(Zawgyi/Unicode)
စစ်အာဏာသိမ်းထားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ နိုင်ငံရေး လုံခြုံရေး တည်ငြိမ်မှု မရှိတဲ့အတွက် တပိုင်တနိုင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ ထိခိုက်နေပါတယ်။ စာအုပ်အရောင်းဆိုင်ကနေ၊ ကုန်ပစ္စည်းပို့ဆောင်ပေးသူတွေအထိ သက်ရောက်မှုကို ခံစားနေကြရပါတယ်။ စီးပွားရေးလေ့လာသူတွေကလည်း စီးပွားရေး ထိခိုက်မှုဂယက်ဟာပြင်းထန်လာနိုင်တယ်လို့ သုံးသပ်နေကြပါတယ်။ ရန်ကုန်ကလာတဲ့သတင်းကို မခင်ဖြူထွေးက ပြောပြထားပါတယ်။
ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့ကစလို့ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းထားတဲ့ အကျိုးဆက်ကြောင့် စီးပွားရေးအပေါ် သက်ရောက်နေတာမှာ ဒေါ်လာဈေး၊ ရွှေဈေးနဲ့ စက်သုံးဆီဈေးတွေ မြင့်တက်လာခဲ့ပါတယ်။ စက်သုံးဆီဈေးဆိုရင် အာဏာမသိမ်းခင်ကထက် တလီတာကို ပ ျှမ်းမ ျှ ကျပ် ၃၀၀ ဝန်းကျင် ဈေးတက်ခဲ့ပါတယ်။ ရွှေဈေးကလည်း ၁ ကျပ်သားကို ကျပ် ၂ သိန်းခွဲဝန်းကျင်လောက်အထိ တက်နေပါပြီ။ အခြေခံ စားသောက်ကုန်တွေရဲ့ဈေးကတော့ သိသိသာသာ ပြောင်းလဲတာ မတွေ့ရသေးပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ ကိုယ်ပိုင်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတော်တော်များများ အရောင်းအဝယ်အေးနေတဲ့အတွက် လုပ်ငန်းတွေ ထိုင်းနေပါတယ်။ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးထုတ်ပြန်ထားတဲ့ မြို့နယ်တခုဖြစ်တဲ့ လှိုင်သာယာမြို့နယ်က ဆေးဆိုင်ပိုင်ရှင်တယောက်က သူ့ရဲ့ အခက်အခဲကို ခုလိုပြောပါတယ်။
“ အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်းစီးပွားရေးရိုက်ခတ်တာက ကိုဗစ်တုန်းကထက်ဆိုးတယ်။ ကျနော်တို့ဆီမှာ မာရှယ်လောရှိတော့ လူတွေ အသွားအလာနည်းလာတယ်။ တချို့စက်ရုံတွေကလည်း အိုဗာတိုင်တွေ မရှိတော့ လူတွေကဝင်ငွေနည်းလာတယ်။ နောက်အာဏာသိမ်းလို့ စက်ရုံတချို့ပိတ်ရတာကြောင့် အလုပ်သမားတွေ မှာဝင်ငွေမရှိတော့ဘူး။ အခြေခံစားသုံးကုန်အဝယ်နည်းတော့ အရောင်းအဝယ်သ မားတွေလည်း အရောင်းအဝယ်မရှိတော့ဘူး"
ရန်ကုန်မြို့ထဲက စာအုပ်ထုတ်လုပ်ရောင်းဝယ်ရေးလုပ်ငန်း လုပ်သူတယောက်ကလည်း စစ်အာဏာသိမ်းပြီးထဲက ဝင်ငွေ လုံးဝမရှိတဲ့ အခြေအနေကို ပြောပြပါတယ်။
"ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်နဲ့ယှဉ်မယ်ဆိုရင် ဒီနှစ်ကတော့ ဇီးရိုးပေါ့။ ပြီးခဲ့တဲ့ ဇန်နဝါရီမှာ အုပ် ၁၀၀ ရောင်းရတယ်ဆိုရင် ဒီနှစ် ဧပြီမှာရောင်းရတာက သုံညဘဲ။ နောက်တခုမတူတာက ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်ကကိုဗစ်ဖြစ် တုန်းက လုပ်ငန်းတွေကမကျပ်တည်းကြဖူး။ ခုချိန်မှာကျတော့ စစ်အာဏာသိမ်းတော့ ဆိုင်တွေလည်းမထွက်နိုင်ဘူး။ စာအုပ်တွေလည်းမထွက်နိုင် ပုံနှိပ်စက်တွေလည်းမလုပ်နိုင်။ စက္ကူဆိုင်တွေလည်းရပ်ထားရတယ်။ စာဖတ်သူလည်း စာမဖတ်နိုင်။ အဲလိုစစ်အာဏာသိမ်းမှုနောက်မှာကြုံတွေ့နေရတာပေါ့။"
အာဏာသိမ်းခဲ့ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီက အင်တာနက်ဆက်သွယ်မှုတွေကို တင်းတင်းကြပ်ကြပ် ကန့်သတ်ခဲ့ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် လက်ကိုင်ဖုန်းတွေကနေ အင်တာနက်ဆက်သွယ်လို့မရအောင်လုပ်ခဲ့တာကြောင့် အွန်လိုင်းပေါ်ကနေ ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားကြတဲ့ အသေးစား အလတ်စား စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေ တော်တော်များများ ရပ်နားလိုက်ရတာတွေရှိနေသလို အွန်လိုင်းကနေ အစားအသောက်ပို့ဆောင်ပေးနေတဲ့ လူတွေမှာလည်း ဝင်ငွေ ထိခိုက်နေပါတယ်။
“ရှင်းရှင်းပြောရင် ကျနော်တို့ Delivery သမားတွေအတွက် ကျပ်တည်းတာပေါ့။ ကျနော်တို့က တနေ့လုပ်မှ တနေ့စားရတာ။ အင်တာနက်မရတော့ အင်တာနက်ရရင်တော့ပိုကောင်းတာပေါ့။ ခုက ဝိုင်ဖာရှာလုပ်ရ လိုင်းပြန်ဖွင့်ရတော့ ခက်ခဲတာပေါ့။အရင်ကထက်တော့ဝင်ငွေကျသွားတာပေါ့။ အရင် အင်တာနက်ရတုန်းက တပါတ်ကို ၁သိန်းလောက်ရရင် အခု အင်တာနက်မရတော့ ဝိုင်ဖိုင်နဲ့ ရသလို ဖိလုပ် ရတာတောင် တပတ်ကို ၅သောင်းလောက်ဘဲရတယ်။ အဲလောက်ဘဲရတော့တယ်။"
အခုလိုအခြေအနေမှာ စီးပွားရေးက မရေမရာဖြစ်နေပြီး ထိခိုက်မှု ကြီးမားနိုင်တယ်လို့ စီးပွားရေးလေ့လာသူတယောက်က သုံးသပ်ပါတယ်။
“လက်ရှိစီးပွားရေးအလားလာက ဘာမှန်းကိုမသိတဲ့ အခြေအနေဖြစ်နေတယ်။ ဆက်ပြီးလုပ်ငန်း လုပ်ဖို့ဆိုတာက ဘာမှမရေမရာ အခြေအနေဖြစ်နေတယ်။ ဘာတွေဆက်လုပ်နိုင်မလဲ ဘယ်လို လုပ်နိုင်မလဲ သေချာတာတော့ ဘယ်လောက်ပြိုကျမလဲ ဘယ်လောက်ထိ ထိခိုက်မလဲဆိုတာကို အခြေအနေကမှန်းဆမရဘူးဖြစ်နေတယ်။ စီးပွားရေးပိတ်ဆို့မှု အလားအလာတွေကလည်းစိုးရိမ်စရာ အခြေအနေရှိနေတယ်။ ကြိုးတန်းလမ်းလျှောက်သလို အခြေအနေတွေဖြစ်တော့ သက်ရောက်မှုက ရှိမယ်။ ဘယ်လောက်ထိဖြစ်မလဲ ဘယ်လောက်ထိစိုးစိုးရွားရွားဖြစ်မလဲ တဆင့်ဆင့် စီးပွားရေးလောက တခုလုံးအပြင် ပြည်သူလူထုအောက်ခြေထိပါ ဘယ်လောက်ထိရိုက်ခတ်သွားမလဲဆိုတာ အတိုင်းအတာဘဲ စဉ်းစားစရာရှိတော့တယ်။ သေချာပေါက်ထိခိုက်မယ်။ ကျဆင်းမယ်။ ကုစားစရာအဖြေရှာလို့မတွေ့ ဘူးလေ။ စစ်အာဏာသိမ်းလိုက်ကထဲကစပြီး ထိခိုက်သွားပြီလေ။”
ပြီးခဲ့တဲ့ မတ် ၂၆ ရက်က ထုတ်ပြန်တဲ့ ကမ္ဘာဘဏ်ရဲ့ စီးပွားရေးအစီရင်ခံစာအရ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် မြန်မာ့စီးပွားရေးကျဆင်းမူဟာ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိရှိနိုင်ပြီး နှစ်ပေါင်း ၃၀ ကျော်အတွင်း အကြီးမားဆုံးကျဆင်းမှုဖြစ်လာနိုင်တယ်လို့ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒါဟာ နိုင်ငံတွင်း ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုနဲ့ ဝင်ငွေတွေအပေါ် အခြေခံတွက်ချက်တာဖြစ်ပြီး ဆန္ဒပြပွဲတွေကိုအကြမ်းဖက်နှိမ်နှင်းတာကြောင့် မြန်မာ့စီးပွားရေးကို အကြီးအကျယ် ထိခိုက်နိုင်တာကိုလည်းဖော်ပြထားပါတယ်။
ရွှေ့ပြောင်းသွားလာတာကို ကန့်သတ်တာ၊ ဘဏ်လုပ်ငန်း၊ ကုန်စည်ထောက်ပံ့ပို့ ဆောင်ရေးနဲ့ အင်တာနက်ဝန်ဆောင်မှုတွေအပါအဝင် အများပြည်သူဆိုင်ရာ ဝန်ဆောင်မှုတွေ ပြတ်တောက်တာက စီးပွားရေးအပေါ် သက်ရောက်မူကြီးနိုင်တယ်လို့ ကမ္ဘာ့ဘဏ်က သုံးသပ် ခန့်မှန်းထားပါတယ်။
................
အာဏာသိမျးမှုဂယကျ မွနျမာ့စီးပှားရေးအပေါျရိုကျခတျ
(Unicode)
စဈအာဏာသိမျးထားတဲ့ မွနျမာနိုငျငံမှာ နိုငျငံရေး လုံခွုံရေး တညျငွိမျမှု မရှိတဲ့အတှကျ တပိုငျတနိုငျ စီးပှားရေးလုပျငနျးတှေ ထိခိုကျနပေါတယျ။ စာအုပျအရောငျးဆိုငျကနေ၊ ကုနျပစ်စညျးပို့ဆောငျပေးသူတှအေထိ သကျရောကျမှုကို ခံစားနကွေရပါတယျ။ စီးပှားရေးလေ့လာသူတှကေလညျး စီးပှားရေး ထိခိုကျမှုဂယကျဟာပွငျးထနျလာနိုငျတယျလို့ သုံးသပျနကွေပါတယျ။ ရနျကုနျကလာတဲ့သတငျးကို မခငျဖွူထှေးက ပွောပွထားပါတယျ။
ဖဖေောျဝါရီ ၁ ရကျနေ့ကစလို့ စဈတပျက အာဏာသိမျးထားတဲ့ အကြိုးဆကျကွောင့ျ စီးပှားရေးအပေါျ သကျရောကျနတောမှာ ဒေါျလာဈေး၊ ရှှဈေေးနဲ့ စကျသုံးဆီဈေးတှေ မွင့ျတကျလာခဲ့ပါတယျ။ စကျသုံးဆီဈေးဆိုရငျ အာဏာမသိမျးခငျကထကျ တလီတာကို ပ ြှမျးမ ြှ ကပြျ ၃၀၀ ဝနျးကငြျ ဈေးတကျခဲ့ပါတယျ။ ရှှဈေေးကလညျး ၁ ကပြျသားကို ကပြျ ၂ သိနျးခှဲဝနျးကငြျလောကျအထိ တကျနပေါပွီ။ အခွခေံ စားသောကျကုနျတှရေဲ့ဈေးကတော့ သိသိသာသာ ပွောငျးလဲတာ မတှေ့ရသေးပါဘူး။ ဒါပမေဲ့ ကိုယျပိုငျစီးပှားရေးလုပျငနျးတောျတောျမြားမြား အရောငျးအဝယျအေးနတေဲ့အတှကျ လုပျငနျးတှေ ထိုငျးနပေါတယျ။ စဈအုပျခြုပျရေးထုတျပွနျထားတဲ့ မွို့နယျတခုဖွဈတဲ့ လှိုငျသာယာမွို့နယျက ဆေးဆိုငျပိုငျရှငျတယောကျက သူ့ရဲ့ အခကျအခဲကို ခုလိုပွောပါတယျ။
“ အာဏာသိမျးမှုနောကျပိုငျးစီးပှားရေးရိုကျခတျတာက ကိုဗဈတုနျးကထကျဆိုးတယျ။ ကနြောျတို့ဆီမှာ မာရှယျလောရှိတော့ လူတှေ အသှားအလာနညျးလာတယျ။ တခြို့စကျရုံတှကေလညျး အိုဗာတိုငျတှေ မရှိတော့ လူတှကေဝငျငှနေညျးလာတယျ။ နောကျအာဏာသိမျးလို့ စကျရုံတခြို့ပိတျရတာကွောင့ျ အလုပျသမားတှေ မှာဝငျငှမေရှိတော့ဘူး။ အခွခေံစားသုံးကုနျအဝယျနညျးတော့ အရောငျးအဝယျသ မားတှလေညျး အရောငျးအဝယျမရှိတော့ဘူး"
ရနျကုနျမွို့ထဲက စာအုပျထုတျလုပျရောငျးဝယျရေးလုပျငနျး လုပျသူတယောကျကလညျး စဈအာဏာသိမျးပွီးထဲက ဝငျငှေ လုံးဝမရှိတဲ့ အခွအေနကေို ပွောပွပါတယျ။
"ပွီးခဲ့တဲ့ နှဈနဲ့ယှဉျမယျဆိုရငျ ဒီနှဈကတော့ ဇီးရိုးပေါ့။ ပွီးခဲ့တဲ့ ဇနျနဝါရီမှာ အုပျ ၁၀၀ ရောငျးရတယျဆိုရငျ ဒီနှဈ ဧပွီမှာရောငျးရတာက သုံညဘဲ။ နောကျတခုမတူတာက ပွီးခဲ့တဲ့နှဈကကိုဗဈဖွဈ တုနျးက လုပျငနျးတှကေမကပြျတညျးကွဖူး။ ခုခြိနျမှာကတြော့ စဈအာဏာသိမျးတော့ ဆိုငျတှလေညျးမထှကျနိုငျဘူး။ စာအုပျတှလေညျးမထှကျနိုငျ ပုံနှိပျစကျတှလေညျးမလုပျနိုငျ။ စက်ကူဆိုငျတှလေညျးရပျထားရတယျ။ စာဖတျသူလညျး စာမဖတျနိုငျ။ အဲလိုစဈအာဏာသိမျးမှုနောကျမှာကွုံတှေ့နရေတာပေါ့။"
အာဏာသိမျးခဲ့ပွီးနောကျ စဈကောငျစီက အငျတာနကျဆကျသှယျမှုတှကေို တငျးတငျးကွပျကွပျ ကန့ျသတျခဲ့ပါတယျ။ အထူးသဖွင့ျ လကျကိုငျဖုနျးတှကေနေ အငျတာနကျဆကျသှယျလို့မရအောငျလုပျခဲ့တာကွောင့ျ အှနျလိုငျးပေါျကနေ ရောငျးဝယျဖောကျကားကွတဲ့ အသေးစား အလတျစား စီးပှားရေးလုပျငနျးတှေ တောျတောျမြားမြား ရပျနားလိုကျရတာတှရှေိနသေလို အှနျလိုငျးကနေ အစားအသောကျပို့ဆောငျပေးနတေဲ့ လူတှမှောလညျး ဝငျငှေ ထိခိုကျနပေါတယျ။
“ရှငျးရှငျးပွောရငျ ကနြောျတို့ Delivery သမားတှအေတှကျ ကပြျတညျးတာပေါ့။ ကနြောျတို့က တနေ့လုပျမှ တနေ့စားရတာ။ အငျတာနကျမရတော့ အငျတာနကျရရငျတော့ပိုကောငျးတာပေါ့။ ခုက ဝိုငျဖာရှာလုပျရ လိုငျးပွနျဖှင့ျရတော့ ခကျခဲတာပေါ့။အရငျကထကျတော့ဝငျငှကေသြှားတာပေါ့။ အရငျ အငျတာနကျရတုနျးက တပါတျကို ၁သိနျးလောကျရရငျ အခု အငျတာနကျမရတော့ ဝိုငျဖိုငျနဲ့ ရသလို ဖိလုပျ ရတာတောငျ တပတျကို ၅သောငျးလောကျဘဲရတယျ။ အဲလောကျဘဲရတော့တယျ။"
အခုလိုအခွအေနမှော စီးပှားရေးက မရမေရာဖွဈနပွေီး ထိခိုကျမှု ကွီးမားနိုငျတယျလို့ စီးပှားရေးလေ့လာသူတယောကျက သုံးသပျပါတယျ။
“လကျရှိစီးပှားရေးအလားလာက ဘာမှနျးကိုမသိတဲ့ အခွအေနဖွေဈနတေယျ။ ဆကျပွီးလုပျငနျး လုပျဖို့ဆိုတာက ဘာမှမရမေရာ အခွအေနဖွေဈနတေယျ။ ဘာတှဆေကျလုပျနိုငျမလဲ ဘယျလို လုပျနိုငျမလဲ သခြောတာတော့ ဘယျလောကျပွိုကမြလဲ ဘယျလောကျထိ ထိခိုကျမလဲဆိုတာကို အခွအေနကေမှနျးဆမရဘူးဖွဈနတေယျ။ စီးပှားရေးပိတျဆို့မှု အလားအလာတှကေလညျးစိုးရိမျစရာ အခွအေနရှေိနတေယျ။ ကွိုးတနျးလမျးလြှောကျသလို အခွအေနတှေဖွေဈတော့ သကျရောကျမှုက ရှိမယျ။ ဘယျလောကျထိဖွဈမလဲ ဘယျလောကျထိစိုးစိုးရှားရှားဖွဈမလဲ တဆင့ျဆင့ျ စီးပှားရေးလောက တခုလုံးအပွငျ ပွညျသူလူထုအောကျခွထေိပါ ဘယျလောကျထိရိုကျခတျသှားမလဲဆိုတာ အတိုငျးအတာဘဲ စဉျးစားစရာရှိတော့တယျ။ သခြောပေါကျထိခိုကျမယျ။ ကဆြငျးမယျ။ ကုစားစရာအဖွရှောလို့မတှေ့ ဘူးလေ။ စဈအာဏာသိမျးလိုကျကထဲကစပွီး ထိခိုကျသှားပွီလေ။”
ပွီးခဲ့တဲ့ မတျ ၂၆ ရကျက ထုတျပွနျတဲ့ ကမ်ဘာဘဏျရဲ့ စီးပှားရေးအစီရငျခံစာအရ စဈအာဏာသိမျးမှုကွောင့ျ မွနျမာ့စီးပှားရေးကဆြငျးမူဟာ ၁၀ ရာခိုငျနှုနျးအထိရှိနိုငျပွီး နှဈပေါငျး ၃၀ ကြောျအတှငျး အကွီးမားဆုံးကဆြငျးမှုဖွဈလာနိုငျတယျလို့ဖောျပွထားပါတယျ။ ဒါဟာ နိုငျငံတှငျး ရငျးနှီးမွုပျနှံမှုနဲ့ ဝငျငှတှေအေပေါျ အခွခေံတှကျခကြျတာဖွဈပွီး ဆန်ဒပွပှဲတှကေိုအကွမျးဖကျနှိမျနှငျးတာကွောင့ျ မွနျမာ့စီးပှားရေးကို အကွီးအကယြျ ထိခိုကျနိုငျတာကိုလညျးဖောျပွထားပါတယျ။
ရှှေ့ပွောငျးသှားလာတာကို ကန့ျသတျတာ၊ ဘဏျလုပျငနျး၊ ကုနျစညျထောကျပံ့ပို့ ဆောငျရေးနဲ့ အငျတာနကျဝနျဆောငျမှုတှအေပါအဝငျ အမြားပွညျသူဆိုငျရာ ဝနျဆောငျမှုတှေ ပွတျတောကျတာက စီးပှားရေးအပေါျ သကျရောကျမူကွီးနိုငျတယျလို့ ကမ်ဘာ့ဘဏျက သုံးသပျ ခန့ျမှနျးထားပါတယျ။
