၂၀၁၉ ခုႏွစ္အတြက္ ႏိုဘဲလ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆုကို ခ်ီးျမႇင့္ခံရသူကေတာ့ အီသီယိုးပီးယားဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ Abiy Ahmed ပါ။ ကင္ညာႏုိင္ငံမွာ ေနထိုင္ေနၾကတဲ့ အီသီယိုးပီယားႏုိင္ငံဖြားေတြက သူတို႔ေခါင္းေဆာင္ရဲ႕ ေအာင္ျမင္မႈအတြက္ ဝမ္းသာေနၾက ေပမယ့္ တိုင္းျပည္ တည္ၿငိမ္ၿပီး ညီၫြတ္ေအာင္ သူ႔ကိုလုပ္ေစခ်င္ၾကပါတယ္။
ကင္ညာႏုိင္ငံ၊ ႏုိင္႐ိုဘီၿမိဳ႕ေတာ္ကေန ဗီြအိုေအ သတင္းေထာက္ Mohammed Yusuf ေပးပို႔ထားတဲ့ သတင္းလႊာကို ကိုေက်ာ္ေက်ာ္သိန္းက ေျပာျပပါမယ္။
အီသီယိုးပီးယားေခါင္းေဆာင္ဟာ တိုင္းျပည္ကို ပံုမွန္အေျခအေန ျပန္ေရာက္ေအာင္၊ လူထုအေနနဲ႔ ၿငိမ္းခ်မ္းတဲ့ဘဝကို အိပ္မက္မက္ႏုိုင္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးခဲ့တယ္လုိ႔ ဒီႏွစ္အတြက္ ႏိုဘဲလ္ၿငိမ္းခ်မ္းေရးဆု ေၾကညာခ်ိန္မွာ ေနာ္ေဝး ႏိုဘဲလ္ ေကာ္မတီဥကၠ႒ Berit Reiss-Andersen က ေျပာသြားပါတယ္။
“အီသီယိုးပီးယားမွာ လုပ္စရာေတြ ရွိေနေသးေပမယ့္ ႏုိင္ငံသားအမ်ားအျပားအတြက္ ပိုၿပီးေကာင္းမြန္တဲ့ဘဝနဲ႔ ပိုၿပီး ေတာက္ပတဲ့အနာဂတ္ ရေစခဲ့တဲ့ အေရးပါတဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြကို Abiy Ahmed က အစပ်ဳိး လုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါတယ္။”
အီသီယိုးပီးယား အာဏာရပါတီရဲ႕ ႏုိင္ငံေရး အခြင့္ထူးခံေတြကို ကန္႔ကြက္ဆႏၵျပပြဲႀကီးေတြ လအေတာ္ၾကာျဖစ္ၿပီးတဲ့ေနာက္
အသက္ ၄၃ ႏွစ္အရြယ္ Abiy Ahmed ဟာ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ဧၿပီလမွာ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္လာတာပါ။
ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ျဖစ္ၿပီးတဲ့ေနာက္ အိမ္နီးခ်င္း အီရီထရီးယားႏုိင္္ငံနဲ႔ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ရန္ေစာင္ေနတဲ့အေျခအေနကို အဆံုးသတ္ခဲ့ၿပီး အီရီထရီးယားႏုိင္ငံရဲ႕ၿမိဳ႕ေတာ္ Asmara ကို သြားေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ အီရီထရီးယားသမၼတ Isais Afwerki ကလည္း အျပန္အလွန္ အားျဖင့္ အီသီယိုးပီယားႏုိင္ငံရဲ႕ၿမိဳ႕ေတာ္ Addis Ababa ကို လာေရာက္ခဲ့ပါတယ္။
တိုင္းျပည္မွာ ႏုိင္ငံေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ လုပ္ခဲ့႐ံုသာမက ဆူဒန္၊ ေတာင္ဆူဒန္၊ ကင္ညာနဲ႔ ဆိုမာလီယာႏုိင္ငံေတြက အျငင္း ပြားမႈေတြကို ၾကားဝင္ေျဖရွင္းေပးခဲ့တဲ့အေပၚမွာလည္း ႏိုဘဲလ္ေကာ္မတီက အသိအမွတ္ျပဳခဲ့တာပါ။
Meseret Mengesha ဟာ ကင္ညာႏုိင္္ငံမွာေနထုိင္ေနတဲ့ အီသီယိုးပီယားအဝန္းအဝိုုင္းရဲ႕ ေခါင္းေဆာင္တဦးျဖစ္ပါတယ္။
“အီသီယိုးပီးယားေတြအေနနဲ႔ေရာ အာဖရိကန္ေတြအေနနဲ႔ပါ က်ေနာ္တို႔ ေပ်ာ္ပါတယ္။ ဒီဆုဟာ အီသီယိုးပီးယား အတြက္သာမက အာဖရိကေဒသအတြက္လည္းျဖစ္တယ္လို႔ က်ေနာ္ေျပာႏုိင္ပါတယ္။ သူဆုရတဲ့အတြက္ က်ေနာ္ သိပ္ဝမ္းသာပါ တယ္။”
ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ Abiy ဟာ အာဖရိကတိုက္အတြက္ အနာဂတ္အေျမာ္အျမင္ ရွိသူျဖစ္တယ္လုိ႔လည္း Mengesha ကေျပာပါတယ္။
“သူ႔ရဲ႕ အနာဂတ္ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္က အီသီယိုးပီးယားအတြက္သာ မဟုတ္ပါဘူး။ အေရွ႕အာဖရိကအတြက္၊ အာဖရိက ဦးခ်ဳိေဒသအတြက္သာမက အာဖရိကတတိုက္လံုးအတြက္ သူ႔မွာ သိပ္ကိုႀကီးမားတဲ့ အနာဂတ္ေမွ်ာ္မွန္းခ်က္ ရွိတယ္ဆိုတာ အခ်ိန္အမ်ားစုမွာ က်ေနာ္တုိ႔ကို သူေျပာေနတာပါ။ ဒီ့ထက္ပိုၿပီး သူလုပ္ေဆာင္လိမ့္မယ္လုိ႔ က်ေနာ္ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။”
ၾကည္းတပ္ ေထာက္လွမ္းေရး အရာရွိိေဟာင္းတဦးျဖစ္သူ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ Abiy က ႏုိုင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေတြကို လႊတ္ေပးခဲ့ၿပီး အရင္ အစိုးရရဲ႕ ဖိႏွိပ္မႈေတြအေပၚ ေတာင္းပန္ခဲ့ပါတယ္။
Ashenafi Dureso ဟာ ၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွာ အီသီယုိးပီယားကေန ထြက္ေျပးၿပီး လက္ရွိမွာေတာ့ ကင္ညာႏုိင္ငံေျမာက္ပိုင္းက Kakuma ဒုကၡသည္စခန္းမွာ ေနထိုင္ေနသူပါ။ Abiy ရဲ႕ေအာင္ျမင္မႈကို Dureso က ႀကိဳဆိုေပမယ့္ မၾကာေသးခင္ႏွစ္ေတြအတြင္း လူမ်ဳိးစုေတြၾကား တင္းမာမႈေတြျဖစ္လာေနတဲ့ အီသီယိုးပီယားႏုိင္ငံ တည္ၿငိမ္ေအာင္ Abiy အစိုးရက လုပ္ေစခ်င္သူပါ။
“တိုင္းျပည္ ၿငိမ္းခ်မ္းတည္ၿငိမ္ေအာင္ သူ႔ကိုလုပ္ေစခ်င္ပါတယ္။ က်ေနာ့္ကိုေမြးတဲ့ေဒသမွာ မတည္ၿငိမ္တဲ့ေနရာေတြ ရွိေနပါတယ္။ Oromia ေဒသက တခ်ဳိ႕ေနရာေတြဟာ စစ္တပ္ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္မွာ ေရာက္ေနပါတယ္။ Oromo လူထုကို၊ အထူးသျဖင့္ Oromia ေတာင္ပိုင္းနဲ႔ အေနာက္ပိုင္းေဒသေတြကို စစ္တပ္ထိန္းခ်ဳပ္မႈေအာက္ကေနလြတ္ေအာင္ လုပ္ေစခ်င္ပါ တယ္။ အဲဒီအေရးေပၚအေျခအေနေတြကို ျပန္႐ုပ္သိမ္းေစခ်င္ပါတယ္။”
အီသီယိုးပီယားကို ျပန္သြားဖို႔အတြက္ လံုျခံဳမႈမရွိေသးဘူးလို႔ ခံစားရတာေၾကာင့္ သိပ္မၾကာခင္မွာျပန္ဖို႔ Dureso မွာ အစီအစဥ္ မရွိပါဘူး။
Abiy ရဲ႕ ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈေတြေၾကာင့္ လူအမ်ားအျပားက သူ႔ကို အသိအမွတ္ျပဳ ေလးစားၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း အေျပာင္းအလဲေတြကို မႏွစ္ၿမိဳ႕ၾကတဲ့ လူပုဂၢိဳလ္ေတြနဲ႔ လူမႈအဝန္းအဝိုင္းေတြဟာ အာဖရိကဦးခ်ဳိေဒသက အီသီယိုးပီယားႏုိင္ငံ တည္ၿငိမ္ေရးမွာ ၿခိမ္းေျခာက္မႈတခုအျဖစ္ ဆက္ရွိေနတုန္းပဲလို႔ ႏုိင္ငံေရးေလ့လာသူေတြက သတိေပးထားပါတယ္။
....................
{Unicode}
နိုဘယ်ဆုရှင် ဝန်ကြီးချုပ် Abiy နိုင်ငံညီညွတ်အောင် လုပ်ပေးဖို့ ပြည်သူတောင်းဆို
၂၀၁၉ ခုနှစ်အတွက် နိုဘဲလ်ငြိမ်းချမ်းရေးဆုကို ချီးမြှင့်ခံရသူကတော့ အီသီယိုးပီးယားဝန်ကြီးချုပ် Abiy Ahmed ပါ။ ကင်ညာနိုင်ငံမှာ နေထိုင်နေကြတဲ့ အီသီယိုးပီယားနိုင်ငံဖွားတွေက သူတို့ခေါင်းဆောင်ရဲ့ အောင်မြင်မှုအတွက် ဝမ်းသာနေကြ ပေမယ့် တိုင်းပြည် တည်ငြိမ်ပြီး ညီညွတ်အောင် သူ့ကိုလုပ်စေချင်ကြပါတယ်။ ကင်ညာနိုင်ငံ၊ နိုင်ရိုဘီမြို့တော်ကနေ ဗွီအိုအေ သတင်းထောက် Mohammed Yusuf ပေးပို့ထားတဲ့ သတင်းလွှာကို ကိုကျော်ကျော်သိန်းက ပြောပြပါမယ်။
အီသီယိုးပီးယားခေါင်းဆောင်ဟာ တိုင်းပြည်ကို ပုံမှန်အခြေအနေ ပြန်ရောက်အောင်၊ လူထုအနေနဲ့ ငြိမ်းချမ်းတဲ့ဘဝကို အိပ်မက်မက်နိုင်အောင် လုပ်ဆောင်ပေးခဲ့တယ်လို့ ဒီနှစ်အတွက် နိုဘဲလ်ငြိမ်းချမ်းရေးဆု ကြေညာချိန်မှာ နော်ဝေး နိုဘဲလ် ကော်မတီဥက္ကဋ္ဌ Berit Reiss-Andersen က ပြောသွားပါတယ်။
“အီသီယိုးပီးယားမှာ လုပ်စရာတွေ ရှိနေသေးပေမယ့် နိုင်ငံသားအများအပြားအတွက် ပိုပြီးကောင်းမွန်တဲ့ဘဝနဲ့ ပိုပြီး တောက်ပတဲ့အနာဂတ် ရစေခဲ့တဲ့ အရေးပါတဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတွေကို Abiy Ahmed က အစပျိုး လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါတယ်။”
အီသီယိုးပီးယား အာဏာရပါတီရဲ့ နိုင်ငံရေး အခွင့်ထူးခံတွေကို ကန့်ကွက်ဆန္ဒပြပွဲကြီးတွေ လအတော်ကြာဖြစ်ပြီးတဲ့နောက်
အသက် ၄၃ နှစ်အရွယ် Abiy Ahmed ဟာ ၂၀၁၈ ခုနှစ် ဧပြီလမှာ ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်လာတာပါ။
ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်ပြီးတဲ့နောက် အိမ်နီးချင်း အီရီထရီးယားနိုင်ငံနဲ့ နှစ်ပေါင်းများစွာ ရန်စောင်နေတဲ့အခြေအနေကို အဆုံးသတ်ခဲ့ပြီး အီရီထရီးယားနိုင်ငံရဲ့မြို့တော် Asmara ကို သွားရောက်ခဲ့ပါတယ်။ အီရီထရီးယားသမ္မတ Isais Afwerki ကလည်း အပြန်အလှန် အားဖြင့် အီသီယိုးပီယားနိုင်ငံရဲ့မြို့တော် Addis Ababa ကို လာရောက်ခဲ့ပါတယ်။
တိုင်းပြည်မှာ နိုင်ငံရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေ လုပ်ခဲ့ရုံသာမက ဆူဒန်၊ တောင်ဆူဒန်၊ ကင်ညာနဲ့ ဆိုမာလီယာနိုင်ငံတွေက အငြင်း ပွားမှုတွေကို ကြားဝင်ဖြေရှင်းပေးခဲ့တဲ့အပေါ်မှာလည်း နိုဘဲလ်ကော်မတီက အသိအမှတ်ပြုခဲ့တာပါ။
Meseret Mengesha ဟာ ကင်ညာနိုင်ငံမှာနေထိုင်နေတဲ့ အီသီယိုးပီယားအဝန်းအဝိုင်းရဲ့ ခေါင်းဆောင်တဦးဖြစ်ပါတယ်။
“အီသီယိုးပီးယားတွေအနေနဲ့ရော အာဖရိကန်တွေအနေနဲ့ပါ ကျနော်တို့ ပျော်ပါတယ်။ ဒီဆုဟာ အီသီယိုးပီးယား အတွက်သာမက အာဖရိကဒေသအတွက်လည်းဖြစ်တယ်လို့ ကျနော်ပြောနိုင်ပါတယ်။ သူဆုရတဲ့အတွက် ကျနော် သိပ်ဝမ်းသာပါ တယ်။”
ဝန်ကြီးချုပ် Abiy ဟာ အာဖရိကတိုက်အတွက် အနာဂတ်အမြော်အမြင် ရှိသူဖြစ်တယ်လို့လည်း Mengesha ကပြောပါတယ်။
“သူ့ရဲ့ အနာဂတ်မျှော်မှန်းချက်က အီသီယိုးပီးယားအတွက်သာ မဟုတ်ပါဘူး။ အရှေ့အာဖရိကအတွက်၊ အာဖရိက ဦးချိုဒေသအတွက်သာမက အာဖရိကတတိုက်လုံးအတွက် သူ့မှာ သိပ်ကိုကြီးမားတဲ့ အနာဂတ်မျှော်မှန်းချက် ရှိတယ်ဆိုတာ အချိန်အများစုမှာ ကျနော်တို့ကို သူပြောနေတာပါ။ ဒီ့ထက်ပိုပြီး သူလုပ်ဆောင်လိမ့်မယ်လို့ ကျနော်မျှော်လင့်ပါတယ်။”
ကြည်းတပ် ထောက်လှမ်းရေး အရာရှိဟောင်းတဦးဖြစ်သူ ဝန်ကြီးချုပ် Abiy က နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားတွေကို လွှတ်ပေးခဲ့ပြီး အရင် အစိုးရရဲ့ ဖိနှိပ်မှုတွေအပေါ် တောင်းပန်ခဲ့ပါတယ်။
Ashenafi Dureso ဟာ ၂၀၀၆ ခုနှစ်မှာ အီသီယိုးပီယားကနေ ထွက်ပြေးပြီး လက်ရှိမှာတော့ ကင်ညာနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းက Kakuma ဒုက္ခသည်စခန်းမှာ နေထိုင်နေသူပါ။ Abiy ရဲ့အောင်မြင်မှုကို Dureso က ကြိုဆိုပေမယ့် မကြာသေးခင်နှစ်တွေအတွင်း လူမျိုးစုတွေကြား တင်းမာမှုတွေဖြစ်လာနေတဲ့ အီသီယိုးပီယားနိုင်ငံ တည်ငြိမ်အောင် Abiy အစိုးရက လုပ်စေချင်သူပါ။
“တိုင်းပြည် ငြိမ်းချမ်းတည်ငြိမ်အောင် သူ့ကိုလုပ်စေချင်ပါတယ်။ ကျနော့်ကိုမွေးတဲ့ဒေသမှာ မတည်ငြိမ်တဲ့နေရာတွေ ရှိနေပါတယ်။ Oromia ဒေသက တချို့နေရာတွေဟာ စစ်တပ်ထိန်းချုပ်မှုအောက်မှာ ရောက်နေပါတယ်။ Oromo လူထုကို၊ အထူးသဖြင့် Oromia တောင်ပိုင်းနဲ့ အနောက်ပိုင်းဒေသတွေကို စစ်တပ်ထိန်းချုပ်မှုအောက်ကနေလွတ်အောင် လုပ်စေချင်ပါ တယ်။ အဲဒီအရေးပေါ်အခြေအနေတွေကို ပြန်ရုပ်သိမ်းစေချင်ပါတယ်။”
အီသီယိုးပီယားကို ပြန်သွားဖို့အတွက် လုံခြုံမှုမရှိသေးဘူးလို့ ခံစားရတာကြောင့် သိပ်မကြာခင်မှာပြန်ဖို့ Dureso မှာ အစီအစဉ် မရှိပါဘူး။
Abiy ရဲ့ ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုတွေကြောင့် လူအများအပြားက သူ့ကို အသိအမှတ်ပြု လေးစားကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း အပြောင်းအလဲတွေကို မနှစ်မြို့ကြတဲ့ လူပုဂ္ဂိုလ်တွေနဲ့ လူမှုအဝန်းအဝိုင်းတွေဟာ အာဖရိကဦးချိုဒေသက အီသီယိုးပီယားနိုင်ငံ တည်ငြိမ်ရေးမှာ ခြိမ်းခြောက်မှုတခုအဖြစ် ဆက်ရှိနေတုန်းပဲလို့ နိုင်ငံရေးလေ့လာသူတွေက သတိပေးထားပါတယ်။
