(Zawgyi/Unicode)
ရခိုင်မြောက်ပိုင်းကထွက်ပြေးသွားတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေနေရပ်ပြန်ရေး နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဆွေးနွေးဖို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံကိုရောက်ရှိနေတဲ့ မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ဟာ ဒီကနေ့မှာတော့ ရိုဟင်ဂျာမွတ်ဆလင်တွေ နဲ့ ဟိန္ဒူဒုက္ခသည်တွေနဲ့ သီးခြားတွေ့ဆုံခဲ့ကြပါတယ်။ ဒုက္ခသည်တွေ ပြန်လာရေး နဲ့ ပတ်သက်ပြီး ၂ ဘက်ဆွေးနွေးခဲ့ကြပေမယ့် တိုးတက်မှုတစုံတရာမရှိဘူးလို့ ရိုဟင်ဂျာမွတ်ဆလင်တွေဘက်က ပြောပါတယ်။ ဒီအကြောင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကိုရန်နိုင်က ပြောပြပေးမှာဖြစ်ပါတယ်။
ဘင်္ဂလာဒေ့ရှ်နိုင်ငံမှာရောက်နေကြတဲ့ဒုက္ခသည်တွေ ပြန်လာရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဆွေးနွေးဖို့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံကိုရောက်ရှိနေတဲ့ မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ဟာ ဒီကနေ့မှာတော့ အဲဒီမှာရှိတဲ့ဒုက္ခသည်တွေ နဲ့ ဒုတိယမြောက်နေ့အဖြစ်နဲ့ ဆက်ပြီးတော့ တွေ့ဆုံခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းများနဲ့ စီးပွားရေး ဦးစီးဌာန ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးချမ်းအေးဦးဆောင်တဲ့ မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ဟာ ရိုဟင်ဂျာ မွတ်စလင်ဒုက္ခသည်တွေ၊ ဟိန္ဒူဒုက္ခသည်တွေနဲ့လည်း ဒီကနေ့ သီးခြားစီတွေ့ဆုံခဲ့တယ်လု့ိ ဘာလုခါလီ ဒုက္ခသည်စခန်းက ကိုအီစလမ်က ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။
“မနက် ၉ နာရီကနေ ၁၂ နာရီခွဲအထိကတော့ ကျနော်တို့ ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည် ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့နဲ့ တွေ့ဆုံခဲ့တယ်။ အဲဒီနောက်ပိုင်းကတော့ ဟိန္ဒူအဖွဲ့နဲ့ ဆက်ပြီးတော့ တွေ့ခဲ့ပါတယ်ခင်ဗျ။”
မြန်မာကိုယ်စားလှယ် အဖွဲ့ဟာ မနေ့ ဒီဇင်ဘာလ ၁၈ ရက်နေ့က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ၊ Cox’s Bazar ဒေသက ကူတူပါလောင် ဒုက္ခသည် စခန်းကို သွားပြီး ဒုက္ခသည်တွေနဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေး ခဲ့ပါသေးတယ်။ ဒီကနေ့တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုအတွင်း မြန်မာကိုယ်စားလှယ်တွေဘက်က ဒုက္ခသည်တွေ နေရပ်ရင်း ပြန်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်အဆင့်ဆင့် အပါအဝင် ဒုက္ခသည်တွေပြန်လည်လက်ခံရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံဘက်ကလုပ်ဆောင်နေတာတွေကို ရှင်းပြခဲ့တယ်လို့ ကိုအီစလမ် ပြောပါတယ်။
“သူတို့ဘက်ကတော့ အရင်ခရီးစဉ်အတိုင်းပြောသလိုပဲ NVC လုပ်ငန်းစဉ်ကိုပဲ ချပြတယ်၊ နောက် လက်ခံရေးစခန်း ကိစ္စကို ရှင်းပြပေးတယ်၊ နောက်ပြီး ကြားစခန်းမှာ နေရမယ့်ကိစ္စကို ရှင်းပြတယ်။”
ရိုဟင်ဂျာမွတ်စလင်တွေဘက်ကတော့ မွေးရာပါနိုင်ငံသားအခွင့်အရေး အပါအဝင် အချက် ၃ ချက်ကို တောင်းဆိုခဲ့တယ်လို့ သူကပြောပါတယ်။
“အချက် ၃ ချက်မှာကတော့ ကျနော်တို့က မူလကတည်းကရရှိတဲ့ ရိုဟင်ဂျာအနေနဲ့ မွေးရာပါ နိုင်ငံသား အခွင့်အရေးကို ကျနော်တို့ပြန်လည်ရရှိဖို့အတွက် တောင်းဆိုခဲ့တယ်။ နောက်ဒုတိယအချက်မှာတော့ ကျနော်တို့ မူလကျေးရွာမှာ ပြန်လည်နေထိုင်ခွင့်နဲ့ ကျနော်တို့ရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှု ပြန်လည်ရရှိခွင့် ၊ နောက် ရခိုင်ပြည်နယ်တခုလုံးမှာ ယနေ့အထိ စစ်ဖြစ်နေတယ်ဆိုတော့ ကျနော်တို့ အတွက် နိုင်ငံတကာ လုံခြုံရေးအစီအမံတွေ လိုအပ်တာကို ကျနော်တို့ ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည် ကိုယ်စားလှယ်တွေဘက်က တင်ပြသွားခဲ့ပါတယ်ခင်ဗျ။”
ရိုဟင်ဂျာမွတ်ဆလင်တွေဘက်က တောင်းဆိုချက်တွေကို နိုင်ငံတော်သမ္မတ၊ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခ ပုဂ္ဂိုလ် နဲ့ အစိုးရ ထိပ်ပိုင်းတာဝန်ရှိသူတွေ တင်ပြသွားမယ်လို့ မြန်မာဘက်ကပြောကြားခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ၂ ရက်ကြာတွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှုအတွင်း ဒုက္ခသည်တွေ နေရပ် ပြန်ရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အောင်မြင်မှုတစုံတရာ ရရှိခဲ့ခြင်းမရှိဘူးလို့သူကပြောပါတယ်။
မြန်မာအစိုးရကတော့ ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့အသုံးအနှုန်းကို လက်မခံပေမယ့် ဒုက္ခသည်တွေကိုတော့ စီစစ်ပြီး ပြန်လည်လက်ခံသွားမယ်လို့ ပြောထားပါတယ်။ ဒီတွေ့ဆုံမှုအတွင်း ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အခေါ်အဝေါ်ကို ဘာ့ကြောင့် လက်မခံနိုင်တာလဲ ဆိုတာကို ဒုက္ခသည်တွေကို ရှင်းပြခဲ့တယ်လို့ ဦးချမ်းအေးက မနေ့က ပြောပါတယ်။
“ဥပဒေကြောင်း အချက်အလက်တွေ၊ သမိုင်းကြောင်း အချက်အလက်တွေကို အခြေခံပြီး ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့ အခေါ်အဝေါ်ကို ကျနော်တို့ လက်မခံနိုင်တဲ့ အကြောင်းရင်းကို သူတို့ကိုရှင်းပြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သူတို့ လူမှုအဝန်းအဝိုင်း တည်ရှိမှုကို ကျနော်တို့ မငြင်းပါဘူး”
၂၀၁၇ ခုနှစ် သြဂုတ်လက ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမှာရှိတဲ့ ရဲကင်းစခန်းတွေကို ARSA ရိုဟင်ဂျာ အစွန်းရောက်အဖွဲ့တွေက ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခဲ့တာကို တုံ့ပြန်တဲ့အနေနဲ့ မြန်မာစစ်တပ်က ဒေသတွင်းမှာ နယ်မြေရှင်းလင်းရေးလုပ်ရာကနေ အဲဒီမှာရှိတဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေ သိန်းနဲ့ချီပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံကို ထွက်ပြေးခဲ့ကြတာဖြစ်ပါတယ်။
......................
မွနျမာကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ ရိုဟငျဂြာတှနေဲ့ ထပျမံတှေ့ဆုံ
(Unicode)
ရခိုငျမွောကျပိုငျးကထှကျပွေးသှားတဲ့ ဒုက်ခသညျတှနေရေပျပွနျရေး နဲ့ ပတျသကျပွီး ဆှေးနှေးဖို့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံကိုရောကျရှိနတေဲ့ မွနျမာကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ဟာ ဒီကနေ့မှာတော့ ရိုဟငျဂြာမှတျဆလငျတှေ နဲ့ ဟိန်ဒူဒုက်ခသညျတှနေဲ့ သီးခွားတှေ့ဆုံခဲ့ကွပါတယျ။ ဒုက်ခသညျတှေ ပွနျလာရေး နဲ့ ပတျသကျပွီး ၂ ဘကျဆှေးနှေးခဲ့ကွပမေယ့ျ တိုးတကျမှုတစုံတရာမရှိဘူးလို့ ရိုဟငျဂြာမှတျဆလငျတှဘေကျက ပွောပါတယျ။ ဒီအကွောငျးနဲ့ ပတျသကျပွီး ကိုရနျနိုငျက ပွောပွပေးမှာဖွဈပါတယျ။
ဘငျ်ဂလာဒေ့ရျှနိုငျငံမှာရောကျနကွေတဲ့ဒုက်ခသညျတှေ ပွနျလာရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး ဆှေးနှေးဖို့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံကိုရောကျရှိနတေဲ့ မွနျမာကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ဟာ ဒီကနေ့မှာတော့ အဲဒီမှာရှိတဲ့ဒုက်ခသညျတှေ နဲ့ ဒုတိယမွောကျနေ့အဖွဈနဲ့ ဆကျပွီးတော့ တှေ့ဆုံခဲ့ပါတယျ။ မွနျမာနိုငျငံခွားရေးဝနျကွီးဌာန အပွညျပွညျဆိုငျရာ အဖှဲ့အစညျးမြားနဲ့ စီးပှားရေး ဦးစီးဌာန ညှှနျကွားရေးမှူးခြုပျ ဦးခမြျးအေးဦးဆောငျတဲ့ မွနျမာကိုယျစားလှယျအဖှဲ့ဟာ ရိုဟငျဂြာ မှတျစလငျဒုက်ခသညျတှေ၊ ဟိန်ဒူဒုက်ခသညျတှနေဲ့လညျး ဒီကနေ့ သီးခွားစီတှေ့ဆုံခဲ့တယျလု့ိ ဘာလုခါလီ ဒုက်ခသညျစခနျးက ကိုအီစလမျက ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။
“မနကျ ၉ နာရီကနေ ၁၂ နာရီခှဲအထိကတော့ ကနြောျတို့ ရိုဟငျဂြာဒုက်ခသညျ ကိုယျစားလှယျအဖှဲ့နဲ့ တှေ့ဆုံခဲ့တယျ။ အဲဒီနောကျပိုငျးကတော့ ဟိန်ဒူအဖှဲ့နဲ့ ဆကျပွီးတော့ တှေ့ခဲ့ပါတယျခငျဗြ။”
မွနျမာကိုယျစားလှယျ အဖှဲ့ဟာ မနေ့ ဒီဇငျဘာလ ၁၈ ရကျနေ့က ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံ၊ Cox’s Bazar ဒသေက ကူတူပါလောငျ ဒုက်ခသညျ စခနျးကို သှားပွီး ဒုက်ခသညျတှနေဲ့ တှေ့ဆုံဆှေးနှေး ခဲ့ပါသေးတယျ။ ဒီကနေ့တှေ့ဆုံဆှေးနှေးမှုအတှငျး မွနျမာကိုယျစားလှယျတှဘေကျက ဒုက်ခသညျတှေ နရေပျရငျး ပွနျရေးလုပျငနျးစဉျအဆင့ျဆင့ျ အပါအဝငျ ဒုက်ခသညျတှပွေနျလညျလကျခံရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး မွနျမာနိုငျငံဘကျကလုပျဆောငျနတောတှကေို ရှငျးပွခဲ့တယျလို့ ကိုအီစလမျ ပွောပါတယျ။
“သူတို့ဘကျကတော့ အရငျခရီးစဉျအတိုငျးပွောသလိုပဲ NVC လုပျငနျးစဉျကိုပဲ ခပြွတယျ၊ နောကျ လကျခံရေးစခနျး ကိစ်စကို ရှငျးပွပေးတယျ၊ နောကျပွီး ကွားစခနျးမှာ နရေမယ့ျကိစ်စကို ရှငျးပွတယျ။”
ရိုဟငျဂြာမှတျစလငျတှဘေကျကတော့ မှေးရာပါနိုငျငံသားအခှင့ျအရေး အပါအဝငျ အခကြျ ၃ ခကြျကို တောငျးဆိုခဲ့တယျလို့ သူကပွောပါတယျ။
“အခကြျ ၃ ခကြျမှာကတော့ ကနြောျတို့က မူလကတညျးကရရှိတဲ့ ရိုဟငျဂြာအနနေဲ့ မှေးရာပါ နိုငျငံသား အခှင့ျအရေးကို ကနြောျတို့ပွနျလညျရရှိဖို့အတှကျ တောငျးဆိုခဲ့တယျ။ နောကျဒုတိယအခကြျမှာတော့ ကနြောျတို့ မူလကြေးရှာမှာ ပွနျလညျနထေိုငျခှင့ျနဲ့ ကနြောျတို့ရဲ့ ပိုငျဆိုငျမှု ပွနျလညျရရှိခှင့ျ ၊ နောကျ ရခိုငျပွညျနယျတခုလုံးမှာ ယနေ့အထိ စဈဖွဈနတေယျဆိုတော့ ကနြောျတို့ အတှကျ နိုငျငံတကာ လုံခွုံရေးအစီအမံတှေ လိုအပျတာကို ကနြောျတို့ ရိုဟငျဂြာ ဒုက်ခသညျ ကိုယျစားလှယျတှဘေကျက တငျပွသှားခဲ့ပါတယျခငျဗြ။”
ရိုဟငျဂြာမှတျဆလငျတှဘေကျက တောငျးဆိုခကြျတှကေို နိုငျငံတောျသမ်မတ၊ နိုငျငံတောျအတိုငျပငျခ ပုဂ်ဂိုလျ နဲ့ အစိုးရ ထိပျပိုငျးတာဝနျရှိသူတှေ တငျပွသှားမယျလို့ မွနျမာဘကျကပွောကွားခဲ့တယျလို့ ဆိုပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ၂ ရကျကွာတှေ့ဆုံဆှေးနှေးမှုအတှငျး ဒုက်ခသညျတှေ နရေပျ ပွနျရေးနဲ့ ပတျသကျပွီး အောငျမွငျမှုတစုံတရာ ရရှိခဲ့ခွငျးမရှိဘူးလို့သူကပွောပါတယျ။
မွနျမာအစိုးရကတော့ ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့အသုံးအနှုနျးကို လကျမခံပမေယ့ျ ဒုက်ခသညျတှကေိုတော့ စီစဈပွီး ပွနျလညျလကျခံသှားမယျလို့ ပွောထားပါတယျ။ ဒီတှေ့ဆုံမှုအတှငျး ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အခေါျအဝေါျကို ဘာ့ကွောင့ျ လကျမခံနိုငျတာလဲ ဆိုတာကို ဒုက်ခသညျတှကေို ရှငျးပွခဲ့တယျလို့ ဦးခမြျးအေးက မနေ့က ပွောပါတယျ။
“ဥပဒကွေောငျး အခကြျအလကျတှေ၊ သမိုငျးကွောငျး အခကြျအလကျတှကေို အခွခေံပွီး ရိုဟငျဂြာဆိုတဲ့ အခေါျအဝေါျကို ကနြောျတို့ လကျမခံနိုငျတဲ့ အကွောငျးရငျးကို သူတို့ကိုရှငျးပွပါတယျ။ ဒါပမေယ့ျ သူတို့ လူမှုအဝနျးအဝိုငျး တညျရှိမှုကို ကနြောျတို့ မငွငျးပါဘူး”
၂၀၁၇ ခုနှဈ သွဂုတျလက ရခိုငျပွညျနယျမွောကျပိုငျးမှာရှိတဲ့ ရဲကငျးစခနျးတှကေို ARSA ရိုဟငျဂြာ အစှနျးရောကျအဖှဲ့တှကေ ဝငျရောကျ တိုကျခိုကျခဲ့တာကို တုံ့ပွနျတဲ့အနနေဲ့ မွနျမာစဈတပျက ဒသေတှငျးမှာ နယျမွရှေငျးလငျးရေးလုပျရာကနေ အဲဒီမှာရှိတဲ့ ရိုဟငျဂြာတှေ သိနျးနဲ့ခြီပွီး ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံကို ထှကျပွေးခဲ့ကွတာဖွဈပါတယျ။
