(Zawgyi/Unicode)
ရိုဟင်ဂျာတွေကို လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်ဖို့ ရည်ရွယ်ခဲ့တယ်လို့ဆိုတဲ့ စွပ်စွဲချက်နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် တရားစွဲဆိုထားတဲ့ ICJ နိုင်ငံတကာ တရားရုံးမှာ ဒီကနေ့ နောက်ဆုံးနေ့အဖြစ် ၂ ဘက်အပြန်အလှန် လျှောက်လဲချက်တွေ တင်သွင်းနေကြပါတယ်။
ICJ မှာ တရားလိုလုပ် တရားစွဲဆိုခဲ့တဲ့ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက ဥပဒေ အကျိုးဆောင်တွေကတော့ ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် ကြီးလေးတဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေ ကျုးလွန်ခဲ့ကြောင်း လျှောက်လဲခဲ့ကြတာပါ။
ခုခံချေပမယ့် မြန်မာဘက်က ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ကို ဦးဆောင်လာတဲ့ နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အနေနဲ့ မနေ့တုန်းက လျှောက်လဲချက် ပေးရာမှာ ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် ကျုးလွန်ခဲ့တာတွေကို ငြင်းဆန်ခဲ့တာ မရှိကြောင်းလည်း ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံဘက်က အကျိုးဆောင်ရှေ့နေ Philippe Sands က ဒီကနေ့ လျှောက်လဲချက်ပေးရာမှာ ထောက်ပြသွားခဲ့တာပါ။
ဒီအတွက်လည်း ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်ဖို့ ရည်ရွယ်ချက်ရှိခဲ့ကြောင်းနဲ့ အခြေအနေတွေကို ဟန့်တားနိုင်ဖို့ အရေးပေါ် အစီအမံတွေ လိုအပ်ကြောင်းလည်း လျှောက်လဲခဲ့ကြပါတယ်။
ဒီကနေ့ ကြားနာပွဲ ဒုတိယပိုင်းအဖြစ် မြန်မာနိုင်ငံဘက်က လျှောက်လဲရာမှာတော့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု စွပ်စွဲချက်တွေဟာ လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှု မမြောက်ကြောင်း မနေ့တုန်းကပဲ ICJ မှာ လျှောက်လဲချက်ပေးခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ အကျိုးဆောင် ရှေ့နေတွေက စွပ်စွဲချက်တွေကို တုံ့ပြန်ချေပကြမှာပါ။
၂၀၁၇ ခုနှစ်တုန်းက ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမှာရှိတဲ့ ရဲကင်းစခန်းတွေကို ARSA ရိုဟင်ဂျာ အစွန်းရောက်အဖွဲ့က စီးနင်းတိုက်ခိုက်တာကို မြန်မာစစ်တပ်က တုံ့ပြန်ရာမှာ ရိုဟင်ဂျာမွတ်ဆလင် အများအပြား သေဆုံးပြီး အိမ်နီးချင်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံကို သိန်းနဲ့ချီ ထွက်ပြေးခဲ့ရတဲ့အပေါ် တာဝန်ရှိသူတွေကို ဖော်ထုတ် အရေးယူဖို့ ကုလသမဂ္ဂ တာဝန်ရှိသူတွေ အပါအဝင် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝန်းနဲ့ လူ့အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားသူတွေက တိုက်တွန်းခဲ့ကြသလို အခုနောက်ဆုံး ICJ အပါအဝင် နိုင်ငံတကာ တရားရုံးတွေမှာ အရေးယူနိုင်ဖို့အထိ ကြိုးပမ်းလာကြတာပါ။
ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းကို လက်မခံတဲ့ မြန်မာတာဝန်ရှိသူတွေကတော့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု စွပ်စွဲချက်တွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ စုံစမ်းဖော်ထုတ်ခဲ့တာတွေ၊ ဖော်ထုတ်ဖို့ ကြိုးစားနေတာတွေနဲ့ အရေးယူခဲ့တာတွေ ရှိခဲ့ကြောင်းလည်း တုံ့ပြန်ထားကြပါတယ်။
[Unicode Version]
ရိုဟငျဂြာတှကေို လူမြိုးတုံး သတျဖွတျဖို့ ရညျရှယျခဲ့တယျလို့ဆိုတဲ့ စှပျစှဲခကြျနဲ့ မွနျမာနိုငျငံအပေါျ တရားစှဲဆိုထားတဲ့ ICJ နိုငျငံတကာ တရားရုံးမှာ ဒီကနေ့ နောကျဆုံးနေ့အဖွဈ ၂ ဘကျအပွနျအလှနျ လြှောကျလဲခကြျတှေ တငျသှငျးနကွေပါတယျ။
ICJ မှာ တရားလိုလုပျ တရားစှဲဆိုခဲ့တဲ့ ဂမျဘီယာနိုငျငံက ဥပဒေ အကြိုးဆောငျတှကေတော့ ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ ကွီးလေးတဲ့ ရာဇဝတျမှုတှေ ကြုးလှနျခဲ့ကွောငျး လြှောကျလဲခဲ့ကွတာပါ။
ခုခံခြပေမယ့ျ မွနျမာဘကျက ကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ကို ဦးဆောငျလာတဲ့ နိုငျငံတောျ အတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျ အနနေဲ့ မနေ့တုနျးက လြှောကျလဲခကြျ ပေးရာမှာ ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ ကြုးလှနျခဲ့တာတှကေို ငွငျးဆနျခဲ့တာ မရှိကွောငျးလညျး ဂမျဘီယာနိုငျငံဘကျက အကြိုးဆောငျရှေ့နေ Philippe Sands က ဒီကနေ့ လြှောကျလဲခကြျပေးရာမှာ ထောကျပွသှားခဲ့တာပါ။
ဒီအတှကျလညျး ရိုဟငျဂြာတှအေပေါျ လူမြိုးတုံး သတျဖွတျဖို့ ရညျရှယျခကြျရှိခဲ့ကွောငျးနဲ့ အခွအေနတှေကေို ဟန့ျတားနိုငျဖို့ အရေးပေါျ အစီအမံတှေ လိုအပျကွောငျးလညျး လြှောကျလဲခဲ့ကွပါတယျ။
ဒီကနေ့ ကွားနာပှဲ ဒုတိယပိုငျးအဖွဈ မွနျမာနိုငျငံဘကျက လြှောကျလဲရာမှာတော့ ရခိုငျပွညျနယျမှာ ဖွဈပှားခဲ့တဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှု စှပျစှဲခကြျတှဟော လူမြိုးတုံး သတျဖွတျမှု မမွောကျကွောငျး မနေ့တုနျးကပဲ ICJ မှာ လြှောကျလဲခကြျပေးခဲ့တဲ့ နိုငျငံတောျ အတိုငျပငျခံပုဂ်ဂိုလျ ဒေါျအောငျဆနျးစုကွညျနဲ့ အကြိုးဆောငျ ရှေ့နတှေကေ စှပျစှဲခကြျတှကေို တုံ့ပွနျခြပေကွမှာပါ။
၂၀၁၇ ခုနှဈတုနျးက ရခိုငျပွညျနယျမွောကျပိုငျးမှာရှိတဲ့ ရဲကငျးစခနျးတှကေို ARSA ရိုဟငျဂြာ အစှနျးရောကျအဖှဲ့က စီးနငျးတိုကျခိုကျတာကို မွနျမာစဈတပျက တုံ့ပွနျရာမှာ ရိုဟငျဂြာမှတျဆလငျ အမြားအပွား သဆေုံးပွီး အိမျနီးခငြျး ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံကို သိနျးနဲ့ခြီ ထှကျပွေးခဲ့ရတဲ့အပေါျ တာဝနျရှိသူတှကေို ဖောျထုတျ အရေးယူဖို့ ကုလသမဂ်ဂ တာဝနျရှိသူတှေ အပါအဝငျ နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝနျးနဲ့ လူ့အခှင့ျအရေး လှုပျရှားသူတှကေ တိုကျတှနျးခဲ့ကွသလို အခုနောကျဆုံး ICJ အပါအဝငျ နိုငျငံတကာ တရားရုံးတှမှော အရေးယူနိုငျဖို့အထိ ကွိုးပမျးလာကွတာပါ။
ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အသုံးအနှုနျးကို လကျမခံတဲ့ မွနျမာတာဝနျရှိသူတှကေတော့ လူ့အခှင့ျအရေး ခြိုးဖောကျမှု စှပျစှဲခကြျတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ စုံစမျးဖောျထုတျခဲ့တာတှေ၊ ဖောျထုတျဖို့ ကွိုးစားနတောတှနေဲ့ အရေးယူခဲ့တာတှေ ရှိခဲ့ကွောငျးလညျး တုံ့ပွနျထားကွပါတယျ။
