(Zawgyi/Unicode)
နိုင်လွတ်လုံဥပဒေ လို့ အများ ခေါ်ဆိုနေကြတဲ့ - နိုင်ငံသားများ၏ ပုဂ္ဂိုလ်ဆိုင်ရာ လွတ်လပ်မှုနှင့် ပုဂ္ဂိုလ်ဆိုင်ရာလုံခြုံမှုကို ကာကွယ်ပေးရေးဥပဒေ- ကို ပြင်ဆင်မယ့် ဥပဒေကြမ်းတရပ်ကို ပြည်သူ့လွှတ်တော် မှာတင်ပြဖို့စီစဉ်နေတယ်လို့ တရားစီရင်ရေးနဲ့ ဥပဒေရေးရာ ကော်မတီက ပြောပါတယ်။ လူ့အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားသူတွေ ဘက်ကတော့ ဒီဥပဒေကိုပြင်ဆင် ဖို့ထက် အသစ်ရေးဆွဲလိုကြပါတယ်။ ဒါနဲ့ပတ်သက်လို့ ဗွီအိုအေ သတင်းထောက်မေခက ပေးပို့ထားပါတယ်။
ဒီဥပဒေ ကို ၂ဝ၁၇ ခုနှစ် မတ်လမှာ အတည်ပြုပြဌာန်းခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ အခန်း ၆ ခန်းနဲ့ ပုဒ်မ ၁၃ ခု သာ ပါဝင်တဲ့ ဒီဥပဒေမှာ ပြဋ္ဌာန်းထားတဲ့ ပြစ်ဒဏ်တွေက အနည်းဆုံး ထောင်ဒဏ် ခြောက်လမှ အများဆုံး ထောင်ဒဏ် သုံးနှစ်အထိ ကျခံရမယ့်အပြင် အနည်းဆုံးဒဏ်ငွေ သုံးသိန်းမှ အများဆုံးဒဏ်ငွေ ၁၅ သိန်း အထိ ချမှတ်နိုင်ဖို့ ဖော်ပြထားတာပါ။
နိုင်လွတ်လုံ ဥပဒေ ပုံဖျက် ခံနေရပြီလားဆိုတဲ့သတင်း ကို ဖတ်ရှုနိုင်ပါပြီ။
“နိုင်လွတ်လုံ” ဆိုပြီး လူသိများတဲ့ ဒီဥပဒေဟာ နိုင်ငံသားတွေကို အကာအကွယ်ပေးဖို့ ဆိုတာထက်၊ နိုင်ငံသား အချင်းချင်းကြားမှာ အမြင်မတူသူတွေကို အလွယ်တကူ တရားစွဲလို့ရတဲ့ ဥပဒေတခု ဖြစ်လာနေတယ် လို့ ဝေဖန်မှုတွေ ရှိနေပါတယ်။ ဒီလို အဝေဖန်ခံနေရတဲ့ အတိုင်း ချို့ယွင်းချက် တွေ ရှိနေတဲ့ ဒီဥပဒေကို ပြင်ဆင်ဖို့ အတွက် လုပ်ဆောင် တာဖြစ်ကြောင်း တရားစီရင်ရေးနဲ့ ဥပဒေရေးရာ ကော်မတီ ဥက္ကဌ ဦးတင်ထွေးက အခုလိုပြောပြပါတယ်။
“နောက်ပိုင်းကျတော့ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆိုင်ရာ မကျေနပ်တွေနဲ့ပတ်သတ်ပြီး တအား တရားစွဲလာ။ ကျနော်ကို မကျေနပ်ရင် ကျနော်က ဘာလုပ်တယ် ညာလုပ်တယ်နဲ့ ရာဇသတ်ကြီး ပုဒ်မ ၅၀၀ ပေါ် ကို အခြေခံပြီး တရားစွဲတော့ အာမခံ မရတာတွေ ဖြစ်လာ။ ဘာလို့မရလဲ ဆိုတော့ အနည်းဆုံး ဘယ်လောက် ကနေ ဘယ်လောက် ဆိုတာ ပါမလာဘူး။ အဲဒါတွေကို ရာဇသတ်ကြီး ပုဒ်မနဲ့ ကြည့်တဲ့အခါကျတော့အာမခံပေး မရတော့ တချို့ ပုဂ္ဂိုလ်တွေ သိပ် အသုံးများ လာ ကြတယ်။ အဲဒါတွေကို ပြင်တာပါ”
လက်ရှိချိန်ထိ ဘယ်ပုဒ်မတွေကို ဘယ်လိုပြင်မလဲဆိုတာကိုတော့ သူက တိတိကျကျ ထုတ်မပြောပါဘူး။
စစ်အစိုးရလက်ထက်ကလို နိုင်ငံသားတွေ နောက်ယောင်ခံ စောင့်ကြည့်ခံရတာ၊ ဖုန်းဆက်သွယ်မှု ကြားဖြတ် နားထောင်ခံရတာ စတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးလွတ်လပ်ခွင့်ကို ထိပါးခံရမှု တွေကနေ အကာကွယ်ပေးဖို့ ရည်ရွယ်ပြီး ဒီဥပဒေကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့တာလို့ ဥပဒေပြဋ္ဌာန်းချိန်က လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များက ပြောကြပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဒီ ဥပဒေ စတင်ပြဋ္ဌာန်းချိန် ကစလို့ တလွဲ အသုံးချနေမှု များကြောင့် နာမည်ဆိုးနဲ့သာ ကျော်ကြားခဲ့ရတဲ့ ဥပဒေ တစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့တာပါ။ ဒါကို ပြင်ဆင်ဖို့ တက်ကြွလှုပ်ရှား တွေနဲ့ အရပ်ဘက်အဖွဲ့ များက အချိန် အတော်ကြာ ကတည်းက တောင်းဆို နေတာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီဥပဒေကို လက်တွေ့ကျင့်သုံးတဲ့အခါမှာ ပြည်သူကို အကာအကွယ်ပေးတဲ့ ဥပဒေမဟုတ်ပဲ ပြည်သူကို ဒုက္ခပေးတဲ့ ဥပဒေအဖြစ် တွေ့နေရတယ်လို့ ရှေ့နေ ဦးကြီးမြင့်က ပြောပါတယ်။
“တချက်ကတော့ အာမခံပေးတဲ့ ပုဒ်မဖြစ်သင့်ပါတယ် အဲဒီလို အာမခံမပေးတဲ့အတွက်ကြောင့် သဘောကျပြီးတော့ တရားလိုလုပ်သူက အဲဒါကို တမင်ရွေးပြီးတော့ တရားစွဲတာတွေ့ရတယ်။ တလွဲသုံးနေတာကို တည့်အောင်ပြန်လုပ်ပေးသင့်တယ်လို့ ကျနော်ကတော့ အဲလိုအကြံပေးချင်ပါတယ်။ အခုကတော့ ကျနော်တို့ တော်တော်ဒုက္ခရောက်နေပါတယ်။”
လူ့အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားသူတွေကတော့ ဒီဥပဒေကိုပြင်ဆင် ဖို့ထက် အသစ်ရေးဆွဲလိုကြပါတယ်။ ဒီထဲမှာ အသံအဖွဲ့က မောင်ဆောင်းခ လည်း ပါပါတယ်။
“ အရေးကြီးဆုံးကတော့ ပုံမှန် “နိုင်လွတ်လုံ”ဥပဒေကတော့ တခုလုံးကို ပြင်ဖို့လိုတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ “နိုင်လွတ်လုံ”လို့ပြောထားပြီးတော့ နိုင်ငံသားတွေရဲ့ လွတ်လပ်ခွင့်ရဲ့ လုံခြုံမှုတွေကို အဓိက ကာကွယ်ပေးနိုင်တဲ့အချက်တွေ ပါတယ်လို့ ထင်ရပေမယ့် ဥပဒေကြောင်းအရ ပြည့်စုံတဲ့အခြေအနေမှာ မရှိနေဘူး။ သို့သော် လက်တလောပြင်မယ်ဆိုရင် ခုနပြောတဲ့ ပုဒ်မ ၈(စ) ဆိုတာကို မဖြစ်မနေပြင်ဖို့လိုတယ်။ အမှန်တကယ် ပထမဦးဆုံး ဦးစားပေးရမှာက “နိုင်လွတ်လုံ” တခုလုံးကို အကုန်လုံးပြင်ပြီးမှ ရမှာ ဘာလို့လဲဆိုတော့ သူတို့ရေးထားတဲ့ဥပဒေက ၈ မျက်နှာလောက်ပဲရှိတယ် တကယ်က။ တကယ့် privacy တို့ security တို့ကို စဉ်းစားတဲ့အခါမှာ အဲဒီလောက်လေးနဲ့ ယေဘုယျလုပ်လို့မရဘူး နောက်တခုက ကျနော်တို့ လေ့လာမှုအရဆိုရင် အဲဒီဟာကို implement လုပ်တဲ့ ရဲတပ်ဖွဲ့ကလည်း ဒါကို ဘယ်လိုကိုင်တွယ်ရမှန်းကို လုံးဝနားလည်နေတာမရှိဘူး။”
ပုဒ်မ ၈(စ) အရ နိုင်ငံသားတဦးက သူ ကိုယ်တိုင် ဖြစ်ဖြစ် သူ့မိသားစုကို ဖြစ်ဖြစ် တဘက်လူက ဂုဏ်သိက္ခာ ညှိုးနွှမ်းအောင် လုပ်ဆောင်တယ်လို့ ယူဆရင် အရေးယူနိုင် တယ်လို့ ဖော်ပြထားတဲ့ ပုဒ်မ တခု ဖြစ်ပြီး ဒီပုဒ်မနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တိကျတဲ့ သတ်မှတ် ဖေါ်ပြချက် မရှိတဲ့အတွက် တလွဲ အသုံးချမှုတွေ ရှိလာ နေတာပါ။
လက်ရှိမှာ အစိုးရ၊ တပ်မတော်၊ အာဏာရပါတီဝင်များနဲ့ ဒေသန္တရ အုပ်ချုပ်ရေးပိုင်းက ပုဂ္ဂိုလ်တွေက သူတို့ ကို ဝေဖန်လာသူတွေကို ဂုဏ်သိက္ခာ ညှိုးနွမ်းအောင် လုပ်ဆောင်တယ်လို့ ခေါင်းစဉ်တပ်ပြီး ဒီဥပဒေကို အသုံးပြု တရားစွဲဆို လာကြရာကနေ ဒီဥပဒေဟာ နာမည်ဆိုးနဲ့ ကျော်ကြားလာတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဒီဥပဒေကို ပြဋ္ဌာန်းခဲ့ချိန် ၂ နှစ်လောက် ရှိလာပြီဖြစ်ပေမယ့် အခုချိန်အထိ နည်းဥပဒေ ထွက်မလာနိုင်သေးတာကြောင့် လိုသလို ပုံဖော်မှုတွေ တွေ့လာရတာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။
................
နိုငျလှတျလုံဥပဒကေို ပွငျမလား ပွနျရေးမလား
(Unicode)
နိုငျလှတျလုံဥပဒေ လို့ အမြား ခေါျဆိုနကွေတဲ့ - နိုငျငံသားမြား၏ပုဂ်ဂိုလျဆိုငျရာ လှတျလပျမှုနှင့ျ ပုဂ်ဂိုလျဆိုငျရာလုံခွုံမှုကို ကာကှယျပေးရေးဥပဒေ- ကို ပွငျဆငျမယ့ျ ဥပဒကွေမျးတရပျကို ပွညျသူ့လှှတျတောျ မှာတငျပွဖို့စီစဉျနတေယျလို့ တရားစီရငျရေးနဲ့ ဥပဒရေေးရာ ကောျမတီက ပွောပါတယျ။ လူ့အခှင့ျအရေး လှုပျရှားသူတှေ ဘကျကတော့ ဒီဥပဒကေိုပွငျဆငျ ဖို့ထကျ အသဈရေးဆှဲလိုကွပါတယျ။ ဒါနဲ့ပတျသကျလို့ ဗှီအိုအေ သတငျးထောကျမခေက ပေးပို့ထားပါတယျ။
ဒီဥပဒေ ကို ၂ဝ၁၇ ခုနှဈ မတျလမှာ အတညျပွုပွဌာနျးခဲ့တာဖွဈပါတယျ။ အခနျး ၆ ခနျးနဲ့ ပုဒျမ ၁၃ ခု သာ ပါဝငျတဲ့ ဒီဥပဒမှော ပွဋ်ဌာနျးထားတဲ့ ပွဈဒဏျတှကေ အနညျးဆုံး ထောငျဒဏျ ခွောကျလမှ အမြားဆုံး ထောငျဒဏျ သုံးနှဈအထိ ကခြံရမယ့ျအပွငျ အနညျးဆုံးဒဏျငှေ သုံးသိနျးမှ အမြားဆုံးဒဏျငှေ ၁၅ သိနျး အထိ ခမြှတျနိုငျဖို့ ဖောျပွထားတာပါ။
“နိုငျလှတျလုံ” ဆိုပွီး လူသိမြားတဲ့ ဒီဥပဒဟော နိုငျငံသားတှကေို အကာအကှယျပေးဖို့ ဆိုတာထကျ၊ နိုငျငံသား အခငြျးခငြျးကွားမှာ အမွငျမတူသူတှကေို အလှယျတကူ တရားစှဲလို့ရတဲ့ ဥပဒတေခု ဖွဈလာနတေယျ လို့ ဝဖေနျမှုတှေ ရှိနပေါတယျ။ ဒီလို အဝဖေနျခံနရေတဲ့ အတိုငျး ခြို့ယှငျးခကြျ တှေ ရှိနတေဲ့ ဒီဥပဒကေို ပွငျဆငျဖို့ အတှကျ လုပျဆောငျ တာဖွဈကွောငျး တရားစီရငျရေးနဲ့ ဥပဒရေေးရာ ကောျမတီ ဥက်ကဌ ဦးတငျထှေးက အခုလိုပွောပွပါတယျ။
“နောကျပိုငျးကတြော့ ပုဂ်ဂိုလျရေးဆိုငျရာ မကြနေပျတှနေဲ့ပတျသတျပွီး တအား တရားစှဲလာ။ ကနြောျကို မကြနေပျရငျ ကနြောျက ဘာလုပျတယျ ညာလုပျတယျနဲ့ ရာဇသတျကွီး ပုဒျမ ၅၀၀ ပေါျ ကို အခွခေံပွီး တရားစှဲတော့ အာမခံ မရတာတှေ ဖွဈလာ။ ဘာလို့မရလဲ ဆိုတော့ အနညျးဆုံး ဘယျလောကျ ကနေ ဘယျလောကျ ဆိုတာ ပါမလာဘူး။ အဲဒါတှကေို ရာဇသတျကွီး ပုဒျမနဲ့ ကွည့ျတဲ့အခါကတြော့အာမခံပေး မရတော့ တခြို့ ပုဂ်ဂိုလျတှေ သိပျ အသုံးမြား လာ ကွတယျ။ အဲဒါတှကေို ပွငျတာပါ”
နိုငျလှတျလုံ ဥပဒေ ပုံဖကြျ ခံနရေပွီလားဆိုတဲ့သတငျး ကို ဖတျရှုနိုငျပါပွီ။
လကျရှိခြိနျထိ ဘယျပုဒျမတှကေို ဘယျလိုပွငျမလဲဆိုတာကိုတော့ သူက တိတိကကြြ ထုတျမပွောပါဘူး။
စဈအစိုးရလကျထကျကလို နိုငျငံသားတှေ နောကျယောငျခံ စောင့ျကွည့ျခံရတာ၊ ဖုနျးဆကျသှယျမှု ကွားဖွတျ နားထောငျခံရတာ စတဲ့ ပုဂ်ဂိုလျရေးလှတျလပျခှင့ျကို ထိပါးခံရမှု တှကေနေ အကာကှယျပေးဖို့ ရညျရှယျပွီး ဒီဥပဒကေို ပွဋ်ဌာနျးခဲ့တာလို့ ဥပဒပွေဋ်ဌာနျးခြိနျက လှှတျတောျကိုယျစားလှယျမြားက ပွောကွပါတယျ။ ဒါပမေဲ့ ဒီ ဥပဒေ စတငျပွဋ်ဌာနျးခြိနျ ကစလို့ တလှဲ အသုံးခနြမှေု မြားကွောင့ျ နာမညျဆိုးနဲ့သာ ကြောျကွားခဲ့ရတဲ့ ဥပဒေ တဈခု ဖွဈလာခဲ့တာပါ။ ဒါကို ပွငျဆငျဖို့ တကျကွှလှုပျရှား တှနေဲ့ အရပျဘကျအဖှဲ့ မြားက အခြိနျ အတောျကွာ ကတညျးက တောငျးဆို နတောလညျး ဖွဈပါတယျ။
ဒီဥပဒကေို လကျတှေ့ကငြ့ျသုံးတဲ့အခါမှာ ပွညျသူကို အကာအကှယျပေးတဲ့ ဥပဒမေဟုတျပဲ ပွညျသူကို ဒုက်ခပေးတဲ့ ဥပဒအေဖွဈ တှေ့နရေတယျလို့ ရှေ့နေ ဦးကွီးမွင့ျက ပွောပါတယျ။
“တခကြျကတော့ အာမခံပေးတဲ့ ပုဒျမဖွဈသင့ျပါတယျ အဲဒီလို အာမခံမပေးတဲ့အတှကျကွောင့ျ သဘောကပြွီးတော့ တရားလိုလုပျသူက အဲဒါကို တမငျရှေးပွီးတော့ တရားစှဲတာတှေ့ရတယျ။ တလှဲသုံးနတောကို တည့ျအောငျပွနျလုပျပေးသင့ျတယျလို့ ကနြောျကတော့ အဲလိုအကွံပေးခငြျပါတယျ။ အခုကတော့ ကနြောျတို့ တောျတောျဒုက်ခရောကျနပေါတယျ။”
လူ့အခှင့ျအရေး လှုပျရှားသူတှကေတော့ ဒီဥပဒကေိုပွငျဆငျ ဖို့ထကျ အသဈရေးဆှဲလိုကွပါတယျ။ ဒီထဲမှာ အသံအဖှဲ့က မောငျဆောငျးခ လညျး ပါပါတယျ။
“ အရေးကွီးဆုံးကတော့ ပုံမှနျ “နိုငျလှတျလုံ”ဥပဒကေတော့ တခုလုံးကို ပွငျဖို့လိုတယျ။ ဘာလို့လဲဆိုတော့ “နိုငျလှတျလုံ”လို့ပွောထားပွီးတော့ နိုငျငံသားတှရေဲ့ လှတျလပျခှင့ျရဲ့ လုံခွုံမှုတှကေို အဓိက ကာကှယျပေးနိုငျတဲ့အခကြျတှေ ပါတယျလို့ ထငျရပမေယ့ျ ဥပဒကွေောငျးအရ ပွည့ျစုံတဲ့အခွအေနမှော မရှိနဘေူး။ သို့သောျ လကျတလောပွငျမယျဆိုရငျ ခုနပွောတဲ့ ပုဒျမ ၈(စ) ဆိုတာကို မဖွဈမနပွေငျဖို့လိုတယျ။ အမှနျတကယျ ပထမဦးဆုံး ဦးစားပေးရမှာက “နိုငျလှတျလုံ” တခုလုံးကို အကုနျလုံးပွငျပွီးမှ ရမှာ ဘာလို့လဲဆိုတော့ သူတို့ရေးထားတဲ့ဥပဒကေ ၈ မကြျနှာလောကျပဲရှိတယျ တကယျက။ တကယ့ျ privacy တို့ security တို့ကို စဉျးစားတဲ့အခါမှာ အဲဒီလောကျလေးနဲ့ ယဘေုယလြုပျလို့မရဘူး နောကျတခုက ကနြောျတို့ လေ့လာမှုအရဆိုရငျ အဲဒီဟာကို implement လုပျတဲ့ ရဲတပျဖှဲ့ကလညျး ဒါကို ဘယျလိုကိုငျတှယျရမှနျးကို လုံးဝနားလညျနတောမရှိဘူး။”
ပုဒျမ ၈(စ) အရ နိုငျငံသားတဦးက သူ ကိုယျတိုငျ ဖွဈဖွဈ သူ့မိသားစုကို ဖွဈဖွဈ တဘကျလူက ဂုဏျသိက်ခာ ညှိုးနှှမျးအောငျ လုပျဆောငျတယျလို့ ယူဆရငျ အရေးယူနိုငျ တယျလို့ ဖောျပွထားတဲ့ ပုဒျမ တခု ဖွဈပွီး ဒီပုဒျမနဲ့ ပတျသကျပွီး တိကတြဲ့ သတျမှတျ ဖေါျပွခကြျ မရှိတဲ့အတှကျ တလှဲ အသုံးခမြှုတှေ ရှိလာ နတောပါ။
လကျရှိမှာ အစိုးရ၊ တပျမတောျ၊ အာဏာရပါတီဝငျမြားနဲ့ ဒသေန်တရ အုပျခြုပျရေးပိုငျးက ပုဂ်ဂိုလျတှကေ သူတို့ ကို ဝဖေနျလာသူတှကေို ဂုဏျသိက်ခာ ညှိုးနှမျးအောငျ လုပျဆောငျတယျလို့ ခေါငျးစဉျတပျပွီး ဒီဥပဒကေို အသုံးပွု တရားစှဲဆို လာကွရာကနေ ဒီဥပဒဟော နာမညျဆိုးနဲ့ ကြောျကွားလာတာ ဖွဈပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ ဒီဥပဒကေို ပွဋ်ဌာနျးခဲ့ခြိနျ ၂ နှဈလောကျ ရှိလာပွီဖွဈပမေယ့ျ အခုခြိနျအထိ နညျးဥပဒေ ထှကျမလာနိုငျသေးတာကွောင့ျ လိုသလို ပုံဖောျမှုတှေ တှေ့လာရတာလညျး ဖွဈပါတယျ။
