[Zawgyi/Unicode]
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ဖြစ်နေတဲ့ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် နောက်ထပ်ထွက်ပြေးလာကြတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေအတွက် ကျန်းမာရေးနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အစီအမံတွေ အားနည်းနေတာကြောင့် စိုးရိမ်နေကြတဲ့အကြောင်းကို ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် မအိမ့်သန္တာထွန်းက ပြောပြပေးပါမယ်။
တိုက်ပွဲတွေကြောင့် ဒေသခံထောင်သောင်းချီ ထွက်ပြေးနေကြတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ စားရေးသောက်ရေးနဲ့ နေထိုင်စရာ အခက်အခဲတွေ ကြုံနေရသလို ဒုက္ခသည်တွေ တနေ့တခြား ပိုတိုးလာနေတဲ့အတွက် ကျန်းမာရေးအတွက် စိုးရိမ်စရာ ဖြစ်လာနေပါတယ်။ စစ်ရှောင် ဒုက္ခသည် ၂,၀၀၀ နီးပါးလောက် ရှိနေတဲ့ အမ်းမြို့နယ်မှာ ဆိုရင်လည်း အစိုးရက ဖွင့်ထားတဲ့ ယာယီစခန်းတွေနဲ့ ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းတွေမှာ ခိုလှုံနေသူတွေဟာ အရေးပေါ် အကူအညီတွေနဲ့ ကျန်းမာရေး လိုအပ်ချက်တွေနဲ့ ကြုံနေရတယ်လို့ အကူအညီပေးနေသူတွေက ပြောပါတယ်။ အမ်းမြို့နယ် ပဲပဒုံ ဒုက္ခသည်စခန်းမှာ ဆိုရင်လည်း နောက်ထပ်ရောက်လာတဲ့ ဒုက္ခသည် ၁၀၀ နီးပါးလောက်အတွက် နေစရာ မရှိတာကြောင့်မြေပြင်ပေါ်မှာပဲ ယာယီနေရာချထားပေးခဲ့ရတယ်လို့ စခန်းတာဝန်ခံ ဦးသန်းချိုက ပြောပါတယ်။ ကိုဗစ်ကာလလည်းဖြစ် မိုးရာသီလည်းဖြစ်တဲ့ အချိန်မျိုးမှာ ဒုက္ခသည်တွေ ပိုများလာတာကြောင့် ကျန်းမာရေးအတွက် စိုးရိမ်စရာ ဖြစ်လာနေတယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့ဘက်ကတော့ စိုးရိမ်တာပေါ့ အခုက မိုးရာသီဖြစ်တာရယ်၊ နောက် လူဦးရေထူထပ်တာရယ်၊ ခုဆို ကျနော်တို့မှာဆိုရင် အိမ်သာတွေကလည်းပဲ လုံလောက်မှု အားနည်းတယ်။ ဝမ်းရောဂါ၊ သွေးလွန်တုတ်ကွေးရောဂါ နောက်ဒီ အများသိတဲ့ ကိုဗစ်ကိုလည်း ပိုပြီးစိုးရိမ်နေရတာပေါ့။ ကျန်းမာရေးနဲ့ ပတ်သက်လို့ကတော့ တပတ်ကိုတစ်ကြိမ် ဆေးရုံက ဆရာမတွေလာပြီးတော့ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုတော့ လုပ်ပေးပါတယ်။ အခုရက်ပိုင်းမှာတော့ မိုးများတာရယ် သူတို့လည်း ဘယ်လိုဖြစ်လဲတော့မသိဘူး၊ ခုရက်ပိုင်းတော့ လူဦးရေ တိုးလာတဲ့နောက်ပိုင်းတော့ ဆေးရုံက သတ်မှတ်တဲ့ စောင့်ရှောက်မှုအဖွဲ့ကတော့ ရောက်မလာသေးပါဘူး။ အရင်ရက်တွေကတော့ ရောက်တယ်။ ကျနော်တို့လည်း စိုးတော့ စိုးရိမ်တာပေါ့။ လူဦးရေများတော့။ ဒါပေမဲ့ ထိန်းလို့မနိုင်တော့ ကျလိုဖြစ်သလိုပဲ ကျနော်တို့လည်း လုပ်နေရတာပေါ့။ စခန်းမှာရှိတဲ့သူတွေကလည်း စိုးရိမ်မှုတွေ ရှိတယ်။”
လတ်တလောမှာတော့ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကူးစက်မှု အန္တရာယ်နဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ကျန်းမာရေး အသိပညာပေးတာတွေ လက်ကမ်းစာစောင် ဖြန့်ဝေတာမျိုးတွေကိုတော့ ကျန်းမာရေးတာဝန်ရှိသူတွေက ဆောင်ရွက်နေတယ်လို့လည်း ပြောပါတယ်။ ဒီလို ကျန်းမာရေးအတွက် ကြိုတင်ကာကွယ်ဖို့ ကြိုးပမ်းနေပေမဲ့လည်း ဒုက္ခသည်တွေ များလာနေတာနဲ့အမျှ အခက်အခဲတွေလည်း ရှိနေတယ်လို့ ရခိုင်ပြည်နယ် ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး ဦးစီးဌာနက ဒေါက်တာစိုးဝင်းပိုင်က ပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့ကတော့ စစ်ဘေးရှောင်စခန်း တစ်ခုဖြစ်လာတယ်ဆိုရင် သက်ဆိုင်ရာ မြို့နယ်မှာရှိတဲ့ မြို့နယ် ကျန်းမာရေး ဦးစီးဌာနမှူးတွေက အဲ့ဒီမြို့နယ်မှာရှိတဲ့ သက်ဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်တွေပေါ့၊ အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးတို့ တခြား ရဲတို့ မီးသတ်တို့ အဲ့လိုမျိုးတွေနဲ့ ပူးပေါင်းပြီးတော့တော့ ကျန်းမာရေးလုပ်ငန်းတွေမှာတော့ ပါဝင်ဆောင်ရွက်ပေးတယ်ပေါ့ကွယ်။ လူတွေတအားများတဲ့နေရာ လူနေစရာလည်း မရှိတဲ့နေရာတွေမှာကတော့ ကျနော်တို့က တစ်ယောက်နဲ့ တစ်ယောက် ဝေးဝေးကွာကွာနေရမယ်လို့ ကျန်းမာရေး အသိပညာပေးပေမယ့် အနေအထားအရ သူတို့အနေနိုင်ဘူးပေါ့နော်။ ဒါတွေကို အရှောင်လွဲနိုင်ပဲ ကြုံတွေနေရတဲ့ နေရာတွေလည်း ရှိကောင်းရှိမှာပေ့ါ။ အဲ့တော့ ဆရာတို့ကတော့ ကျန်းမာရေးအသိပညာပေးတဲ့ လုပ်ငန်းတို့၊ နေမကောင်းရင် တပတ်မှာနှစ်ကြိမ် အနည်းဆုံး နှစ်ကြိမ်ပေါ့ ကျန်းမာရေး ဆေးခန်းဖွင့်ပေးတာတို့ ရောဂါသံသယရှိတဲ့သူတွေဆိုရင် စောစောစီးစီး ဆေးရုံဆေးခန်းပို့ပေးတာတို့ ဒီလောက်လုပ်ပေးနေတယ်ပေါ့။"
ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ တိုက်ပွဲတွေ ပြင်းထန်နေတာကြောင့် ဒေသခံတွေ စားနပ်ရိက္ခာ ပြတ်လပ်မှုနဲ့ အိုးအိမ်စွန့်ခွာရတဲ့ အခြေအနေတွေ ပိုဆိုးလာမှာကို စိုးရိမ်ပူပန်ကြောင်းနဲ့ အရေးပေါ် အကူအညီတွေ ပေးနိုင်အောင် ခွင့်ပြုဖို့လည်း နိုင်ငံတကာ လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီပေးရေးအဖွဲ့ ၂၀ က မနေ့တုန်းကပဲ ပူးတွဲကြေညာချက် တစ်စောင် ထုတ်ပြန်တိုက်တွန်းခဲ့ပါတယ်။
လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ မဟာမင်းကြီးကလည်း ရခိုင်နဲ့ ချင်းပြည်နယ်တွေမှာ တိုက်ပွဲတွေကြောင့် ဒေသခံတွေ ထိခိုက်သေကျေမှုတွေနဲ့ အိုးအိမ်စွန့်ခွာရတဲ့ အခြေအနေတွေ ကြုံနေရတာကြောင်း အမြန်ဆုံး အပစ်အခတ် ရပ်စဲဖို့နဲ့ တပ်မတော်ရဲ့ နယ်မြေရှင်းလင်းရေး စစ်ဆင်ရေးတွေ အဆုံးသတ်ဖို့ကို မနေ့တုန်းကပဲ ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံ ဂျနီဗာမြို့က လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ ညီလာခံမှာ တိုက်တွန်းထားပါတယ်ရှင်။
[Unicode Version]
ရခိုငျစဈဒုက်ခသညျတှအေတှကျ ကနြျးမာရေးအစီအမံအားနညျး
ရခိုငျပွညျနယျမှာ ဖွဈနတေဲ့ တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ နောကျထပျထှကျပွေးလာကွတဲ့ ဒုက်ခသညျတှအေတှကျ ကနြျးမာရေးနဲ့ ပတျသကျတဲ့ အစီအမံတှေ အားနညျးနတောကွောင့ျ စိုးရိမျနကွေတဲ့အကွောငျးကို ဗှီအိုအမွေနျမာပိုငျးသတငျးထောကျ မအိမ့ျသန်တာထှနျးက ပွောပွပေးပါမယျ။
တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ ဒသေခံထောငျသောငျးခြီ ထှကျပွေးနကွေတဲ့ ရခိုငျပွညျနယျမှာ စားရေးသောကျရေးနဲ့ နထေိုငျစရာ အခကျအခဲတှေ ကွုံနရေသလို ဒုက်ခသညျတှေ တနေ့တခွား ပိုတိုးလာနတေဲ့အတှကျ ကနြျးမာရေးအတှကျ စိုးရိမျစရာ ဖွဈလာနပေါတယျ။ စဈရှောငျ ဒုက်ခသညျ ၂,၀၀၀ နီးပါးလောကျ ရှိနတေဲ့ အမျးမွို့နယျမှာ ဆိုရငျလညျး အစိုးရက ဖှင့ျထားတဲ့ ယာယီစခနျးတှနေဲ့ ဘုနျးတောျကွီးကြောငျးတှမှော ခိုလှုံနသေူတှဟော အရေးပေါျ အကူအညီတှနေဲ့ ကနြျးမာရေး လိုအပျခကြျတှနေဲ့ ကွုံနရေတယျလို့ အကူအညီပေးနသေူတှကေ ပွောပါတယျ။ အမျးမွို့နယျ ပဲပဒုံ ဒုက်ခသညျစခနျးမှာ ဆိုရငျလညျး နောကျထပျရောကျလာတဲ့ ဒုက်ခသညျ ၁၀၀ နီးပါးလောကျအတှကျ နစေရာ မရှိတာကွောင့ျမွပွေငျပေါျမှာပဲ ယာယီနရောခထြားပေးခဲ့ရတယျလို့ စခနျးတာဝနျခံ ဦးသနျးခြိုက ပွောပါတယျ။ ကိုဗဈကာလလညျးဖွဈ မိုးရာသီလညျးဖွဈတဲ့ အခြိနျမြိုးမှာ ဒုက်ခသညျတှေ ပိုမြားလာတာကွောင့ျ ကနြျးမာရေးအတှကျ စိုးရိမျစရာ ဖွဈလာနတေယျလို့လညျး ပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့ဘကျကတော့ စိုးရိမျတာပေါ့ အခုက မိုးရာသီဖွဈတာရယျ၊ နောကျ လူဦးရထေူထပျတာရယျ၊ ခုဆို ကနြောျတို့မှာဆိုရငျ အိမျသာတှကေလညျးပဲ လုံလောကျမှု အားနညျးတယျ။ ဝမျးရောဂါ၊ သှေးလှနျတုတျကှေးရောဂါ နောကျဒီ အမြားသိတဲ့ ကိုဗဈကိုလညျး ပိုပွီးစိုးရိမျနရေတာပေါ့။ ကနြျးမာရေးနဲ့ ပတျသကျလို့ကတော့ တပတျကိုတဈကွိမျ ဆေးရုံက ဆရာမတှလောပွီးတော့ ကနြျးမာရေးစောင့ျရှောကျမှုတော့ လုပျပေးပါတယျ။ အခုရကျပိုငျးမှာတော့ မိုးမြားတာရယျ သူတို့လညျး ဘယျလိုဖွဈလဲတော့မသိဘူး၊ ခုရကျပိုငျးတော့ လူဦးရေ တိုးလာတဲ့နောကျပိုငျးတော့ ဆေးရုံက သတျမှတျတဲ့ စောင့ျရှောကျမှုအဖှဲ့ကတော့ ရောကျမလာသေးပါဘူး။ အရငျရကျတှကေတော့ ရောကျတယျ။ ကနြောျတို့လညျး စိုးတော့ စိုးရိမျတာပေါ့။ လူဦးရမြေားတော့။ ဒါပမေဲ့ ထိနျးလို့မနိုငျတော့ ကလြိုဖွဈသလိုပဲ ကနြောျတို့လညျး လုပျနရေတာပေါ့။ စခနျးမှာရှိတဲ့သူတှကေလညျး စိုးရိမျမှုတှေ ရှိတယျ။”
လတျတလောမှာတော့ ကိုရိုနာဗိုငျးရပျဈ ကူးစကျမှု အန်တရာယျနဲ့ ပတျသကျတဲ့ ကနြျးမာရေး အသိပညာပေးတာတှေ လကျကမျးစာစောငျ ဖွန့ျဝတောမြိုးတှကေိုတော့ ကနြျးမာရေးတာဝနျရှိသူတှကေ ဆောငျရှကျနတေယျလို့လညျး ပွောပါတယျ။ ဒီလို ကနြျးမာရေးအတှကျ ကွိုတငျကာကှယျဖို့ ကွိုးပမျးနပေမေဲ့လညျး ဒုက်ခသညျတှေ မြားလာနတောနဲ့အမြှ အခကျအခဲတှလေညျး ရှိနတေယျလို့ ရခိုငျပွညျနယျ ပွညျသူ့ကနြျးမာရေး ဦးစီးဌာနက ဒေါကျတာစိုးဝငျးပိုငျက ပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့ကတော့ စဈဘေးရှောငျစခနျး တဈခုဖွဈလာတယျဆိုရငျ သကျဆိုငျရာ မွို့နယျမှာရှိတဲ့ မွို့နယျ ကနြျးမာရေး ဦးစီးဌာနမှူးတှကေ အဲ့ဒီမွို့နယျမှာရှိတဲ့ သကျဆိုငျရာ အာဏာပိုငျတှပေေါ့၊ အထှထှေအေုပျခြုပျရေးတို့ တခွား ရဲတို့ မီးသတျတို့ အဲ့လိုမြိုးတှနေဲ့ ပူးပေါငျးပွီးတော့တော့ ကနြျးမာရေးလုပျငနျးတှမှောတော့ ပါဝငျဆောငျရှကျပေးတယျပေါ့ကှယျ။ လူတှတေအားမြားတဲ့နရော လူနစေရာလညျး မရှိတဲ့နရောတှမှောကတော့ ကနြောျတို့က တဈယောကျနဲ့ တဈယောကျ ဝေးဝေးကှာကှာနရေမယျလို့ ကနြျးမာရေး အသိပညာပေးပမေယ့ျ အနအေထားအရ သူတို့အနနေိုငျဘူးပေါ့နောျ။ ဒါတှကေို အရှောငျလှဲနိုငျပဲ ကွုံတှနေရေတဲ့ နရောတှလေညျး ရှိကောငျးရှိမှာပေ့ါ။ အဲ့တော့ ဆရာတို့ကတော့ ကနြျးမာရေးအသိပညာပေးတဲ့ လုပျငနျးတို့၊ နမေကောငျးရငျ တပတျမှာနှဈကွိမျ အနညျးဆုံး နှဈကွိမျပေါ့ ကနြျးမာရေး ဆေးခနျးဖှင့ျပေးတာတို့ ရောဂါသံသယရှိတဲ့သူတှဆေိုရငျ စောစောစီးစီး ဆေးရုံဆေးခနျးပို့ပေးတာတို့ ဒီလောကျလုပျပေးနတေယျပေါ့။"
ရခိုငျပွညျနယျမှာ တိုကျပှဲတှေ ပွငျးထနျနတောကွောင့ျ ဒသေခံတှေ စားနပျရိက်ခာ ပွတျလပျမှုနဲ့ အိုးအိမျစှန့ျခှာရတဲ့ အခွအေနတှေေ ပိုဆိုးလာမှာကို စိုးရိမျပူပနျကွောငျးနဲ့ အရေးပေါျ အကူအညီတှေ ပေးနိုငျအောငျ ခှင့ျပွုဖို့လညျး နိုငျငံတကာ လူသားခငြျးစာနာမှု အကူအညီပေးရေးအဖှဲ့ ၂၀ က မနေ့တုနျးကပဲ ပူးတှဲကွညောခကြျ တဈစောငျ ထုတျပွနျတိုကျတှနျးခဲ့ပါတယျ။
လူ့အခှင့ျအရေးဆိုငျရာ ကုလသမဂ်ဂ မဟာမငျးကွီးကလညျး ရခိုငျနဲ့ ခငြျးပွညျနယျတှမှော တိုကျပှဲတှကွေောင့ျ ဒသေခံတှေ ထိခိုကျသကြေမှေုတှနေဲ့ အိုးအိမျစှန့ျခှာရတဲ့ အခွအေနတှေေ ကွုံနရေတာကွောငျး အမွနျဆုံး အပဈအခတျ ရပျစဲဖို့နဲ့ တပျမတောျရဲ့ နယျမွရှေငျးလငျးရေး စဈဆငျရေးတှေ အဆုံးသတျဖို့ကို မနေ့တုနျးကပဲ ဆှဈဇာလနျနိုငျငံ ဂနြီဗာမွို့က လူ့အခှင့ျအရေးကောငျစီ ညီလာခံမှာ တိုကျတှနျးထားပါတယျရှငျ။
