(Zawgyi / Unicode)
စစ်တပ်ဟာ မြန်မာပြည်တွင်းမှာ လိုအပ်နေတဲ့ လူသားချင်း စာနာထောက်ထားရေးဆိုင်ရာ အကူညီတွေကို ရအောင်ဆောင်ရွက်ပေးဖို့ထက် ဒီလိုကူညီနေတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေကို အကြောင်းပြချက်မရှိဘဲ ဖမ်းဆီးတာ လှူဒါန်းတာနဲ့ အကူအညီတွေကို ဖျက်ဆီးတာအပြင် အရပ်သားပိုင်ဆိုင်တဲ့ ရိက္ခာတွေကိုပါ ဖျက်ဆီးတာတွေ လုပ်နေတယ်လို့ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွေက ပြောပါတယ်။ ရန်ကုန်ကပေးပို့ထားတဲ့ သတင်းကို ကိုငြိမ်းချမ်း ပြောပြမှာပါ။
အရပ်သားတွေရဲ့ ပိုင်ဆိုင်မှုတွေ၊ ရိက္ခာတွေကို ဖျက်ဆီးတာ၊ နိုင်ငံတကာက လှူဒါန်းလိုက်တဲ့ အစာနဲ့ ဆေးဝါးအကူအညီတွေကို စစ်ဆေးရေးဂိတ်တွေမှာ တားမြစ်တာ၊ ဖျက်ဆီးတာတွေ စတဲ့လုပ်ရပ်တွေဟာ စစ်ရာဇဝတ်မှုမြောက်တဲ့ လုပ်ရပ်တွေ ဖြစ်တယ်လို့ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွေက ပြောလိုက်ပါတယ်။ အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ဟာ ဒေသတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ လုံခြုံရေးကိုပါ ခြိမ်းခြောက်လာတဲ့အတွက် ကုလသမဂ္ဂနဲ့ အာဆီယံနိုင်ငံတွေ အနေနဲ့ နေရပ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးနေရတဲ့ မြန်မာဒုက္ခသည်တွေကို နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် အကူအညီတွေ အမြန်ဆုံးပေးသင့်ကြောင်း လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တခုဖြစ်တဲ့ Fortify Rights က ဒီနေ့ နိုဝင်ဘာ ၁၀ ရက်မှာ တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။
“လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခကြားမှာ အကူအညီတွေကို ပိတ်ဆို့တာ၊ လူသားချင်း စာနာထောက်ထားရေး အဖွဲ့တွေကို ပစ်မှတ်ထားတာဟာ စစ်ရာဇဝတ်မှု မြောက်တယ်။” လို့ Fortify Rights ရဲ့ ဒေသတွင်းဒါရိုက်တာ Ismail Wolff က ဒီနေ့ထုတ်ပြန်တဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ သူက ဝေဖန်လိုက်ပါတယ်။ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ ဒီလုပ်ရပ်တွေအတွက် တာဝန်ခံမှု ရှိလာအောင် ကူညီလုပ်ဆောင်ပေးဖို့ ကုလနဲ့ အာဆီယံနိုင်ငံတွေကို သူက တောင်းဆိုလိုက်တာပါ။
Fortify Rights ရဲ့ အစီရင်ခံစာမှာဆိုရင် ထိုင်း၊ အိန္ဒိယ၊ တရုတ်နဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် စတဲ့ မြန်မာ့အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေက အကူအညီလိုနေတဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေအတွက် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် အကူအညီတွေကို ခွင့်ပြုပေးဖို့ အဓိက တောင်းဆိုထားတာပါ။
အိန္ဒိယအခြေစိုက် ချင်းလူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့ဖြစ်တဲ့ CHRO ရဲ့ ဒုတိယအမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ ဆလိုင်းဇာအုပ်ကလည်း ဒီတောင်းဆိုချက်ကို ထောက်ခံလိုက်ပါတယ်။
“အခုလိုမျိုး အိန္ဒိယပဲဖြစ်ဖြစ်၊ ထိုင်းပဲဖြစ်ဖြစ် နိုင်ငံတကာပံ့ပိုးမှု ရရှိနိုင်အောင် ရှိတဲ့လမ်းတွေကို ချောမွေ့ပေးနိုင်လို့ရှိရင် (အကူအညီတွေ ဖော်ဆောင်ပေးနိုင်လို့ရှိရင်) ဒုက္ခသည်တွေ၊ IDP တွေအတွက် တကယ့်တကယ် အကျိုးရှိလာမှာ ဖြစ်တယ်။ ဆိုတော့ ကျနော်တို့ CHRO အနေနဲ့ကတော့ နိုင်ငံတကာကလည်း တောင်းဆိုထားသလို အိန္ဒိယအစိုးရနဲ့ ထိုင်းအစိုးရက အလေးအနက် စဉ်းစားပေးဖို့ ကျနော်တို့လည်း တောင်းဆိုချင်ပါတယ်။”
လူသားချင်းစာနာထောက်ထားရေး အကူအညီတွေကို ပြည်သူတွေက လိုအပ်နေချိန်မှာ စစ်ကောင်စီဘက်က နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းမှာ သူတို့ရဲ့ တရားဝင်မှုကို ကြိုးပမ်းရယူနေတယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေက မြင်ပါတယ်။
“မြန်မာပြည်မှာ အခုလက်ရှိ ဖြစ်နေတဲ့ Humanitarian Crisis ပေါ့နော်၊ လူသားချင်းစာနာတဲ့ အထောက်အထား၊ အထောက်အပံ့တွေကို ပေးဖို့အတွက်ဆိုရင် သူတို့နဲ့ ညှိဖို့ပေါ့နော်၊ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းတွေ၊ နိုင်ငံတကာ အစိုးရတွေကနေ သူတို့ကို အသိအမှတ် ပြုပေးပြီးတော့ သူတို့က အသိအမှတ်ပြု ခံရပြီးတော့ ဒုက္ခရောက်နေတဲ့ ပြည်သူတွေကို ကူညီခွင့်ရမယ်ဆိုတဲ့ ပုံစံမျိုးကို မဖြစ်စေချင်ပါဘူး။ ဒုက္ခရောက်နေတဲ့ ပြည်သူတွေကို အသုံးချပြီးတော့ တရားဝင် အသိအမှတ်ပြု ခံရမှုကိုပေါ့နော်။ အဲဒီလိုမျိုး အသိအမှတ်ပြုဖို့ဆိုရင် ဘာလိုလာပြီလဲဆိုရင် အိမ်နီးနားချင်း မိတ်ဆွေကောင်းတွေ လိုလာပြီပေါ့နော်။ သူတို့ကနေပြီးတော့ သူတို့နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ပြီးတော့ အကူအညီပေးမယ်ဆိုရင် ပေးလို့ရတယ်ဆိုတဲ့ အနေအထားမျိုး ရှိတဲ့အတွက်ကြောင့် ဒါ တောင်းဆိုတယ်လို့ ကျနော်ကတော့ အဲလိုယူဆတယ်။”
Fortify Rights အဖွဲ့မှာ တာဝန်ယူခဲ့ဖူးတဲ့ မြန်မာ့လူ့အခွင့်အရေး ကျွမ်းကျင်သူ Nickey Diamond ပြောသွားတာပါ။
စစ်တပ်နဲ့ ဒေသခံ လက်နက်ကိုင်တွေကြား တိုက်ပွဲတွေကြောင့် အခုနှစ် မေလကတည်းက နေရပ်စွန့်ခွာခဲ့ရတဲ့ ဒုက္ခသည်အရေအတွက်ဟာ ချင်းပြည်နယ်ထဲမှာ ၃၇,၀၀၀ ဝန်းကျင်၊ မကွေးနဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်းမှာ ၁၉,၀၀၀ ကျော်ရှိပြီး ကယားပြည်နယ်မှာတော့ ၁၀၀,၀၀၀ ကျော် ရှိနေတာပါ။
ရှမ်းပြည်နယ် မြို့နယ် ၁၇ ခုက လူပေါင်း ၄၆,၇၄၀ ဟာလည်း အိုးအိမ်စွန့်ခွာပြီး ထွက်ပြေးခဲ့ရတယ်လို့ ကုလ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားရေးအဖွဲ့ (OCHA) ကလည်း ဒီနေ့ ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။ အခုနှစ်ထဲမှာ ပေါက်ကွဲခဲ့တဲ့ မြေမြှုပ်မိုင်းနဲ့ စစ်လက်နက် အကြွင်းအကျန်တွေကြောင့် ကလေး ၅၀ ကျော် အပါအဝင် အရပ်သား ၁၅၀ ကျော် သေကျေ ဒဏ်ရာရရှိခဲ့တာပါ။ ဒီပေါက်ကွဲမှုတွေဟာ ရှမ်းပြည်နယ်မှာ အများဆုံးဖြစ်တယ်လို့ OCHA က စာရင်းပြုစုထားပါတယ်။
တနိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာနဲ့ဆိုရင် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက် အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းမှာ နေရပ်ကို စွန့်ခွာခဲ့သူဟာ နိုဝင်ဘာလ ၁ ရက် စာရင်းအရဆိုရင် စုစုပေါင်း ၂၂၃,၃၀၀ ရှိတယ်လို့ OCHA က ဆိုပါတယ်။
အိန္ဒိယဘက်ကို တိမ်းရှောင်သွားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားက ၃၀,၀၀၀ ကျော်ရှိတယ်လို့ ချင်းလူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့က ဗွီအိုအေကို ပြောပါတယ်။ ထိုင်းနယ်စပ်မှာ ခိုလှုံနေတဲ့ မြန်မာဒုက္ခသည် အရေအတွက်ကလည်း တိုးလာနေပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင်း ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားတဲ့ နေရာတွေမှာ နေရပ်စွန်ခွာတဲ့သူ များလာပြီး လူသားချင်းစာနာမှု အခြေအနေတွေက တဖြည်းဖြည်း ဆိုးရွားလာကြောင်း ရန်ပုံငွေနည်းပါးမှု၊ သွားလာခွင့် ကန့်သတ်မှုတွေကြောင့် ထိခိုက်လွယ်တဲ့ မိသားစုတွေဆီကို အကူအညီတွေ ရောက်သင့်သလောက် မရောက်ကြောင်း OCHA ရဲ့ အရေးပေါ် ကူညီကယ်ဆယ်ရေးဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းရေးမှူး Martin Griffiths က တနင်္လာနေ့မှာ ပြောခဲ့တာပါ။
-----------------------
(Unicode)
မွနျမာနယျစပျဖွတျကြောျ အကူအညီမြား ခှင့ျပွုဖို့ လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့မြား တိုကျတှနျး
စဈတပျဟာ မွနျမာပွညျတှငျးမှာ လိုအပျနတေဲ့ လူသားခငြျး စာနာထောကျထားရေးဆိုငျရာ အကူညီတှကေို ရအောငျဆောငျရှကျပေးဖို့ထကျ ဒီလိုကူညီနတေဲ့ အဖှဲ့အစညျးတှကေို အကွောငျးပွခကြျမရှိဘဲ ဖမျးဆီးတာ လှူဒါနျးတာနဲ့ အကူအညီတှကေို ဖကြျဆီးတာအပွငျ အရပျသားပိုငျဆိုငျတဲ့ ရိက်ခာတှကေိုပါ ဖကြျဆီးတာတှေ လုပျနတေယျလို့ အရပျဘကျအဖှဲ့အစညျးတှကေ ပွောပါတယျ။ ရနျကုနျကပေးပို့ထားတဲ့ သတငျးကို ကိုငွိမျးခမြျး ပွောပွမှာပါ။
အရပျသားတှရေဲ့ ပိုငျဆိုငျမှုတှေ၊ ရိက်ခာတှကေို ဖကြျဆီးတာ၊ နိုငျငံတကာက လှူဒါနျးလိုကျတဲ့ အစာနဲ့ ဆေးဝါးအကူအညီတှကေို စဈဆေးရေးဂိတျတှမှော တားမွဈတာ၊ ဖကြျဆီးတာတှေ စတဲ့လုပျရပျတှဟော စဈရာဇဝတျမှုမွောကျတဲ့ လုပျရပျတှေ ဖွဈတယျလို့ အရပျဘကျအဖှဲ့အစညျးတှကေ ပွောလိုကျပါတယျ။ အာဏာသိမျးစဈတပျဟာ ဒသေတှငျး ငွိမျးခမြျးရေးနဲ့ လုံခွုံရေးကိုပါ ခွိမျးခွောကျလာတဲ့အတှကျ ကုလသမဂ်ဂနဲ့ အာဆီယံနိုငျငံတှေ အနနေဲ့ နရေပျစှန့ျခှာ ထှကျပွေးနရေတဲ့ မွနျမာဒုက်ခသညျတှကေို နယျစပျဖွတျကြောျ အကူအညီတှေ အမွနျဆုံးပေးသင့ျကွောငျး လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့တခုဖွဈတဲ့ Fortify Rights က ဒီနေ့ နိုဝငျဘာ ၁၀ ရကျမှာ တိုကျတှနျးလိုကျပါတယျ။
“လကျနကျကိုငျပဋိပက်ခကွားမှာ အကူအညီတှကေို ပိတျဆို့တာ၊ လူသားခငြျး စာနာထောကျထားရေး အဖှဲ့တှကေို ပဈမှတျထားတာဟာ စဈရာဇဝတျမှု မွောကျတယျ။” လို့ Fortify Rights ရဲ့ ဒသေတှငျးဒါရိုကျတာ Ismail Wolff က ဒီနေ့ထုတျပွနျတဲ့ အစီရငျခံစာမှာ သူက ဝဖေနျလိုကျပါတယျ။ မွနျမာစဈတပျရဲ့ ဒီလုပျရပျတှအေတှကျ တာဝနျခံမှု ရှိလာအောငျ ကူညီလုပျဆောငျပေးဖို့ ကုလနဲ့ အာဆီယံနိုငျငံတှကေို သူက တောငျးဆိုလိုကျတာပါ။
Fortify Rights ရဲ့ အစီရငျခံစာမှာဆိုရငျ ထိုငျး၊ အိန်ဒိယ၊ တရုတျနဲ့ ဘငျ်ဂလားဒေ့ရျှ စတဲ့ မွနျမာ့အိမျနီးခငြျးနိုငျငံတှကေ အကူအညီလိုနတေဲ့ မွနျမာပွညျသူတှအေတှကျ နယျစပျဖွတျကြောျ အကူအညီတှကေို ခှင့ျပွုပေးဖို့ အဓိက တောငျးဆိုထားတာပါ။
အိန်ဒိယအခွစေိုကျ ခငြျးလူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့ဖွဈတဲ့ CHRO ရဲ့ ဒုတိယအမှုဆောငျဒါရိုကျတာ ဆလိုငျးဇာအုပျကလညျး ဒီတောငျးဆိုခကြျကို ထောကျခံလိုကျပါတယျ။
“အခုလိုမြိုး အိန်ဒိယပဲဖွဈဖွဈ၊ ထိုငျးပဲဖွဈဖွဈ နိုငျငံတကာပံ့ပိုးမှု ရရှိနိုငျအောငျ ရှိတဲ့လမျးတှကေို ခြောမှေ့ပေးနိုငျလို့ရှိရငျ (အကူအညီတှေ ဖောျဆောငျပေးနိုငျလို့ရှိရငျ) ဒုက်ခသညျတှေ၊ IDP တှအေတှကျ တကယ့ျတကယျ အကြိုးရှိလာမှာ ဖွဈတယျ။ ဆိုတော့ ကနြောျတို့ CHRO အနနေဲ့ကတော့ နိုငျငံတကာကလညျး တောငျးဆိုထားသလို အိန်ဒိယအစိုးရနဲ့ ထိုငျးအစိုးရက အလေးအနကျ စဉျးစားပေးဖို့ ကနြောျတို့လညျး တောငျးဆိုခငြျပါတယျ။”
လူသားခငြျးစာနာထောကျထားရေး အကူအညီတှကေို ပွညျသူတှကေ လိုအပျနခြေိနျမှာ စဈကောငျစီဘကျက နိုငျငံတကာ အသိုငျးအဝိုငျးမှာ သူတို့ရဲ့ တရားဝငျမှုကို ကွိုးပမျးရယူနတေယျလို့ လူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့တှကေ မွငျပါတယျ။
“မွနျမာပွညျမှာ အခုလကျရှိ ဖွဈနတေဲ့ Humanitarian Crisis ပေါ့နောျ၊ လူသားခငြျးစာနာတဲ့ အထောကျအထား၊ အထောကျအပံ့တှကေို ပေးဖို့အတှကျဆိုရငျ သူတို့နဲ့ ညှိဖို့ပေါ့နောျ၊ နိုငျငံတကာ အဖှဲ့အစညျးတှေ၊ နိုငျငံတကာ အစိုးရတှကေနေ သူတို့ကို အသိအမှတျ ပွုပေးပွီးတော့ သူတို့က အသိအမှတျပွု ခံရပွီးတော့ ဒုက်ခရောကျနတေဲ့ ပွညျသူတှကေို ကူညီခှင့ျရမယျဆိုတဲ့ ပုံစံမြိုးကို မဖွဈစခေငြျပါဘူး။ ဒုက်ခရောကျနတေဲ့ ပွညျသူတှကေို အသုံးခပြွီးတော့ တရားဝငျ အသိအမှတျပွု ခံရမှုကိုပေါ့နောျ။ အဲဒီလိုမြိုး အသိအမှတျပွုဖို့ဆိုရငျ ဘာလိုလာပွီလဲဆိုရငျ အိမျနီးနားခငြျး မိတျဆှကေောငျးတှေ လိုလာပွီပေါ့နောျ။ သူတို့ကနပွေီးတော့ သူတို့နယျစပျဖွတျကြောျပွီးတော့ အကူအညီပေးမယျဆိုရငျ ပေးလို့ရတယျဆိုတဲ့ အနအေထားမြိုး ရှိတဲ့အတှကျကွောင့ျ ဒါ တောငျးဆိုတယျလို့ ကနြောျကတော့ အဲလိုယူဆတယျ။”
Fortify Rights အဖှဲ့မှာ တာဝနျယူခဲ့ဖူးတဲ့ မွနျမာ့လူ့အခှင့ျအရေး ကြှမျးကငြျသူ Nickey Diamond ပွောသှားတာပါ။
စဈတပျနဲ့ ဒသေခံ လကျနကျကိုငျတှကွေား တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ အခုနှဈ မလေကတညျးက နရေပျစှန့ျခှာခဲ့ရတဲ့ ဒုက်ခသညျအရအေတှကျဟာ ခငြျးပွညျနယျထဲမှာ ၃၇,၀၀၀ ဝနျးကငြျ၊ မကှေးနဲ့ စဈကိုငျးတိုငျးမှာ ၁၉,၀၀၀ ကြောျရှိပွီး ကယားပွညျနယျမှာတော့ ၁၀၀,၀၀၀ ကြောျ ရှိနတောပါ။
ရှမျးပွညျနယျ မွို့နယျ ၁၇ ခုက လူပေါငျး ၄၆,၇၄၀ ဟာလညျး အိုးအိမျစှန့ျခှာပွီး ထှကျပွေးခဲ့ရတယျလို့ ကုလ လူသားခငြျးစာနာထောကျထားရေးအဖှဲ့ (OCHA) ကလညျး ဒီနေ့ ထုတျပွနျထားပါတယျ။ အခုနှဈထဲမှာ ပေါကျကှဲခဲ့တဲ့ မွမွှေုပျမိုငျးနဲ့ စဈလကျနကျ အကွှငျးအကနြျတှကွေောင့ျ ကလေး ၅၀ ကြောျ အပါအဝငျ အရပျသား ၁၅၀ ကြောျ သကြေေ ဒဏျရာရရှိခဲ့တာပါ။ ဒီပေါကျကှဲမှုတှဟော ရှမျးပွညျနယျမှာ အမြားဆုံးဖွဈတယျလို့ OCHA က စာရငျးပွုစုထားပါတယျ။
တနိုငျငံလုံး အတိုငျးအတာနဲ့ဆိုရငျ ဖဖေောျဝါရီလ ၁ ရကျ အာဏာသိမျးပွီးနောကျပိုငျးမှာ နရေပျကို စှန့ျခှာခဲ့သူဟာ နိုဝငျဘာလ ၁ ရကျ စာရငျးအရဆိုရငျ စုစုပေါငျး ၂၂၃,၃၀၀ ရှိတယျလို့ OCHA က ဆိုပါတယျ။
အိန်ဒိယဘကျကို တိမျးရှောငျသှားတဲ့ မွနျမာနိုငျငံသားက ၃၀,၀၀၀ ကြောျရှိတယျလို့ ခငြျးလူ့အခှင့ျအရေးအဖှဲ့က ဗှီအိုအကေို ပွောပါတယျ။ ထိုငျးနယျစပျမှာ ခိုလှုံနတေဲ့ မွနျမာဒုက်ခသညျ အရအေတှကျကလညျး တိုးလာနပေါတယျ။
မွနျမာနိုငျငံတှငျး ပဋိပက်ခဖွဈပှားတဲ့ နရောတှမှော နရေပျစှနျခှာတဲ့သူ မြားလာပွီး လူသားခငြျးစာနာမှု အခွအေနတှေကေ တဖွညျးဖွညျး ဆိုးရှားလာကွောငျး ရနျပုံငှနေညျးပါးမှု၊ သှားလာခှင့ျ ကန့ျသတျမှုတှကွေောင့ျ ထိခိုကျလှယျတဲ့ မိသားစုတှဆေီကို အကူအညီတှေ ရောကျသင့ျသလောကျ မရောကျကွောငျး OCHA ရဲ့ အရေးပေါျ ကူညီကယျဆယျရေးဆိုငျရာ ညှိနှိုငျးရေးမှူး Martin Griffiths က တနငျ်လာနေ့မှာ ပွောခဲ့တာပါ။
