ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် အဆုပ်ရောင်ရောဂါ (COVID-19) ကူးစက်ခံရတဲ့ နိုင်ငံတွေ တစ်နေ့တခြား တိုးလာနေချိန်မှာ၊ မြန်မာနိုင်ငံကိုလည်း ဝင်ရောက်ကူးစက်လာနိုင်တာကို ကျန်းမာရေးတာဝန်ရှိသူတွေ စိုးရိမ်တွက်ဆထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံထဲ လက်ရှိအချိန်ထိ ဒီ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်ခံရသူ စစ်ဆေးတွေ့ရှိမူ မရှိသေးသော်လည်း၊ အချိန်မရွေး ကူးစက်ခံရနိုင်တာအတွက် ပြင်ဆင်မူတွေ လုပ်ဆောင်နေပါတယ်။ အထူးသဖြင့် အကြီးအကျယ်စဖြစ်ခဲ့တဲ့ တရုတ်နိုင်ငံမှာ နောက်ဆုံး ကူးစက်မူအသစ် တဟုန်ထိုးကျလာချိန်မှာ၊ အခြားနိုင်ငံတချို.မှာတော့ သူ့ပြည်တွင်းမှာ အချင်းချင်းကူးစက်တာ (Local Transmission) များလာပြီး၊ ကူးစက်မူနဲ့သေဆုံးမူနှုန်း တဟုန်ထိုး မြင့်မားလာနေတာမို့၊ ဒီနိုင်ငံတွေကနေ ကူးစက်ဝင်ရောက်လာမှာကို ပိုးစိုးရိမ်လာနေရပါတယ်။
ကျန်းမာရေးနဲ့အားကစားဝန်ကြီးဌာနအနေနဲ့ အရေးပေါ်ပြင်ဆင်မူ (Contingency Plan) ကို ရေးဆွဲထားရာမှာ လက်ရှိလုပ်ဆောင်ဖို့အပြင်၊ ရောဂါရှိသူကို စတင်စစ်ဆေးတွေ့ရှိလျှင်တွေ့ရှိချင်း၊ ကူးစက်ဖြစ်ပွားမူနည်းအောင် ဘာတွေဆောင်ရွက်မှာကိုပါ ပြင်ဆင်ထားပါတယ်။ ဒီအထဲမှာ လိုအပ်တဲ့ ဆေးပစ္စည်းကိရိယာနဲ့ အထောက်အပံ့ပစ္စည်းတွေ စုဆောင်းထားတာလည်း ပါဝင်ပါတယ်။
လက်ရှိမှာ လေဆိပ်က ဝင်လာသူတွေကို အဖျားတိုင်း ကိရိယာနဲ့ စစ်ဆေးနေပေမဲ့၊ ရောဂါပျိုးချိန် အဖျားမရှိသေးတာကြောင့် လွတ်သွားနိုင်ပါတယ်။ ခုလို လွတ်သွားခဲ့တာကြောင့် အခြားနိုင်ငံတွေမှာ ရုတ်တရက် အစုလိုက်အပြုံလိုက်ဖြစ်လာတဲ့ သင်ခန်းစာရှိထားတာကိုလည်း ကြိုတွက်ထားပါတယ်။ ဒီလွတ်သွားသူတွေအနေနဲ့ ရောဂါပျိုးချိန် (Incubation Period) ၁၄ ရက်အတွင်း ရောဂါလက္ခဏာပြလာတာကို တည်းခိုရာဟော်တယ်နဲ့ နေထိုင်ရာအိမ်တွေမှာ တွေ့ရှိနိုင်တာမို့၊ ဒီရောဂါအဖြစ်များနေတဲ့ နိုင်ငံတွေက ပြန်လာသူတွေ (သို့မဟုတ်) ဒီရောဂါရှိထားသူတွေနဲ့ အတူနေထိုင်ခဲ့သူတွေမှာ သံသယလက္ခဏာတွေပေါ်လာလျှင် နီးစပ်ရာ ကျန်းမာရေးဌာနတွေကို အမြန်ဆုံး အကြောင်းကြား ကုသမူခံယူသင့်ပါတယ်။ ဒီ သံသယလက္ခဏာတွေကတော့ အဖျားကြီးတာ (၃၈ံ စင်တီဂရိတ်နဲ့အထက်)၊ ချောင်းဆိုးတာ၊ အသက်ရှုကြပ်တာနဲ့ အားအင်ကုန်ခမ်းတာတွေပါ။ ခုလို လက္ခဏာရှိတဲ့ လူနာတွေကို စောစောတွေ့ရှိ စစ်ဆေးနိုင်ဖို့ (Early Detection) က အထူးကို အရေးကြီးနေပါတယ်။
ပြည်သူတွေအနေနဲ့လည်း အသက်ရှုလမ်းကြောင်းကတစ်ဆင့်နဲ့ လက်နဲ့ထိတွေ့ကတစ်ဆင့် ကူးစက်နိုင်တဲ့ ဒီရောဂါကနေ ကာကွယ်နိုင်ဖို့၊ လူစုလူဝေးနဲ့ ပွဲလမ်းသဘင်တွေကို အတတ်နိုင်ဆုံး ရှောင်ကျဉ်သင့်ပါတယ်။ မဖြစ်မနေ လူစုလူဝေးတွေလုပ်ရ၊ သွားရလျှင်လည်း၊ အတတ်နိုင်ဆုံး လူအရေအတွက် အနည်းဆုံးဖြစ်အောင်စီမံတာအပြင်၊ ဖျားနာ ချောင်းဆိုးနေသူတွေကို တားမြစ်တာ၊ လာတဲ့သူတွေကိုလည်း လက်ဆေးဖို့ ရေနဲ့ဆပ်ပြာ အသင့်ပြင်ထားတာ၊ ဖြစ်နိုင်လျှင် လက်ဆေးရည်ပျစ် (Hand Sanitizer) အသင့်ချထားပေးတာတွေ လုပ်ဆောင်ပေးသင့်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် စဖြစ်ခဲ့တဲ့ တရုတ်ပြည်နဲ့ နောက်ပိုင်းကူးစက်မူနှုန်းမြင့်မားလာတဲ့နိုင်ငံတွေမှာ မိသားစုတွင်း အနီးကပ်ကူးစက်ခံရတာ များခဲ့တာကြောင့် တစ်ဦးချင်း ကာကွယ်ရေးကလည်း အရေးကြီးပါတယ်။ အဓိက အနေနဲ့ ဒီရောဂါလက္ခဏာခံစားနေရသူကို ရှောင်ကျဉ်ပြီး၊ လက်ကို စင်ကြယ်အောင် မကြာခဏဆေးပါ။ နှာစေး၊ ချောင်းဆိုးလျှင် နှာခေါင်းနဲ့ပါးစပ်ကို လုံအောင်ဖုံးအုပ်ပေးပြီး၊ တစ်ရူးစက္ကူသုံးလျှင်လည်း အမှိုက်ပုံးထဲ တစ်တကျလွှင့်ပစ်ကာ ရေပြန်ဆေးပြီး၊ တကိုယ်ရေသန့်ရှင်းမူ အထူးဂရုပြုပေးပါ။
ဒါ့အပြင် ကိုယ်ခံအားကောင်းနေဖို့ အာဟာရပြည့်အောင်စားပြီး၊ အိပ်ရေးဝအောင်အိပ်ပါ။ လူနေထူထပ်တဲ့ နေရာတွေကို အတတ်နိုင်ဆုံးရှောင်ပါ။ တရိစ္ဆာန်တွေနဲ့ တိုက်ရိုက်ထိတွေ့တာကိုလည်း ရှောင်ကျဉ်ပါ။ တကယ်လို့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်ရောဂါဖြစ်ပွားနိုင်တဲ့ သံသယဝင်လာလျှင် နီးစပ်ရာကျန်းမာရေးဌာနကို အမြန်ဆုံးသတင်းပို့ပြီး ကုသမူ ခံယူပါ။ ဘယ်လို ကျန်းမာရေးဌာနတွေကို ဆက်သွယ်သင့်တာအပါအဝင် အထက်ပါအချက်တွေကို ကျန်းမာရေးနဲ့အားကစားဝန်ကြီးဌာန အင်တာနက်စာမျက်နှာ (Website) မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပ ခရီးသွားတွေအနေနဲ့လည်း ဒီ အင်တာနက်စာမျက်နှာမှာ အကြံပြုထားတာတွေကို ဖတ်ရူလိုက်နာကျင့်သုံးဖို့ အရေးကြီးနေပါတယ်။ ဟိုတယ်နဲ့ခရီးသွားလာရေးဝန်ကြီးဌာနအနေနဲ့လည်း ခရီးသွားလူနာတွေမှာ သံသယလက္ခဏာတွေပေါ်လာလျှင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက် အကြောင်းကြားပေးပြီး၊ ကုသမူခံယူနိုင်ရေးကူညီပေးနေချိန်မှာ၊ ဟိုတယ်လုပ်ငန်းရှင်တွေအနေနဲ့လည်း ဝိုင်းကူပေးဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဒီရောဂါပိုး အချိန်မရွေး ဝင်ရောက်ကူူးစက်လာနိုင်တာမို့၊ အားလုံး ဝိုင်းဝန်းပူးပေါင်ဆောင်ရွက်ဖို့ အထူးလိုအပ်နေပါတယ်။
ရောဂါရှိသူတွေကို စောစောတွေနိုင်ဖို့ ကျန်းမာရေးတာဝန်ရှိသူတွေအနေနဲ့လည်း စစ်ဆေးနိုင်တဲ့ ကိရိယာတွေကို အသင့်ပြင်ထားရာမှာ စမ်းသပ်စစ်ဆေးရေးကိရိယာ (၄၀၀၀) ကျော် စာ ရှိနေပြီး၊ နိုင်ငံတကာကလည်း ဆက်လက်ကူညီနိုင်ပါတယ်။ သံသယလူနာနဲ့ စောင့်ကြည့်လူနာတွေ တဖြည်းဖြည်း များလာနိုင်တာအတွက်လည်း၊ သီးသန့်ခွဲထားနိုင်တဲ့နေရာသစ်တြေ တိုးချဲ.ပြင်ဆင်နေပါတယ်။ ဘတ်ဂျက်ပိုင်းအတွက်လည်း လောလောဆယ် အရေးပေါ်ရန်ပုံငွေ သိန်း သုံးထောင်ရှိထားပြီး၊ လိုအပ်တာတွေ ဝယ်ယူဖြည့်တင်းနေတာအပြင်၊ ထပ်မံလိုအပ်လာလျှင် နိုင်ငံတော် သဘာဝဘေးအရေးပေါ်ရန်ပုံငွေကို သုံးနိုင်ဖို့လည်း ညှိုနှိုင်းထားပြီး ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီရောဂါအကြောင်း ပိုမိုသိရှိနိုင်ဖို့ ကိုဝင်းမင်းက ကျန်းမာရေးနဲ့ အားကစားဝန်ကြီးဌာန၊ ဗဟိုကူးစက်ရောဂါ တိုက်ဖျက်ရေးဌာနခွဲက ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူး ဒေါက်တာခင်ခင်ကြီးကို ဆက်သွယ်မေးမြန်း တင်ပြထားပါတယ်။
==Unicode==
ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ အဆုပျရောငျရောဂါ (COVID-19) ကူးစကျခံရတဲ့ နိုငျငံတှေ တဈနေ့တခွား တိုးလာနခြေိနျမှာ၊ မွနျမာနိုငျငံကိုလညျး ဝငျရောကျကူးစကျလာနိုငျတာကို ကနြျးမာရေးတာဝနျရှိသူတှေ စိုးရိမျတှကျဆထားပါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံထဲ လကျရှိအခြိနျထိ ဒီ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျခံရသူ စဈဆေးတှေ့ရှိမူ မရှိသေးသောျလညျး၊ အခြိနျမရှေး ကူးစကျခံရနိုငျတာအတှကျ ပွငျဆငျမူတှေ လုပျဆောငျနပေါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ အကွီးအကယြျစဖွဈခဲ့တဲ့ တရုတျနိုငျငံမှာ နောကျဆုံး ကူးစကျမူအသဈ တဟုနျထိုးကလြာခြိနျမှာ၊ အခွားနိုငျငံတခြို.မှာတော့ သူ့ပွညျတှငျးမှာ အခငြျးခငြျးကူးစကျတာ (Local Transmission) မြားလာပွီး၊ ကူးစကျမူနဲ့သဆေုံးမူနှုနျး တဟုနျထိုး မွင့ျမားလာနတောမို့၊ ဒီနိုငျငံတှကေနေ ကူးစကျဝငျရောကျလာမှာကို ပိုးစိုးရိမျလာနရေပါတယျ။
ကနြျးမာရေးနဲ့အားကစားဝနျကွီးဌာနအနနေဲ့ အရေးပေါျပွငျဆငျမူ (Contingency Plan) ကို ရေးဆှဲထားရာမှာ လကျရှိလုပျဆောငျဖို့အပွငျ၊ ရောဂါရှိသူကို စတငျစဈဆေးတှေ့ရှိလြှငျတှေ့ရှိခငြျး၊ ကူးစကျဖွဈပှားမူနညျးအောငျ ဘာတှဆေောငျရှကျမှာကိုပါ ပွငျဆငျထားပါတယျ။ ဒီအထဲမှာ လိုအပျတဲ့ ဆေးပစ်စညျးကိရိယာနဲ့ အထောကျအပံ့ပစ်စညျးတှေ စုဆောငျးထားတာလညျး ပါဝငျပါတယျ။
လကျရှိမှာ လဆေိပျက ဝငျလာသူတှကေို အဖြားတိုငျး ကိရိယာနဲ့ စဈဆေးနပေမေဲ့၊ ရောဂါပြိုးခြိနျ အဖြားမရှိသေးတာကွောင့ျ လှတျသှားနိုငျပါတယျ။ ခုလို လှတျသှားခဲ့တာကွောင့ျ အခွားနိုငျငံတှမှော ရုတျတရကျ အစုလိုကျအပွုံလိုကျဖွဈလာတဲ့ သငျခနျးစာရှိထားတာကိုလညျး ကွိုတှကျထားပါတယျ။ ဒီလှတျသှားသူတှအေနနေဲ့ ရောဂါပြိုးခြိနျ (Incubation Period) ၁၄ ရကျအတှငျး ရောဂါလက်ခဏာပွလာတာကို တညျးခိုရာဟောျတယျနဲ့ နထေိုငျရာအိမျတှမှော တှေ့ရှိနိုငျတာမို့၊ ဒီရောဂါအဖွဈမြားနတေဲ့ နိုငျငံတှကေ ပွနျလာသူတှေ (သို့မဟုတျ) ဒီရောဂါရှိထားသူတှနေဲ့ အတူနထေိုငျခဲ့သူတှမှော သံသယလက်ခဏာတှပေေါျလာလြှငျ နီးစပျရာ ကနြျးမာရေးဌာနတှကေို အမွနျဆုံး အကွောငျးကွား ကုသမူခံယူသင့ျပါတယျ။ ဒီ သံသယလက်ခဏာတှကေတော့ အဖြားကွီးတာ (၃၈ံ စငျတီဂရိတျနဲ့အထကျ)၊ ခြောငျးဆိုးတာ၊ အသကျရှုကွပျတာနဲ့ အားအငျကုနျခမျးတာတှပေါ။ ခုလို လက်ခဏာရှိတဲ့ လူနာတှကေို စောစောတှေ့ရှိ စဈဆေးနိုငျဖို့ (Early Detection) က အထူးကို အရေးကွီးနပေါတယျ။
ပွညျသူတှအေနနေဲ့လညျး အသကျရှုလမျးကွောငျးကတဈဆင့ျနဲ့ လကျနဲ့ထိတှေ့ကတဈဆင့ျ ကူးစကျနိုငျတဲ့ ဒီရောဂါကနေ ကာကှယျနိုငျဖို့၊ လူစုလူဝေးနဲ့ ပှဲလမျးသဘငျတှကေို အတတျနိုငျဆုံး ရှောငျကဉြျသင့ျပါတယျ။ မဖွဈမနေ လူစုလူဝေးတှလေုပျရ၊ သှားရလြှငျလညျး၊ အတတျနိုငျဆုံး လူအရအေတှကျ အနညျးဆုံးဖွဈအောငျစီမံတာအပွငျ၊ ဖြားနာ ခြောငျးဆိုးနသေူတှကေို တားမွဈတာ၊ လာတဲ့သူတှကေိုလညျး လကျဆေးဖို့ ရနေဲ့ဆပျပွာ အသင့ျပွငျထားတာ၊ ဖွဈနိုငျလြှငျ လကျဆေးရညျပစြျ (Hand Sanitizer) အသင့ျခထြားပေးတာတှေ လုပျဆောငျပေးသင့ျပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ စဖွဈခဲ့တဲ့ တရုတျပွညျနဲ့ နောကျပိုငျးကူးစကျမူနှုနျးမွင့ျမားလာတဲ့နိုငျငံတှမှော မိသားစုတှငျး အနီးကပျကူးစကျခံရတာ မြားခဲ့တာကွောင့ျ တဈဦးခငြျး ကာကှယျရေးကလညျး အရေးကွီးပါတယျ။ အဓိက အနနေဲ့ ဒီရောဂါလက်ခဏာခံစားနရေသူကို ရှောငျကဉြျပွီး၊ လကျကို စငျကွယျအောငျ မကွာခဏဆေးပါ။ နှာစေး၊ ခြောငျးဆိုးလြှငျ နှာခေါငျးနဲ့ပါးစပျကို လုံအောငျဖုံးအုပျပေးပွီး၊ တဈရူးစက်ကူသုံးလြှငျလညျး အမှိုကျပုံးထဲ တဈတကလြှှင့ျပဈကာ ရပွေနျဆေးပွီး၊ တကိုယျရသေန့ျရှငျးမူ အထူးဂရုပွုပေးပါ။
ဒါ့အပွငျ ကိုယျခံအားကောငျးနဖေို့ အာဟာရပွည့ျအောငျစားပွီး၊ အိပျရေးဝအောငျအိပျပါ။ လူနထေူထပျတဲ့ နရောတှကေို အတတျနိုငျဆုံးရှောငျပါ။ တရိစ်ဆာနျတှနေဲ့ တိုကျရိုကျထိတှေ့တာကိုလညျး ရှောငျကဉြျပါ။ တကယျလို့ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျရောဂါဖွဈပှားနိုငျတဲ့ သံသယဝငျလာလြှငျ နီးစပျရာကနြျးမာရေးဌာနကို အမွနျဆုံးသတငျးပို့ပွီး ကုသမူ ခံယူပါ။ ဘယျလို ကနြျးမာရေးဌာနတှကေို ဆကျသှယျသင့ျတာအပါအဝငျ အထကျပါအခကြျတှကေို ကနြျးမာရေးနဲ့အားကစားဝနျကွီးဌာန အငျတာနကျစာမကြျနှာ (Website) မှာ ဖောျပွထားပါတယျ။ ပွညျတှငျး၊ ပွညျပ ခရီးသှားတှအေနနေဲ့လညျး ဒီ အငျတာနကျစာမကြျနှာမှာ အကွံပွုထားတာတှကေို ဖတျရူလိုကျနာကငြ့ျသုံးဖို့ အရေးကွီးနပေါတယျ။ ဟိုတယျနဲ့ခရီးသှားလာရေးဝနျကွီးဌာနအနနေဲ့လညျး ခရီးသှားလူနာတှမှော သံသယလက်ခဏာတှပေေါျလာလြှငျ ပူးပေါငျးဆောငျရှကျ အကွောငျးကွားပေးပွီး၊ ကုသမူခံယူနိုငျရေးကူညီပေးနခြေိနျမှာ၊ ဟိုတယျလုပျငနျးရှငျတှအေနနေဲ့လညျး ဝိုငျးကူပေးဖို့ အရေးကွီးပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံမှာ ဒီရောဂါပိုး အခြိနျမရှေး ဝငျရောကျကူူးစကျလာနိုငျတာမို့၊ အားလုံး ဝိုငျးဝနျးပူးပေါငျဆောငျရှကျဖို့ အထူးလိုအပျနပေါတယျ။
ရောဂါရှိသူတှကေို စောစောတှနေိုငျဖို့ ကနြျးမာရေးတာဝနျရှိသူတှအေနနေဲ့လညျး စဈဆေးနိုငျတဲ့ ကိရိယာတှကေို အသင့ျပွငျထားရာမှာ စမျးသပျစဈဆေးရေးကိရိယာ (၄၀၀၀) ကြောျ စာ ရှိနပွေီး၊ နိုငျငံတကာကလညျး ဆကျလကျကူညီနိုငျပါတယျ။ သံသယလူနာနဲ့ စောင့ျကွည့ျလူနာတှေ တဖွညျးဖွညျး မြားလာနိုငျတာအတှကျလညျး၊ သီးသန့ျခှဲထားနိုငျတဲ့နရောသဈတွေ တိုးခြဲ.ပွငျဆငျနပေါတယျ။ ဘတျဂကြျပိုငျးအတှကျလညျး လောလောဆယျ အရေးပေါျရနျပုံငှေ သိနျး သုံးထောငျရှိထားပွီး၊ လိုအပျတာတှေ ဝယျယူဖွည့ျတငျးနတောအပွငျ၊ ထပျမံလိုအပျလာလြှငျ နိုငျငံတောျ သဘာဝဘေးအရေးပေါျရနျပုံငှကေို သုံးနိုငျဖို့လညျး ညှိုနှိုငျးထားပွီး ဖွဈပါတယျ။
ဒီရောဂါအကွောငျး ပိုမိုသိရှိနိုငျဖို့ ကိုဝငျးမငျးက ကနြျးမာရေးနဲ့ အားကစားဝနျကွီးဌာန၊ ဗဟိုကူးစကျရောဂါ တိုကျဖကြျရေးဌာနခှဲက ဒုတိယညှှနျကွားရေးမှူး ဒေါကျတာခငျခငျကွီးကို ဆကျသှယျမေးမွနျး တငျပွထားပါတယျ။
