(Zawgyi/Unicode)
ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ အင္တာနက္လြတ္လပ္ခြင့္ဟာ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ဖူးသမွ် အနိမ့္ဆံုးအဆင့္ကို ေရာက္ေနတယ္လုိ႔ Freedom House အဖြဲ႔ကေျပာပါတယ္။
ကမာၻတဝန္း အင္တာနက္လြတ္လပ္ခြင့္ကို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာၿပီး ႏွစ္စဥ္ အစီရင္ခံစာထုတ္ျပန္ေနတဲ့ ဝါရွင္တန္ ဒီစီအေျခစိုက္ Freedom House အဖြဲ႔ရဲ႕ ဒီကေန႔အစီရင္ခံစာထဲမွာ အဲဒီလို အျပင္းအထန္ ေဝဖန္ထားတာပါ။
ႏုိင္ငံတခုခ်င္းစီရဲ႕ အင္တာနက္လြတ္လပ္ခြင့္ကို အဆင့္ ၁ အနိမ့္ဆံုးနဲ႔ အဆင့္ ၁၀၀ အျမင့္ဆံုးအျဖစ္ အဆင့္ခြဲျခားသတ္မွတ္တာမွာ ျမန္မာႏုိင္ငံကို မႏွစ္ကထက္ ၁၄ ဆင့္ေလွ်ာ့ခ်ၿပီး အဆင့္ ၁၇ မွာ သတ္မွတ္ထားတာပါ။ ဒါဟာ Freedom House အဖြဲ႔က စၿပီး မွတ္တမ္းတင္ခဲ့ကတည္းကဆိုရင္ အဆင့္အမ်ားဆံုး က်ဆင္းမႈျဖစ္တယ္လို႔ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
လက္ရွိမွာကိုပဲ အင္တာနက္အပိတ္ခံထားရတဲ့ စစ္ကိုင္းတိုင္း၊ ယင္းမာပင္ၿမိဳ႕ ေဒသခံတဦးကေတာ့ အင္တာနက္ပိတ္တာဟာ လူတေယာက္ရဲ႕ ရသင့္ရထိုက္တဲ့အခြင့္အေရးေတြ ဆံုး႐ံႈးသြားတယ္လို႔ ခံစားရတဲ့အေၾကာင္း ဗီြအိုေအကိုေျပာပါတယ္။
“က်ေနာ္တို ့ဘက္က ေျပာမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အစစအရာအရာေပါ့၊ တဦးနဲ ့တဦးခ်ိတ္ဆက္ျပီးေတာ့ ကမၻာၾကီးက ရြာၾကီးျဖစ္ေနတဲ့ အေနအထားဆိုေတာ့ ျပည္တြင္းက ျဖစ္ပ်က္ေနတာေတာင္မွ က်ေနာ္တို ့အဆက္အသြယ္ေတြ အကုန္ပ်က္သြားအတြက္ က်ေနာ္တို ့လူ ့အခြင့္အေရးေတြ အကုန္ ဆံုးရံႈးတယ္။ လူတေယာက္ရဲ့ ရသင့္ရထိုက္တဲ့ ရပိုင္ခြင့္ေတြ ဆံုးရွုံးတယ္။ အဲလိုပဲခံစားရတယ္။ က်ေနာ့္ အေနနဲ ့ကေတာ့။”
စစ္တပ္က အာဏာသိမ္းၿပီးတဲ့ေနာက္ အင္တာနက္ကို ပိတ္ပစ္ခဲ့တာ၊ ဆုိရွယ္မီဒီယာကို ပိတ္ပင္တာ၊ လြတ္လပ္တဲ့သတင္းဌာနေတြရဲ႕ လုပ္ငန္းလုပ္ကိုင္ခြင့္ လိုင္စင္ေတြကို ႐ုပ္သိမ္းခဲ့တာ၊ နည္းပညာကုမၸဏီေတြဆီကေန အင္တာနက္အသံုးျပဳသူေတြရဲ႕ ပုဂၢိဳလ္ေရးအခ်က္အလက္ေတြေပးဖို႔ အတင္းအက်ပ္ေတာင္းယူခဲ့တာ စတဲ့လုပ္ရပ္ေတြကို Freedom House အဖြဲ႔က ေထာက္ျပထားပါတယ္။
အာဏာသိမ္းမႈကို ဆန္႔က်င္ကန္႔ကြက္သူေတြရဲ႕ မိုဘုိင္းဖုန္းေတြထဲက အခ်က္အလက္ေတြကိုရယူဖို႔ အာဏာသိမ္းစစ္ေကာင္စီဟာ အစၥေရးလ္၊ အေမရိကန္နဲ႔ ဆီြဒင္ကုမၸဏီေတြဆီကေန ဝယ္ယူခဲ့တဲ့ နည္းပညာကို သံုးခဲ့ဖြယ္ရွိတယ္လုိ႔ Freedom House အဖြဲ႔က ေရးထားပါတယ္။
ဆႏၵျပသူေတြသာမက အင္တာနက္အသံုးျပဳတဲ့ သာမန္လူေတြပါ အြန္လိုင္းေပၚမွာ ေျပာဆို ေရးသားတာေတြေၾကာင့္ ႏွိပ္စက္ညွဥ္းပန္းခံရတာ၊ လက္စေဖ်ာက္ခံရတာေတြ ရွိခဲ့တယ္လုိ႔ Freedom House အဖြဲ႔ရဲ႕ အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။
........................................................................................
မြန်မာအင်တာနက်လွတ်လပ်ခွင့် အနိမ့်ဆုံးအဆင့်ရောက်ရှိ - Freedom House
(Unicode)
အိန္ဒိယနိုင်ငံ ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေးထုတ်လုပ်လှုဒါန်းမှုများ ပြန်စမယ်
ကမ္ဘာပေါ် မှာ အများဆုံး ကာကွယ်ဆေး ထုတ်လုပ်တဲ့ အိန္ဒိယ နိုင်ငံ က ကိုရိုနာ ဗိုင်းရပ်စ် ကာကွယ်ဆေး ကို အောက်တိုဘာလ မှာ ပိုမို ထုတ်လုပ် တင်ပို့ပြီး လှူဒါန်းမယ် လို့ အိန္ဒိယ ကျန်းမာရေး ဝန်ကြီး က တနင်္လာနေ့ က ပြောလိုက်ပါတယ်။ ထုတ်လုပ်မှုတွေ က ဧပြီလ မှာ ကိုဗစ် ရောဂါ ကူးစက်တာ တက်လာခဲ့ပြီးတဲ့နောက် ရပ်ဆိုင်းခဲ့တာပါ။
COVID 19 ရောဂါ တိုက်ဖျက်ဖို့အတွက် ကမ္ဘာ ကို ပေးထားတဲ့ ကတိကဝတ် ကို အိန္ဒိယ က ကာကွယ်ဆေး ပိုမိုထုတ်လုပ်ပြီး ဖြည့်ဆည်းမှာ ဖြစ်တယ် လို့ ဝန်ကြီး Mansukh Mandaviya က ဆိုပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အိန္ဒိယ နိုင်ငံသားတွေ ကို ကာကွယ်ဆေး ထိုးပေးရေး က အိန္ဒိယ ရဲ့ ထိပ်ဆုံး ဉီးစားပေး ဖြစ်ပါတယ် လို့ သူ က ဆက် ပြောပါတယ်။
ကမ္ဘာအတွက် ကာကွယ်ဆေး ထုတ်ရာမှာ အိန္ဒိယ ကို အဓိက ထုတ်လုပ်သူ အဖြစ် မျှော်လင့်ခဲ့ကြပြီး၊ ကုလသမဂ္ဂ ကျောထောက်နောက်ခံပေးထားတဲ့ ကာကွယ်ဆေး ရရှိမှု ဆိုင်ရာ မျှတ၊ တန်းတူရေး အစီအစဉ်၊ အင်္ဂလိပ်လို အတိုအားဖြင့် COVAX အတွက် အဓိက နိုင်ငံ အဖြစ် မျှော်လင့်ထားတာပါ။ ထုတ်လုပ်မှု ရပ်ဆိုင်းမသွားမီ က အိန္ဒိယ နိုင်ငံ ဟာ တိုင်းပြည်ပေါင်း ၁၀၀ နီးနီး ကို ကာကွယ်ဆေး အလုံးရေ ၆၆ သန်း ရောင်းခဲ့ ဒါမှမဟုတ် လှူခဲ့ပါသေးတယ်။ ပြန်လည် ထုတ်လုပ်ရာမှာ ၂ ဆ ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး၊ အောက်တိုဘာ လ မှာ ဆေး အလုံးရေး သန်း ၃၀၀ အထိ ထုတ်လုပ်နိုင်လိမ့်မယ် လို့ မျှော်လင့်ထားကြောင်း ဝန်ကြီး က ပြောပါတယ်။ ခု အခါမှာ Serum Institute of India ဟာ AstraZeneca ကာကွယ်ဆေး ကို တစ်လ အလုံးရေ သန်း ၁၅၀ ထုတ်လုပ်နေပါတယ်။ (1:15)
အိန္ဒိယ နိုင်ငံ မှာ လူသန်းပေါင်း ၁၄၀၀ ရှိပြီး၊ ကာကွယ်ဆေး သန်းပေါင်း ၈၀၀ ကျော် ထိုးပေးပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ဆေးတစ်လုံး ရပြီးသူ လူကြီး လူဉီးရေ ရဲ့ ၆၂ %၊ နှစ်လုံး ရပြီးသူ ၂၂ % ရှိပါတယ်။
