[Zawgyi/Unicode]
၂၀၁၅ နိုင်ငံရေးပါတီ ကျင့်ဝတ်စည်းမျဉ်းတွေ Code of Conduct - CoC ကို နိုင်ငံရေးပါတီတွေနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် ကော်မတီဖွဲ့ ပြန်လည်ပြင်ဆင်ခဲ့ပြီး ပါတီအများစုသဘောတူညီမှုနဲ့ အတည်ပြုလက်မှတ်ရေးထိုးပွဲ ဒီကနေ့ ရန်ကုန်မြို့ Melia ဟိုတယ်မှာ ကျင်းပခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီတချို့ကတော့ ဒီ ပြင်ဆင်ချက်ကို လက်မှတ်မထိုးခဲ့ကြပါဘူး။ ဒီပွဲကို တတ်ရောက်သတင်းယူခဲ့တဲ့ ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုဇော်ထက် ပြောပြပါမယ်။
နိုင်ငံရေးပါတီတွေ လိုက်နာရမယ့် ကျင့်ဝတ်စည်းကမ်းကို ၂၀၁၉ အောက်တိုဘာမှာ ပြန်လည်သုံးသပ်ပြင်ဆင်ရေး လုပ်ငန်းကော်မတီဖွဲ့ပြီး ၂၀၂၀ ဇွန်လအထိ ညှိနှိုင်းအစည်းအဝေး ၇ ကြိမ်ကျင်းပခဲ့ပါတယ်။ ဒီကရတဲ့ ညှိနှိုင်းမှုတွေကို ရွေးကောက်ပွဲဥပဒေနဲ့အညီ စိစစ်ပြီးမှ ဒီကနေ့ လက်မှတ်ရေးထိုးကြတာပါ။ ဒီနိုင်ငံရေးပါတီတွေ လိုက်နာရမယ့် ကျင့်ဝတ်စည်းမျဉ်းတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ သဘောတူတဲ့ ပါတီတွေရှိသလို ကန့်ကွက်တဲ့ပါတီတွေလည်း ရှိနေပါတယ်။
နိုင်ငံရေးပါတီတွေက ဒီဂတိကဝတ်တွေအတိုင်း လိုက်နာ ဆောင်ရွက်ကြဖို့ ပါတီအများစုက သဘောတူထားတယ်လို့ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် ဥက္ကဋ္ဌ ဦးလှသိန်းက ဒီကနေ့ လက်မှတ်ထိုးပွဲမှာ ပြောပါတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ရဲ့ ဘက်လိုက်မှုတွေ ရှိနေတယ်ဆိုတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီတချို့ရဲ့ ပြောဆိုချက်တွေအပေါ်မှာလည်း ကော်မရှင် ဥက္ကဋ္ဌက အခုလို ဖြေရှင်းပါတယ်။
“ကျနော်တို့ ရပ်တည်ချက်က ပြည်သူဘက်ကပဲ ရပ်တည်မှာပါ။ အမှန်တရားဖြစ်ဖို့ ကျနော်တို့ လိုလားတယ်၊ ကျနော်တို့ ဦးစီးကျင်းပတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲက အမည်းစက် မရှိရဘူး၊ အပြစ်အနာအဆာ အနည်းဆုံးဖြစ်အောင် ဆောင်ရွက်မှာပါ။ ဒီအတွက်တော့ တက်လာတဲ့ ပါတီအားလုံးက ယုံယုံကြည်ကြည်နဲ့ လက်ခံပေးပါ။ ယုံယုံကြည်ကြည်ရှိအောင် သမာသမတ်ရှိအောင်၊ တရားမျှတမှုရှိအောင် ဆောင်ရွက်ပေးဖို့ ကျနော်ကိုယ်တိုင် ကတိပြုပါတယ်။ ကျနော်တို့ ဘယ်နိုင်ငံရေးပါတီကိုမှ ဘက်လိုက်တာ၊ အသာပေးတာ လုပ်မှာ မဟုတ်ပါဘူး။ အားလုံးက မှတ်ပုံတင်ထားတာပါ၊ အဲဒီလို အထင်အမြင်တွေ ရှိနေရင်တော့ ဆရာတို့ရဲ့ အထင်အမြင်သာပဲ ဖြစ်မှာပါ။ ကျနော်တို့ကတော့ အဲဒီလို လုပ်မယ့် အဖွဲ့အစည်းမျိုး မဟုတ်ဘူး။ လုပ်မှာလည်း မဟုတ်ဘူးဆိုတာ ကျနော် အများရှေ့မှောက်မှာ ဂတိပြုပါတယ်။”
အခုပြင်ဆင်ထားတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီနဲ့ ကိုယ်စားလှယ်တွေ လိုက်နာရမယ့် ကျင့်ဝတ်စည်းမျဉ်းတချို့ကို ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်ကလည်း သူ့ရဲ့ ဥပဒေအတိုင်း ထောက်ပြပြင်ဆင်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံရေးပါတီတချို့ကတော့ ဒါကနိုင်ငံရေးပါတီတွေ လွတ်လပ်စွာ ဆုံးဖြတ်ရမဲ့ကိစ္စလို့ သဘောထားပါတယ်။ ဥပမာပြောရရင် မဲဆွယ်စည်းရုံးတဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီဟာ အမျိုးသားခေါင်းဆောင်နဲ့ နိုင်ငံတော်အမှတ်အသားတွေနဲ့ မဲဆွယ်စည်းရုံးတာတွေ မလုပ်သင့်ဘူးဆိုတာမှာ အငြင်းပွားမှုရှိပြီး ၆၄ ပါတီက လက်မှတ်ထိုး၊ ၃၀ ကျော်က သဘောမတူရှိခဲ့ပါတယ်။ နိုင်ငံရေးပါတီတွေ လိုက်နာရမယ့် ကျင့်ဝတ်တွေကို ကော်မရှင်က ဆုံးဖြတ်တာထက်၊ နိုင်ငံရေးပါတီတွေ အချင်းချင်း ဆွေးနွေးဆုံးဖြတ်ရမယ်လို့ အယူရှိတာကြောင့်လည်း ပါတီတချို့က ဒီကျင့်ဝတ်ကို လက်မှတ်မထိုးပါဘူး။ လက်မှတ်မထိုးခဲ့တဲ့ ကချင်အမျိုးသား ကွန်ဂရက်ပါတီ ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာ အမ်ကောန်လက အခုလိုပြောပါတယ်။
“ဒါပေမဲ့ ကျနော့်အမြင်က UEC (ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်) က review (ပြန်သုံးသပ်) တယ်၊ ဆိုတော့ ဥပဒေနဲ့ မကိုက်ညီရင်တော့ ဒါ မရွေးခိုင်းဘူး၊ သူတို့ရပ်တည်တာလည်း မှန်တယ်၊ နိုင်ငံရေးပါတီတွေရဲ့ ရပ်တည်ချက်ကတော့ သူတို့ဆုံးဖြတ်ချက် ဒါ နိုင်ငံရေး ပါတီတွေ အချင်းချင်း ရေးရမဲ့ကိစ္စမှာ UEC ဆုံးဖြတ်တာ မသင့်လျော်ဘူးဆိုတဲ့ ခေါင်းစဉ်နဲ့ ဒီနေ့ ဒီဟာ တချို့လက်မှတ်မထိုးတာတွေ ဖြစ်လာတာ ဖြစ်ပါတယ်။”
၂၀၂၀ ပါတီစုံရွေးကောက်ပွဲကို နိုဝင်ဘာလမှာ ကျင်းပမှာဖြစ်ပြီး ပါတီ ၉၀ ကျော်က ရွေးကောက်ပွဲဝင်ဖို့ ပြင်ဆင်ထားကြပါတယ်။
[Unicode Version]
နိုငျငံရေးပါတီ ကငြ့ျဝတျစညျးမဉြျးပွငျဆငျခကြျ ပါတီတခြို့သဘောမတူ
၂၀၁၅ နိုငျငံရေးပါတီ ကငြ့ျဝတျစညျးမဉြျးတှေ Code of Conduct - CoC ကို နိုငျငံရေးပါတီတှနေဲ့ ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျ ကောျမတီဖှဲ့ ပွနျလညျပွငျဆငျခဲ့ပွီး ပါတီအမြားစုသဘောတူညီမှုနဲ့ အတညျပွုလကျမှတျရေးထိုးပှဲ ဒီကနေ့ ရနျကုနျမွို့ Melia ဟိုတယျမှာ ကငြျးပခဲ့ပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ နိုငျငံရေးပါတီတခြို့ကတော့ ဒီ ပွငျဆငျခကြျကို လကျမှတျမထိုးခဲ့ကွပါဘူး။ ဒီပှဲကို တတျရောကျသတငျးယူခဲ့တဲ့ ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုဇောျထကျ ပွောပွပါမယျ။
နိုငျငံရေးပါတီတှေ လိုကျနာရမယ့ျ ကငြ့ျဝတျစညျးကမျးကို ၂၀၁၉ အောကျတိုဘာမှာ ပွနျလညျသုံးသပျပွငျဆငျရေး လုပျငနျးကောျမတီဖှဲ့ပွီး ၂၀၂၀ ဇှနျလအထိ ညှိနှိုငျးအစညျးအဝေး ၇ ကွိမျကငြျးပခဲ့ပါတယျ။ ဒီကရတဲ့ ညှိနှိုငျးမှုတှကေို ရှေးကောကျပှဲဥပဒနေဲ့အညီ စိစဈပွီးမှ ဒီကနေ့ လကျမှတျရေးထိုးကွတာပါ။ ဒီနိုငျငံရေးပါတီတှေ လိုကျနာရမယ့ျ ကငြ့ျဝတျစညျးမဉြျးတှနေဲ့ ပတျသကျလို့ သဘောတူတဲ့ ပါတီတှရှေိသလို ကန့ျကှကျတဲ့ပါတီတှလေညျး ရှိနပေါတယျ။
နိုငျငံရေးပါတီတှကေ ဒီဂတိကဝတျတှအေတိုငျး လိုကျနာ ဆောငျရှကျကွဖို့ ပါတီအမြားစုက သဘောတူထားတယျလို့ ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျ ဥက်ကဋ်ဌ ဦးလှသိနျးက ဒီကနေ့ လကျမှတျထိုးပှဲမှာ ပွောပါတယျ။ ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျရဲ့ ဘကျလိုကျမှုတှေ ရှိနတေယျဆိုတဲ့ နိုငျငံရေးပါတီတခြို့ရဲ့ ပွောဆိုခကြျတှအေပေါျမှာလညျး ကောျမရှငျ ဥက်ကဋ်ဌက အခုလို ဖွရှေငျးပါတယျ။
“ကနြောျတို့ ရပျတညျခကြျက ပွညျသူဘကျကပဲ ရပျတညျမှာပါ။ အမှနျတရားဖွဈဖို့ ကနြောျတို့ လိုလားတယျ၊ ကနြောျတို့ ဦးစီးကငြျးပတဲ့ ရှေးကောကျပှဲက အမညျးစကျ မရှိရဘူး၊ အပွဈအနာအဆာ အနညျးဆုံးဖွဈအောငျ ဆောငျရှကျမှာပါ။ ဒီအတှကျတော့ တကျလာတဲ့ ပါတီအားလုံးက ယုံယုံကွညျကွညျနဲ့ လကျခံပေးပါ။ ယုံယုံကွညျကွညျရှိအောငျ သမာသမတျရှိအောငျ၊ တရားမြှတမှုရှိအောငျ ဆောငျရှကျပေးဖို့ ကနြောျကိုယျတိုငျ ကတိပွုပါတယျ။ ကနြောျတို့ ဘယျနိုငျငံရေးပါတီကိုမှ ဘကျလိုကျတာ၊ အသာပေးတာ လုပျမှာ မဟုတျပါဘူး။ အားလုံးက မှတျပုံတငျထားတာပါ၊ အဲဒီလို အထငျအမွငျတှေ ရှိနရေငျတော့ ဆရာတို့ရဲ့ အထငျအမွငျသာပဲ ဖွဈမှာပါ။ ကနြောျတို့ကတော့ အဲဒီလို လုပျမယ့ျ အဖှဲ့အစညျးမြိုး မဟုတျဘူး။ လုပျမှာလညျး မဟုတျဘူးဆိုတာ ကနြောျ အမြားရှေ့မှောကျမှာ ဂတိပွုပါတယျ။”
အခုပွငျဆငျထားတဲ့ နိုငျငံရေးပါတီနဲ့ ကိုယျစားလှယျတှေ လိုကျနာရမယ့ျ ကငြ့ျဝတျစညျးမဉြျးတခြို့ကို ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျကလညျး သူ့ရဲ့ ဥပဒအေတိုငျး ထောကျပွပွငျဆငျခဲ့တာဖွဈပွီး၊ နိုငျငံရေးပါတီတခြို့ကတော့ ဒါကနိုငျငံရေးပါတီတှေ လှတျလပျစှာ ဆုံးဖွတျရမဲ့ကိစ်စလို့ သဘောထားပါတယျ။ ဥပမာပွောရရငျ မဲဆှယျစညျးရုံးတဲ့ နိုငျငံရေးပါတီဟာ အမြိုးသားခေါငျးဆောငျနဲ့ နိုငျငံတောျအမှတျအသားတှနေဲ့ မဲဆှယျစညျးရုံးတာတှေ မလုပျသင့ျဘူးဆိုတာမှာ အငွငျးပှားမှုရှိပွီး ၆၄ ပါတီက လကျမှတျထိုး၊ ၃၀ ကြောျက သဘောမတူရှိခဲ့ပါတယျ။ နိုငျငံရေးပါတီတှေ လိုကျနာရမယ့ျ ကငြ့ျဝတျတှကေို ကောျမရှငျက ဆုံးဖွတျတာထကျ၊ နိုငျငံရေးပါတီတှေ အခငြျးခငြျး ဆှေးနှေးဆုံးဖွတျရမယျလို့ အယူရှိတာကွောင့ျလညျး ပါတီတခြို့က ဒီကငြ့ျဝတျကို လကျမှတျမထိုးပါဘူး။ လကျမှတျမထိုးခဲ့တဲ့ ကခငြျအမြိုးသား ကှနျဂရကျပါတီ ဥက်ကဋ်ဌ ဒေါကျတာ အမျကောနျလက အခုလိုပွောပါတယျ။
“ဒါပမေဲ့ ကနြော့ျအမွငျက UEC (ရှေးကောကျပှဲကောျမရှငျ) က review (ပွနျသုံးသပျ) တယျ၊ ဆိုတော့ ဥပဒနေဲ့ မကိုကျညီရငျတော့ ဒါ မရှေးခိုငျးဘူး၊ သူတို့ရပျတညျတာလညျး မှနျတယျ၊ နိုငျငံရေးပါတီတှရေဲ့ ရပျတညျခကြျကတော့ သူတို့ဆုံးဖွတျခကြျ ဒါ နိုငျငံရေး ပါတီတှေ အခငြျးခငြျး ရေးရမဲ့ကိစ်စမှာ UEC ဆုံးဖွတျတာ မသင့ျလြောျဘူးဆိုတဲ့ ခေါငျးစဉျနဲ့ ဒီနေ့ ဒီဟာ တခြို့လကျမှတျမထိုးတာတှေ ဖွဈလာတာ ဖွဈပါတယျ။”
၂၀၂၀ ပါတီစုံရှေးကောကျပှဲကို နိုဝငျဘာလမှာ ကငြျးပမှာဖွဈပွီး ပါတီ ၉၀ ကြောျက ရှေးကောကျပှဲဝငျဖို့ ပွငျဆငျထားကွပါတယျ။
