[Zawgyi/Unicode]
COVID-19 ရောဂါကူးစက်ပျံ့နှံ့မှု ဆိုးဆိုးဝါးဝါးဖြစ်လာတဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံထဲ အလုပ်လုပ်နေတဲ့တရားမဝင် မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ ပြန်လာနိုင်ဖို့၊ ချင်းပြည်နယ်အစိုးရက နည်းလမ်းရှာနေတဲ့အကြောင်းကို ဗွီအိုအေ မြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုဇော်ထက်က တင်ပြပေးမှာပါ။
ဇွန်လ ၄ ရက် အထိ ဆိုရင် COVID-19 ရောဂါပိုးတွေ့ရှိသူ ၂၀၀,၀၀၀ ကျော်လာတဲ့ အိန္ဒိယက မြန်မာနိုင်ငံသားတွေ၊ အထူးသဖြင့် ချင်းတိုင်းရင်းသားတွေ ပြန်လာနိုင်ဖို့ ချင်းပြည်နယ် အစိုးရက ကြိုးစားနေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အဓိကအခက်အခဲကတော့ သူတို့အများစုက နှစ်နိုင်ငံ တရားဝင်စာချုပ်နဲ့ သွားတာ မဟုတ်လို့ နှစ်ဘက်စနစ်တကျ လွှဲပြောင်း လက်ခံဖို့ အခက်အခဲရှိနေပါတယ်။
ချင်းပြည်နယ် အစိုးရကတော့ တရားမဝင်သွားတဲ့သူတွေကို အောက်ခြေ အုပ်ချုပ်ရေး အဆင့်ဆင့်ကနေ နည်းလမ်း တခုခုရှာပြီး လက်ခံပေးနိုင်ဖို့ ညွှန်ကြားထားတယ်လို့ ရိဒ်ခေါ်ဒါ အမှတ် ၁ အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ချန်လျန်နာက ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“ဝန်ကြီးချုပ်က မနေ့က မိုးမချုပ်ခင်လေးမှာ ကျနော့်ဖုန်းဆက်တယ်၊ ကိုယ့်နိုင်ငံသားတွေလည်းဖြစ်တယ်ဆိုတော့ ဒီက အတိုင်းအတာလေးနဲ့ လက်ခံပြီးမှ လိုအပ်ရင် လိုအပ်သလို quarantine ထားဖို့။ တကယ်တမ်းသာ တရားဝင်နည်းလမ်းနဲ့ လုပ်မယ်ဆိုရင် ဘယ်သူမှ လက်ခံလို့မရတဲ့ အနေအထားမှာ ရှိကြတာပေါ့နော်။ အိန္ဒိယဘက်ကလည်း လွှဲပေးလို့ မရဘူး ... ခက်တာ။”
ဒီလိုညွှန်ကြားထားပေမဲ့ ခရိုင်အဆင့်ဆင့်နဲ့ တိုင်ပင်ပြီးမှလုပ်ပါလို့ ဝန်ကြီးချုပ်က ပြောတဲ့အတွက် အချိန်ကြာနိုင်တယ်လို့ သူကပြောပါတယ်။ အောက်ခြေပိုင်းကို လုပ်ပိုင်ခွင့်အပြည့်ပေးလိုက်ရင်တော့ ပြန်လည်လက်ခံရေးကို သူ့အနေနဲ့ အမြန်ဆုံးလုပ်သွားမယ်လို့ ပြောပါတယ်။
တရားဝင်နိုင်ငံကူးလက်မှတ်နဲ့ သွားတာ မဟုတ်လို့ သူတို့ပြန်ဝင်လာမယ်ဆိုရင်လည်း နယ်စပ် ရောဂါစောင့်ကြည့်၊ ကန့်သတ်စခန်းတွေမှာ သူတို့အတွက် ကုန်ကျစရိတ်ကိုပြည်နယ်အစိုးရက ပေးဖို့ အခက်အခဲ ရှိနေပါတယ်။
မီဇိုရမ်လူငယ်အသင်း ကောက်ယူထားတဲ့ စာရင်းအတိုင်းဆိုရင် ချင်းပြည်နယ်နဲ့ကပ်လျက် မီဇိုရမ်ပြည်နယ်မှာ မြန်မာလူမျိုး၊ ချင်းတိုင်းရင်းသား ၇၀,၀၀၀ ကျော်ရှိပြီး၊ အိန္ဒိယတနိုင်ငံလုံးမှာတော့ ၁၀၀,၀၀၀ ကျော်ရှိပါတယ်။ COVID-19 ကြောင့် အိန္ဒိယဘက်မှာ နယ်မြေဖြတ်ကျော်ခွင့် ပိတ်ထားတဲ့ မတ်လကုန်ပိုင်းလောက်ကတည်းက နေရပ်မပြန်နိုင်တာလို့ ချင်းလူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့ CHRO က ဆလိုင်းတေရ က ပြောပါတယ်။
“သူတို့ တော်တော်များများ ပြန်လာချင်ကြတာရှိပေမဲ့ သိတဲ့အတိုင်းပဲ အိန္ဒိယ တနိုင်ငံလုံးက အဲဒီ Lockdown လုပ်ထားတာ လုံးဝအပြင်ထွက်လို့မရဘူး။ တရားမဝင်နယ်စပ်ကို ဖြတ်ကျော်ပြီး သွားတာဆိုတော့ အစိုးရနဲ့တရားဝင် ပြန်လာတဲ့ သဘောမျိုးကလည်း သူတို့အတွက် အခက်အခဲရှိမယ်လို့ ကျနော်ထင်တယ်။”
အိန္ဒိယမှာ ဇွန်လ ၂ရက် တနေ့တည်း လူပေါင်း ၈,၀၀၀ ကျော်ကူးစက်ခဲ့တာပါ။ ချင်းပြည်နယ်တဘက်ကမ်း မီဇိုရမ်ပြည်နယ်မှာလည်း COVID-19 ဖြစ်တဲ့သူ အယောက် ၁၀၀ ကျော်ရှိပါတယ်။
ကူးစက်ခံရသူအများဆုံးနဲ့ ထိပ်ဆုံးမှာ အစဉ်လိုက်ရှိနေတဲ့ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေကတော့ အမေရိကန်၊ ဘရာဇီးနဲ့ ရုရှနိုင်ငံတွေပါ။ ဇွန်လ ၄ ရက်အထိ အိန္ဒိယနိုင်ငံမှာ ကူးစက်ခံရသူ၂၀၀,၀၀၀ ကျော်နဲ့ အဆင့် ၇ မှာရှိနေပြီး သေဆုံးသူ ၆,၀၀၀ ကျော်ရှိခဲ့တာပါ။ အများစု ပြန်ကျန်းမာခဲ့ပေမဲ့ ကမ္ဘာ့လူဦးရေ ဒုတိယ အများဆုံးနိုင်ငံ ဖြစ်သလို လူနေသိပ်သည်းတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့လည်း ဆက်စပ်နေလို့ မြန်မာပြည်တွင်းမှာလည်း စိုးရိမ်မှုတွေ ရှိနေတာပါ။
[Unicode Version]
အိန်ဒိယက တရားမဝငျ မွနျမာလုပျသားတှပွေနျခေါျဖို့ ခငြျးပွညျနယျအစိုးရ ကွိုးစားနေ
COVID-19 ရောဂါကူးစကျပြံ့နှံ့မှု ဆိုးဆိုးဝါးဝါးဖွဈလာတဲ့ အိန်ဒိယနိုငျငံထဲ အလုပျလုပျနတေဲ့တရားမဝငျ မွနျမာနိုငျငံသားတှေ ပွနျလာနိုငျဖို့၊ ခငြျးပွညျနယျအစိုးရက နညျးလမျးရှာနတေဲ့အကွောငျးကို ဗှီအိုအေ မွနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုဇောျထကျက တငျပွပေးမှာပါ။
ဇှနျလ ၄ ရကျ အထိ ဆိုရငျ COVID-19 ရောဂါပိုးတှေ့ရှိသူ ၂၀၀,၀၀၀ ကြောျလာတဲ့ အိန်ဒိယက မွနျမာနိုငျငံသားတှေ၊ အထူးသဖွင့ျ ခငြျးတိုငျးရငျးသားတှေ ပွနျလာနိုငျဖို့ ခငြျးပွညျနယျ အစိုးရက ကွိုးစားနပေါတယျ။ ဒါပမေဲ့ အဓိကအခကျအခဲကတော့ သူတို့အမြားစုက နှဈနိုငျငံ တရားဝငျစာခြုပျနဲ့ သှားတာ မဟုတျလို့ နှဈဘကျစနဈတကြ လှှဲပွောငျး လကျခံဖို့ အခကျအခဲရှိနပေါတယျ။
ခငြျးပွညျနယျ အစိုးရကတော့ တရားမဝငျသှားတဲ့သူတှကေို အောကျခွေ အုပျခြုပျရေး အဆင့ျဆင့ျကနေ နညျးလမျး တခုခုရှာပွီး လကျခံပေးနိုငျဖို့ ညှှနျကွားထားတယျလို့ ရိဒျခေါျဒါ အမှတျ ၁ အုပျခြုပျရေးမှူး ခနြျလနြျနာက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“ဝနျကွီးခြုပျက မနေ့က မိုးမခြုပျခငျလေးမှာ ကနြော့ျဖုနျးဆကျတယျ၊ ကိုယ့ျနိုငျငံသားတှလေညျးဖွဈတယျဆိုတော့ ဒီက အတိုငျးအတာလေးနဲ့ လကျခံပွီးမှ လိုအပျရငျ လိုအပျသလို quarantine ထားဖို့။ တကယျတမျးသာ တရားဝငျနညျးလမျးနဲ့ လုပျမယျဆိုရငျ ဘယျသူမှ လကျခံလို့မရတဲ့ အနအေထားမှာ ရှိကွတာပေါ့နောျ။ အိန်ဒိယဘကျကလညျး လှှဲပေးလို့ မရဘူး ... ခကျတာ။”
ဒီလိုညှှနျကွားထားပမေဲ့ ခရိုငျအဆင့ျဆင့ျနဲ့ တိုငျပငျပွီးမှလုပျပါလို့ ဝနျကွီးခြုပျက ပွောတဲ့အတှကျ အခြိနျကွာနိုငျတယျလို့ သူကပွောပါတယျ။ အောကျခွပေိုငျးကို လုပျပိုငျခှင့ျအပွည့ျပေးလိုကျရငျတော့ ပွနျလညျလကျခံရေးကို သူ့အနနေဲ့ အမွနျဆုံးလုပျသှားမယျလို့ ပွောပါတယျ။
တရားဝငျနိုငျငံကူးလကျမှတျနဲ့ သှားတာ မဟုတျလို့ သူတို့ပွနျဝငျလာမယျဆိုရငျလညျး နယျစပျ ရောဂါစောင့ျကွည့ျ၊ ကန့ျသတျစခနျးတှမှော သူတို့အတှကျ ကုနျကစြရိတျကိုပွညျနယျအစိုးရက ပေးဖို့ အခကျအခဲ ရှိနပေါတယျ။
မီဇိုရမျလူငယျအသငျး ကောကျယူထားတဲ့ စာရငျးအတိုငျးဆိုရငျ ခငြျးပွညျနယျနဲ့ကပျလကြျ မီဇိုရမျပွညျနယျမှာ မွနျမာလူမြိုး၊ ခငြျးတိုငျးရငျးသား ၇၀,၀၀၀ ကြောျရှိပွီး၊ အိန်ဒိယတနိုငျငံလုံးမှာတော့ ၁၀၀,၀၀၀ ကြောျရှိပါတယျ။ COVID-19 ကွောင့ျ အိန်ဒိယဘကျမှာ နယျမွဖွေတျကြောျခှင့ျ ပိတျထားတဲ့ မတျလကုနျပိုငျးလောကျကတညျးက နရေပျမပွနျနိုငျတာလို့ ခငြျးလူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့ CHRO က ဆလိုငျးတရေ က ပွောပါတယျ။
“သူတို့ တောျတောျမြားမြား ပွနျလာခငြျကွတာရှိပမေဲ့ သိတဲ့အတိုငျးပဲ အိန်ဒိယ တနိုငျငံလုံးက အဲဒီ Lockdown လုပျထားတာ လုံးဝအပွငျထှကျလို့မရဘူး။ တရားမဝငျနယျစပျကို ဖွတျကြောျပွီး သှားတာဆိုတော့ အစိုးရနဲ့တရားဝငျ ပွနျလာတဲ့ သဘောမြိုးကလညျး သူတို့အတှကျ အခကျအခဲရှိမယျလို့ ကနြောျထငျတယျ။”
အိန်ဒိယမှာ ဇှနျလ ၂ရကျ တနေ့တညျး လူပေါငျး ၈,၀၀၀ ကြောျကူးစကျခဲ့တာပါ။ ခငြျးပွညျနယျတဘကျကမျး မီဇိုရမျပွညျနယျမှာလညျး COVID-19 ဖွဈတဲ့သူ အယောကျ ၁၀၀ ကြောျရှိပါတယျ။
ကူးစကျခံရသူအမြားဆုံးနဲ့ ထိပျဆုံးမှာ အစဉျလိုကျရှိနတေဲ့ ကမ်ဘာ့နိုငျငံတှကေတော့ အမရေိကနျ၊ ဘရာဇီးနဲ့ ရုရှနိုငျငံတှပေါ။ ဇှနျလ ၄ ရကျအထိ အိန်ဒိယနိုငျငံမှာ ကူးစကျခံရသူ၂၀၀,၀၀၀ ကြောျနဲ့ အဆင့ျ ၇ မှာရှိနပွေီး သဆေုံးသူ ၆,၀၀၀ ကြောျရှိခဲ့တာပါ။ အမြားစု ပွနျကနြျးမာခဲ့ပမေဲ့ ကမ်ဘာ့လူဦးရေ ဒုတိယ အမြားဆုံးနိုငျငံ ဖွဈသလို လူနသေိပျသညျးတဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနဲ့လညျး ဆကျစပျနလေို့ မွနျမာပွညျတှငျးမှာလညျး စိုးရိမျမှုတှေ ရှိနတောပါ။
