အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက သတ်မှတ်တဲ့ ဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့်ဆိုင်ရာ စိုးရိမ်ရတဲ့နိုင်ငံတွေစာရင်းထဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံလည်းပါဝင်ပါတယ်။ ဒီဇင်ဘာလ ၁၁ရက် မနေ့တုန်းကထုတ်ပြန်တဲ့ အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ကြေညာချက်ထဲမှာ မြန်မာ၊ တရုတ်၊ အီရန်နဲ့မြောက်ကိုရီးယားအပါအဝင် ဆယ်နိုင်ငံဟာ ဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့်တွေ ဆုံးရှုံးနေတဲ့နိုင်ငံ တွေထဲမှာ စိုးရိမ်ဖို့ကောင်းတဲ့အဆင့်မှာရှိကြောင်း ဖေါ်ပြထားပါတယ်။ ဒီအကြောင်း ကိုကျော်အောင် လွင်က ဆက်ပြီ ပြောပြပါလိမ့်မယ်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့၁၉၉၈ခုနှစ်တုန်းကထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတကာဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့်အက်ဥပဒေအရ လွတ်လပ်စွာကိုးကွယ်ခွင့်ချိုးဖေါက်ခံနေရဆဲဖြစ်တဲ့နိုင်ငံဆယ်ခုကို အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနကမနေ့ပဲ စာရင်းထုတ်ပြန်ခဲ့ပြီး ဒီနိုင်ငံတွေက ဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့်အခြေအနေတွေက စိုးရိမ်ရတဲ့အဆင့်မှာရှိတယ်လို့ အမေရိကန်ကသတ်မှတ်တာပါ။ အဲဒီဆယ်နိုင်ငံကတော့ မြန်မာ၊ တရုတ်၊ အီရစ်တြီးယား၊ အီရန်၊ မြောက်ကိုရီးယား၊ ပါကစ္စတန်၊ ဆူဒန်၊ ဆော်ဒီအာရေးဗျ၊ တာဂျီကစ္စတန်နဲ့ တာ့ခ်မင်နစ္စတန်နိုင်ငံတွေပါပဲ။
မြန်မာနိုင်ငံကို ဘာသာရေးလွတ် လပ်ခွင့်ဆိုင်ရာစိုးရိမ်ရတဲ့အဆင့်အဖြစ် အမေရိကန်ကသတ်မှတ်ခဲ့တာက ၁၉၉၉ခုနှစ်ကတည်းကပါ။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အခြေခံဥပဒေထဲမှာ လွတ်လပ်စွာယုံကြည်ကိုးကွယ်ခွင့်ရှိကြောင်းဥပေဒေပြဌာန်းထားပေမဲ့ အာဏာပိုင်တွေအနေနဲ့ ဘာသာရေးဆိုင်ရာလွတ်လပ်စွာယုံကြည်ပြောဆိုခွင့်တွေအပေါ်မှာ အကန့်အသတ်ထားနေကြောင်း၊ ရိုဟင်ဂျာမူဆလင် အပါအဝင် လူနည်းစုဘာသာကိုးကွယ်ယုံကြည်သူတွေဟာလည်း ခွဲခြားဆက်ဆံခံရတာ၊ စော်ကားခံရတာနဲ့အကြမ်း ဘက်ခံရတာတွေကြုံနေရကြောင်း အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနကဆိုပါတယ်။ ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမောင်တောမြို့မှာ အဓိကကျတဲ့ပလီတခုဟာ မကြာခင်ကပဲ အပိတ်ခံထားရတဲ့အကြောင်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ပင်ဆလ်ဗေးနီးယားပြည်နယ်တက္ကသိုလ်မှာ အနုဇီဝဗေဒပညာပို့ချပေး နေတဲ့ ရိုဟင်ဂျာအမျိုးသား ဒေါက်တာဝါကာအူဒင်က ဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
"မြန်မာအစိုးရမှာ ရှိတဲ့ တချို့အရာရှိတွေ သံတမန်တွေက အမြဲတမ်းကျနော်တို့ ပြောပါတယ်။ ဒီရိုဟင်ဂျာကိစ္စဟာ ဘာသာရေးကိစ္စမဟုတ်ဘူး။ ကျနော်တို့လည်း အဲဒါကို လက်ခံချင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အခုမောင်းတောမှာ ဗလီရှိတယ် ဒါပေမယ့် သူတို့ပိတ်ထားပါတယ်။ သူတို့ပိတ်ထားတော့ လူတွေက သွားရင် သူတို့ ဖမ်းမယ်လို့ ခြိမ်းခြောက်ပါတယ်။ အဲဒါက သက်သေပါ ဟိုတနေ့က မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ သာသနာရေးဝန်ကြီး သူရအောင်ကိုက မွတ်ဆလင်တွေအကြောင်း၊ ရိုဟင်ဂျာတွေအကြောင်း ဘင်္ဂါလီတွေအကြောင်းပြောတယ် အဲဒီ မြန်မာအစိုးရဝန်ကြီးတယောက်က ဒီလိုစကားပြောရင် သူတို့ သက်သေပြနေတယ်လေ။"
ကချင်ပြည်နယ်ဟာ ခရစ်ယာန် ဘာသာကိုးကွယ်သူတွေ အများအပြားရှိတဲ့ဒေသပါ။ ဒီဒေသမှာ ဗုဒ္ဓဘာသာကိုးကွယ်မှုနဲ့ခရစ်ယာန်ဘာသာကိုးကွယ်မှုတွေ မမျှမတဖြစ်နေတာကို တွေ့ရမယ့်အကြောင်း ကချင်အမျိုးသားအစည်းအရုံးရဲ့ဥက္ကဌ ဒူးဝါးဘောင်ဝမ် လာရော်ကပြောပါ တယ်။
"ကျနော်တို့ ကချင်ပြည်မှာ ဗုဒ္ဓဘာသာတွေရဲ့ စေတီပုထိုးတွေ ဆောက်မယ်ဆိုရင် ခွင့်တောင်းဖို့မလိုဘူး သူတို့ကြိုက်တဲ့နေရာမှာ သူတို့ဆောက်လို့ရတယ်။ ဒီခရစ်ယာန်တွေကျတော့ ကိုယ့်ကချင်ပြည်ဆိုပေမယ့် ကိုယ့်ခရစ်ယာန်ကျောင်းတွေကို ဆောက်မယ်ဆိုရင် သူတို့ခွင့်ပြုချက်မရှိရင်ဆောက်လို့ မရဘူး အဲဒါမျိုး ။ဒါကတော့ မညီမျှဘူးပေါ့။ နောက်တခုက ကျနော်တို့ဆီမှာ တိုက်ပွဲတွေဖြစ်တဲ့အခါမှာ ဘုရားကျောင်းတွေကို ဘာမှ လေးစားမှုမရှိဘူး သူတို့မီးရှို့လိုက်တယ် နောက်ပြီး ဖျက်ဆီးလိုက်တယ်။ ဥပမာ တိုက်ပွဲဖြစ်တဲ့နေရာမှာ စေတီပုထိုးတွေလည်းရှိတာပဲ အဲဒါတွေတော့ ဘာမှ မလုပ်ဘူး။ ဘုရားကျောင်းတွေကို ဖျက်ဆီးတယ်ပေါေ့နာ် နောက်ပြီးတော့ ရပ်ရွာမှာ ဘုရားကျောင်းတွေရှိတဲ့နေရာတွေကို အမြောက်နဲ့ထုတယ် ဗုံးကြဲ၊ မီးရှို့တယ် ဒါမျိုးပေါ့။"
အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဌာနကမြန်မာနိုင်ငံဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့်နဲ့ပတ်သက်ပြီးနောက်ဆုံး ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ အစီရင်ခံစာက၂၀၁၇ခုနှစ်တုန်းကပါ။ ကမ္ဘာတဝှမ်းက ဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့်တွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး အမေရိ ကန်ပြည်ထောင်စုအနေနဲ့ အစိုးရတွေ၊ လူထုအခြေပြုအဖွဲ့အစည်းတွေ၊ ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်တွေနဲ့အတူလက်တွဲလုပ် ဆောင်သွားဖို့ ဆုံးဖြတ်ချက်အခိုင်အမာချက်မှတ်ထားတယ်လို့လည်း မနေ့ကထုတ်ပြန်တဲ့ ကြေညာချက်ထဲမှာဖေါ်ပြထားပါတယ်။
