(Zawgyi / Unicode)
ရခိုင်အကြမ်းဖက်ပဋိပက္ခတွေကြောင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်သွားကြတဲ့ သိန်းချီတဲ့ ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်တွေထဲ ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါ COVID-19 ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ပျံ့နှံ့မှုမရှိအောင် ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ (WHO) အပါအဝင် ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ဒုက္ခသည်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာ NGO အဖွဲ့တွေက အထူးကျန်းမာရေး ပညာပေးလုပ်ငန်းတွေ ဆောင်ရွက်နေတယ်လို့ ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်တွေက ပြောပါတယ်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံက ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းတွေတိုင်းမှာ ဘာသာရေး စာသင်ကျောင်းတွေနဲ့ မြန်မာစာသင်ကျောင်းတွေကို ပိတ်ထားလိုက်သလို ဒုက္ခသည်တွေ တကိုယ်ရေသန့်ရှင်းရေး အလေးထားဖို့၊ လက်မကြာခနဆေးဖို့၊ လူထူထပ်တဲ့ နေရာတွေကို မစုဝေးကြဖို့ အပါအဝင် နာမကျန်းဖြစ်လာရင် အမြန်ဆုံး ဆေးရုံဆေးပေးခန်းတွေကို အကြောင်းကြားကြဖို့ ဒုက္ခသည်စခန်း တာဝန်ရှိသူတွေကလည်း သတိပေး ပြောကြားနေကြတာပါ။ အပြည့်အစုံကို မဆုမွန်က ဆက်သွယ်မေးမြန်း တင်ပြထားပါတယ်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ကော့ဇ်ဘဇားအနီး ဘာလုခါလီဒုက္ခသည်စခန်းနေ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် ဦးအီစလံက ဒုက္ခသည်စခန်းတွင်း COVID-19 အရေး ကျန်းမာရေး ပညာပေး ဆောင်ရွက်နေတာတွေကို အခုလိုပြောပြပါတယ်။
“COVID-19 ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ဘေးရောဂါအတွက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှာ ကြိုတင်ကာကွယ်တဲ့ အနေနဲ့ ဒီလ ၁၈ ရက်နေ့ကစပြီး ခရိုင်မှာရှိတဲ့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်စခန်းတွင်းမှာ ရှိနေတဲ့ ဘာသာရေး အာရဗီ ကျောင်းများနဲ့ မြန်မာစာနဲ့ ရေးတဲ့စာပြ Learner Center တွေပါ အားလုံး ပိတ်ပေးလိုက်ပါတယ်။ နောက် ကျန်းမာရေး အသိပညာပေးအတွက် ကြိုတင်ကာကွယ်ရေး အနေနဲ့ UNICEF, WHO, ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရတို့က ဒီလ ၁၆ ရက် နေ့စွဲနဲ့ ကျန်းမာရေးအသိ နှိုးဆော်တဲ့ လက်ကမ်းစာစောင်တွေ၊ နောက် အဲဒီနှိုးဆော်ချက်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် ကိုယ်စားပြု အဖွဲ့တို့က စခန်းတွင်းရှိ ကျန်းမာရေး အသိပညာပေး နှိုးဆော်ချက်ကို တိုက်တွန်းနေကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။”
မဆုမွန် - အခု ဦးအီစလံတို့ရှိနေတဲ့ ဒုက္ခသည်စခန်းကလည်း ဒုက္ခသည်ဦးရေက သိန်းနဲ့ချီရှိတယ်၊ နောက် လူဦးရေကလည်း အများကြီး ကျပ်ကျပ်တည်းတည်း နေရတဲ့ အနေအထားမျိုးတွေ ရှိတော့ ဒီလိုမျိုး လူထူထပ်တဲ့ နေရာတွေမှာ ဆောင်ရန်ရှောင်ရန် ကိစ္စတွေ၊ တကိုယ်ရေ သန့်ရှင်းရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး လုပ်ရမယ်ဆိုတဲ့ ကိစ္စတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ရော ဘာတွေများ ဆောင်ရွက်နေတာတွေ ရှိပါသလဲ။
ဦးအီစလံ - “တကိုယ်ရေသန့်ရှင်းရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ အစာမစားမီ ဆပ်ပြာနဲ့ လက်ကို သန့်ရှင်းအောင် ဆေးကြောဖို့ တိုက်တွန်းနေပါတယ်။ နောက် ချောင်းဆိုးရင် မျက်နှာကို ပုဝါနဲ့ ကာထားဖို့ တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ထားပါတယ်။ ရောဂါလက္ခဏာ တွေ့ရှိပါက နီးစပ်ရာ ကျန်းမာရေး ဆေးပေးခန်းကို အမြန်ဆုံး သွားရောက်ပြသဖို့ တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ထားပါတယ်။ နောက် လူတဦးနဲ့တဦး သုံးပေအကွာအဝေးအတိုင်း နေကြဖို့ နှိုးဆော်ထားပါတယ်။ ဒီရောဂါကို ကြောက်စရာမလိုဘဲ ကောင်းကောင်းမွန်မွန် နေထိုင်ဖို့အတွက် တိုက်တွန်း နှိုးဆော်ထားပါတယ်။”
မဆုမွန် - အခုလောလောဆယ်မှာရော Camp ထဲမှာ နေထိုင်မကောင်း ဖြစ်တာတို့၊ ဒီရောဂါလက္ခဏာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သံသယရှိတာတို့ စောင့်ကြည့်တဲ့ အနေအထားမျိုးတွေရော တွေ့ရလား။
ဦးအီစလံ - “မနေ့ကအထိ တဦးတယောက်မှ ရောဂါဖြစ်တဲ့ လက္ခဏာ မတွေ့ရပါဘူး။ ကျနော်တို့ ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးသည် နှစ်ပေါင်းများစွာ ဒုက္ခသည်ဘဝကို ရောက်ရှိနေချိန်မှာ အခု ကမ္ဘာကြီးမှာ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ရောဂါ ဖြစ်ပွားနေတာကို အင်မတန် စိတ်မကောင်း ဝမ်းနည်းစရာပါပဲ။ ကျနော်တို့ ဒုက္ခသည် အပါအဝင် ကမ္ဘာတဝန်းမှာ ရှိနေကြတဲ့ လူထုအားလုံးကို ဘုရားသခင် အလ္လာအရှင်မြတ်က ကာကွယ်စောင့်ရှောက်တော်မူပါလို့ ကျနော်တို့ နေ့စဉ်နဲ့အမျှ ဆုတောင်းမေတ္တာ ပို့သလျက် ရှိနေပါတယ်။”
မဆုမွန် - အခုလောလောဆယ်မှာတော့ စာသင်ကျောင်းတွေလည်း ပိတ်ထားတယ်၊ မြန်မာစာသင်ကျောင်းတွေလည်း ပိတ်ထားတယ်။ အရေးကြီးလာရင် ဒုက္ခသည်တွေကို ဘယ်လိုများ ပြန်ပြီး စောင့်ကြည့်မှုတွေ၊ စောင့်ရှောက်ပေးမှုတွေ လုပ်နေတာတွေရော ရှိပါသလဲ။
ဦးအီစလံ - “ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရ အပါအဝင် ဒီမှာရှိနေကြတဲ့ ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့အစည်း UNICEF တို့ IOM တို့ အဖွဲ့အစည်းတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။ နောက်တခု ကျနော်တို့ အဓိက တောင်းဆိုချင်တာကတော့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ကော့ဇ်ဘဇား ဘာလုခါလီ ဒုက္ခသည်စခန်းနဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းဒေသမှာ အင်တာနက်လိုင်း ဖြတ်တောက်ထားတာကို ပြန်ဖွင့်ပေးဖို့ တောင်းဆိုချင်ပါတယ်။ အခုကာလက တော်တော်လေး ဆိုးရွားတဲ့ အချိန်ကာလ ရောက်နေတဲ့အတွက် လူထုက နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းနဲ့သော်လည်းကောင်း၊ သက်ဆိုင်ရာ နိုင်ငံအဖွဲ့အစည်းနဲ့သော်လည်းကောင်း အမြန်ဆုံး ဆက်သွယ်နိုင်ဖို့၊ တခုခု ဖြစ်ပေါ်လာမယ်ဆိုရင် ဆက်သွယ် အကြောင်းကြားနိုင်အောင် အင်တာနက်လိုင်း ဖွင့်ပေးဖို့ ကျနော်တို့ အဓိက တောင်းဆိုချင်ပါတယ်။”
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ ကော့ဇ်ဘဇားအနီး ဘာလုခါလီ ဒုက္ခသည်စခန်းနေ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် ဦးအီစလံကို တိုက်ရိုက် ဆက်သွယ်မေးမြန်းခဲ့တာ ဖြစ်ပါတယ်။
မြန်မာအစိုးရဘက်ကတော့ ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့အသုံးကို လက်ခံမထားပေမယ့် ဒီဒုက္ခသည်တွေ ပြန်လက်ခံရေး ဆောင်ရွက်နေတယ်လို့ သတင်းထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
-----------------------------------
(Unicode)
COVID-19 ကာကှယျရေး ရိုဟငျဂြာစခနျးတှေ ပွငျဆငျ
ရခိုငျအကွမျးဖကျပဋိပက်ခတှကွေောင့ျ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှဘကျ ထှကျပွေးတိမျးရှောငျသှားကွတဲ့ သိနျးခြီတဲ့ ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျတှထေဲ ကမ်ဘာ့ကပျရောဂါ COVID-19 ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျပြံ့နှံ့မှုမရှိအောငျ ကမ်ဘာ့ကနြျးမာရေးအဖှဲ့ (WHO) အပါအဝငျ ကုလသမဂ်ဂ အဖှဲ့အစညျးတှနေဲ့ ဒုက်ခသညျဆိုငျရာ နိုငျငံတကာ NGO အဖှဲ့တှကေ အထူးကနြျးမာရေး ပညာပေးလုပျငနျးတှေ ဆောငျရှကျနတေယျလို့ ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျတှကေ ပွောပါတယျ။ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံက ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျစခနျးတှတေိုငျးမှာ ဘာသာရေး စာသငျကြောငျးတှနေဲ့ မွနျမာစာသငျကြောငျးတှကေို ပိတျထားလိုကျသလို ဒုက်ခသညျတှေ တကိုယျရသေန့ျရှငျးရေး အလေးထားဖို့၊ လကျမကွာခနဆေးဖို့၊ လူထူထပျတဲ့ နရောတှကေို မစုဝေးကွဖို့ အပါအဝငျ နာမကနြျးဖွဈလာရငျ အမွနျဆုံး ဆေးရုံဆေးပေးခနျးတှကေို အကွောငျးကွားကွဖို့ ဒုက်ခသညျစခနျး တာဝနျရှိသူတှကေလညျး သတိပေး ပွောကွားနကွေတာပါ။ အပွည့ျအစုံကို မဆုမှနျက ဆကျသှယျမေးမွနျး တငျပွထားပါတယျ။
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံ ကော့ဇျဘဇားအနီး ဘာလုခါလီဒုက်ခသညျစခနျးနေ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျ ဦးအီစလံက ဒုက်ခသညျစခနျးတှငျး COVID-19 အရေး ကနြျးမာရေး ပညာပေး ဆောငျရှကျနတောတှကေို အခုလိုပွောပွပါတယျ။
“COVID-19 ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကပျဘေးရောဂါအတှကျ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံမှာ ကွိုတငျကာကှယျတဲ့ အနနေဲ့ ဒီလ ၁၈ ရကျနေ့ကစပွီး ခရိုငျမှာရှိတဲ့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျစခနျးတှငျးမှာ ရှိနတေဲ့ ဘာသာရေး အာရဗီ ကြောငျးမြားနဲ့ မွနျမာစာနဲ့ ရေးတဲ့စာပွ Learner Center တှပေါ အားလုံး ပိတျပေးလိုကျပါတယျ။ နောကျ ကနြျးမာရေး အသိပညာပေးအတှကျ ကွိုတငျကာကှယျရေး အနနေဲ့ UNICEF, WHO, ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ အစိုးရတို့က ဒီလ ၁၆ ရကျ နေ့စှဲနဲ့ ကနြျးမာရေးအသိ နှိုးဆောျတဲ့ လကျကမျးစာစောငျတှေ၊ နောကျ အဲဒီနှိုးဆောျခကြျနဲ့ ပတျသကျပွီး ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျ ကိုယျစားပွု အဖှဲ့တို့က စခနျးတှငျးရှိ ကနြျးမာရေး အသိပညာပေး နှိုးဆောျခကြျကို တိုကျတှနျးနကွေတာကို တှေ့ရပါတယျ။”
မဆုမှနျ - အခု ဦးအီစလံတို့ရှိနတေဲ့ ဒုက်ခသညျစခနျးကလညျး ဒုက်ခသညျဦးရကေ သိနျးနဲ့ခြီရှိတယျ၊ နောကျ လူဦးရကေလညျး အမြားကွီး ကပြျကပြျတညျးတညျး နရေတဲ့ အနအေထားမြိုးတှေ ရှိတော့ ဒီလိုမြိုး လူထူထပျတဲ့ နရောတှမှော ဆောငျရနျရှောငျရနျ ကိစ်စတှေ၊ တကိုယျရေ သန့ျရှငျးရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး လုပျရမယျဆိုတဲ့ ကိစ်စတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ရော ဘာတှမြေား ဆောငျရှကျနတောတှေ ရှိပါသလဲ။
ဦးအီစလံ - “တကိုယျရသေန့ျရှငျးရေးနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ အစာမစားမီ ဆပျပွာနဲ့ လကျကို သန့ျရှငျးအောငျ ဆေးကွောဖို့ တိုကျတှနျးနပေါတယျ။ နောကျ ခြောငျးဆိုးရငျ မကြျနှာကို ပုဝါနဲ့ ကာထားဖို့ တိုကျတှနျးနှိုးဆောျထားပါတယျ။ ရောဂါလက်ခဏာ တှေ့ရှိပါက နီးစပျရာ ကနြျးမာရေး ဆေးပေးခနျးကို အမွနျဆုံး သှားရောကျပွသဖို့ တိုကျတှနျးနှိုးဆောျထားပါတယျ။ နောကျ လူတဦးနဲ့တဦး သုံးပအေကှာအဝေးအတိုငျး နကွေဖို့ နှိုးဆောျထားပါတယျ။ ဒီရောဂါကို ကွောကျစရာမလိုဘဲ ကောငျးကောငျးမှနျမှနျ နထေိုငျဖို့အတှကျ တိုကျတှနျး နှိုးဆောျထားပါတယျ။”
မဆုမှနျ - အခုလောလောဆယျမှာရော Camp ထဲမှာ နထေိုငျမကောငျး ဖွဈတာတို့၊ ဒီရောဂါလက်ခဏာနဲ့ ပတျသကျပွီး သံသယရှိတာတို့ စောင့ျကွည့ျတဲ့ အနအေထားမြိုးတှရေော တှေ့ရလား။
ဦးအီစလံ - “မနေ့ကအထိ တဦးတယောကျမှ ရောဂါဖွဈတဲ့ လက်ခဏာ မတှေ့ရပါဘူး။ ကနြောျတို့ ရိုဟငျဂြာလူမြိုးသညျ နှဈပေါငျးမြားစှာ ဒုက်ခသညျဘဝကို ရောကျရှိနခြေိနျမှာ အခု ကမ်ဘာကွီးမှာ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျရောဂါ ဖွဈပှားနတောကို အငျမတနျ စိတျမကောငျး ဝမျးနညျးစရာပါပဲ။ ကနြောျတို့ ဒုက်ခသညျ အပါအဝငျ ကမ်ဘာတဝနျးမှာ ရှိနကွေတဲ့ လူထုအားလုံးကို ဘုရားသခငျ အလ်လာအရှငျမွတျက ကာကှယျစောင့ျရှောကျတောျမူပါလို့ ကနြောျတို့ နေ့စဉျနဲ့အမြှ ဆုတောငျးမတေ်တာ ပို့သလကြျ ရှိနပေါတယျ။”
မဆုမှနျ - အခုလောလောဆယျမှာတော့ စာသငျကြောငျးတှလေညျးပိတျထားတယျ၊ မွနျမာစာသငျကြောငျးတှလေညျး ပိတျထားတယျ။ အရေးကွီးလာရငျ ဒုက်ခသညျတှကေို ဘယျလိုမြား ပွနျပွီး စောင့ျကွည့ျမှုတှေ၊ စောင့ျရှောကျပေးမှုတှေ လုပျနတောတှရေော ရှိပါသလဲ။
ဦးအီစလံ - “ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှအစိုးရ အပါအဝငျ ဒီမှာရှိနကွေတဲ့ ကုလသမဂ်ဂ အဖှဲ့အစညျး UNICEF တို့ IOM တို့ အဖှဲ့အစညျးတှေ အမြားကွီးရှိပါတယျ။ နောကျတခု ကနြောျတို့ အဓိက တောငျးဆိုခငြျတာကတော့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံ ကော့ဇျဘဇား ဘာလုခါလီ ဒုက်ခသညျစခနျးနဲ့ ရခိုငျပွညျနယျ မွောကျပိုငျးဒသေမှာ အငျတာနကျလိုငျး ဖွတျတောကျထားတာကို ပွနျဖှင့ျပေးဖို့ တောငျးဆိုခငြျပါတယျ။ အခုကာလက တောျတောျလေး ဆိုးရှားတဲ့ အခြိနျကာလ ရောကျနတေဲ့အတှကျ လူထုက နိုငျငံတကာ အဖှဲ့အစညျးနဲ့သောျလညျးကောငျး၊ သကျဆိုငျရာ နိုငျငံအဖှဲ့အစညျးနဲ့သောျလညျးကောငျး အမွနျဆုံး ဆကျသှယျနိုငျဖို့၊ တခုခု ဖွဈပေါျလာမယျဆိုရငျ ဆကျသှယျ အကွောငျးကွားနိုငျအောငျ အငျတာနကျလိုငျး ဖှင့ျပေးဖို့ ကနြောျတို့ အဓိက တောငျးဆိုခငြျပါတယျ။”
ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံ ကော့ဇျဘဇားအနီး ဘာလုခါလီ ဒုက်ခသညျစခနျးနေ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျ ဦးအီစလံကို တိုကျရိုကျ ဆကျသှယျမေးမွနျးခဲ့တာ ဖွဈပါတယျ။
မွနျမာအစိုးရဘကျကတော့ ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့အသုံးကို လကျခံမထားပမေယ့ျ ဒီဒုက်ခသညျတှေ ပွနျလကျခံရေး ဆောငျရှကျနတေယျလို့ သတငျးထုတျပွနျထားပါတယျ။
