမေယ့ျ ဈာပနာလုပျပေးတဲ့နရောက လကျခံတယျ။ တောျသေးတယျ။ သူတို့အိမျနဲ့ အနီးဆုံးပေါ့။ ဒါပမေဲ့ အရငျလို တိုကျရိုကျ ဈာပနာ အခမျးအနားကို ဝနျဆောငျမှုပေးတာမြိုး မရှိဘူး။ အဲတော့ မီးသငျ်ဂွ ိုလျမယျပေါ့။ စာရှကျစာတမျးတှေ ပို့ပေးပါဆိုတော့ အသှားအပွနျ တပတျလောကျကွာတယျ။ ဒီကွားထဲမှာ ရကျလညျအတှကျမွနျမာပွညျကရယျ ၊ ဒီကရယျ မောငျနှမသားခငြျး၊ ဆှမြေိုးတှေ အှနျလိုငျးကပဲ ဘုနျးကွီးကို ဆှမျးကပျရတယျ။ အှနျလိုငျးကပဲ တရားနာရတယျ။ အခုထကျထိ သူ body က ဆေးရုံမှာလား၊ အအေးခနျးရှိတဲ့ ထရပျကားထဲမှာလား၊ မောျကြူလီထဲမှာလား၊ ဘယျမှာရှိမှနျး မသိဘူး။"
ကိုလိုရာဒိုပွညျနယျ Fort Morgan မွို့ အမဲသား စကျရုံမှာ လုပျတဲ့ မွနျမာအမြိုးသမီး ဒေါျအေးအေးမွင့ျ ဆိုရငျ လညျး COVID-19 ကူးစကျခံရပွီး သူ့စကျရုံမှာ ပထမဆုံးသဆေုံးတဲ့ လူနာဖွဈပါတယျ။ အမြားက မအိလို့ ခေါျကွတဲ့ ဒေါျအေးအေးမွင့ျဟာ ကှယျလှနျသှားပွီဖွဈတဲ့ စာရေးဆရာမောငျသာရနဲ့ သားတယောကျ ရခဲ့ပွီးဧပွီလ ၁၁ ရကျ သဆေုံးခြိနျမှာတော့ သားဖွဈသူက အခွားပွညျနယျမှာ တာဝနျနဲ့ရောကျရှိနတေယျလို့ အရငျးနှီးဆုံးမိတျဆှေ Greeley မွို့မှာ နတေဲ့ ကိုဆှကေို ကပွောပါတယျ။
"ကနြောျတို့လညျး ဗုဒ်ဓဘာသာဆိုတော့ ဘုနျးကွီးကြောငျးကတြော့ ကနြောျတို့ နတေဲ့ မွို့မှာ မရှိဘူးဗြ။ ကိုလိုရာဒို ပွညျနယျမွို့တောျ ဒနျဗာမှာပဲရှိတာ။ အခုအခြိနျကလညျး အပွငျထှကျလို့ သှားလို့လာလို့ မကောငျးတဲ့ အခြိနျဆိုတော့ ဒနျဗာမှာရှိတဲ့ ကနြောျတို့ရဲဘောျတှကေိုလှမျးပွီး ခြိတျရတာပေါ့။ လူ့ဘောငျသဈ ဒီမိုကရကျတဈပါတီက ကိုဦးဆိုတာ ရှိတယျ။ သူ့ကို ကနြောျတို့ အကူအညီတောငျးပွီး သကျပြောကျဆှမျး အရငျကပျတယျ။ သူက ဆှမျးသှားပို့ပေးတယျ။ နောကျ ဝတ်ထုငှေ သှားကပျပေးတယျ။ ပွီးတော့ ဆရာတောျနဲ့ အှနျလိုငျးကနေ ကနြောျတို့ကို ခြိတျပွီး မအိ အတှကျ သကျပြောကျဆှမျးကပျ ရစေကျခြ၊ အမြှအတမျးဝပေါတယျ။ "
ဒေါျအေးအေးမွင့ျရဲ့ ရုပျအလောငျးကို ပွီးခဲ့တဲ့ ရကျပိုငျးကပဲ သားဖွဈသူ လကျထဲ ရောကျရှိ သှားပွီဖွဈတယျလို့လညျး ကိုဆှကေိုက ပွောပါတယျ။
အမရေိကနျပွညျထောငျစုမှာ ကိုဗဈရောဂါကွောင့ျ သဆေုံးသူတှရေဲ့ ရုပျအလောငျး တှနေဲ့ ပတျသကျလို့ အခကျအခဲအကွီးအကယြျရငျဆိုငျနရေတဲ့ အခွအေနကေိုနယူးယောကျမွို့က မွနျမာအမရေိကနျ စတေနာရှငျ တသီးပုဂ်ဂလိကတှစေုစညျးထားတဲ့ မွနျမာအမြိုးသား လူမှုရေးရနျပုံငှအေဖှဲ့ (National Humanitarian Fundraising for Myanmar - NHFMM) တာဝနျခံ ကိုမိုးခမြျးက အခုလိုပွောပွပါတယျ။
"အခုက အခကျအခဲကှာခွားမှုတှကေ တနရောနဲ့တနရော နဲနဲဆီရှိတယျ။ တခြို့ဆေးရုံတှကေ လူနာ ကိုဗဈကွောင့ျ ဆုံးသှားပွီဆိုရငျ တခြို့မိသားစုတှကေို ခေါျပွီးပွတယျလို့ ပွောတယျ။ နောကျဆုံးအနနေဲ့ နှုတျဆကျတဲ့ အနနေဲ့ အပွငျကနေ ကွည့ျ။ ပွီးရငျ ပွနျ။ အဲဒီလို ခေါျပွတယျလို့ ကွားတယျ။ တခြို့ဆေးရုံတှကွေတော့ အဲဒီလို မြိုး လုံးဝလကျမခံဘူးလို့ ပွောတယျ။ အဲဒီလို လကျမခံတဲ့ဟာက အမြားစုဖွဈနတေယျ။ အခုပဲ ဝိုငျးပွီးကူပေးနရေတဲ့ ကိစ်စမှာဆိုရငျ လူနာကို ဆရာဝနျက ကုခြိနျတောငျ မရလိုကျဘူးလား၊ ဘာဖွဈလို့လဲတော့ မပွောတတျဘူး။ လူနာ ဆေးရုံရောကျသှားတဲ့အခြိနျ ကနေ့လညျရောကျသှားပွီး တနာရီကြောျအခြိနျအတှငျးမှာပဲ လူနာက ဆုံးသှားတယျတဲ့။ ဆရာဝနျတှဘေကျကလညျး အသေးစိတျ ဖွရှေငျးဖို့တောငျ အခြိနျမပေးနိုငျဘူး။ ဘာကွောင့ျ ဘယျလိုဖွဈပွီး သသှေားတာလညျးဆိုတာလညျး မိသားစုဝငျတှေ မယျမယျရရ မသိရဘူး။"
လကျရှိနယူးရောကျပွညျနယျမှာ ဗိုငျးရပျဈကူးစကျခံရသူ လူနာအသဈအရအေတှကျ သိသိသာသာ ကဆြငျးလာပမေယ့ျ လှနျခဲ့တဲ့ ၂၄ နာရီအတှငျး သဆေုံးတဲ့အရအေတှကျ ၄၇၀ ကြောျရှိပါတယျ။ ဧပွီလ ပထမ၊ ဒုတိယအပတျတှနေဲ့ ယှဉျရငျ သဆေုံးမှုနှုနျး ကဆြငျးလာတယျလို့ ပွောနိုငျပွီး လကျရှိ နယူးရောကျပွညျနယျမှာ ကိုဗဈရောဂါကွောင့ျ သဆေုံးသူပေါငျး ၁၅၀၀၀ ကြောျရှိနပေါတယျ။ အမရေိကနျပွညျထောငျစု တဝှမျးလုံးမှာတော့ ကူးစကျခံရသူပေါငျး ၈၅, ၁ ၂၃၃ (ရှဈသိနျး ငါးသောငျးကြောျ) ရှိပွီး၊ ပွနျလညျကောငျးမှနျလာသူပေါငျး ၇၇, ၁၈၆ (ခုနှဈသောငျး ခုနှဈထောငျကြောျ) ရှိပါတယျ။ သဆေုံးသူပေါငျးကတော့ ၄၇,၆၆၀ ( လေးသောငျးခုနှဈထောငျ ကြောျ)ရှိပါတယျ။
