ကိုဗစ် (COVID-19) ဆက်လက် ကူးစက်နေချိန်မှာပဲ ကျောင်းတွေကို အစမ်းသဘောနဲ့ စဖွင့်ရတာကြောင့်၊ ကူးစက်မူအန္တရာယ် တစုံတရာရှိနေတာကို သတိပြုဖို့ လိုအပ်တယ်လို့ ကျန်းမာရေးပညာရှင်တွေက သတိပေးလိုက်ပါတယ်။
ကမ္ဘာ့ကပ်ရောဂါကြီး ဆက်လက်ကူးစက်နေချိန်မှာ ကူးစက်မူအန္တရာယ် အနည်းဆုံး (Low Risk) ကတော့ အင်တာနက် Online နည်းနဲ့ အိမ်ကနေ စာသင်ယူတာပါလို့အမေရိကန် ကူးစက်ရောဂါ ကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေးဌာန (CDC) က ဆိုပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီ Online နည်းက မြန်မာနိုင်ငံမှာ အရင်းအမြှစ် အခက်အခဲကြောင့် လက်ရှိအခြေအနေမှာ မဖြစ်နိုင်သေးတာမို့၊ အခု လူနည်းနည်း၊ အချိန်နည်းနည်းနဲ့ ကာကွယ်နည်း (Social Distancing ခပ်ခွာခွာနေတာ၊ Mask ပါးစပ်၊ နှာခေါင်းစည်းနဲ့ Face Shield မျက်နှာအုပ်အကာတပ်တာ၊ လက်ဆေးတာ စတာ) တွေ စည်းကမ်းတင်းကြပ်စွာဖြင့် ဖွင့်ရတာက၊ ဒီ CDC ရဲ့ သတ်မှတ်ချက်အရ ကူးစက်နိုင်မူအဆင့် အလယ်အလတ် (Medium Risk) မှာ ရှိနေပါတယ်။ ကူးစက်မူ အမြင့်မားဆုံးအဆင့် (High Risk) ကတော့ ယခင်ကဲ့သို့ ကျောင်းကို အပြည့်ပြန်ဖွင့်တာလို့ CDC က ဆိုထားပြီး၊ မြန်မာနိုင်ငံမှာလည်း အခုလို အားလုံးစုပြုံပြီး အပြည့်အစုံကျာင်းပြန်ဖွင့်ဖို့ မဖြစ်နိုင်သေးပါဘူး။
အခုလို ကိုဗစ်ရောဂါကူးစက်နိုင်မူ အန္တရာယ် အလယ်အလတ်အဆင့်မှာ စမ်းဖွင့်ရတာကြောင့်၊ သတ်မှတ်ထားတဲ့ ကာကွယ်ရေး စည်းကမ်းတွေကို စနစ်တကျ လိုက်နာနိုင်မှသာ ရှေ့ဆက်သွားနိုင်မှာမို့၊ ကျောင်းသူကျောင်းသားတွေ လိုက်နာနိုင်ဖို့အပြင်၊ မိဘတွေအနေနဲ့လည်း ကူညီပြင်ဆင်ပေးဖို့ လိုပါတယ်။ မိမိကလေး ကျောင်းမသွားခင်မှာ ကိုဗစ်ကာကွယ်ရေး နည်းလမ်းတွေကို သွန်သင်ပေးတာအပြင်၊ လိုအပ်မယ့် နှာခေါင်းစည်း၊ မျက်နှာအုပ်အကာ တပ်တတ်ဖို့ လေ့ကျင့်ပေးတာနဲ့ ကျောင်းမှာ လက်ဆေးဖို့၊ ခပ်ခွာခွာနေဖို့၊ တစ်ယောက်နဲ့တစ်ယောက် မကူးဖို့၊ မဆော့ဖို့၊ မကစားဖို့၊ အုပ်စုလိုက်မဖွဲ့မိဖို့တွေကို မှာကြားသင့်ပါတယ်။ အကြောင်းက ကလေးတွေအနေနဲ့ မိဘနဲ့ဆရာတွေက သွန်သင်တာကို၊ အခြားသူတွေ ပြောတာထက် ပိုနာခံတတ်လို့ပါ။ ဒါ့အပြင် ကာကွယ်ရေးအတွက် အိမ်ကနေ အစားအသောက်တွေ ပြင်ဆင်ထည့်ပေးလိုက်ဖို့ လိုပါတယ်။
မိဘတွေအနေနဲ့ ကလေးကိုကျောင်းမလွှတ်မီ နောက်ထပ်လုပ်ဆောင်ပေးဖို့ လိုတာက ကလေးရဲ့ကျန်းမာရေးအခြေအနေ ဆန်းစစ်ဖို့ပါ။ ကိုယ်ပူတာ၊ ချောင်းဆိုးတာ၊ နှာစေးတာစတဲ့ ကိုဗစ်သံသယလက္ခဏာတွေ ရှိ၊ ရှိမရှိ ဆန်းစစ်ပြီး၊ ရှိနေလျှင် ကျောင်းမတက်နိုင်ကြောင်း အကြောင်းကြားတဲ့စနစ် ရှိဖို့လိုပါတယ်။ ကျောင်းဘက်ကလည်း အခုလို ကိုဗစ်ကာလမှာ ကျောင်းပျက်တဲ့ကလေး ရှိလာလျှင်၊ အကြောင်းရင်းကို မိဘတွေထံ စုံစမ်းဖို့ လိုပါတယ်။ အခုလို ဆရာ၊ ဆရာမနဲ့ မိဘတွေအကြား အပြန်အလှန် သတင်းပုံမုန် ချိတ်ဆက်မူရှိဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ ကလေးမိဘတွေအနေနဲ့ ကလေးမှာ ဒီသံသယလက္ခဏာတွေ ရှိလာလျှင် ကျောင်းနဲ့တိုင်ပင်တာအပြင်၊ ကလေးကို နီးစပ်ရာ ကျန်းမာရေးဌာန အမြန်ပို့ဖို့လည်း အရေးကြီးပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကိုယ့်ကလေး စာနောက်ကျမှာ စိုးရိမ်ပြီး၊ ဖျားနာနေချိန် ကျောင်းကို မသိအောင်လွှတ်တာမျိုးကိုတော့ လုံးဝ မလုပ်သင့်ပါဘူး။ အကြောင်းက အခြားကျောင်းသူကျောင်းသား၊ ဆရာ၊ ဆရာမတွေကတဆင့် အများပြည်သူတွေအထိ ကူးစက်ဒုက္ခပေးနိုင်လို့ပါ။
ဆရာဆရာမတွေအနေနဲ့လည်း အသက်အရွယ် ကြီးနိုင်ပြီး အခြားရောဂါအခံတွေ ရှိနေနိုင်ကာ၊ ကျောင်းကိစ္စအပြင် အခြားကိစ္စရပ် (ဈေးဝယ်တာမျိုး) တွေပါ သွားလာလုပ်ကိုင်ရတာကြောင့်၊ ကလေးတွေထက် ကူးစက်နိုင်မူ အန္တရာယ် ပိုများနေတာကို သတိပြုသင့်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကလေးတွေကို ကျန်းမာရေးစစ်တာအပြင်၊ ဆရာ၊ဆရာမတွေအနေနဲ့လည်း ဒီကိုဗစ်ရောဂါကင်းတာ သေချာအောင်လုပ်ပြီး၊ ကျန်းမာရေး အခြေအနေအရ လိုအပ်လျှင် ကျောင်းမလာဘဲ အိမ်မှာနေသင့်ပါတယ်။ ဆရာမတွေ ဖျားနာလာလျှင်လည်း စာသင်ဖို့ ခွင့်ပြုချက် မပေးသင့်ပါဘူး။ ဒါ့အပြင် ရောဂါကာကွယ်ရေး လုပ်ဆောင်ရာမှာလည်း ဆရာ၊ဆရာမတွေအနေနဲ့ ကလေးတွေအတွက် စံပြဖြစ်အောင် အလေးအနက် အတိအကျ ကာကွယ်နည်းတွေကို လုပ်ဆောင်ပေးသင့်ပါတယ်။ အကြောင်းက ကလေးတွေအနေနဲ့ ဆရာ၊ဆရာမတွေ၊ မိဘတွေ ဒီကာကွယ်ရေးတွေ လုပ်တာကြည့်ပြီး လိုက်လုပ်တတ်လေ့ရှိလို့ပါ။
ကျောင်းဖွင့်တာနဲ့အတူ တွဲပါလာနိုင်ခြေရှိနေတာက ကျူရှင်ကျောင်းတွေပါ။ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနအနေနဲ့ လက်ရှိအချိန်ထိ ကျူရှင်တွေပြန်ဖွင့်ဖို့ ခွင့်ပြုချက် မပေးသေးပေမယ့် တရားမဝင် မသိမသာ ကျူရှင်သင်ကြားမူတွေ ရှိလာနိုင်တာကို မှန်းဆမူတွေ ရှိထားပါတယ်။ အိမ်မှာ တစ်ဦးချင်း ကျူရှင်ဆရာ၊ ဆရာမ ခေါ်သင်တာအတွက်၊ ကာကွယ်ရေးပစ္စည်းတွေဖြစ်တဲ့ နှာခေါင်းစည်း၊ မျက်နှာအုပ်အကာတွေသုံးကာ၊ လက်ဆေး၊ ခပ်ခွာခွာနေတဲ့နည်းတွေနဲ့ ကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အများနဲ့ အုပ်စုလိုက် သင်ကြားမူ ဖြစ်လာလျှင်တော့၊ ကျောင်းမှာကဲ့သို့ ထုတ်ပြန်ထားတာ အားလုံးကို လိုက်နာပေးဖို့ အထူးအရေးကြီးပါတယ်။ မဟုတ်လျှင် ကူးစက်မူတွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။
ဒီ ကူးစက်မူတွေ ပြန်ဖြစ်လာမှာကို အများစိုးရိမ်နေကြတဲ့ ရန်ကုန်မြိုက၊ ဆေးရုံကြီးအရေးပေါ်ဌာနရဲ့ ပါမောက္ခ ဌာနမှုး ဒေါက်တာမော်မော်ဦးကို ကိုဝင်းမင်းက ဆက်သွယ်မေးမြန်း တင်ပြထားပါတယ်။
===Unicode===
ကိုဗဈ (COVID-19) ဆကျလကျ ကူးစကျနခြေိနျမှာပဲ ကြောငျးတှကေို အစမျးသဘောနဲ့ စဖှင့ျရတာကွောင့ျ၊ ကူးစကျမူအန်တရာယျ တစုံတရာရှိနတောကို သတိပွုဖို့ လိုအပျတယျလို့ ကနြျးမာရေးပညာရှငျတှကေ သတိပေးလိုကျပါတယျ။
ကမ်ဘာ့ကပျရောဂါကွီး ဆကျလကျကူးစကျနခြေိနျမှာ ကူးစကျမူအန်တရာယျ အနညျးဆုံး (Low Risk) ကတော့ အငျတာနကျ Online နညျးနဲ့ အိမျကနေ စာသငျယူတာပါလို့အမရေိကနျ ကူးစကျရောဂါ ကာကှယျထိနျးခြုပျရေးဌာန (CDC) က ဆိုပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဒီ Online နညျးက မွနျမာနိုငျငံမှာ အရငျးအမွှဈ အခကျအခဲကွောင့ျ လကျရှိအခွအေနမှော မဖွဈနိုငျသေးတာမို့၊ အခု လူနညျးနညျး၊ အခြိနျနညျးနညျးနဲ့ ကာကှယျနညျး (Social Distancing ခပျခှာခှာနတော၊ Mask ပါးစပျ၊ နှာခေါငျးစညျးနဲ့ Face Shield မကြျနှာအုပျအကာတပျတာ၊ လကျဆေးတာ စတာ) တှေ စညျးကမျးတငျးကွပျစှာဖွင့ျ ဖှင့ျရတာက၊ ဒီ CDC ရဲ့ သတျမှတျခကြျအရ ကူးစကျနိုငျမူအဆင့ျ အလယျအလတျ (Medium Risk) မှာ ရှိနပေါတယျ။ ကူးစကျမူ အမွင့ျမားဆုံးအဆင့ျ (High Risk) ကတော့ ယခငျကဲ့သို့ ကြောငျးကို အပွည့ျပွနျဖှင့ျတာလို့ CDC က ဆိုထားပွီး၊ မွနျမာနိုငျငံမှာလညျး အခုလို အားလုံးစုပွုံပွီး အပွည့ျအစုံကြာငျးပွနျဖှင့ျဖို့ မဖွဈနိုငျသေးပါဘူး။
အခုလို ကိုဗဈရောဂါကူးစကျနိုငျမူ အန်တရာယျ အလယျအလတျအဆင့ျမှာ စမျးဖှင့ျရတာကွောင့ျ၊ သတျမှတျထားတဲ့ ကာကှယျရေး စညျးကမျးတှကေို စနဈတကြ လိုကျနာနိုငျမှသာ ရှေ့ဆကျသှားနိုငျမှာမို့၊ ကြောငျးသူကြောငျးသားတှေ လိုကျနာနိုငျဖို့အပွငျ၊ မိဘတှအေနနေဲ့လညျး ကူညီပွငျဆငျပေးဖို့ လိုပါတယျ။ မိမိကလေး ကြောငျးမသှားခငျမှာ ကိုဗဈကာကှယျရေး နညျးလမျးတှကေို သှနျသငျပေးတာအပွငျ၊ လိုအပျမယ့ျ နှာခေါငျးစညျး၊ မကြျနှာအုပျအကာ တပျတတျဖို့ လေ့ကငြ့ျပေးတာနဲ့ ကြောငျးမှာ လကျဆေးဖို့၊ ခပျခှာခှာနဖေို့၊ တဈယောကျနဲ့တဈယောကျ မကူးဖို့၊ မဆော့ဖို့၊ မကစားဖို့၊ အုပျစုလိုကျမဖှဲ့မိဖို့တှကေို မှာကွားသင့ျပါတယျ။ အကွောငျးက ကလေးတှအေနနေဲ့ မိဘနဲ့ဆရာတှကေ သှနျသငျတာကို၊ အခွားသူတှေ ပွောတာထကျ ပိုနာခံတတျလို့ပါ။ ဒါ့အပွငျ ကာကှယျရေးအတှကျ အိမျကနေ အစားအသောကျတှေ ပွငျဆငျထည့ျပေးလိုကျဖို့ လိုပါတယျ။
မိဘတှအေနနေဲ့ ကလေးကိုကြောငျးမလှှတျမီ နောကျထပျလုပျဆောငျပေးဖို့ လိုတာက ကလေးရဲ့ကနြျးမာရေးအခွအေနေ ဆနျးစဈဖို့ပါ။ ကိုယျပူတာ၊ ခြောငျးဆိုးတာ၊ နှာစေးတာစတဲ့ ကိုဗဈသံသယလက်ခဏာတှေ ရှိ၊ ရှိမရှိ ဆနျးစဈပွီး၊ ရှိနလြှေငျ ကြောငျးမတကျနိုငျကွောငျး အကွောငျးကွားတဲ့စနဈ ရှိဖို့လိုပါတယျ။ ကြောငျးဘကျကလညျး အခုလို ကိုဗဈကာလမှာ ကြောငျးပကြျတဲ့ကလေး ရှိလာလြှငျ၊ အကွောငျးရငျးကို မိဘတှထေံ စုံစမျးဖို့ လိုပါတယျ။ အခုလို ဆရာ၊ ဆရာမနဲ့ မိဘတှအေကွား အပွနျအလှနျ သတငျးပုံမုနျ ခြိတျဆကျမူရှိဖို့ အရေးကွီးပါတယျ။ ကလေးမိဘတှအေနနေဲ့ ကလေးမှာ ဒီသံသယလက်ခဏာတှေ ရှိလာလြှငျ ကြောငျးနဲ့တိုငျပငျတာအပွငျ၊ ကလေးကို နီးစပျရာ ကနြျးမာရေးဌာန အမွနျပို့ဖို့လညျး အရေးကွီးပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ကိုယ့ျကလေး စာနောကျကမြှာ စိုးရိမျပွီး၊ ဖြားနာနခြေိနျ ကြောငျးကို မသိအောငျလှှတျတာမြိုးကိုတော့ လုံးဝ မလုပျသင့ျပါဘူး။ အကွောငျးက အခွားကြောငျးသူကြောငျးသား၊ ဆရာ၊ ဆရာမတှကေတဆင့ျ အမြားပွညျသူတှအေထိ ကူးစကျဒုက်ခပေးနိုငျလို့ပါ။
ဆရာဆရာမတှအေနနေဲ့လညျး အသကျအရှယျ ကွီးနိုငျပွီး အခွားရောဂါအခံတှေ ရှိနနေိုငျကာ၊ ကြောငျးကိစ်စအပွငျ အခွားကိစ်စရပျ (ဈေးဝယျတာမြိုး) တှပေါ သှားလာလုပျကိုငျရတာကွောင့ျ၊ ကလေးတှထေကျ ကူးစကျနိုငျမူ အန်တရာယျ ပိုမြားနတောကို သတိပွုသင့ျပါတယျ။ ဒါကွောင့ျ ကလေးတှကေို ကနြျးမာရေးစဈတာအပွငျ၊ ဆရာ၊ဆရာမတှအေနနေဲ့လညျး ဒီကိုဗဈရောဂါကငျးတာ သခြောအောငျလုပျပွီး၊ ကနြျးမာရေး အခွအေနအေရ လိုအပျလြှငျ ကြောငျးမလာဘဲ အိမျမှာနသေင့ျပါတယျ။ ဆရာမတှေ ဖြားနာလာလြှငျလညျး စာသငျဖို့ ခှင့ျပွုခကြျ မပေးသင့ျပါဘူး။ ဒါ့အပွငျ ရောဂါကာကှယျရေး လုပျဆောငျရာမှာလညျး ဆရာ၊ဆရာမတှအေနနေဲ့ ကလေးတှအေတှကျ စံပွဖွဈအောငျ အလေးအနကျ အတိအကြ ကာကှယျနညျးတှကေို လုပျဆောငျပေးသင့ျပါတယျ။ အကွောငျးက ကလေးတှအေနနေဲ့ ဆရာ၊ဆရာမတှေ၊ မိဘတှေ ဒီကာကှယျရေးတှေ လုပျတာကွည့ျပွီး လိုကျလုပျတတျလေ့ရှိလို့ပါ။
ကြောငျးဖှင့ျတာနဲ့အတူ တှဲပါလာနိုငျခွရှေိနတောက ကြူရှငျကြောငျးတှပေါ။ ပညာရေးဝနျကွီးဌာနအနနေဲ့ လကျရှိအခြိနျထိ ကြူရှငျတှပွေနျဖှင့ျဖို့ ခှင့ျပွုခကြျ မပေးသေးပမေယ့ျ တရားမဝငျ မသိမသာ ကြူရှငျသငျကွားမူတှေ ရှိလာနိုငျတာကို မှနျးဆမူတှေ ရှိထားပါတယျ။ အိမျမှာ တဈဦးခငြျး ကြူရှငျဆရာ၊ ဆရာမ ခေါျသငျတာအတှကျ၊ ကာကှယျရေးပစ်စညျးတှဖွေဈတဲ့ နှာခေါငျးစညျး၊ မကြျနှာအုပျအကာတှသေုံးကာ၊ လကျဆေး၊ ခပျခှာခှာနတေဲ့နညျးတှနေဲ့ ကာကှယျနိုငျပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အမြားနဲ့ အုပျစုလိုကျ သငျကွားမူ ဖွဈလာလြှငျတော့၊ ကြောငျးမှာကဲ့သို့ ထုတျပွနျထားတာ အားလုံးကို လိုကျနာပေးဖို့ အထူးအရေးကွီးပါတယျ။ မဟုတျလြှငျ ကူးစကျမူတှေ ဖွဈလာနိုငျပါတယျ။
ဒီ ကူးစကျမူတှေ ပွနျဖွဈလာမှာကို အမြားစိုးရိမျနကွေတဲ့ ရနျကုနျမွိုက၊ ဆေးရုံကွီးအရေးပေါျဌာနရဲ့ ပါမောက်ခ ဌာနမှုး ဒေါကျတာမောျမောျဦးကို ကိုဝငျးမငျးက ဆကျသှယျမေးမွနျး တငျပွထားပါတယျ။
