(Zawgyi / Unicode)
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတွင်း COVID-19 ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုကို ထိန်းချုပ်ကိုင်တွယ်တဲ့ အနေနဲ့ သိန်းနဲ့ချီတဲ့ ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်တွေကို အသွားအလာ ကန့်သတ်ထားပါတယ်။ အပြည့်အစုံကို မသိင်္ဂီထိုက်က တင်ပြပေးထားပါတယ်။
“စခန်းအတွင်းကနေ အပြင်ကို လုံးဝမထွက်ရဘူးခင်ဗျ။ စခန်းတခုကနေတခု သွားလာမှုလည်း ပိတ်ပင်ထားပါတယ်ခင်ဗျ။ ဈေးတော့ မနက်တပိုင်း ခဏတဖြုတ်ပေါ့ဗျာ ဟင်းသီးဟင်းရွက်နဲ့ ငါး ဝယ်လို့ရပါတယ်။ တခြား ဈေးဆိုင်တွေကတော့ လုံး၀ ပိတ်ပင်ထားပါတယ်။ နောက် ညနေလည်း နာရီဝက် တနာရီလောက် ဟင်းသီးဟင်းရွက်နဲ့ ငါးတွေဘာတွေ ဝယ်လို့ရပါတယ်။ ခဏတဖြုတ် ဆိုင်တွေဖွင့်တယ်၊ နောက်ပြီးတော့ ပြန်ပိတ်လိုက်ရပါတယ်။”
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ကော့ဇ်ဘဇားက ဘာလုခါလီ ဒုက္ခသည်စခန်းမှာ နေထိုင်သူ ကိုအီစလံက ဗွီအိုအေကို ပြောပြခဲ့တာပါ။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုက တနင်္ဂနွေနေ့အထိဆိုရင် ကူးစက်ခံ အတည်ပြုလူနာ ၆၀၀ ကျော်ရှိပြီး ၃၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ရပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုကြောင့် ဒုက္ခသည် သိန်းနဲ့ချီ နေထိုင်နေကြတဲ့ ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်စခန်းတွေကိုလည်း အဝင်အထွက် ပိတ်ထားသလို စခန်းအတွင်းမှာလည်း ဈေးဆိုင်တွေ အချိန်ပိုင်းသာဖွင့်ရပြီး လူစုလူဝေး မလုပ်ဖို့လည်း အစိုးရက ညွှန်ကြားထားတာပါ။
ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ လူတွေ ပြည့်ကျပ်နေတာကြောင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရဘက်က စိုးရိမ်ချက်နဲ့ ဆောင်ရွက်တာလို့ ယူဆတဲ့အကြောင်း ထိုင်းနိုင်ငံ ဘန်ကောက်အခြေစိုက် ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ဒေသတွင်းရုံးက အကြီးတန်းအကြံပေးက ပြောပါတယ်။ Pia Oberoi က ရွှေ့ပြောင်းအခြေချမှု အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အကြီးတန်းအကြံပေး ဖြစ်ပါတယ်။
"စခန်းတွေထဲမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ပျံ့နှံ့လာနိုင်တဲ့ အခြေအနေမျိုးအပေါ်မှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရက အကြီးအကျယ် စိုးရိမ်နေတယ်လို့ သူယူဆကြောင်း၊ စခန်းထဲကလူတွေ အနေနဲ့ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု မပြည့်စုံတဲ့ အခြေအနေမျိုးမှာ တဦးနဲ့တဦးကြား အကွာအဝေး တခုခြားပြီး နေဖို့ ဆိုတာကလည်း မဖြစ်နိုင်ကြောင်း၊ ဒီအခြေအနေကို တုံ့ပြန်ကိုင်တွယ်တာမှာ လူ့အခွင့်အရေးကို အလေးထား ဂရုစိုက်စေလိုကြောင်း၊ ဒီလူတွေကို စမ်းသပ်စစ်ဆေးရေး၊ ကုသရေးနဲ့ စောင့်ရှောက်ပေးနိုင်ရေး အတွက်ကိုလည်း အသေအချာ ကြပ်ကြပ်မတ်မတ် အာရုံစိုက် ဆောင်ရွက်ရမှာ ဖြစ်တယ်” လို့ ပြောသွားတာပါ။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံက ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် စခန်းတွေကို အဝင်အထွက် ပိတ်ပင်ထားတာဟာ သီတင်းတပတ်ကျော် ရှိခဲ့ပါပြီ။ အနီးအနား စခန်းတွေကို ခြေလျင်သွားလာမှုတချို့ ရှိပေမယ့် ခရီးသည်တင်ကားပြေးဆွဲမှု မရှိဘူးလို့လည်း ဘာလုခါလီ ဒုက္ခသည်စခန်းက ကိုအီစလံက ပြောပါတယ်။
စခန်းတွင်းမှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရဘက်ကရော အကူအညီပေးရေး အဖွဲ့အစည်းတွေဘက်ကရော COVID-19 နဲ့ ပတ်သက်ပြီး အသိပေး ဆွေးနွေးမှုတွေ ရှိနေပါတယ်။ ဒုက္ခသည်စခန်းတွင်းက လူထုအနေနဲ့ လိုက်နာလုပ်ဆောင်မှု ရှိပါသလား။
"လက်ကို မကြာခဏ ဆပ်ပြာနဲ့ ဆေးကြောဖို့အတွက် လမ်းညွှန်ထားပါတယ်ခင်ဗျ။ နောက် မျက်နှာကို ပုဝါသော်လည်းကောင်း၊ Mask သော်လည်းကောင်း တပ်ဆင်ဖို့ အတွက် ညွှန်ကြားထားပါတယ် ခင်ဗျ။ နောက် လူစုလူဝေး မလုပ်ကြဖို့၊ လူတဦးနဲ့တဦး ၃ ပေအကွာမှာ နေထိုင်ဖို့အတွက် ညွှန်ကြားထားပါတယ်ခင်ဗျ။"
၂၀၁၇ ခုနှစ် သြဂုတ်လက ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်း အကြမ်းဖက်မှုတွေကြောင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက် ထွက်ပြေးရတဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေကို မြန်မာအစိုးရဘက်က ပြန်လည်စိစစ် ခေါ်ယူမယ်လို့ ကတိပြုထားပေမယ့် ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို လက်သင့်မခံပါဘူး။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ကော့ဇ်ဘဇားက ဒုက္ခသည်စခန်းတွေမှာ သိန်းနဲ့ချီတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေနဲ့ ပြည့်သိပ်နေတာဖြစ်ပြီး ဒီလူထုကြီးကြားမှာ COVID-19 ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှု ဖြစ်ခဲ့ရင် ထိန်းချုပ်ဆောင်ရွက်နိုင်ဖို့ ခက်ခဲမယ့်အပေါ်မှာ ဒုက္ခသည်တွေ ကိုယ်တိုင်ကရော ကုလသမဂ္ဂနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရဘက်ကပါ အကြီးအကျယ် စိုးရိမ်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ အခုအချိန်ထိတော့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် စခန်းတွေမှာ COVID-19 အတည်ပြုလူနာ မရှိသေးပါဘူး။
------------------------------
(Unicode)
COVID-19 ကာကှယျရေးအတှကျ ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျစခနျးတှေ အဝငျအထှကျ ကန့ျသတျ
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံတှငျး COVID-19 ကူးစကျပြံ့နှံ့မှုကို ထိနျးခြုပျကိုငျတှယျတဲ့ အနနေဲ့ သိနျးနဲ့ခြီတဲ့ ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျတှကေို အသှားအလာ ကန့ျသတျထားပါတယျ။ အပွည့ျအစုံကို မသိငျ်ဂီထိုကျက တငျပွပေးထားပါတယျ။
“စခနျးအတှငျးကနေ အပွငျကို လုံးဝမထှကျရဘူးခငျဗြ။ စခနျးတခုကနတေခု သှားလာမှုလညျး ပိတျပငျထားပါတယျခငျဗြ။ ဈေးတော့ မနကျတပိုငျး ခဏတဖွုတျပေါ့ဗြာ ဟငျးသီးဟငျးရှကျနဲ့ ငါး ဝယျလို့ရပါတယျ။ တခွား ဈေးဆိုငျတှကေတော့ လုံး၀ ပိတျပငျထားပါတယျ။ နောကျ ညနလေညျး နာရီဝကျ တနာရီလောကျ ဟငျးသီးဟငျးရှကျနဲ့ ငါးတှဘောတှေ ဝယျလို့ရပါတယျ။ ခဏတဖွုတျ ဆိုငျတှဖှေင့ျတယျ၊ နောကျပွီးတော့ ပွနျပိတျလိုကျရပါတယျ။”
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံ ကော့ဇျဘဇားက ဘာလုခါလီ ဒုက်ခသညျစခနျးမှာ နထေိုငျသူ ကိုအီစလံက ဗှီအိုအကေို ပွောပွခဲ့တာပါ။
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံမှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျပြံ့နှံ့မှုက တနငျ်ဂနှနေေ့အထိဆိုရငျကူးစကျခံ အတညျပွုလူနာ ၆၀၀ ကြောျရှိပွီး ၃၀ ကြောျ သဆေုံးခဲ့ရပွီး ဖွဈပါတယျ။ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျပြံ့နှံ့မှုကွောင့ျ ဒုက်ခသညျ သိနျးနဲ့ခြီ နထေိုငျနကွေတဲ့ ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျစခနျးတှကေိုလညျး အဝငျအထှကျ ပိတျထားသလို စခနျးအတှငျးမှာလညျး ဈေးဆိုငျတှေ အခြိနျပိုငျးသာဖှင့ျရပွီး လူစုလူဝေး မလုပျဖို့လညျး အစိုးရက ညှှနျကွားထားတာပါ။
ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျစခနျးတှမှော လူတှေ ပွည့ျကပြျနတောကွောင့ျ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ အစိုးရဘကျက စိုးရိမျခကြျနဲ့ ဆောငျရှကျတာလို့ ယူဆတဲ့အကွောငျး ထိုငျးနိုငျငံ ဘနျကောကျအခွစေိုကျ ကုလသမဂ်ဂ လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ ဒသေတှငျးရုံးက အကွီးတနျးအကွံပေးက ပွောပါတယျ။ Pia Oberoi က ရှှေ့ပွောငျးအခွခေမြှု အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ အကွီးတနျးအကွံပေး ဖွဈပါတယျ။
"စခနျးတှထေဲမှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျပြံ့နှံ့လာနိုငျတဲ့ အခွအေနမြေိုးအပေါျမှာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ အစိုးရက အကွီးအကယြျ စိုးရိမျနတေယျလို့ သူယူဆကွောငျး၊ စခနျးထဲကလူတှေ အနနေဲ့ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှု မပွည့ျစုံတဲ့ အခွအေနမြေိုးမှာ တဦးနဲ့တဦးကွား အကှာအဝေး တခုခွားပွီး နဖေို့ ဆိုတာကလညျး မဖွဈနိုငျကွောငျး၊ ဒီအခွအေနကေို တုံ့ပွနျကိုငျတှယျတာမှာ လူ့အခှင့ျအရေးကို အလေးထား ဂရုစိုကျစလေိုကွောငျး၊ ဒီလူတှကေို စမျးသပျစဈဆေးရေး၊ ကုသရေးနဲ့ စောင့ျရှောကျပေးနိုငျရေး အတှကျကိုလညျး အသအေခြာ ကွပျကွပျမတျမတျ အာရုံစိုကျ ဆောငျရှကျရမှာ ဖွဈတယျ” လို့ ပွောသှားတာပါ။
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံက ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျ စခနျးတှကေို အဝငျအထှကျ ပိတျပငျထားတာဟာ သီတငျးတပတျကြောျ ရှိခဲ့ပါပွီ။ အနီးအနား စခနျးတှကေို ခွလေငြျသှားလာမှုတခြို့ ရှိပမေယ့ျ ခရီးသညျတငျကားပွေးဆှဲမှု မရှိဘူးလို့လညျး ဘာလုခါလီ ဒုက်ခသညျစခနျးက ကိုအီစလံက ပွောပါတယျ။
စခနျးတှငျးမှာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ အစိုးရဘကျကရော အကူအညီပေးရေး အဖှဲ့အစညျးတှဘေကျကရော COVID-19 နဲ့ ပတျသကျပွီး အသိပေး ဆှေးနှေးမှုတှေ ရှိနပေါတယျ။ ဒုက်ခသညျစခနျးတှငျးက လူထုအနနေဲ့ လိုကျနာလုပျဆောငျမှု ရှိပါသလား။
"လကျကို မကွာခဏ ဆပျပွာနဲ့ ဆေးကွောဖို့အတှကျ လမျးညှှနျထားပါတယျခငျဗြ။ နောကျ မကြျနှာကို ပုဝါသောျလညျးကောငျး၊ Mask သောျလညျးကောငျး တပျဆငျဖို့ အတှကျ ညှှနျကွားထားပါတယျ ခငျဗြ။ နောကျ လူစုလူဝေး မလုပျကွဖို့၊ လူတဦးနဲ့တဦး ၃ ပအေကှာမှာ နထေိုငျဖို့အတှကျ ညှှနျကွားထားပါတယျခငျဗြ။"
၂၀၁၇ ခုနှဈ သွဂုတျလက ရခိုငျပွညျနယျတှငျး အကွမျးဖကျမှုတှကွေောင့ျ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှဘကျ ထှကျပွေးရတဲ့ ရိုဟငျဂြာတှကေို မွနျမာအစိုးရဘကျက ပွနျလညျစိစဈ ခေါျယူမယျလို့ ကတိပွုထားပမေယ့ျ ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို လကျသင့ျမခံပါဘူး။
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံ ကော့ဇျဘဇားက ဒုက်ခသညျစခနျးတှမှော သိနျးနဲ့ခြီတဲ့ ဒုက်ခသညျတှနေဲ့ ပွည့ျသိပျနတောဖွဈပွီး ဒီလူထုကွီးကွားမှာ COVID-19 ကူးစကျပြံ့နှံ့မှု ဖွဈခဲ့ရငျ ထိနျးခြုပျဆောငျရှကျနိုငျဖို့ ခကျခဲမယ့ျအပေါျမှာ ဒုက်ခသညျတှေ ကိုယျတိုငျကရော ကုလသမဂ်ဂနဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ အစိုးရဘကျကပါ အကွီးအကယြျ စိုးရိမျနတော ဖွဈပါတယျ။ အခုအခြိနျထိတော့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျ စခနျးတှမှော COVID-19 အတညျပွုလူနာ မရှိသေးပါဘူး။
