(Zawgyi/Unicode)
ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်း လက်နက်ကိုင် ပဋိက္ခတွေကြောင့် အိုးအိမ်စွန့် ထွက်ပြေးနေရသူအရေအတွက် တနေ့တခြား ပိုများလာနေပြီး စားနပ်ရိက္ခာအခက်အခဲ ကြုံနေကြရပါတယ်။ ဒါ့အပြင် တိုက်ပွဲတွေကြားထဲမှာ ပိတ်မိနေသူ၊ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူူ အရေအတွက်လည်း ပိုများလာပါတယ်။ တပ်မတော်နဲ့ ရခိုင်လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ AA တို့ကြားမှာ တနှစ်ကျော် ကြာလာပြီဖြစ်တဲ့ တိုက်ခိုက်မှုတွေကလည်း လျော့မသွားသေးဘဲ နေ့စဉ်လို ဆက်ဖြစ်နေဆဲပါ။ ဒီအကြောင်း ဗွီအိုအေ ထိုင်းအခြေစိုက်သတင်းထောက် နိုင်ကွန်းအိမ်က သတင်းပေးပို့ထားပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ ရခိုင်လက်ကိုင်အဖွဲ့တို့ တနှစ်ကျော်အကြာ စစ်ရေးပဋိပက္ခအတွင်း စစ်ရှောင်ဦးရေက တသိန်းကျော်နေပြီး မကြာခင် ရက်ပိုင်းတွေ အတွင်း စစ်ရှောင်ဦးရေ ပိုတိုးလာနေတယ်လို့ စစ်ရှောင်ဒုက္ခသည်တွေရဲ့အခြေအနေကို စောင့်ကြည့်လေ့လာနေတဲ့ REC ရခိုင်တိုင်းရင်းသား မျိုးနွယ်များ အစည်းအရုံး ဥက္ကဌ ဦးရွှေဘော်စိန်က ပြောပါတယ်။
“စစ်ရှောင်ဦးရေက လွန်ခဲ့တဲ့လ ကျနော်တို့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ ၁၀၆,၀၀၀ လောက် ရှိနေတယ်။ ဒီအခု ဒီလဘက်မှာဆိုရင် အဲဒီထက် နည်းနည်းလောက် တိုးလာတာတွေ့ရတယ်။ စားသောက်ေနေထိုင်ရေးက နည်းနည်းလောက်တော့ အကျပ်အတည်းတွေ ဖြစ်လာတယ်။ ဘာဖြစ်လဲဆိုတော့ ပုံမှန်ထောက်ပံ့နေကြဖြစ်တဲ့ ICRC တို့ WFP တို့က ဒီ အရင် အခေါက်ကလို တလတကြိမ် ထောက်ပံ့တာမတွေ့ရတော့ဘူး။ နှစ်လတခါ ပုံစံမျိုး။ တချို့ အရပ်ဘက် အဖွဲ့အစည်းတွေကလည်း အကူညီပေးတာ သိပ်မရှိတော့ဘုူး။ ဒီပုံစံမျိုးအတိုင်း ဆိုလို့ရှိရင်တော့ ရိက္ခာပြတ်တောက်မဲ့ ပြဿနာတွေက ဖြစ်လာမယ်။”
စစ်ရှောင်တွေအတွက် အကူအညီ အထောက်အပံ့ပေးမှုတွေ တဖြေးဖြေးနည်းလာနေတာကြောင့် ရိက္ခာ ပြဿနာ ဖြစ်လာနိုင်သလို ဆက်ပြီး ဖြစ်ပွါးနေတဲ့ တိုက်ပွဲ တွေကြောင့်လည်း ဒုက္ခ မျိုးစုံနဲ့ ကြုံနေကြရတာပါ။
ဖေဖေါ်ဝါရီလဆန်းတုန်း စတင်ခဲ့တဲ့ မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ ရခိုင်လက်နက်ကိုင် AA အဖွဲ့တို့ရဲ့ ရသေ့တောင် မြို့နယ်တွင်းက တိုက်ပွဲတွေမှာ ကုလားချောင်းကျေးရွာနဲ့ မညင်းတောင်ကျေးရွာတွေက ဒေသခံတွေ ကြောက်လန့်ထွက်ပြေးတဲ့အတွက် သက်ကြီးရွယ်အိုတွေ၊ အမျိုးသမီးတွေနဲ့ ကလေးငယ် တွေ ရွာထဲမှာ ကျန်ရစ်ပြီး ပိတ်မိနေခဲ့ပါတယ်။ မနေ့ကတော့ ဒီ ပိတ်မိနေတဲ့ ရွာသား ၅၇ ဦး ကို သွားရောက်ကယ်ထုတ် နိုင်ပြီလို့ ရခိုင်လူငယ် အဖွဲ့က ကိုဘက္ကာက ပြောပါတယ်။
“ကျနော်ရယ် ကျနော့်အကို တယောက်ရယ် ဦးဆောင်ပြီးတော့ လူက၇ ယောက်ပါတယ်။ မြို့နယ်သံဃာ့နာယက ဆရာတော်ကြီးတွေ ပါတယ်။ ကျနော်တို့သွားကြတယ်။ အစိုးရအခေါ်တော့ အောင်ဇေယျပေါ့။ ဒေသအခေါ်ကုလား ချောင်း။ ကုလားချောင်းရယ်၊ မညှင်းတောင်ရယ်။ အဲဒီရွာက။ အဲဒီမညှင်းတောင်ကလည်း ကုလားချောင်းရွာထဲမှာ လာပြီး အိမ်တအိမ်မှာ နေခိုင်းထားတယ်ပေါ့။ ၅၇ ယောက်အကို။ အဲဒီ ၅၇ ယောက်ကို ကျနော်တို့အဲဒီမှာ သွားထုတ်တယ်လေ။"
တိုက်ပွဲတွေ ဆက်လက် ဖြစ်ပွားနေတာကြောင့် နယ်စပ်ရေးရာ လုံခြုံရေး ဝန်ကြီးဌာနကို အကြောင်းကြားပြီး သွားရောက် ခေါ်ဆောင်ခဲ့ရတယ်လို့ လည်း ကိုဘက္ကာကဆက်ပြောပါတယ်။
“ကျနော်တို့သွားတော့ အဲဒီကုလားချောင်းရွာရဲ့အရှေ့ဖက်မှာ မြန်မာရေတပ်က ဇက် ၂ စီး ရှိတယ်ဗျာ။ နောက်ပြီး တော့ ဖိုက်တာတစီးရှိတယ်။ ဖိုက်တာဆိုတာကသူတို့ စစ်ဆေးလေ့ ရှိတယ်။ ကျနော်တို့ကိုခေါ်တယ်။ စစ်တယ်။ ကျနော်တို့က ဒေသခံတွေကို လာပြီးခေါ်ထုတ် တာ။ သူတို့ဘယ်သူ့ခွင့်ပြုချက်နဲ့လာသလည်းဆိုတော့ ကျနော်တို့ က အဲဒီမှာ ပြည်နယ် လွှတ်တော်အမတ်တွေ ဒီလိုလွှတ်တော်ပိုင်းကလည်း ဦးခင်မောင်လတ်ရယ် ကိုတင်မောင်ဝင်း ရယ် ဦးဆောင်ပြီးတော့ အဲဒီမှာ နယ်စပ်ရေးရာ လုံခြုံရေး ဝန်ကြီးဌာနကို အသိပေးထားတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်တို့ကို သွားခွင့်စာနဲ့ အမိန့်ထုတ်ပေးထားတာ မဟုတ်ဘူး။ အဲဒီလိုဆိုသွားကွာဆိုတဲ့ပုံစံမျိုးပေါ့။ ကျနော်တို့မှာလည်း အာမခံချက် ဘာမှ မရှိဘူး။ ဒါပေမဲ့ကျနော်တို့ကို သူတို့ဘာမှမလုပ်ပါဘူး။”
ကယ်ထုတ်လာတဲ့သူတွေကို ရသေ့တောင်မြို့ ရွှေပါရမီဘုန်းကြီးကျောင်းမှာ နေရာချထားပေးပြီး အဲဒီဘုန်းကြီး ကျောင်းမှာလည်း စစ်ဘေးရှောင်ဒုက္ခသည် ၆၀၀ ခန့်ရှိနေလို့ နေထိုင်ရေး အတွက် အခက်ခဲ ရှိနေကြတာပါ။ ဒါ့အပြင် ရသေ့တောင်မြို့မှာ ရောက်နေတဲ့ စစ်ရှောင်ဦးရေ၃၀,၀၀၀ ကျော် ထဲမှာ ကလေးငယ် ၅,၀၀၀ လောက်ပါနေပြီး သူတို့တွေဟာ အခု ကျောင်းဆက် မတက်နိုင်ပဲ ဖြစ်နေကြတယ် လို့လည်း ပြောပါတယ်။
“အခက်အခဲကတော့ သားသမီးတွေက ဒီနှစ်ဘယ်လိုမှ ပညာသင်လို့မရတော့ဘူး။ ပညာရေးအတွက်ကတော့ ဒီနှစ်က တော့ ဘယ်လိုမှမျှော်မှန်းချက် မရှိတော့ဘူးပေါ့။ ကျောင်းနေအရွယ်အားလုံး စုစုပေါင်း ၅၀၀၀ ကျော်လောက်ရှိမယ်။ မူလတန်းက စပြီးတော့ အလယ်တန်း အထက်တန်းပေါ့။”
မနေ့ကလည်း ကျောက်တော်မြို့နဲ့ ချင်းပြည်နယ်ပလက်ဝမြို့အကြား မြန်မာ့တပ်မတော်နဲ့ ရခိုင်လက်နက်ကိုင် AA တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွါးနေတာကြောင့် ကျောက်တော်- ပလက်ဝကိုသွားတဲ့ စက်လှေတွေဟာ တင်းမကျေးရွာမှာ တည ရပ်နား ထားရတယ်လို့ စက်လှေသမား တဦးက ပြောပါတယ်။
“ပစ်နေတာကတော့ ရခိုင်နဲ့ချင်းအစပ်။ လိပ်ခေါင်းဘက်လို့ပြောတယ်ခင်ဗျ။ တော်တော်ပြင်းတယ် ခင်ဗျ။ ပလက်ဝစက် နဲ့ ကစ္ဆပရေလှိုင်းကတော့ ခနရပ်ထားပါတယ် ခင်ဗျ။ တင်းမရွာ။ အဲဒီရွာမှာ အိပ်တယ်လို့ပြောပါတယ်ခင်ဗျ။ အဲဒီအထဲ မှာ ရပ်ထားတယ်။ အခုကတော့ မနက် ၆ နာရီခွဲကတော့ ပြန်လွှတ်ပေးလိုက်ပြီးပြောတယ်။”
မနေ့ကလည်း ကျောက်တော်မြို့နယ် မီးဝရွာဖက်မှာ နှစ်ဘက်တိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။ ရသေ့တောင်မြို့နယ်မှာလည်း ဒီရက်ပိုင်းအတွင်း တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်ပွားတာကြောင့် အရပ်သားတွေ ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရရှိမှု ပိုမိုများပြားလာနေပါတယ်။ စစ်ရေးတင်းမာမှုဖြစ်စဉ်အတွင်း အရပ်သား ၁၂၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ပြီးတော့ ၂၃၀ ကျော် ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရရှိမှုတွေ ရှိနေတယ်လို့လည်း ရခိုင်အဖွဲ့အစည်းတွေက စာရင်းပြုစုထားပါတယ်။
[Unicode Version]
ရခိုငျပွညျတှငျး အိုးအိမျစှနျးထှကျပွေးရသူ ပိုမြားပွီး စားနပျရိက်ခာခကျခဲနေ
ရခိုငျပွညျနယျတှငျး လကျနကျကိုငျ ပဋိက်ခတှကွေောင့ျ အိုးအိမျစှန့ျ ထှကျပွေးနရေသူအရအေတှကျ တနေ့တခွား ပိုမြားလာနပွေီး စားနပျရိက်ခာအခကျအခဲ ကွုံနကွေရပါတယျ။ ဒါ့အပွငျ တိုကျပှဲတှကွေားထဲမှာ ပိတျမိနသေူ၊ ထိခိုကျဒဏျရာရသူူ အရအေတှကျလညျး ပိုမြားလာပါတယျ။ တပျမတောျနဲ့ ရခိုငျလကျနကျကိုငျအဖှဲ့ AA တို့ကွားမှာ တနှဈကြောျကွာလာပွီဖွဈတဲ့ တိုကျခိုကျမှုတှကေလညျး လြော့မသှားသေးဘဲ နေ့စဉျလို ဆကျဖွဈနဆေဲပါ။ ဒီအကွောငျး ဗှီအိုအေ ထိုငျးအခွစေိုကျသတငျးထောကျ နိုငျကှနျးအိမျက သတငျးပေးပို့ထားပါတယျ။
ရခိုငျပွညျနယျအတှငျး မွနျမာစဈတပျနဲ့ ရခိုငျလကျကိုငျအဖှဲ့တို့ တနှဈကြောျအကွာ စဈရေးပဋိပက်ခအတှငျး စဈရှောငျဦးရကေ တသိနျးကြောျနပွေီး မကွာခငျ ရကျပိုငျးတှေ အတှငျး စဈရှောငျဦးရေ ပိုတိုးလာနတေယျလို့ စဈရှောငျဒုက်ခသညျတှရေဲ့အခွအေနကေို စောင့ျကွည့ျလေ့လာနတေဲ့ REC ရခိုငျတိုငျးရငျးသား မြိုးနှယျမြား အစညျးအရုံး ဥက်ကဌ ဦးရှှဘေောျစိနျက ပွောပါတယျ။
“စဈရှောငျဦးရကေ လှနျခဲ့တဲ့လ ကနြောျတို့ ထုတျပွနျခကြျအရ ၁၀၆,၀၀၀ လောကျ ရှိနတေယျ။ ဒီအခု ဒီလဘကျမှာဆိုရငျ အဲဒီထကျ နညျးနညျးလောကျ တိုးလာတာတှေ့ရတယျ။ စားသောကျနေထေိုငျရေးက နည်းနည်းလောကျတော့ အကပြျအတညျးတှေ ဖွဈလာတယျ။ ဘာဖွဈလဲဆိုတော့ ပုံမှနျထောကျပံ့နကွေဖွဈတဲ့ ICRC တို့ WFP တို့က ဒီ အရငျ အခေါကျကလို တလတကွိမျ ထောကျပံ့တာမတှေ့ရတော့ဘူး။ နှဈလတခါ ပုံစံမြိုး။ တခြို့ အရပျဘကျ အဖှဲ့အစညျးတှကေလညျး အကူညီပေးတာ သိပျ မရှိတော့ဘုူး။ ဒီပုံစံမြိုးအတိုငျး ဆိုလို့ရှိရငျတော့ ရိက်ခာပွတျတောကျမဲ့ ပွူနာတှကေ ဖွဈလာမယျ။”
စဈရှောငျတှအေတှကျ အကူအညီ အထောကျအပံ့ပေးမှုတှေ တဖွေးဖွေးနညျးလာနတောကွောင့ျ ရိက်ခာ ပွူနာ ဖွဈလာနိုငျသလို ဆကျပွီး ဖွဈပှါးနတေဲ့ တိုကျပှဲ တှကွေောင့ျလညျး ဒုက်ခ မြိုးစုံနဲ့ ကွုံနကွေရတာပါ။
ဖဖေေါျဝါရီလဆနျးတုနျး စတငျခဲ့တဲ့ မွနျမာစဈတပျနဲ့ ရခိုငျလကျနကျကိုငျ AA အဖှဲ့တို့ရဲ့ ရသေ့တောငျ မွို့နယျတှငျးက တိုကျပှဲတှမှော ကုလားခြောငျးကြေးရှာနဲ့ မညငျးတောငျကြေးရှာတှကေ ဒသေခံတှေ ကွောကျလန့ျထှကျပွေးတဲ့အတှကျ သကျကွီးရှယျအိုတှေ၊ အမြိုးသမီးတှနေဲ့ ကလေးငယျ တှေ ရှာထဲမှာ ကနြျရဈပွီး ပိတျမိနခေဲ့ပါတယျ။ မနေ့ကတော့ ဒီ ပိတျမိနတေဲ့ ရှာသား၅၇ ဦး ကို သှားရောကျကယျထုတျ နိုငျပွီလို့ ရခိုငျလူငယျ အဖှဲ့က ကိုဘက်ကာက ပွောပါတယျ။
“ကနြောျရယျ ကနြော့ျအကို တယောကျရယျ ဦးဆောငျပွီးတော့ လူက၇ ယောကျပါတယျ။ မွို့နယျသံဃာ့နာယက ဆရာတောျကွီးတှေ ပါတယျ။ ကနြောျတို့သှားကွတယျ။ အစိုးရအခေါျတော့ အောငျဇယေပြေါ့။ ဒသေအခေါျကုလား ခြောငျး။ ကုလားခြောငျးရယျ၊ မညှငျးတောငျရယျ။ အဲဒီရှာက။ အဲဒီမညှငျးတောငျကလညျး ကုလားခြောငျးရှာထဲမှာ လာပွီး အိမျတအိမျမှာ နခေိုငျးထားတယျပေါ့။ ၅၇ ယောကျအကို။ အဲဒီ ၅၇ ယောကျကို ကနြောျတို့အဲဒီမှာ သှားထုတျတယျလေ။"
တိုကျပှဲတှေ ဆကျလကျ ဖွဈပှားနတောကွောင့ျ နယျစပျရေးရာ လုံခွုံရေး ဝနျကွီးဌာနကို အကွောငျးကွားပွီး သှားရောကျ ခေါျဆောငျခဲ့ရတယျလို့ လညျး ကိုဘက်ကာကဆကျပွောပါတယျ။
“ကနြောျတို့သှားတော့ အဲဒီကုလားခြောငျးရှာရဲ့အရှေ့ဖကျမှာ မွနျမာရတေပျက ဇကျ ၂ စီး ရှိတယျဗြာ။ နောကျပွီး တော့ ဖိုကျတာတစီးရှိတယျ။ ဖိုကျတာဆိုတာကသူတို့ စဈဆေးလေ့ ရှိတယျ။ ကနြောျတို့ကိုခေါျတယျ။ စဈတယျ။ ကနြောျတို့က ဒသေခံတှကေို လာပွီးခေါျထုတျ တာ။ သူတို့ဘယျသူ့ခှင့ျပွုခကြျနဲ့လာသလညျးဆိုတော့ ကနြောျတို့ က အဲဒီမှာ ပွညျနယျ လှှတျတောျအမတျတှေ ဒီလိုလှှတျတောျပိုငျးကလညျး ဦးခငျမောငျလတျရယျ ကိုတငျမောငျဝငျး ရယျ ဦးဆောငျပွီးတော့ အဲဒီမှာ နယျစပျရေးရာ လုံခွုံရေး ဝနျကွီးဌာနကို အသိပေးထားတယျ။ ဒါပမေဲ့ ကနြောျတို့ကို သှားခှင့ျစာနဲ့ အမိန့ျထုတျပေးထားတာ မဟုတျဘူး။ အဲဒီလိုဆိုသှားကှာဆိုတဲ့ပုံစံမြိုးပေါ့။ ကနြောျတို့မှာလညျး အာမခံခကြျ ဘာမှ မရှိဘူး။ ဒါပမေဲ့ကနြောျတို့ကို သူတို့ဘာမှမလုပျပါဘူး။”
ကယျထုတျလာတဲ့သူတှကေို ရသေ့တောငျမွို့ ရှှပေါရမီဘုနျးကွီးကြောငျးမှာ နရောခထြားပေးပွီး အဲဒီဘုနျးကွီး ကြောငျးမှာလညျး စဈဘေးရှောငျဒုက်ခသညျ ၆၀၀ ခန့ျရှိနလေို့ နထေိုငျရေး အတှကျ အခကျခဲ ရှိနကွေတာပါ။ ဒါ့အပွငျ ရသေ့တောငျမွို့မှာ ရောကျနတေဲ့ စဈရှောငျဦးရေ၃၀,၀၀၀ ကြောျ ထဲမှာ ကလေးငယျ ၅,၀၀၀ လောကျပါနပွေီး သူတို့တှဟော အခု ကြောငျးဆကျ မတကျနိုငျပဲ ဖွဈနကွေတယျ လို့လညျး ပွောပါတယျ။
“အခကျအခဲကတော့ သားသမီးတှကေ ဒီနှဈဘယျလိုမှ ပညာသငျလို့မရတော့ဘူး။ ပညာရေးအတှကျကတော့ ဒီနှဈက တော့ ဘယျလိုမှမြှောျမှနျးခကြျ မရှိတော့ဘူးပေါ့။ ကြောငျးနအေရှယျအားလုံး စုစုပေါငျး ၅၀၀၀ ကြောျလောကျရှိမယျ။ မူလတနျးက စပွီးတော့ အလယျတနျး အထကျတနျးပေါ့။”
မနေ့ကလညျး ကြောကျတောျမွို့နဲ့ ခငြျးပွညျနယျပလကျဝမွို့အကွား မွနျမာ့တပျမတောျနဲ့ ရခိုငျလကျနကျကိုငျ AA တို့ တိုကျပှဲဖွဈပှါးနတောကွောင့ျ ကြောကျတောျ- ပလကျဝကိုသှားတဲ့ စကျလှတှေဟော တငျးမကြေးရှာမှာ တည ရပျနား ထားရတယျလို့ စကျလှသေမား တဦးက ပွောပါတယျ။
“ပဈနတောကတော့ ရခိုငျနဲ့ခငြျးအစပျ။ လိပျခေါငျးဘကျလို့ပွောတယျခငျဗြ။ တောျတောျပွငျးတယျ ခငျဗြ။ ပလကျဝစကျ နဲ့ ကစ်ဆပရလှေိုငျးကတော့ ခနရပျထားပါတယျ ခငျဗြ။ တငျးမရှာ။ အဲဒီရှာမှာ အိပျတယျလို့ပွောပါတယျခငျဗြ။ အဲဒီအထဲ မှာ ရပျထားတယျ။ အခုကတော့ မနကျ ၆ နာရီခှဲကတော့ ပွနျလှှတျပေးလိုကျပွီးပွောတယျ။”
မနေ့ကလညျး ကြောကျတောျမွို့နယျ မီးဝရှာဖကျမှာ နှဈဘကျတိုကျပှဲ ဖွဈပှားခဲ့ပါတယျ။ ရသေ့တောငျမွို့နယျမှာလညျး ဒီရကျပိုငျးအတှငျး တိုကျပှဲတှေ ဖွဈပှားတာကွောင့ျ အရပျသားတှေ ထိခိုကျဒဏျရာ ရရှိမှု ပိုမိုမြားပွားလာနပေါတယျ။ စဈရေးတငျးမာမှုဖွဈစဉျအတှငျး အရပျသား ၁၂၀ ကြောျ သဆေုံးခဲ့ပွီးတော့ ၂၃၀ ကြောျ ထိခိုကျဒဏျရာ ရရှိမှုတှေ ရှိနတေယျလို့လညျး ရခိုငျအဖှဲ့အစညျးတှကေ စာရငျးပွုစုထားပါတယျ။
