(Zawgyi/Unicode)
ဒီဇင်ဘာလ ၁၅ရက်က ကော့သောင်း အနောက်ဘက် ပင်လယ်ပြင် မိုင် ၁၅၅ အကွာမှာ ဖမ်းမိတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဒုက္ခသည်စခန်းက ဒုက္ခသည် အယောက် ၂၀၀ ဝန်းကျင်လောက်ကို ဒီနေ့စတင် စစ်ဆေးနေပြီဖြစ်ပါတယ်။
စစ်ဆေးတာတွေပြီးသွားရင်တော့ သူတို့ကို တပ်မတော်ရေတပ် စစ်သင်္ဘောနဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ် တောင်ပြိုလက်ဝဲ ဒုက္ခသည် ကြိုဆိုလက်ခံရေးစခန်းကို ပို့ဆောင်သွားမယ်လို့ ကော့သောင်းမြို့နယ် အုပ်ချုပ်ရေးတာဝန်ရှိသူကပြောပါတယ်။ ဒီသတင်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး အကြောင်းစုံကိုမေးမြန်းထားတဲ့ ဗွီအိုအေ မြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုဇော်ထက်က ပြောပြပေးမှာပါ။
ကော့သောင်းအနောက်ဘက် ပင်လယ်ပြင်ထဲက ဖမ်းဆီးရမိတဲ့ လှေစီးဒုက္ခသည်တွေကို အခုလက်ရှိမှာ တပ်မတော်ရေတပ်စခန်းရှိတဲ့ ဇာဒက်ကြီးကျွန်းမှာ ထိန်းသိမ်းထားပြီး ဒီနေ့က စတင်စစ်ဆေးနေကြောင်း ကော့သောင်းမြို့နယ် ခရိုင်အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဌာနက လက်ထောက် ညွှန်ကြားရေးမှူး ဦးမြတ်သူက ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
“ တပ်မတော်ရေက လွှဲတဲ့အချိန်မှာ ၁၇၃ဦး၊ အဲဒါတွေကို တို့စိစစ်နေတယ်။ ဒါပေမဲ့ ၁၇၂ လည်း ဖြစ်ချင်ဖြစ်မယ်။ ဒါတော့ ကိုယ်တို့လည်း စစ်ဆေးပြီးမှပဲ သိမယ်။ ဇာဒက်ကြီးကျွန်းမှာ (သူတို့ရဲ့) လှေကို ထားပြီးတော့မှ ကိုယ်တို့ဆီက တာဝန်ရှိသူတွေ၊ လဝကတို့ ဘာတို့ပေါ့။ ရခိုင်ဘက်က ဒုက္ခသည် စခန်းတွေကလည်း တချို့ ပါကောင်းပါနိုင်တယ်။ စစ်ဆေးပြီးရင်တော့ တို့က အတည်ပြု ပြန်ကြားပေးမှာပဲ။”
သူတို့ကို စစ်ဆေးပြီးရင်တော့ မြန်မာ- ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နယ်စပ် ရခိုင်ပြည်နယ် တောင်ပြိုလက်ဝဲ ဒုက္ခသည်ကြိုဆို၊ လက်ခံရေး စခန်းကို ကော့သောင်းမြို့နယ် အုပ်ချုပ်ရေးတာဝန်ရှိသူတွေ စောင့်ကြပ်ပြီး တပ်မတော်ရေတပ်သင်္ဘောနဲ့ ပို့ဆောင်သွားမယ်လို့ သူကပြောပါတယ်။
“ ကိုယ်တို့ကတော့ ထုံးစံအတိုင်းပဲ ရခိုင်မှာရှိတဲ့ ကိုယ်တို့ဆီကဖွင့်ထားတဲ့ ကယ်ဆယ်ရေးစခန်းတွေ ရှိတယ်လေ။ အဲဒီကိုပဲ ပို့မှာပဲ နိုင်ငံတကာ ဥပဒေအရရောလေ။ လောလောဆယ် ထောက်ပံ့ပေးနိုင်တဲ့အနေအထားလည်း ထောက်ပံ့ပေးထားပြီးပြီ ဆန်တို့ ငရုပ်သီးခြောက်တို့ ၊ မားမားခေါက်ဆွဲတို့ ၊ ကြက်ဥဆို အလုံး ၁၂၀၀၊ ဆန်ဆို ၁၅ အိတ်ပေါ့ ကနဦးထောက်ပံ့မှုပေါ့။ နောက်ပိုင်း သင်္ဘော ဟိုဘက် (ရခိုင်)ကို ထွက်ခွာသွားရင် သူတို့ကြာမြင့်ချိန်နဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ပေါ့ လိုအပ်တဲ့ အုပ်ချုပ်မှုကိစ္စကို တာဝန်ရှိသူတွေက ဝိုင်းလုပ်ဖို့ အခုအကုန်စီမံပေးပြီးသား။”
ကနဦးစစ်ဆေးချက်တွေအရဆိုရင် သူတို့ဟာ လူမှောင်ခိုစက်လှေနဲ့ လိုက်ပါလာကြတာဖြစ်ပြီး အများစုက ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဒုက္ခသည်စခန်းက ဒုက္ခသည်တွေ ဖြစ်ကြောင်း တပ်မတော်သတင်းမှန်ပြန်ကြားရေး ပြောခွင့်ရ ဗိုလ်မှူးချုပ်ဇော်မင်းထွန်းက ပြောပါတယ်။ အလားတူဖြစ်ရပ်မျိုးလည်း လွန်ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၅- ၂၀၁၆ မှာဖြစ်ခဲ့ကြောင်းသူကအခုလိုပြောပါတယ်။
“ အရင် ၂၀၁၅-၁၆ တုန်းက Boat People ဆိုပြီးကျနော်တို့ issue တော်တော်ကြီးကြီးမားမားကို ဖြေရှင်းလိုက်ရတယ်။ လုံခြုံရေးမကောင်းလို့ မြန်မာနိုင်ငံထဲမှာ အခြေအနေမကောင်းလို့ ထွက်တဲ့သူတွေဆိုပြီး နိုင်ငံတကာကလည်း boat people နဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ issue တင်တာပေါ့။ နောက်ဆုံး ကျနော်တို့က စက်လှေတစီးမိပြီး အားလုံးစစ်လိုက်တဲ့အချိန်မှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံကထွက်လာတဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသားတွေ ဖြစ်နေတယ် ဆိုတာ သိရမှ အဲဒီ issue က ငြိမ်သွားတယ်။ ငြိမ်သွားပြီး ကျနော်တို့က တောင်ပြိုလက်ဝဲစခန်းကတဆင့် ဟိုဘက်ကို ပြန်ပို့လိုက်ရတယ်။”
ရခိုင်ကမ်းလွန်ပင်လယ်မှာ ၂၀၁၅ မေလ ၂၂ရက်က လှေစီးပြေးဒုက္ခသည် ၂၀၀ ကျော်ဖမ်းဆီး ရမိပြီး အဲဒီနောက်ပိုင်း အယောက် ၇၀၀ ကျော်ကို ဧရာဝတီတိုင်း ဟိုင်းကြီးကျွန်းနားမှာ ထပ်တွေ့ခဲ့တာပါ။ ၂၀၁၉ နိုဝင်ဘာ ၂၉ ရက်ကလည်း ဧရာဝတီတိုင်း၊ ပုသိမ်မြို့နယ်၊ ချောင်းသာကျေးရွာမှာ လှေစီးပြေး ဒုက္ခသည် ၁၀၀ လောက်ဖမ်းဆီးမိ ခဲ့တာ ဖြစ်ပြီး တချို့ကတော့ ထွက်ပြေးလွတ်မြောက်သွားခဲ့ပါတယ်။
....................
လှစေီးဒုက်ခသညျ ၁၇၀ ကြောျကို စတငျစဈဆေး
(Unicode)
ဒီဇငျဘာလ ၁၅ရကျက ကော့သောငျး အနောကျဘကျ ပငျလယျပွငျ မိုငျ ၁၅၅ အကှာမှာ ဖမျးမိတဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ ဒုက်ခသညျစခနျးက ဒုက်ခသညျ အယောကျ ၂၀၀ ဝနျးကငြျလောကျကို ဒီနေ့စတငျ စဈဆေးနပွေီဖွဈပါတယျ။ စဈဆေးတာတှပွေီးသှားရငျတော့ သူတို့ကို တပျမတောျရတေပျ စဈသငျ်ဘောနဲ့ ရခိုငျပွညျနယျ တောငျပွိုလကျဝဲ ဒုက်ခသညျ ကွိုဆိုလကျခံရေးစခနျးကို ပို့ဆောငျသှားမယျလို့ ကော့သောငျးမွို့နယျ အုပျခြုပျရေးတာဝနျရှိသူကပွောပါတယျ။ ဒီသတငျးနဲ့ပတျသကျပွီး အကွောငျးစုံကိုမေးမွနျးထားတဲ့ ဗှီအိုအေ မွနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ ကိုဇောျထကျက ပွောပွပေးမှာပါ။
ကော့သောငျးအနောကျဘကျ ပငျလယျပွငျထဲက ဖမျးဆီးရမိတဲ့ လှစေီးဒုက်ခသညျတှကေို အခုလကျရှိမှာ တပျမတောျရတေပျစခနျးရှိတဲ့ ဇာဒကျကွီးကြှနျးမှာ ထိနျးသိမျးထားပွီး ဒီနေ့က စတငျစဈဆေးနကွေောငျး ကော့သောငျးမွို့နယျ ခရိုငျအထှထှေအေုပျခြုပျရေးဌာနက လကျထောကျ ညှှနျကွားရေးမှူး ဦးမွတျသူက ဗှီအိုအကေိုပွောပါတယျ။
“ တပျမတောျရကေ လှှဲတဲ့အခြိနျမှာ ၁၇၃ဦး၊ အဲဒါတှကေို တို့စိစဈနတေယျ။ ဒါပမေဲ့ ၁၇၂ လညျး ဖွဈခငြျဖွဈမယျ။ ဒါတော့ ကိုယျတို့လညျး စဈဆေးပွီးမှပဲ သိမယျ။ ဇာဒကျကွီးကြှနျးမှာ (သူတို့ရဲ့) လှကေို ထားပွီးတော့မှ ကိုယျတို့ဆီက တာဝနျရှိသူတှေ၊ လဝကတို့ ဘာတို့ပေါ့။ ရခိုငျဘကျက ဒုက်ခသညျ စခနျးတှကေလညျး တခြို့ ပါကောငျးပါနိုငျတယျ။ စဈဆေးပွီးရငျတော့ တို့က အတညျပွု ပွနျကွားပေးမှာပဲ။”
သူတို့ကို စဈဆေးပွီးရငျတော့ မွနျမာ- ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနယျစပျ ရခိုငျပွညျနယျ တောငျပွိုလကျဝဲ ဒုက်ခသညျကွိုဆို၊ လကျခံရေး စခနျးကို ကော့သောငျးမွို့နယျ အုပျခြုပျရေးတာဝနျရှိသူတှေ စောင့ျကွပျပွီး တပျမတောျရတေပျသငျ်ဘောနဲ့ ပို့ဆောငျသှားမယျလို့ သူကပွောပါတယျ။
“ ကိုယျတို့ကတော့ ထုံးစံအတိုငျးပဲ ရခိုငျမှာရှိတဲ့ ကိုယျတို့ဆီကဖှင့ျထားတဲ့ ကယျဆယျရေးစခနျးတှေ ရှိတယျလေ။ အဲဒီကိုပဲ ပို့မှာပဲ နိုငျငံတကာ ဥပဒအေရရောလေ။ လောလောဆယျ ထောကျပံ့ပေးနိုငျတဲ့အနအေထားလညျး ထောကျပံ့ပေးထားပွီးပွီ ဆနျတို့ ငရုပျသီးခွောကျတို့ ၊ မားမားခေါကျဆှဲတို့ ၊ ကွကျဥဆို အလုံး ၁၂၀၀၊ ဆနျဆို ၁၅ အိတျပေါ့ ကနဦးထောကျပံ့မှုပေါ့။ နောကျပိုငျး သငျ်ဘော ဟိုဘကျ (ရခိုငျ)ကို ထှကျခှာသှားရငျ သူတို့ကွာမွင့ျခြိနျနဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ပေါ့ လိုအပျတဲ့ အုပျခြုပျမှုကိစ်စကို တာဝနျရှိသူတှကေ ဝိုငျးလုပျဖို့ အခုအကုနျစီမံပေးပွီးသား။”
ကနဦးစဈဆေးခကြျတှအေရဆိုရငျ သူတို့ဟာ လူမှောငျခိုစကျလှနေဲ့ လိုကျပါလာကွတာဖွဈပွီး အမြားစုက ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှဒုက်ခသညျစခနျးက ဒုက်ခသညျတှေ ဖွဈကွောငျး တပျမတောျသတငျးမှနျပွနျကွားရေး ပွောခှင့ျရ ဗိုလျမှူးခြုပျဇောျမငျးထှနျးက ပွောပါတယျ။ အလားတူဖွဈရပျမြိုးလညျး လှနျခဲ့တဲ့ ၂၀၁၅- ၂၀၁၆ မှာဖွဈခဲ့ကွောငျးသူကအခုလိုပွောပါတယျ။
“ အရငျ ၂၀၁၅-၁၆ တုနျးက Boat People ဆိုပွီးကနြောျတို့ issue တောျတောျကွီးကွီးမားမားကို ဖွရှေငျးလိုကျရတယျ။ လုံခွုံရေးမကောငျးလို့ မွနျမာနိုငျငံထဲမှာ အခွအေနမေကောငျးလို့ ထှကျတဲ့သူတှဆေိုပွီး နိုငျငံတကာကလညျး boat people နဲ့ ပတျသကျပွီးတော့ issue တငျတာပေါ့။ နောကျဆုံး ကနြောျတို့က စကျလှတေစီးမိပွီး အားလုံးစဈလိုကျတဲ့အခြိနျမှာ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံကထှကျလာတဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှနိုငျငံသားတှေ ဖွဈနတေယျ ဆိုတာ သိရမှ အဲဒီ issue က ငွိမျသှားတယျ။ ငွိမျသှားပွီး ကနြောျတို့က တောငျပွိုလကျဝဲစခနျးကတဆင့ျ ဟိုဘကျကို ပွနျပို့လိုကျရတယျ။”
ရခိုငျကမျးလှနျပငျလယျမှာ ၂၀၁၅ မလေ ၂၂ရကျက လှစေီးပွေးဒုက်ခသညျ ၂၀၀ ကြောျဖမျးဆီး ရမိပွီး အဲဒီနောကျပိုငျး အယောကျ ၇၀၀ ကြောျကို ဧရာဝတီတိုငျး ဟိုငျးကွီးကြှနျးနားမှာ ထပျတှေ့ခဲ့တာပါ။ ၂၀၁၉ နိုဝငျဘာ ၂၉ ရကျကလညျး ဧရာဝတီတိုငျး၊ ပုသိမျမွို့နယျ၊ ခြောငျးသာကြေးရှာမှာ လှစေီးပွေး ဒုက်ခသညျ ၁၀၀ လောကျဖမျးဆီးမိ ခဲ့တာ ဖွဈပွီး တခြို့ကတော့ ထှကျပွေးလှတျမွောကျသှားခဲ့ပါတယျ။
