ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းေရးမွာ အခက္အခဲအမ်ဳိးမ်ဳိး ရိွေနေပမယ့္ ေဒသႏၱရဖြံ႔ၿဖိဳးေရး (သို႔မဟုတ္) စည္ပင္သာယာေရးအဖြဲ႔ေတြရဲ ႔ အခန္းက႑ကေတာ့ အလားအလာေကာင္းတယ္လို႔ အေမရိကန္အေျခစိုက္ Asia Foundation က ပညာရွင္ေတြက ျမင္ပါတယ္။ စည္ပင္သာယာအဖြဲ႔ေတြ တိုးတက္ဖြံ႔ၿဖိဳးလာေလေလ ကိုယ္ထူကိုယ္ထ ဒီမိုကေရစီသဘာဝ ရွင္သန္ေလေလ ျဖစ္တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္လာေအာင္လည္း Asia Foundation က ကူညီေနပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အႏွစ္ (၅၀) ေက်ာ္ ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈစနစ္ က်င့္သံုးတာေၾကာင့္ ေဒသႏၱရအဖြဲ႔ေတြဟာ ေနရာတုိင္းမွာ စမ္းတဝါးဝါး လုပ္ေနရတဲ့အဆင့္ပဲ ရိွပါေသးတယ္။
ဒါေၾကာင့္ စည္ပင္သာယာေရးအဖြြဲ႔ေတြ လုပ္ငန္းတြင္က်ယ္ေစဖို႔ဆိုတဲ့ ရည္ရြယ္ခ်က္နဲ႔ Asia Foundation နဲ႔ Renaissance Institute တို႔ ပူးတြဲၿပီး လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ ဇန္နဝါရီလက ရန္ကုန္မွာ အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲ က်င္းပခဲ့ပါတယ္။ တိုင္းျပည္နဲ႔ ေဒသကိုယ္စားလွယ္ေတြ အေတြ႔အႀကံဳခ်င္း အျမင္ခ်င္း ဖလွယ္ႏိုင္ေအာင္ အဂၤလိပ္၊ Australia, Swiss အစိုးရတို႔ရဲ ႔ ေငြေၾကးေထာက္ပံ့မႈနဲ႔ က်င္းပတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဝန္ႀကီး (၈) ဦး၊ ညႊန္ၾကားေရးမွဴး (၁၃) ဦးနဲ႔ စည္ပင္အရာရိွ (၁၅) ဦးတို႔ တက္ေရာက္တဲ့ (၃) ရက္ၾကာ အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စည္ပင္သာယာေရးအဖြဲ႔အားလံုး ပါဝင္တဲ့ ပထမအႀကိမ္ေဆြးေႏြးပဲြ ျဖစ္ပါတယ္။
ဗဟိုခ်ဳပ္ကိုင္မႈအားေကာင္းတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္မွာ စည္ပင္သာယာေရးအဖြဲ႔ေတြဟာ လုပ္ပိုင္ခြင့္အေတာ္ရိွတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ျပည္နယ္နဲ႔ တိုင္းအစိုးရ လက္ေအာက္ခံျဖစ္ေပမယ့္ ဘယ္ဝန္ႀကီးဌာနကိုမွ အစီရင္ခံစာ မလိုတဲ့ အဖြဲ႔အစည္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ဗဟိုခ်ဳပ္ကို္င္မႈ အနည္းဆံုးအဖြဲ႔အစည္းေတြျဖစ္ၿပီး အျခားဌာနေတြနဲ႔ အဆက္အသြယ္မရိွတာေၾကာင့္ အျခားေနရာေတြမွာ ျဖစ္ပ်က္ေနတာကိုလည္း သိႏိုင္တဲ့ အေျခအေန မရိွပါဘူး။ စည္ပင္သာယာအဖြဲ႔တဖြဲ႔ဟာ အျခားအဖြဲ႔ေတြဆီက သင္ခန္းစာရဖို႔ အလားအလာ အလြန္နည္းပါးပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တုိင္းနဲ႔ျပည္နယ္က စည္ပင္သာယာအဖြဲ႔ေတြအားလံုး တခန္းတည္းမွာ စုေဝးၾကၿပီး အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲ က်င္းပႏိုင္တာကို ေအာင္ျမင္မႈလို႔ ျမင္ၾကပါတယ္။ ဝန္္ေဆာင္လုပ္ငန္းတုိးျမွင့္ေရး၊ ဝန္ေဆာင္လုပ္ငန္းေကာင္းမြန္ဖို႔အတြက္ အခြန္ေကာက္ယူေရးနဲ႔ ျပည္သူလူထုနဲ႔ ဆက္ဆံေရးေကာင္းမြန္ေရး စတာေတြကို အဓိက ေဆြးေႏြးခဲ့ၾကပါတယ္။
၂၀၀၈ အေျခခံဥပေဒ တုိင္းနဲ႔ျပည္နယ္ လက္ေအာက္ခံစည္ပင္သာယာအဖြဲ႔ေတြဟာ ေဒသခံေတြရဲ ႔ လိုအပ္ခ်က္နဲ႔အညီ အခြန္ေကာက္ခံခြင့္ ရိွပါတယ္။ ၿမိဳ ႔နယ္စည္ပင္သာယာေရးအဖြဲ႔ေတြဟာ ကိုယ္ပိုင္ရန္ပံုေငြကိုယ္ရွာၿပီး သံုးစြဲရတဲ့ ေဒသခံအဖြဲ႔အစည္းေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ၿမိဳ ႔နယ္တြင္း သြားေရးလာေရး၊ သန္႔ရွင္းေရး၊ မီးလင္းေရး၊ စည္းကားေရးအတြက္ တာဝန္ယူေဆာင္ရြက္ရပါတယ္။ ၿမိဳ ႔နယ္တြင္းက ေစ်းဆိုင္၊ စားေသာက္ဆိုင္နဲ႔ အျခားစီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြဟာ ၿမိဳ ႔နယ္စည္ပင္သာယာေရးအဖြဲ႔ရဲ ႔ ခြင့္ျပဳခ်က္ရယူဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီလုပ္ငန္းေတြက ေပးေဆာင္တဲ့ အခြန္အေကာက္ဟာ ၿမိဳ ႔နယ္စည္ပင္ရံုးရဲ ႔ အသံုးစရိတ္ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဧရာဝတီ၊ ရွမ္း နဲ႔ ကရင္ျပည္နယ္တို႔မွာ အခြန္စည္းၾကပ္ရာမွာ ကြန္ျပဴတာစနစ္ကို သံုးလာေနပါၿပီ။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ပစၥည္းခြန္ေကာက္ခံတဲ့ႏႈန္း အနည္းဆံုးျဖစ္ေနတာကိုလည္း ေဆြးေႏြးၾကပါတယ္။ ပစၥည္းခြန္ဆိုတာ အိမ္ၿခံေျမပိုင္ရွင္တုိင္း ပိုင္ဆိုင္မႈတန္းဖိုးကိုလိုက္ၿပီး ေပးရတဲ့အခြန္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ ရွမ္းျပည္နယ္ရဲ ႔ ၿမိဳ ႔ေတာ္ ေတာင္ႀကီးမွာ အိမ္ေထာင္စုတစုဟာ (၁) ႏွစ္မွာ (၁) ေဒၚလာသာ ပစၥည္းခြန္ ေပးရပါတယ္။ လက္ဘက္ရည္ (၄) ခြက္ဖိုး ႏွစ္စဥ္ပစၥည္းခြန္ေဆာင္ရတဲ့သေဘာ ျဖစ္ပါတယ္။ စည္ပင္သာယာအဖြဲ႔ဟာ ပစၥည္းခြန္ကို ေကာက္ခြင့္သံုးခြင့္ ရိွေပမယ့္ ရသင့္သေလာက္မရတဲ့အခါမွာ လုပ္ရကိုင္ရ ခက္ခဲလာပါတယ္။ ရန္ကုန္မွာေတာ့ ႏွစ္စဥ္ေကာက္တဲ့ ပစၥည္းခြန္ဟာ လက္ဘက္ရည္ (၂) ခြက္စာေလာက္ပဲ ရိွတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ကရင္ျပည္နယ္ ဖားအံ့မွာေတာင္ ႏွစ္စဥ္ပစၥည္းခြန္ဟာ လက္ဘက္ရည္ (၈) ခြက္စာရိွတာမို႔ ရန္ကုန္ရဲ ႔ ပစၥည္းခြန္ဟာ သဘာဝမက်ဘဲ ျဖစ္ေနပါတယ္။
ေဒသခံေတြကို ဒုကၡေပးသလို မျဖစ္ေအာင္ ၿမိဳ ႔နယ္စည္ပင္ရံုးေတြက အခြန္ေကာက္ယူၾကပါတယ္။ ၿမိဳ ႔နယ္စီးပြားေရးဖြံ႔ၿဖိဳးမႈဟာ ၿမိဳ ႔နယ္စည္ပင္ရံုးေပၚမွာ အမ်ားႀကီးမူတည္ပါတယ္။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းကို ဘယ္မႈနဲ႔ အခြန္ေကာက္ယူတယ္၊ ရတဲ့ေငြကို ဘယ္လိုသံုးတယ္ဆိုတဲ့ ကိစၥေတြမွာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈရိွဖို႔ လုိပါတယ္။ အမိႈက္က်ဴံးတဲ့အလုပ္နဲ႔ စြန္႔ပစ္တဲ့အလုပ္ေတြကိုလည္း စည္ပင္ရံုးကပဲ လုပ္ရပါတယ္။ ျမန္မာျပည္က အမိႈက္ပံုေတြဟာ မီးေလာင္ၿပီး အဆိပ္ေငြ႔ထြက္တဲ့ အႏၱရာယ္ ရိွပါတယ္။ အမိႈက္ေတြစုပံုလာရင္ အမိႈက္ကို သံုးေလးႏွစ္တႀကိမ္ ေနရာေရႊ ႔ေျပာင္းေပးဖို႔လိုေၾကာင္း သိရပါတယ္။
ျပည္သူ႔က်န္းမာေရး မထိခိုက္ေအာင္ အမိႈက္ပံုျပႆနာကို ဘယ္လိုထိန္းသိမ္းမယ္ဆိုတာကိုလည္း ေဆြးေႏြးၾကပါတယ္။ ဒီကိစၥဟာ ေငြေၾကးကုန္က်မ်ားတဲ့ လုပ္ငန္းျဖစ္လို႔ ပစၥည္းခြန္တိုးၿပီး ေကာက္ဖို႔ ေဆြးေႏြးၾကပါတယ္။ ျပည္သူလူထုကေတာ့ အခြန္ပိုၿပီးေပးေဆာင္ရတာကို ႏွစ္သက္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ပြင့္လင္းျမင္သာၿပီး တာဝန္သိတဲ့ အခြန္စနစ္ကို ျပည္သူေတြ နားလည္သေဘာေပါက္ဖုိ႔ လိုပါတယ္။ ျပည္သူယံုၾကည္တဲ့ စည္ပင္သာယာစနစ္ ျဖစ္လာေအာင္လုပ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ စည္ပင္သာယာေရးရံုးေတြဟာ ျပည္သူနဲ႔ တိုက္ရိုက္ထိေတြ႔ေနတာမို႔ ပြင့္လင္းျမင္သာ တာဝန္ခံမႈရိွေၾကာင္း ထာဝစဥ္ျပသႏုိင္ဖို႔ လိုအပ္ေနပါတယ္။
